محتوای حمایت‌شده
دیسک کمر چیست؟ علائم، علل و روشهای درمان
دیسک کمر، بیماری است که به طور معمول در افراد با سنین بالا رخ می‌دهد. برای آشنایی با علائم این بیماری و روشهای درمان آن در ادامه با ما همراه باشید.
دیسک کمر به علت این رخ می‌دهد که در ساختار دیسک تغییر ایجاد شده است. دیسک کمر می‌تواند ناشی از شکسته شدن دیسک باشد. هرگونه آسیب به ستون فقرات می‌تواند منجر به تشدید فتق دیسک شود. از دلایل بروز عارضه دیسک کمر میتوان به تصادفات، چاقی، افزایش سن، سابقه جراحی قبلی و ضعف عضلات پشت اشاره کرد. در این مطلب به بررسی اطلاعاتی درباره دیسک کمر، علائم، نحوه تشخیص و روشهای درمان می‌پردازیم.
برای ارتباط مستقیم با دکتر کارن باوند - متخصص جراحی مغز و ستون فقرات
همین حالا تماس بگیرید.
دیسک کمر چیست؟
ستون فقرات از گردن تا انتهای کمر کشیده می‌شود و با بالشتک قابل ارتجاع یا همان دیسک کمر توانایی خم شدن جانبی و چرخشی به طرفین را دارد. ساختار دیسک کمر به این صورت است که هر مهره دارای ساختمان پهن و صاف است و یک ماده ژله مانند در وسط آن قرار دارد به نام دیسک یا نوکلئوس و اطرافش را نیز رشته هایی به نام آنولوس فرا گرفته.
زمانی که صفحات غضروفی بین مهره‌های ستون فقرات دچار آسیب‌دیدگی شوند بیمار درد شدیدی را تجربه میکند که از او را از فعالیت روزمره‌اش باز می‌دارد. این دردآزاردهنده ممکن است به دلیل اسپاسم عضلات کمری کم و زیاد شود. در صورت چنین شرایطی بهتر است به متخصص ارتوپد و یا متخصص مغز و اعصاب مراجعه شود.
دیسک کمر به چه دلایلی ایجاد می شود؟
با توجه به توضیحی که بیش از این درمورد ساختار ستون فقرات و دیسک کمر داده شد فهمیدیم که همه افراد دارای دیسک کمر هستند اما وقتی این اصطلاح با اشاره به درد بین مهره‌ها استفاده می‌شود در واقع منظور فتق یا بیرون‌زدگی یکی از دیسک‌ها است که ممکن است به این دلایل ایجاد شوند:
- افزایش سن: افزایش سن تاثیر مستقیمی روی دیسک کمر می‌گذارد. همینطور زنانی که پس از سی سالگی باردار می شوند نسبت به سایرین بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند چرا که با افزایش سن تخریب یا ساییدگی بین ساختارهای ستون فقرات دور از ذهن نیست.
- بلند کردن اجسام سنگین به طور ناگهانی: در شرایطی که جسمی سنگین را به شکلی نامناسب و ناگهانی بلند کنید فشار مضاعف و بیش از حدی به دیسک‌های کمرتان وارد می‌شود. برای اینکه از آسیب رساندن به کمر خود هنگام بلند کردن جسمی سنگین جلوگیری کنید بهتر است با جسم سنگین فاصله کمی داشته باشید، کمرتان را صاف نگه دارید و هنگام بلند کردن از پاهای خود کمک بگیرید.
- ضربه مستقیم به کمر: ضربه مستقیم ممکن است به دلیل افتادن از ارتفاع، پله‌ها و تصادف و افتادن جسمی روی ستون فقرات اتفاق بی‌افتد و موجب آسیب جدی به این ناحیه شود.
- تصادفات رانندگی: حوادث رانندگی از جمله عواملی هستند که به دلیل ضربه‌های سنگین و ناگهانی که هنگام تصادف به افراد وارد می‌شود موجب درد و آسیب جدی در ناحیه ستون فقرات می‌گردند.
- تنگی کانال نخاعی: بیرون آمدن غضروف بین مهره‌ها که همان دیسک نام دارد موجب تنگی کانال نخاعی و وارد کردن فشار بر روی عصب‌ها میشوند همین امر فرد را به درد دیسک کمر مبتلا میکند.
- ایستادن و یا نشستن طولانی‌مدت: این مورد هم به دلیل فشاری که به مرور و طولانی مدت به ستون فقرات وارد میکند از دلایل شایع در ایجاد درد در دیسک کمر است.
- اضافه وزن: هر چیز که فشار مضاعفی به ستون فقرات وارد کند می‌تواند منجر به ایجاد درد ستون فقرات و دیسک کمر شود. از جمه اضافه وزن که فشار بسیاری به این ناحیه وارد میکند.
- وضعیت نامناسب بدن هنگام نشستن، ایستادن یا خوابیدن: چنانچه فردی عادات مخربی در نشستن، ایستادن و یا خوابیدن داشته باشد به عنوان مثال ناگهانی از حالت نشسته برخیزد و بایستد یا هنگام خوابیدن بیش از حد روی کمر خود فشار بیاورد احتمال ابتدای خود را به دیسک کمر بالا می‌برد.
- آسیب‌های ورزشی: ورزش‌های سنگین، غیراستاندارد و به دور از نظارت مربی نیز از جمله مواردی است که به احتمال بالا فرد را به درد جانکاه دیسک کمر مبتلا خواهد کرد. ورزش‌هایی از جمله وزنه برداری و بدنسازی و ....
علائم بیماری دیسک کمر چیست؟
هرگونه فشار و آسیب به مهره‌های کمر باعث بروز کمردرد و دیسک می‌شود. فردی که دچار دیسک کمر شده است، احتمالاً عوارضی را تجربه میکند. این علائم در هر فردی ممکن است با دیگری متفاوت باشد.
برخی از علائم دیسک کمر باید بیشتر جدی گرفته شوند. این علائم شامل عدم کنترل مثانه، بی‌حسی در باسن و ضعف شدید پا و کمر اشاره است. هرگونه فشار به رشته‌های عصبی نخاع می‌تواند علائم را تشدید کند. در صورت عدم درمان علائم و دیسک کمر، فرد عوارض جانبی را تجربه خواهد کرد. بنابراین، درمان دیسک کمر برای جلوگیری از بروز علائم باید سریع‌تر صورت بگیرد. از علائم و عوارض دیگر بیماری دیسک کمر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمردرد شدید و متناوب
- اسپاسم و گرفتگی عضلات
- ضعف عضلات پا
- بی حسی پا
- درد ساق پا
- سوزن سوزن شدن
- ضعف انگشتان پا
- کاهش رفلکس زانو
- تغییر در عملکرد روده
- تغییر در عملکرد مثانه
انواع دیسک کمر
همانطور که گفته شد همه افراد به دلیل نوع ساختار ستون فقرات دیسک کمر دارند اما بیماری که اصطلاحا به آن دیسک کمر گفته می‌شود بر اثر فشار به این بخش حساس از بدن است که درد شدیدی را به بیمار تحمیل میکند. درد ناشی از فشار بر دیسک کمر انواع مختلفی دارد که در ادامه مرور می‌کنیم:
- پارگی یا ترک: آسیب های جزئی می توانند باعث ایجاد ترک های کوچک در دیسک های ستون فقرات شما شوند.
-
ساییدگی دیسک: این مشکل معمولاً در سنین بالای چهل سال شایع است و به دلیل عادات رفتاری نادرست ایجاد می‌شود. ساییدگی مهره کمر که آرتروز کمر نیز گفته می‌شود حالتی است که بالشتک‌های بین ستون فقرات از بین می‌رود. زمان بروز این مشکل کم کم بافت های مجاور مهره‌ها شامل دیسک، رباط‌ها و استخوان نیز تخریب می‌شود.
- بیرون‌زدگی دیسک: در حالتی دیسک از ستون فقرات بیرون بزند قاعده دیسک باریک و ارتفاع قسمت بیرون زده نیز کمتر می‌شود. اگر بیرون زدگی دیسک متوسط باشد دیسک پروترود و اگر شدید باشد پروتروژن گفته می‌شود.
- فتق دیسک: وقتی تمام شانزده لایه حلقه دیسک پاره شود و هسته دیسک از داخل مشخص شود بیمار دچار پارگی یا فتق دیسک شده است.
- برجستگی دیسک: این حالت زمانی به وجود می‌آید شکاف‌های به وجود آمده گشاد شده و هسته دیسک از داخل حلقه خارج شود در حالی که چند لایه از حلقه دیسک هنوز پاره نشده و سبب برجستگی دیسک به شکل برجستگی تایر اتوموبیل می‌شود.
- نازک شدن دیسک: این مشکل با بالا رفتن سن ایجاد می‌شود که هسته به طور طبیعی مقداری از آب خود را از دست می‌دهد. همین امر موجب نازکتر شدن دیسک‌ها شده که نمی‌توانند مانند قبل ضربه‌ها را جذب کنند.
- جدا شدن دیسک: قطعه‌ای از هسته که از داخل حلقه بیرون آمده و کاملاً جدا به صورت قطعه آزاد در ستون فقرات قرار می‌گیرد. در صورتی که حلقه در این حالت قرار گیرد به آن sequestered یا free fragment می گویند.
دیسک کمر چگونه تشخیص داده می‌شود؟
دیسک کمر بیماری است که هر چه زودتر تشخیص داده شود درمان زودتر شروع شده و کاهش درد سریع‌تر و موثرتر خواهد بود و همچنین از تشدید علائم نیز جلوگیری می شود. برای تشخیص این بیماری پزشک ابتدای تاریخچه سلامتی فرد را مورد بررسی قرار می دهد سپس با معاینات فیزیکی و سنجش عکس‌العمل غیرارادی بدن، قدرت عضلات و توانایی راه رفتن فرد میزان درد برآورد می‌شود. همچنین پزشک برای تشخیص دقیق‌تر، آزمایشاتی را برای فرد تجویز خواهد کرد که عبارتند از:
معاینه فیزیکی
علاوه بر روش‌هایی که پیش‌تر ذکر شد معاینه فیزیکی نیز در تشخیص این دردجانکاه کمک میکند. روش‌هایی مانند تست حرکاتی، سنجش قدرت عضلات، تست رفلکس، خم کردن و چرخاندن گردن به طرفین، بلند کردن پا و ...
اشعه ایکس (رادیوگرافی)
یکی از آزمایشات کاربردی برای تشخیص دیسک کمر، آزمایش اشعه ایکس است. در این روش، با استفاده از پرتو‌های انرژی الکترومغناطیسی، از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و اندام‌ها تصاویری ضبط می‌شود.
تصویربرداری رزونانس (MRI)
در روش تصویربرداری رزونانس، با استفاده از فرکانس‌های رادیویی، تصاویر دقیق از ساختارهای بدن گرفته می‌شود. این روش تصویربرداری می تواند ناهنجاری مفاصل، رباط ها، ستون فقرات وغضروف را تشخیص دهد.
میلوگرام
در این روش، ماده‌ای به کانال نخاعی تزریق می‌شود. با استفاده از این ماده میتوان از کانال نخاعی عکس گرفت. با گرفتن عکس از ساختار نخاع، ناهنجاری‌های ستون فقرات مانند دیسک کمر تشخیص داده میشوند.
اسکن توموگرافی کامپیوتری(سی‌تی اسکن)
در این روش تصویربرداری، جزئیات ستون فقرات و ساختارهای بدن به خوبی ثبت میشوند. پزشک با انجام سی تی اسکن قادر است که تصاویر دقیقی از استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و سایر اندام‌های بدن را مشاهده کند.
دیسکوگرام
با این آزمایش که منحصر به ستون فقرات است میتوان منبع کمردرد یا گردن درد را یافت. این آزمایش به این صورت است که با ایجاد فشار بر دیسک و رسیدن به پاسخ این سوال که آیا فشار موجب دردی در ستون فقرات و دیسک شد یا خیر منبع درد را تشخیص می دهد. این آزمون دارای یک مولفی بصری نیز هست.
نوار عصب و عضله
در صورتی که عکس MRI در جند ناحیه از دیسک بیرون‌زدگی نشان دهد و امکان اینکه بتوان تشخیص داد کدام دیسک زمینه‌ساز بروز درد و علائم بیداری شده است نوار عصب و عضله می‌تواند به کمک پزشک بیاید.
عوارض دیسک کمر
دیسک کمر در صورت شدت و عدم پیگیری درمان موجب بروز سندروم دم اسبی می‌شود؛ عارضه‌ای که به قسمت پایینی نخاع و عصب‌های ریشه‌ای شبیه دم اسب فشار وارد میکند و عوارض جدی و دائمی مانند ناتوانی در حرکت، ناتوانی در دفع ادرار و مدفوع، نقص حس و درد شدید در ناحیه تحتانی ستون فقرات ایجاد میکند.
درمان دیسک کمر
امروزه از روشهای مختلف برای درمان دیسک کمر استفاده می‌شود. با توجه به خفیف یا شدید بودن علائم و دیسک کمر، روشهای درمانی تعیین میشوند. از روشهای درمان عارضه دیسک کمر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
حرکات ورزشی
حرکات ورزشی استانداردی وجود دراند که مناسب درمان دردناشی از دیسک کمر طراحی شده‌اند. ورزش‌هایی مثل:
-
حرکات کششی نشسته با صندلی
- کشش همسترینگ با حوله
- کشش زانو به سمت قفسه سینه
- حرکت پل
- کشش عضله پیریفورمیس
- فشردن شکم به سمت زمین
تزریق استروئید
یکی از روشهای درمان دیسک کمر، تزریق استروئید است. در این روش، ماده استروئید به ناحیه دارای التهاب تزریق می‌شود. تزریق کورتیکواستروئید می‌تواند التهاب و ورم عضلات را کاهش دهد. بیمارانی که علائم دیسک کمر مانند درد شدید عضلات را تجربه می‌کنند، باید این ماده را تزریق کنند. تزریق استروئید در کاهش درد ناشی از دیسک کمر نقش مؤثری دارد.
روش فیزیوتراپی
یکی دیگر از روشهای کاربردی برای درمان دیسک کمر، فیزیوتراپی است. در این روش درمانی، فیزیوتراپ، تکنیکهای راه رفتن، نشستن و بلند شدن صحیح را به بیمار آموزش خواهد شد. به علاوه، فیزیوتراپ برای بیمار برنامه تمرینی مشخص میکند تا بیمار با انجام تمرینات بتواند عضلات پا را تقویت کند. در واقع، پزشک در روش فیزیوتراپی با استفاده از تکنیکهای ورزشی مخصوص، عارضه دیسک کمر را برطرف میکند.
درمان دارویی
گاهی اوقات، بیمار مراحل اولیه دیسک کمر را تجربه میکند. در این مواقع، علائم بسیار خفیف هستند. علائم خفیف دیسک کمر را میتوان به مصرف دارو‌ها تسکین داد. از داروهای موردنیاز برای درمان دیسک کمر میتوان به دیکلوفناک، ناپروکسن، گاباپنتین و پرگابالین اشاره کرد. ایبوپروفن و آسپرین جزو داروهای ضدالتهابی هستند که برای تسکین درد و علائم دیسک مورد استفاده قرار میگیرند.
روش جراحی
آخرین روش برای درمان دیسک کمر، جراحی است. در صورتی که دارو درمانی، فیزیوتراپی و تزریق استروئید اثربخش نباشد، پزشک روش جراحی را به بیمار پیشنهاد می‌دهد. از روشهای جراحی دیسک کمر میتوان به دیسککتومی و لامینکتومی اشاره کرد. نوع روش جراحی با توجه به شرایط بیمار و شدت دیسک کمر انتخاب می‌شود.
نحوه پیشگیری از دیسک کمر
دیسک کمر علاوه بر بعضی بیماری‌هایی که زمینه‌ساز آن میشوند با در بسیاری از موارد با اصلاح سبک زندگی قابل پیشگیری است؛ از جمله:
- حفظ تناسب اندام
- پرهیز از رانندگی طولانی‌مدت
- پوشیدن کفش با پاشنه استاندارد
- اجتناب از نشستن و ایستادن طولانی‌مدت
- خوابیدن به سمت پهلو به جای روی شکم
- انجام تمرینات منظم ورزشی برای تقویت عضلات
- عدم انجام حرکت‌های ناگهانی همچون خم شدن یا چرخش
- خم کردن زانوها هنگام بلند کردن اجسام سنگین به جای کمر
- محدود کردن مصرف نیکوتین به‌دلیل کاهش اکسیژن‌رسانی به دیسک‌ها
- قرار دادن بدن در حالت درست هنگام راه رفتن، خوابیدن، ایستادن و نشستن
چه زمانی باید به پزشک مراجعه شود؟
در صورتی که طی مدتی به مستمر با طیف محدود تا شدیدی از درد را در ستون فقرات خود تجربه کردید و بلند کردن اجسام، راه رفتن، بالا و پایین رفتن از پله، رانندگی، نشستن، ایستادن و در مواردی خوابیدن برای‌تان با مشکل همراه بود بهتر است وقت را از دست نداده و هر چه سریع‌تر به متخصص ارتوپد مراجعه کنید.
سخن آخر
دیسک کمر، بیماری است که به طور معمول در افراد با سنین بالا رخ می‌دهد. اضافه وزن، ضربه و جراحت، افزایش سن و ضعف عضلات، جزو دلایل بروز دیسک کمر محسوب میشوند. فردی که دیسک کمر دارد، احتمالاً برخی از علائم را تجربه میکند. از علائم دیسک کمر میتوان به بی‌حسی پا، ضعف عضلات، سوزن سوزن شدن پا، اسپاسم عضلات، درد ساق و تغییر در عملکرد مثانه اشاره کرد. پزشک برای تشخیص این عارضه از روشهای سی تی اسکن، تصویربرداری رزونانس و اشعه ایکس استفاده میکند. در صورتی که علائم دیسک کمر در روند زندگی روزمره‌تان اختلال ایجاد کرده است، باید سریع‌تر برای درمان اقدام کنید.
از روشهای درمان دیسک کمر میتوان به فیزیوتراپی، ماساژ درمانی، اوزون درمانی، درمان دارویی، جراحی و تزریق استروئید اشاره کرد. پزشک با توجه به خفیف یا شدید بودن علائم دیسک، روش درمانی مناسب را برای بیمار تعیین میکند. گاهی اوقات، ترکیبی از انواع روش‌ها برای درمان دیسک کمر لازم است. با درمان به موقع دیسک کمر میتوان از بروز علائم و عوارض ناشی از این بیماری جلوگیری کنید. پس، اگر علائم این عارضه را تجربه کرده اید، هر چه زودتر برای تشخیص و درمان سریع اقدام کنید.
دکتر کارن باوند
- فارغ‌التحصیل پزشکی عمومی و تخصص از دانشگاه علوم پزشکی ایران
- دارای بورد تخصصی
- جراحی‌های تومور‌های مغزی، آنوریسم و ضایعات عروقی مغزی، دیسک و تنگی کانال گردن و کمر و دفرمیتی‌های ستون فقرات
برای مشاوره و نوبت دهی فرم زیر را پر کنید.
همین حالا تماس بگیرید.
رضایت مراجعین دکتر کارن باوند را از اینستاگرام ببینید.
شنبه‌ها ساعت ۱۱ کلینیک بیمارستان مهراد
دوشنبه و چهارشنبه ساعت ۱۳:۰۰ کلینیک بیمارستان عرفان نیایش
نظر کاربران
بی حسی پا وسوزن سوزن شدن . موقع راه رفتن پاشنه پای راستم فشار میاد درد داره وزن بدنم روی پای راستم
دیسک صفحه خارجی بنداز اصلی