کتاب بخوانیم؛ «کنستانسیا» و «عیش پیری و رازِ دوستی»

برترین‌ها: در این مطلب از سری «کتاب بخوانیم» در بخش ادبی یک داستان خواندنی از آمریکای لاتین و مکزیک را برایتان انتخاب کرده ایم، در بخش غیر ادبی چهار کتاب را معرفی میکنیم: دو رساله مهم و کلاسیک فلسفی، یک گزارش تاریخی از رابطه ایران و آمریکا، و یک پژوهش سینمایی-ادبی درحوزه نقد؛ و در پایان یک کتاب بسیار مشهور در زمینه موفقیت و روانشناسی عمومی. با ما همراه باشید.

داستان «کنستانسیا» اثر «کارلوس فوئنتس»

کارلوس فوئنتس نویسنده مکزیکی (۲۰۱۲-۱۹۲۸) از برجسته‌ترین و مشهورترین نویسندگان اسپانیایی‌زبان قرن بیستم محسوب میشود. از آثار مشهور وی می‌توان به «مرگ آرتیمو کروز»، «پوست‌انداختن» و «گرینگوی پیر» اشاره کرد که خوشبختانه هر سه کتاب به همراه بسیاری دیگر از آثار فوئنتس در ایران ترجمه و منتشر شده اند.

فوئنتس نویسنده‌ای بود که با توجه به تجربیات و تحصیلات خود در سیاست (که تا سطح سفیر مکزیک در فرانسه ارتقاء یافته بود) بیشتر به طرح مضامین سیاسی در قالب تاریخ مکزیک در داستان هایش می‌پرداخت اگرچه مضامین آثار وی در عین حال جهانشمول و انسانی هم بودند مانند مرگ و عشق. وی با آثار خود به گسترش فرهنگ مکزیک در دنیا کمک شایانی نمود.

«کنستانسیا» از جمله داستان‌های کوتاه و متاخر وی محسوب میشود که نسبتا سخت و تودرتو است، فضایی وهمی و غیرعادی دارد و زمان و مکان در آن در هم پیچیده است. یک جراح آمریکایی میانسال با همسر اسپانیایی خود در آمریکا زندگی می‌کند و خاطراتی از حال و گذشته را با رویا و امیال و حسرت هایش درهم می‌آمیزد. در عین حال یک همسایه روس و تبعیدی نیز در همسایگی آنان قرار دارد که به جذابیت و غرابت کتاب می‌افزاید.

عشق و خیانت و مرگ نیز به مرور در داستان جای خود را باز می‌کنند. روایت دائما میان خیال و واقعیت پرش می‌کند به موازاتِ تقابل زندگی و مرگ. گرما و خفقان موجود در هوا و فضای روایت در تمامی داستان گلوی مخاطب را میفشارد و آزاردهنده میشود. با وجود کوتاه بودن داستان، حجم زیادی از آن را جملات و پاراگراف‌های قصار و تامل‌برانگیز تشکیل میدهد.

با وجود بعضی اصلاحات و حذفیات ممیزی در متن که موجب آسیب شده است، خوشبختانه «عبدالله کوثری» مترجم توانای زبان اسپانیایی که اکثر آثار فوئنتس را ترجمه کرده، مانند همیشه به خوبی و با دقت ترجمه‌ای پاکیزه و دقیق را ارائه نموده است. چاپ پنجم «کنستانسیا» اثر کارلوس فوئنتس با ترجمه عبدالله کوثری در سال ۱۳۹۷ توسط نشر ماهی در ۱۳۶ صفحه منتشر شد و با قیمت ۱۰.۰۰۰ تومان در دسترس علاقمندان می‌باشد.

دو رساله «عیش پیری و رازِ دوستی» اثر «سیسرون»

سیسِرون یا کیکِرو، خطیب و سیاست‌مدار رومی در سال ۱۰۶ قبل از میلاد در روم به دنیا آمد. وی در محضر اساتید بزرگ زمان خود خطابه، منطق و ذوق ادبی را آموخت و در ادبیات یونان از سرآمدان دوران بود. همزمان به امور نظامی و فن جنگ نیز پرداخت. بعد‌ها فلسفه و اخلاق را در سفر به شرق و یونان آموخت و در نهایت به روم بازگشت. وی سال‌ها در سطح اول سیاست در روم فعال و چند دوره کنسول بود، دوره‌ای تبعید شد و سختی‌های زیادی متحمل گردید و مجدد به عرصه سیاست بازگشت. در اواخر عمر فراری بود و در نهایت در سال ۴۳ قبل از میلاد کشته شد.

سیسرون گنجینه‌ای از حکمت دوران باستان را از خود به جای گذاشته است که شامل کتاب ها، نامه ها، رساله‌ها و نطق‌های مختلفی است. او از سرمایه‌های بزرگ تاریخ و ادبیات و سیاست در غرب محسوب میشود که همواره در بیست و یک قرن گذشته مورد توجه بوده است. دو رساله به نام‌های «عیش پیری و راز دوستی» از جمله درخشان‌ترین آثار اوست در دو موضوع ساده، اما مهم و مجادله برانگیز.

این رساله‌ها هرچند کوتاه و به ظاهر ساده و پیش پا افتاده هستند، اما اگر با رویکرد فلسفی و حکمت قدمایی با تامل و دقت خوانده و درک شوند، موجبات حیرت خواننده را از بینش و بصیرت سیسرون و فلاسفه کلاسیک فراهم می‌کنند. کمتر متنی را از متون کلاسیک در زبان فارسی میتوان یافت که اینگونه باعث شود به مزایای پیر شدن مانند «تکامل در عقل و خرد» در برابر نعمات واقف شویم؛ یا فواید و مزایای دوستی و مصاحبت با انسان‌ها را درک نماییم. تمامی این مباحث در بستر مناسبات سیاسی مطرح میگردد. مانند سایر متون کلاسیک، این متن علاوه بر مرجعیت برای اهل فلسفه، میتواند برای عامه مخاطبان نیز جذابیت زیادی داشته باشد اگر با دقت خوانده شود.

ترجمه این دو رساله توسط «محمد حجازی» بسیار روان و نسبتا دقیق انجام شده و به متن اصلی نزدیک است. چاپ نخست این دو رساله توسط «بنگاه ترجمه و نشر کتاب» در سال ۱۳۳۵ منتشر گردید. در سال ۱۳۹۴ انتشارات علمی و فرهنگی پس از گذشت ۶ دهه آن‌ها را مجدد در ۵۵ صفحه و با قیمت ۹۰۰۰ تومان منتشر کرد تا در دسترس علاقمندان قرار گیرد. نسخه دیگری با همان ترجمه توسط نشر بهزاد در سال ۱۳۹۳ در ۱۲۷ صفحه و با قیمت ۷۰۰۰ تومان منتشر شد.

«ایرانیان از نگاه آمریکاییان»؛ گردآوری و ترجمه «علیرضا ساعتچیان»

آمریکا از دوران قاجار برای ایرانیان (مانند اروپایی‌ها از دوران رنسانس) نمادِ «دنیای جدید» بود و به همین دلیل در فرهنگ عامه «ینگه دنیا» خوانده میشد. برخلاف تصور رایج، در دورانی طولانی هر دو ملت نسبت به اخبار کشور دیگر حساس بودند (مانند چهل سال گذشته). علیرضا ساعتچیان، با جست و جو در آرشیو مطبوعات «کتابخانه کنگره آمریکا» که یک مرجع بسیار غنی محسوب میگردد، گزیده‌هایی از مطبوعات آمریکا در فاصله سال‌های ۱۸۵۰ تا ۱۹۲۵ را انتخاب و ترجمه کرده است که به صورت کلی یا جزئی در قالب خبر یا تحلیل و گزارش به «ایران و مسائل آن» پرداخته است.

ادبیات، هنر و کمی سیاست، حجم اصلی اخبار مربوط به ایران را در گزارش‌های روزنامه‌های آمریکا در آن دوران تشکیل می‌دهد. از جنبه سیاسی به دلیل فضای باز رسانه‌های آمریکا و ارزش‌های دموکراتیک و آزادی خواهانه آنها، به نظر میرسد بسیاری از مطالب سیاسی آن دوران به نقدِ سیاست بریتانیا و روسیه در ایران اختصاص داشته است.

احتمالا در شکل گیری رویکرد کلی این مجموعه از اخبار و گزارش‌های آمریکایی‌ها از ایران، بیش از همه ایرانیانی که به آمریکا سفر کرده یا در آنجا ساکن بوده اند نقش داشته اند. این افراد اکثرا از طبقات مرفه یا بازرگان و ماموران دولتی بودند که آمریکا را همچون الگو و فرصتی برای جبران عقب ماندگی‌های نظام پادشاهی ایران فرض میکردند. گویا این رویکرد از زمان امیرکبیر آغاز شده بود و با ورود محصولات آمریکایی به ایران قوت گرفت. البته در نهایت روابط سیاسی دو کشور در زمان ناصرالدین شاه آغاز شد، اما چندان مستحکم و جدی نبود. بخشی از کتاب هم به روایت آمریکایی‌هایی میپردازد که به ایران سفر کرده اند.

در مجموع این کتاب منحصر به فرد تصویری جدید و کمتر دیده شده و البته دقیق و مستند از نگاه جامعه آمریکا به ایران در آن دوران ارائه می‌دهد که همراه با گزارش‌ها و اسناد و عکس‌های فراوان موجود در کتاب اعتبار تاریخی نیز پیدا میکند. مترجم و گردآورنده کار خود را با دقت فراوان انجام داده است و منبع بسیار خوبی برای بررسی تاریخیِ ریشه‌های رابطه ایران و آمریکا فراهم نموده است.

«ایرانیان از نگاه آمریکاییان» با گردآوری و ترجمه علیرضا ساعتچیان در ۲۱۶ صفحه در سال ۱۳۹۷ از سوی «بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه» منتشر شد و با قیمت ۳۰.۰۰۰ تومان در دسترس علاقمندان می‌باشد.

«هزار و یک‌شب در سینمای قرن ۲۱» اثر اعظم حسن پور

چگونه میتوان داستان‌ها و قصه‌های مختلف را در ساختاری خلاقانه و هنری به هم پیوند داد و دائما میان آینده و گذشته در حرکت بود؟ این ترفند ادبی در «هزار و یک شب» به ماهرانه‌ترین شکل ممکن استفاده شده است. اعظم حسن پور قصد دارد در پژوهش منحصر به فرد خود (که در دانشگاه تهران انجام شده است) ثابت کند که بسیاری از آثار سینمای جهان در حدود سه دهه گذشته، وامدار تکنیک هزار و یک شب هستند و شیوه روایت آن‌ها تفاوت زیادی با این شاهکار ادبیات کلاسیک ندارد.

درونمایه این پژوهش بر سه امر استوار است: نخست اینکه این شیوه روایت بر خلاف تصور رایج، ابتکار غربی‌ها نیست و از شرق به ادبیات غرب راه یافته است، دوم آنکه این شیوه رواییِ مدرن و پسا مدرن کاملا ریشه در خواستگاهی کلاسیک و قدیمی دارد. سوم آنکه این تکنیک معطوف به مشوش ساختن و درگیر کردن مخاطب است.

نویسنده ساختار فیلم‌های مشهوری مانند «قصه عامه پسند» یا بابل را بر داستان‌های هزار و یک‌شب منطبق کرده و به نتایج جالبی دست یافته است. کتاب با زبانی ساده و بدون تکلف با روشی جذاب سعی می‌کند بدون ورود به پیچیدگی‌های رایج در حوزه نقد ادبی، ادعای خود را بسط دهد و ثابت نماید. این کتاب برای تمام علاقمندان به حوزه نقد ادبی و سینمایی بسیار جذاب و مفید خواهد بود.

«هزار و یک‌شب در سینمای قرن ۲۱؛ ساختار، زمان و روایت» اثر اعظم حسن پور توسط «پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات» در ۲۱۱ صفحه در سال ۱۳۹۷ منتشر شد و با قیمت ۱۶.۰۰۰ تومان در دسترس علاقمندان می‌باشد.

«چرا آدم‌های خوب کار‌های بد می‌کنند؟» اثر «دبی فورد»

«دبی فورد» سخنران و نویسنده آمریکایی است که در دو دهه اخیر به شهرت زیادی دست یافته و تاکنون حدود ده کتاب در زمینه تربیت و توسعه فردی و روانشناسی موفقیت منتشر نموده است. مشهورترین اثر او «نیمه تاریک جویندگان نور» نام دارد. وی در رسانه‌های آمریکا مینویسد و سخنرانی می‌کند و کتاب‌های او همواره در صدر فروش آثار عمومی قرار داشته اند. وی در سال ۲۰۱۳ در اثر سرطان درگذشت.

وقتی آدم‌های خوب و به ظاهر خیرخواه و اخلاقی را در حال انجام کار‌های بد میبینیم یا درباره آن‌ها میشنویم چه احساسی به ما دست میدهد؟ مثلا یک مدیر موفق و مشهور ناگهان به جرم فساد و اختلاس بازداشت میشود. چه چیزی در درون انسان‌ها باعث میشود که از خوبی و خیر به سوی تاریکی و شر میل کنند؟ چه وسوسه‌ای باعث میشود ناخواسته و بعضا خودخواسته تبدیل به چیزی شویم که همیشه از آن پرهیز کرده ایم؟ این‌ها مسائلی است که دبی فورد در کتاب «چرا آدم‌های خوب کار‌های بد می‌کنند؟» مطرح میکند و سعی دارد بخشی از وجود انسان‌ها را برایشان بیشتر به تصویر بکشد و شاید پاسخ‌هایی نیز برای نیمه تایرک وجود داشته باشد.

گرچه پاسخ‌های نویسنده بعضا بسیار ساده دلانه و خوش بینانه است و حرف جدیدی ندارد مانند اینکه میگوید: " باید بپذیریم که انسان ویژگی‌های متناقضی مانند ضعف و قدرت، یا استعداد و حماقت دارد و بشر بالقوه میتواند تمامی صفات خوب و بد را در خود داشته باشد... " و سعی مینماید خود‌های متفاوتِ درون انسان را به صورت یک راز درآورد و سپس رازگشایی کند و بسیاری حرف‌های مشابه که در کتاب‌های مشابه تکرار شده است، اما سیر معنوی کتاب و بحث آن درباره «خود دروغین» جالب توجه است.

در نهایت این کتاب برای افرادی که به حوزه روانشناسی عمومی و کتاب‌های خودشناسی موفقیت علاقمند هستند میتواند مفید واقع شود، زیرا بهرحال سال‌ها تجربه نویسنده در حوزه‌های فوق در این کتاب به صورت خلاصه و روان ارائه شده است.

این کتاب مانند بسیاری از آثار حوزه موفقیت، ترجمه‌های گوناگونی با نام‌های مختلف در ایران دارد که به دو مورد آن اشاره خواهیم کرد. «چرا مردمان خوب به خود بد می‌کنند» اثر دبی فورد با ترجمه مهدی قرچه‌داغی در سال ۱۳۹۷ در ۱۸۲ صفحه و با قیمت ۲۰.۰۰۰ تومان توسط نشر «پوینده» منتشر شد. انتشارات «لیوسا» نیز آن را با نام «چرا آدم‌های خوب کار‌های بد می‌کنند؟» در سال ۱۳۹۶ با قیمت ۱۹.۰۰۰ تومان و در ۲۸۸ صفحه به چاپ رساند.