مقایسه مخارج استاندارد بچه‌داری در ایران و چند کشور دنیا

روزنامه هفت صبح - علی هادی زاده: بسیاری از افراد قبل از بچه دار شدن به جای فکر کردن به شیرینی ها و خوشی های آن به خرج و مخارج آن فکر می کنند. امری که هر چند بسیار منطقی است ولی به عوامل بسیار زیادی بستگی دارد و برای هر کسی متغیر است. طبق آمارهای جهانی بیشترین عامل تاثیرگذار روی مخارج یک کودک وضع درآمدی خانواده است. یعنی اگر خانواده مرفه باشد ممکن است این هزینه ها چند میلیونی شوند و اگر خانواده از وضعیت خوبی برخوردار نباشد، می توان این هزینه ها را کاهش داد.

هنوز آمار معتبری در مورد هزینه های بچه دار شدن در ایران منتشر نشده است تا ببینیم بعد از به دنیا آمدن بچه چقدر مخارج مان افزایش پیدا می کند ولی با این حال به سراغ درصدهای خارجی رفتیم و وضعیت یک خانواده دو نفره را بعد از بچه دار شدن بررسی کردیم تا ببینیم در چه حوزه هایی خرج بیشتری کرده اند و در کدام حوزه ها هزینه های کمتری داشته اند.

جدا از بحث خانه عوض کردن که تقریبا مهم ترین هزینه در همه جای دنیا حساب می شود، بقیه هزینه ها را به صورت درصدی بیان کردیم تا خودتان با یک حساب سرانگشتی بفهمید حدودا چقدر باید پول کنار بگذارید. در کنار آن به صورت حدودی این هزینه ها را در ایران نیز حساب کردیم. البته یادتان باشد همه این هزینه ها به میزان درآمد خانواده بستگی داشته و نمی توان خرج مثلا لباس کودک یک خانواده مرفه را با یک خانواده متوسط کنار هم قرار داد.

غذا

در زمینه غذا شاهد عددهای بسیار مختلفی در بودجه بندی خانوارهای کشورهای مختلف هستیم. طبق گزارش های جهانی دلیل اصلی این مسئله به نوع فرهنگ غذا خوردن، هزینه های مواد غذایی معمول و مواد معدنی خاصی که مورد نیاز مردم هر منطقه است بر می گردد. به صورت معمول طیف افزایش هزینه های غذایی برای یک خانواده دو نفره حدود ۱۷ درصد است. یعنی اگر تا الان حدود یک میلیون تومان خرج خورد و خوراک خانواده دو نفره می کردید، اکنون باید عددی حدود ۱۷ درصد به آن اضافه کنید.

در این میان در کشوری مثل سوئیس و یا نروژ هزینه غذا تا حدود ۴۰ درصد نیز ممکن است افزایش پیدا کند ولی در عین حال در کشورهایی مثل لهستان و یا کره این رقم به حدود ۱۰ درصد هم می رسد. کشورهایی مثل ترکیه که الگوی زندگی تقریبا شبیه ما دارند، تنها حدود ۱۵ درصد رشد را تجربه می کنند. بعضی کشورها مثل آلمان و یونان و ژاپن نیز در همان بازه معمول که گفتیم به سر برده و افزایش هزینه ای حدود ۲۰ درصد را تجربه می کنند.

نکته قابل توجه اینجا است که با بالاتر رفتن سن کودکان میزان این هزینه های غذایی بسیار رشد کرده و در سن ۱۵ تا ۱۷ سالگی به حدود دو برابر می رسد، یعنی ممکن است میزان هزینه های خورد و خوراک خانواده در این مقطع سنی تا ۳۰ درصد نیز رشد پیدا کند. نکته جالب اینجاست که با این که هزینه های غذایی با توجه به سن کودک یکسره در حال افزایش است، میزان هزینه های غذا در سن ۱۲ تا ۱۴ سالگی حدود پنج درصد بیشتر از سن ۱۵ تا ۱۷ سالگی است و در این مقطع سنی کاهش کمی را در هزینه ها شاهد هستیم.

لباس

در بحث لباس به صورت متوسط هزینه خانواده ها حدود شش درصد رشد پیدا می کند. البته این هزینه در خانواده هایی که دو فرزند و یا بیشتر دارند بسیار کمتر شده و حتی ممکن است با افزایش فرزندان در بعضی کشورها مثل کشورهای اروپای شرقی و شوروی سابق همان شش درصد باقی بماند! در کشوری مثل ترکیه نیز این هزینه بسیار پایین بوده و خرج چندانی روی دست خانواده نمی گذارد. یعنی با توجه به اطلاعات آماری حدود چهار تا پنج درصد تغییر را شاهد هستیم ولی در کشورهای اروپایی و البته آمریکا این درصد افزایش یافته و به حدود ۱۰ درصد می رسد.

از کشورهای صدر این لیست می توان به دانمارک با ۱۲ درصد رشد اشاره کرد. البته می توان در بالای جدول اسم کشور برزیل را با ۹ درصد رشد هم دید. در پایین این جدول بیشتر شاهد حضور کشورهایی مثل هند، افغانستان و پاکستان هستیم که با توجه به سیستم فرزندآوری و وضع اقتصادی مخصوص شان، عددی حدود سه درصد منطقی به نظر می رسد. به نسبت دیگر متغیرها هزینه پوشاک در سنین مختلف خیلی تغییر نکرده و شاید روند افزایش آرامی دارد. به صورت کلی میزان هزینه لباس برای یک کودک دو ساله با میزان هزینه لباس برای یک فرد ۱۵ تا ۱۷ ساله حدود ۱۰ درصد تفاوت دارد.

حمل و نقل

شاید با خود فکر کنید که یک کودک چند ساله چه هزینه حمل و نقلی دارد، مسلما خود کودک هزینه ای برای حمل و نقل ندارد ولی میزان سفرهای شهری و حمل و نقلی والدین به خاطر کارهای کودک بسیار افزایش پیدا می کند به نحوی که دیگر نمی توان این هزینه ها را به عنوان خرده هزینه در نظر گرفت و باید دسته بندی جدایی به آن اختصاص داد.

طبق یک تحقیق آمریکایی حدود ۵۶ درصد سفرهای شهری خانواده ها بعد از بچه دار شدن با کودک بوده و یا مربوط به کارهای کودکان است. هزینه های حمل و نقل نیز مانند غذا یکی از بیشترین هزینه های خانواده ها پس از بچه دار شدن محسوب می شود. به این صورت که میزان آن به حدود ۱۵ درصد نیز می رسد. البته طبق تحقیقات، قسمتی از این سفرها و هزینه های حمل و نقل در بعضی جوامع با خانه دار شدن خانم ها کمتر می شود. یعنی مادر تصمیم می گیرد در خانه بماند و دیگر هزینه حمل و نقل به سر کار را ندارد.

در این میان بعضی کشورها به خاطر گران بودن سوخت در آنها و مواردی از این دست، شاهد افزایش بیشتری هستند. مثلا در انگلستان و فنلاند ممکن است میزان هزینه های حمل و نقل تا ۳۰ درصد نیز رشد کند ولی در روسیه و یا کشورهای عربی این مقدار بسیار کمتر بوده و به حدود پنج تا ۱۰ درصد می رسد. در ترکیه نیز که تقریبا وضعیتی مشابه ما دارد، میزان هزینه های حمل و نقل حدود ۱۱ درصد افزایش پیدا می کند. همچنین هزینه حمل و نقل نیز مانند لباس با توجه به سن تا ۱۲ سالگی خیلی تغییری نمی کند. هر چند در سنین ۱۲ تا ۱۷ سالگی شاهد یک جهش بوده و رشدی ۱۰ درصدی را می بینیم.

سلامتی

یکی از مهم ترین فاکتورهایی که خرج نسبتا زیادی به خصوص در ابتدای به دنیا آمدن بچه روی دست پدر و مادرها می گذارد، هزینه های مربوط به بهداشت و سلامتی است. طبق نتایج یک تحقیق این هزینه ها بسیار به وضعیت مالی هر خانواده بستگی دارند. یعنی خارج از بحث فرهنگی و جغرافیا و غیره، هزینه ای که برای سلامتی بچه می شود ممکن است تا ۵۰ درصد به خاطر درآمد آن خانواده افزایش پیدا کند. هر چه خانواده پولدارتر خرج سلامتی و بهداشت بیشتر ولی به صورت کلی و جهانی این عدد بین ۱۵ تا ۲۰ درصد متغیر است.

در آمارها بعضی کشورها اصلا پیدای شان نیست، مثل انگلستان که در آن دولت تقریبا تمام هزینه های درمانی را پوشش می دهد. نکته جالب ترکیه است که با عدد حدود ۹ درصد بالاتر از رقبا ایستاده است و هزینه بسیار کمی از مردم دریافت می کند. در مقابل آمریکا در صدر جدول پر خرج ها قرار گرفته است و با درصدی حدود ۲۵ درصد، بیشترین فشار را به خانواده های دارای فرزند وارد می کند. هزینه های سلامتی بعد از دو سالگی کمی کاهش پیدا می کند ولی از ۹ تا ۱۱ سالگی دوباره شاهد افزایش آن هستیم.

دیگر هزینه ها

بچه داری هزینه های زیاد دیگری دارد که شاید به خاطر کم بودن خیلی به نظر نرسند ولی در کنار یکدیگر که قرار بگیرند می توانند تا هفت درصد هزینه های شما را افزایش دهند. این هزینه ها شامل خرید اسباب بازی تا خرید وسایلی مثل مسواک و کوتاهی مو و چیزهای دیگر است که شاید اصلا هیچ وقت حساب و کتاب شان را نداشته باشید.

همانطور که گفتیم این میزان در کشورهای توسعه یافته و به صورت میانگین حدود هفت درصد است ولی در کشورهای در حال توسعه ای مثل هند و پاکستان و افغانستان ممکن است به حدود یک تا دو درصد هم برسد. در این میان کشورهای عربی و البته کشورهای اروپای شمالی درصد بیشتری را ثبت کرده و مثلا در امارات حدود ۱۰ درصد خرج این موارد کرده و در اروپا و کشوری مثل ایسلند حدود ۱۱ درصد خرج خرید لوازم جانبی برای کودک و دیگر امکانات مناسب او می کنند.

نکته جالب خرج زیاد پدر و مادرهای این کشورها برای حفظ امنیت کودک است. از امن کردن کل خانه برای کودک گرفته تا خرید وسایل امنیتی و مراقبتی برای اتاق، خودرو و غیره تا کودک بدون آسیب دیدگی و یا به خطر افتادن راحت در خانه رفت و آمد کرده و به مشکلی بر نخورد.

این خرج کرد از سن دو سالگی تا هشت سالگی رو به کاهش است ولی بعد از آن دوباره افزایش پیدا می کند. نکته جالب اینجاست که بیشترین میزان این خرج ها در همان دو سال اول بوده و بعد از آن بیشترین خرج در این حوزه در ۹ تا ۱۱ سالگی است. البته اگر از خانواده های پولدار باشید شرایط کاملا متفاوت است. اگر فرض کنیم شما در سن صفر تا دو سالگی حدود ۱۰ میلیون تومان خرج کودک تان کنید، در سن ۱۵ تا ۱۷ سالگی حدود ۱۲ میلیون تومان برای این مسئله خرج می کنید.

هزینه های بچه دار شدن در ایران

غذا

مادران در دوران بارداری نیازهای تغذیه ای جدیدی پیدا می کنند که تامین آنها در سلامت مادر و کودک بسیار سرنوشت ساز است. این مسئله در دوران شیردهی مادر نیز ادامه پیدا می کند و غذای کافی و مکمل های دارویی به بخش جدایی ناپذیر از رژیم غذایی آنها بدل می شود. به علاوه کودک در مسیر رشد در هر مقطع سنی نیازهای ویژه ای دارد که باید برای تامین آنها غذاهای جدید و متناسبی را برای او فراهم کرد. به نظر می رسد در نظر گرفتن ماهانه ۱۰۰ هزار تومان و اگر خیلی صرفه جو هستید تا یک میلیون تومان برای هزینه های خورد و خوراک فرزند اضافی باید در نظر گرفته شود.

حمل و نقل

زوج های جوان در دوران اولیه هزینه های اندکی را صرف جابجایی می کنند. آنها مسیرهای روزانه را به صورت پیاده می پیمایند یا نهایتا از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده می کنند اما پس از ورود فرزندان امکان استفاده از راهکارهای قبلی وجود ندارد چرا که رفت و آمد با کودکی خردسال نیز به صورت پیاده یا در مترو و یا اتوبوس بسیار دشوار است. به صورت میانگین برای این هزینه ها حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان در ماه در نظر بگیرید.

سلامتی و درمان

کودکان در هر مقطع سنی نیازهای پزشکی و بهداشتی خاصی دارند که برآورده ساختن آنها مستلزم صرف هزینه است. از این رو پیش از تصمیم برای تولد یک فرزند باید مسائل مرتبط با بیمه های پایه و تکمیلی به دقت مورد توجه قرار گیرد تا خانواده از فشار شدید هزینه های درمانی و بهداشتی مصون بماند. اگر از آن مادران بسیار حساس هستید، شاید خرج تان به عددی حدود ۵۰۰ هزار تومان در ماه هم برسد ولی اصولا اگر کودک تان بیماری خاصی نداشته باشد، خرج تان کمتر از ۱۰۰ هزار تومان در ماه می شود.

پوشاک و سایر ملزومات مصرفی

هزینه پوشک برای خودش رقم درشتی است اما در این دوران این هزینه می تواند از ۵۰ هزار تومان به صورت ماهانه اگر پوشک بچه تان را دیر به دیر عوض کرده و از پوشک های ارزان استفاده می کنید تا ماهانه دو میلیون تومان اگر پوشک های گران استفاده می کنید متغیر باشد ولی هزینه معقول در این حوزه برای خانوارهای متوسط رقمی حدود ماهانه ۳۰۰ هزار تومان است. برای دیگر لباس ها و لوازم مصرفی مثل اسباب بازی نیز می توانید حدود ۲۰۰ هزار تومان در نظر بگیرید.