رضا عطاران، اسیر پول و شهرت نیست!

مجله زندگی ایده آل: علی سرتیپی یكی از موفق‌ترین تهیه‌كنندگان و فیلمسازان سینمای ایران است كه سال‌هاست در این عرصه به عنوان یك چهره شاخص فعالیت دارد و شركت پخش فیلمیران به مدیریت او برترین فیلم‌های سال‌های اخیر سینمای ایران را اكران كرده است. با علی سرتیپی درباره رضا عطاران به گفت‌وگو نشستیم؛ كسانی كه در بیش از ۱۰فیلم با یكدیگر همكاری داشته‌اند و حتی علی سرتیپی نقشی كوتاه در «ردكارپت» مقابل دوربین عطاران داشته است. . .

كسب محبوبیت از دل شخصیت

رضا عطاران از آن دسته بازیگرانی است كه موفقیت‌های‌شان را از دل شخصیت درونی خودشان به دست می‌آورند. او یك انسان بسیار دوست‌داشتنی و مردمی است كه دلنشین بودن و جذابیتش برای مردم باعث شده تا به این درجه از موفقیت برسد و به یكی از برترین چهره‌های سال‌های اخیر سینمای ایران تبدیل شود.

شروع از صفر تا رسیدن به اوج

عطاران یك ویژگی مهم دارد و آن هم این است كه در این عرصه تلاش كرده و زحمت كشیده است. او از صفر شروع كرده و پله‌پله با تلاش و هوش بالایی كه داشته، به این نقطه رسیده است. قطعا افرادی كه در هر عرصه‌ با تلاش و كوشش كار می‌كنند، به موفقیت می‌رسند و چون یك‌ شبه این موفقیت را كسب نكرده‌اند، درنتیجه به ماندگاری و محبوبیت خواهند رسید.


بی‌اهمیت بودن پول و مادیات

در این سال‌هایی كه با رضا عطاران آشنایی و همكاری داشته‌ام، به جرات می‌توانم درباره او بگویم كه او هرگز اسیر پول و مادیات نبوده و نیست و در واقع به سینما و این حرفه به چشم كاسبی نگاه نمی‌كند و معمولا كارهایش را خیلی دلی انجام می‌دهد. او حتی در این حرفه دنبال شهرت نیست چراكه می‌داند فقط به دنبال شهرت بودن، باعث از بین رفتن یك بازیگر می‌شود اما او دوست دارد برای مردم كار كند و همین باعث شده كه هرگز اسیر پول و شهرت نشود.

مردمی، مردمی مردمی

فكر می‌كنید چرا رضا عطاران تا این اندازه بین مردم محبوب است؟ چون او بین مردم زندگی می‌كند، با مردم ارتباط برقرار می‌كند و به مردم عشق می‌ورزد. او حتی ماشین ندارد و با وسایل نقلیه عمومی تردد می‌كند و همین باعث می‌شود كه بین مردم باشد و حتی از مردم نقش‌ها و كارهایش را الهام بگیرد كه این بازهم به هوش سرشار او برمی‌گردد. او از جمعیت و از مردم فراری نیست و عینك دودی نمی‌زند كه در خیابان كسی او را نشناسد. همین ریزه‌كاری‌ها را در نوع كارها و نوع نگاهش به سینما نیز انجام می‌دهد و همین باعث شده تا همیشه در اوج باشد.

رضا نقش بازی نمی‌كند!

من تاكنون نزدیك به ۱۴،۱۳ فیلم را كه رضا عطاران در آنها به عنوان بازیگر یا كارگردان حضور داشته تهیه یا پخش كرده‌ام و از تمام آنها راضی هستم. عطاران آدمی است كه برای مردم نقش بازی نمی‌كند و هرجا كه باشد، خود و شخصیت واقعی‌اش را نشان می‌دهد. وقتی قرار باشد قاطع باشد، قاطع است و وقتی قرار است پای نقش‌هایش بایستد، حتما می‌ایستد و این شخصیت واقعی اوست و مردم هم این را تشخیص می‌دهند كه رضا عطاران وقتی با آنها و در كنار آنهاست، برایشان نقش بازی نمی‌كند!

عبدالرضا كاهانی:

از كار با عطاران خسته نمی‌شوم!

اگر قرار باشد از یك كارگردان جوان و خوش‌ذوق در سال‌های اخیر سینمای كشورمان نام ببریم باید به عبدالرضا كاهانی اشاره كنیم كه نه‌تنها یك فیلمساز موفق بوده، بلكه همواره جنجال و حواشی را نیز همراه خود و فیلم‌هایش داشته است. اما یك نكته جالب در فیلم‌های اخیر او وجود دارد و آن‌ هم همكاری متوالی اش با رضا عطاران در فیلم‌های «اسب حیوان نجیبی است»، «بی‌خود و بی‌جهت» و «استراحت مطلق» است؛ نظرات او درباره رضا عطاران خواندنی است.


همكاری خستگی‌ناپذیر

من تاكنون سه‌بار با رضا عطاران همكاری كرده‌ام و از كار كردن با او خسته نمی‌شوم. رضا جدا از اینكه بازیگر خوبی است، شخصیتی بزرگوار و دوست‌داشتنی دارد. با او می‌شود فیلم‌های زیادی كار كرد و از کار لذت برد. در واقع رضا عطاران یك انسان واقعی و نازنین است كه همكاری با او برایم لذت‌بخش است.

رفتار آموزنده رضا عطاران

رضا عطاران از من خواسته بود كه این موضوع را مطرح نكنم كه چرا نام او در «استراحت مطلق» به عنوان نفر سوم درج شده است و می‌دانم برای خیلی‌ها این پرسش به وجود آمده است. . . اما اصرار خودش بود كه این‌گونه باشد. در ابتدا فكر كردم شوخی می‌كند. اما دیدم واقعا اصرار دارد. می‌گفت: «من نقش اول فیلم نیستم!» درحالی که در جامعه و سینمای ما كه همه می‌خواهند به هر طریقی دیده شوند، این اتفاق خیلی عجیب است. خود من تا به حال چنین چیزی ندیده بودم. رضا عطاران بی‌خودی مهم نیست و تمام رفتارش آموزنده است. پس وظیفه دارم كار ارزشمند او را بیان كنم؛ حتی اگر خودش دوست نداشته باشد.

هوش و شعور بالای بازیگری

نكته‌ای كه در تمام این همكاری‌ها برایم از همه جالب‌تر بود، جدا از شخصیت درونی و ذاتی رضا، هوش و شعور بالای بازیگری اوست. او خیلی سریع و به بهترین شكل ممكن درك می‌كند و می‌داند كه باید جلوی دوربین چه كند و انگار سال‌هاست كه آن نقش را می‌شناسد. این موضوع كار را برای كارگردان ساده‌تر می‌كند و رضا عطاران چون خودش یك فیلمساز خوب هم هست، در نتیجه می‌داند كه زمان بازیگری باید چه كاری انجام دهد.

امیر نوری:

لذت می‌برم از اینكه بگویم رفیق رضا عطاران هستم

امیر نوری یكی از بازیگران همیشه شیرین و دوست‌داشتنی سینما و تلویزیون است كه علیرغم اینكه سن و سالش به رضا عطاران نمی‌خورد، ولی از دوستان صمیمی او محسوب می‌شود. امیر نوری كه در عرصه بازیگری فقط یك بار آن هم در «ردكارپت» با عطاران همكاری داشته او را آخر مردانگی و رفاقت می‌داند.

برخورد نزدیك از نوع دوستی

رضا عطاران را از زمان سریال «ساعت خوش» شناختم اما اولین برخوردی كه با ایشان داشتم سال ۸۰ و سر سریال «بدون شرح» بود. آن زمان با مجید صالحی رفیق بودم و یك روز رضا عطاران همراه مجید صالحی برای دیدن دوستانش سر كار آمده بود كه من برای اولین بار او را از نزدیك دیدم.

در فیلم هایش باشم یا نباشم دوستش دارم

به نظرم به معنای واقعی كلمه عطاران سوپراستار سینمای ماست. یك‌جورهایی وثوقی دوران ماست. من با ایشان در تمام این سال‌ها همكاری نداشته‌ام و در هیچكدام از سریال‌های ایشان بازی نكرده‌ام تا اینكه در «ردكارپت» از من دعوت كردند. خدا را شكر به قول مجید صالحی این اخلاقم خیلی خوب است كه اگر دوستی مرا سر كار خودش نبرد از او دلخور نمی‌شوم چون از هیچ‌كدام از دوستانم انتظاری ندارم، كما اینكه آقای عطاران نگاه درستی به دوستی دارند و اگر لازم باشد و نقشی مناسب بود به شما پیشنهاد همكاری می‌دهند؛ نه فقط به صرف دوستی.

خواست خدا برای دل رضا

معتقدم خدا به هر كسی هرچیزی كه می‌دهد حتما لیاقتش را دارد. هیچ آدمی الكی به جایی نمی‌رسد. یادم هست رضا عطاران در مصاحبه‌ای گفته بود اگر بازیگر نمی‌شدم، كیف‌قاپ می‌شدم. این آدم آنقدر پاك و ساده است كه به راحتی چنین حرفی را می‌زند. او برای همه خوب می‌خواهد و خدا هم هوایش را دارد. او از آن دست آدم‌هایی است كه نان دل مهربان و ذات خوبش را می‌خورد. از رضا درسخوان‌تر، زیباتر و بااستعدادتر هم هست اما اینكه او به این حد از محبوبیت و شهرت رسیده اتفاقی نیست. كافی است به احترامی كه به عوامل یك كار می‌گذارد نگاه كنید تا متوجه شوید به رغم اعتبار و جایگاهش چقدر افتاده است و من لذت می‌برم از اینكه بگویم رفیق رضا عطاران هستم.

زمانی برای دوستان

رضا عطاران یك مرد با مشغله فراوان است كه سن و سالش از من هم بیشتر است اما هر زمان كه برای كاری به مشورت نیاز داشتم و با او تماس گرفتم، برایم وقت گذاشته و آنگونه است كه هر كاری كه بتواند برای هركسی انجام می‌دهد. گاهی می‌گویم اگر جای او بودم شاید جواب سلام كسی را هم نمی‌دادم، اما او با همه فرق دارد.

تاپ و غیرمنتظره

علی مسعودی:

رضا عطاران الگوی مرام و معرفت است

رضا عطاران علاوه بر هنر بازیگری و كارگردانی‌اش، یك نویسنده خیلی خوب و پیشكسوت هم محسوب می‌شود و سال‌هاست كه در این زمینه نیز درخشان ظاهر شده است. در بین دوستان صمیمی عطاران، علی مسعودی یكی از صمیمی‌ترین‌ها و قدیمی‌ترین‌هاست كه دوستی‌شان به ۲۰ سال می‌رسد. علی مسعودی كه خود از نویسندگان قابل عرصه هنر است، از این رفاقت ۲۰ساله برای‌مان می‌گوید.


ساعت‌خوش با رضای عزیز

من نخستین بار سر لوكیشن «ساعت خوش» با رضا آشنا شدم. درست خاطرم هست؛ اردیبهشت ۱۳۷۴ بود كه ساعت‌خوش پخش می‌شد و در ۳،۲ ماه آخر كار به گروه ملحق شده بودم و همان‌جا با رضا عطاران آشنا شدم و تعدادی از آیتم‌ها را نوشتم. اتفاقا با اینكه رضا خودش در آن كار نویسنده هم بود، ولی از همان ابتدا با من دوست شد و رفاقت ما تا به امروز ادامه داشته است.

رفاقت به جای رقابت

همان‌طور كه گفتم، زمانی‌كه با رضا آشنا شدم یك خصوصیت ویژه در او دیدم و آن هم این بود كه رضا اصلا با كسی رقابت نداشت و اتفاقا با همه رفیق بود. نه تنها با من بلكه رفتار و اخلاق رضا این‌طوری هست كه با هیچ‌كس رقابت ندارد و سعی می‌كند با همه رفاقت داشته باشد.

همه از کار با او لذت می‌برند

رضا عطاران هرچه در این سال‌ها بیشتر پیشرفت كرده و در این عرصه محبوب‌تر و مشهورتر شده، از نظر رفتاری افتاده‌تر و دوست‌داشتنی‌تر شده است. یاد می‌آید كه كمال تبریزی بعد از اینكه فیلم «طبقه حساس» را با رضا عطاران كار كرده بود، در مصاحبه‌ای گفت كه هر كارگردانی كه می‌خواهد از همكاری با یك بازیگر حرفه‌ای لذت ببرد، باید با رضا عطاران همكاری داشته باشد.

خوش‌اخلاق‌ترین مرد گروه

خیلی‌ها می‌گویند كه رضا عطاران هنگام كار، بد اخلاق است ولی دقیقا عکس این موضوع صادق است و او مانند رفتار خارج از كارش، هنگام كار هم با همه رفتار خوب و فوق‌العاده‌ای دارد و سعی می‌كند كه با همه عوامل رابطه‌ای دوستانه داشته باشد و اصلا به این موضوع نگاه نمی‌كند كه كارگردان اثر یا اینكه بازیگر اصلی فیلم است. رضا خیلی خوش‌‌اخلاق است و به همه انرژی مثبت می‌دهد.

حكم برادر بزرگ‌تر من

رفاقت من و رضا به ۲۰سالگی خود رسیده است و رضا در این مدت حكم برادر بزرگتر را برای من پیدا كرده و در كار هم برای من حكم استاد را دارد و من خودم را شاگرد او می‌دانم و او درست نوشتن را به من آموخته است. در واقع رضا برای خیلی از ما حكم استادی دارد و علاوه بر این، رفتار و رفاقت او برای من طوری بوده كه هرگاه مشكلی داشته‌ام با او درمیان گذاشته‌ام و با او درددل كرده و از او كمك گرفته‌ام.

كمك به دوستان هنری

بدون شك روش كاری رضا عطاران در این سال‌ها از سوی خیلی از ما كه سال‌ها با او همكاری كرده‌ایم، دنبال شده است و شاید اگر كسی دیگر جای او بود، از اینكه دیگران از روی كارهایش الگوبرداری می‌كنند، ناراحت می‌شد ولی رضا عكس این موضوع عمل می‌كند و همواره برای كمك به دوستان و همكارانش آماده است. هرگز كمك‌های ویژه و دائمی او را در سریال «سه در چهار» از خاطر نمی‌برم. او به هركسی به اندازه‌ای كه بتواند كمك و مشورت می‌دهد و هیچ‌كس را رقیب خود نمی‌داند و حسادت در قلب او جایی ندارد.

یك موجود عجیب و غریب

رضا را همه مردم می‌شناسند و آنقدر با مردم روراست است كه چیزی برای مخفی كردن و نمایش در مقابل مردم ندارد. به نظرم او یك موجود عجیب و غریب است. (باخنده) نه حسادت، نه رقابت و نه دشمنی برای این آدم معنا ندارد و هرچه حرفه‌ای‌تر شده، شخصیت او بزرگ‌تر و انسانیت او كامل‌تر شده است. او یك انسان خاص است كه می‌تواند الگوی خوبی برای همه باشد. من شخصا هیچ‌وقت به پای او نمی‌رسم چرا كه او الگوی مرام و معرفت است.

مجید صالحی:

از اینكه رفیق و شاگرد عطاران هستم، به خود می‌بالم

اگر بخواهیم از یكی از دوستان بسیار صمیمی رضا عطاران یاد كنیم، بدون شك نام مجید صالحی خیلی زود به ذهن‌مان می‌رسد. آنها سال‌هاست با هم دوست هستند و بارها و بارها همكاری‌های موفقیت‌آمیزی با یكدیگر داشته‌اند. مجید صالحی خودش را مدیون رضا عطاران و شاگرد سبك كاری او می‌داند و ارتباط آنها آنقدر با یكدیگر صمیمی است كه شاید بشود آنها را بسیار نزدیك‌تر دو برادر به یكدیگر دانست.

عطاران؛ هدهد سیمرغ عطار

رضا مثل همان هدهد داستان سیمرغ عطار نیشابوری است كه دلش می‌خواست همه را با خودش بالا بكشد. او دوست دارد اطرافیانش، دوستان و همكارانش اوج بگیرند و همه چیز را برای خودش نمی‌خواهد. به خاطر همین منش و رفتار اوست كه خداوند هم در كار و هم در زندگی برای او بیشتر خواسته است.


رفاقت توصیف‌ناپذیر ما

اگر بخواهیم به شكل رفاقت خودم با رضا اشاره كنم، باز باید بگویم كه توصیف‌كردنی نیست! باید یك روز با او باشید و تمام این ویژگی‌های مثبت و خوب را از نزدیك لمس و تجربه كنید. یعنی باید با رضا باشی تا شكل مرام و رفاقتش را با تمام وجود لمس كنی. اینكه چقدر سخاوتمند است، چقدر بی‌ریاست، چقدر زلال و شفاف است و البته مثل هنرمندان بسیاری، دست‌خیر دارد؛ حتی خودم بارها از نزدیك كمك‌هایش را دیده‌ام.

درخت پرمحصول عطاران

برای گفتن از رضا باید درباره هر دو وجهه كاری و شخصیتی او صحبت كنیم. از نظر كاری و حرفه‌ای او هرچه به دست آورده، هم به شكل اكتسابی و هم به شكل غیراكتسابی است؛ یعنی هم به لحاظ هنری این هنر در او به صورت بالفطره وجود داشت و هم روزبه‌روز آن را در خود پرورش داد و پربارتر كرد. این روند به جایی رسید كه درخت هنر او پشت سرهم میوه می‌دهد و محصولاتش بسیار عالی هستند؛ در عین حال هرچه بار و محصول او بیشتر می‌شود او زیر این‌بار سنگین، افتاده‌تر می‌شود. یعنی آن مثال معروف «درخت هرچه پربارتر شود، سربه‌زیرتر می‌شود» درباره رضا بعینه و واقعی وجود دارد. از بعد شخصیتی و دوستی‌اش هم اگر بخواهم او را تعریف كنم، واقعا توصیف‌كردنی نیست!

مرد تمام‌نشدنی عرصه هنر

رضا از آن دست هنرمندانی است كه هیچ‌وقت فكر نمی‌كند به قله رسیده است و هر روز چیزهای جدید كشف می‌كند و آن تازگی و عطش خودش را از دست نمی‌دهد. او كودك درونش را همچنان زنده نگه داشته و حتی به نظرم كودك درون او زاد و ولد هم كرده و الان هفت، ‌هشت‌تایی كودك درون دارد! همه اینها باعث شده تا رضا عطاران هرگز تمام نشود، نه در زمینه كارگردانی، نه در بازیگری و نه در نویسندگی؛ در نویسندگی هم در همه ابعادش چه فیلمنامه، چه رمان و چه شعر. كافیست به شعری كه برای تیتراژ «زیر آسمان شهر» نوشته بود نگاهی بیندازید.

رفیق و شاگرد رضا عطاران

خدا را شكر می‌كنم كه رضا عطاران هست؛ نه برای خودم و سینما و تلویزیون صرفا، بلكه برای جامعه، چون آدم‌هایی مانند عطاران برای جامعه ما لازم هستند و امیدوارم سایه رضا عطاران همیشه مستدام باشد. شخصا از اینكه رفیقش هستم و به نوعی شاگردش هم بوده‌ام، همیشه به خود می‌بالم.