عسلک پنبه از کجا آمده است؟

مجله سیب سبز - نیکو کلینی: اگر این روزها حداقل یک بار از خیابان‌های پردرخت پایتخت گذر کرده باشید حتما به نظرتان رسیده که رنگ درختان روشن‌تر شده و حتی برگ‌های آنها سفید شده‌اند. حتی کافی است که یک گیاه آپارتمانی یا یک گلدان خانگی بوته گوجه‌فرنگی مینیاتوری کنار پنجره‌تان داشته باشید تا ببینید بی‌دلیل برگ‌های‌شان خشک و زرد شوند. مهمان‌های جدید پایتخت، حشرات ریز سفید رنگی هستند که در روزهای داغ تابستان به شهرمان آمده ‏اند.

شاید تصور می‌کنید مانند آنچه در فیلم‌های سینمای تجاری دیده‌اید آنها در لحظه‌ای به شما حمله‌ور شوند و پس از چند ثانیه تنها استخوان‌های‌تان باقی بماند اما خیال‌تان راحت! چون محققان می‌گویند آنها به‌طور مستقیم هیچ آسیبی برای انسان‌ها ندارند. پس اگر شما هم تا همین الان از شنیدن اسم آنها وحشت می‌کردید، بهتر است دیگر نترسید و این مطلب را تا انتها بخوانید.

مگس سفید یا عسلک پنبه را بیشتربشناسید

در روزهای گذشته در اخبار ریز و درشت، خبر حضور مهمان‌ناخوانده‌ای به نام مگس سفید یا عسلک پنبه باعث نگرانی بسیاری از اهالی پایتخت شد. این در حالی است که این حشره حتی در حد یک مگس هم نیست و شاید بهتر باشد به جای مگس به آن پروانه سفید بگوییم. مسئولان شهری می‌گویند این حشرات، مگس‌های سفید هستند ولی مسئولان سازمان حفظ نباتات آنها را پروانه می‌دانند.

مگس سفید یا «عسلک پنبه»، آفتی است با نام علمی Bemisia tabaci که در زمستان به صورت تخم روی خاک یا بقایای خاک به چشم می‌خورد اما با بالا رفتن حرارت و شروع فصل گرما از تخم بیرون آمده و متولد می‏شود. این حشره سفیدرنگ قاتل محصولات زراعی و گیاهان تزئینی است و در صورتی که روی آنها بنشیند، باعث نوعی بیماری برای گیاه می‌شود که درنهایت آن را پژمرده و خشک می‌کند. عسلک پنبه بعد از گیاه‌های تزئینی و علف‌های هرز به گیاه پنبه ،گوجه فرنگي، كنجد، كنف و آفتابگردان علاقه دارد.


عسلک پنبه از کجا آمده است؟

اما در میان همه این مسائل، نکته اصلی این است که مگس‌های سفید یا عسلک پنبه چرا و چگونه روی درخت‌های ما سبز شده‌اند؟ ظاهرا هنوز بر سر این دلیل اصلی تکثیر و حمله مگس‌های سفید به تهران، میان محققان و مسئولان اتفاق نظری حاصل نشده است. عده‌ای از محققان وجود دریاچه خلیج فارس، فرودگاه مهرآباد در غرب پایتخت و صنایع تولیدی عظیم در اطراف این کلان‌شهر را علت اصلی هجوم مگس سفید ذکر کرده‌اند. در مقابل عده‌ای دیگر مثل مسئولان فضای سبز شهرداری تهران، سمپاشی بی‌حساب و کتاب، تغییرات اقلیمی و سمپاشی‌های بی‌رویه را عاملی برای از بین رفتن دشمنان مگس‌های سفید و درنتیجه افزایش حضور و هجوم عسلک پنبه می‌دانند.

در مقابل مسئول بخش حشرات دفتر موزه تاريخ طبيعي و ذخاير ژنتيک سازمان حفاظت محيط‌زيست کشور معتقد است، اگر اين حشرات در شمال غرب ديده شده احتمالا به دليل آب راکد در درياچه خيلج فارس و عدم بارندگي است. در نهایت مسئولان حفاظت محیط‌زیست شورای شهر مقابله با این پدیده را به بعد از مشخص شدن دلیل قطعی حضور این آفت موکول کردند چون تا پیش از مشخص شدن عامل آن نمی‌توان برخورد جدی با آن انجام داد.

چه خطری شهروندان را تهدید می‌کند؟

عده‌ای تصور می‏کنند این پروانه‌ها با نشستن روی برگ‌ها ترشحاتی از خود بروز می‏دهند که امکان دارد باعث بیماری‌های قارچی شوند اما در واقع آنها هیچ کاری به شما ندارند. مسئولان با تاکید گفته‌اند که این حشره هیچ تهدیدی برای سلامت انسان‌ها ندارد و فقط ممکن است مزاحمت‌هایی برای شهروندان به وجود آورد، مردم باید مراقب باشند که این حشره در چشم و دهان‌شان نرود.

این حشره آلرژی‌زا نیست و در منطقه مرکزی و جنوب تهران است. با کاهش تدریجی دما، عسلک پنبه به خواب زمستانی می‌رود، وقتی دما به زیر ۱۰ درجه برسد تولید نسل آنها متوقف می‌شود. اگر در باغچه خانه‌تان درخت دارید و مگس‌های سفید را روی تنه یا برگ‌های درخت‌تان دیدید، دیگر نگران نباشید آنها با کاهش دمای هوا خودبه‌خود از بین می‌روند.

راه‌حل را در طبیعت جست‌وجو کنیم ...

طبیعت راه‌های خود را برای رسیدن به تعادل دارد ولی انسان با دستکاری آن این نظم را به هم می‌زند. تغییر شرایط آب و هوایی و استفاده بی‌رویه از آفت‌کش‌ها باعث ایجاد و رشد پدیده‌هایی می‌شوند که پیش‌تر هیچ یک از ساکنان یا مسئولان یک شهر پیش‌بینی دقیقی درباره آن نکرده‌اند.

علاوه بر آن براساس نمونه‌برداري‌ها انجام‌شده طي سال‌هاي ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۲ از مناطق مختلف استان‏هاي مازندران و گلستان در رابطه با شناسايي شکارچیان مگس سفید، ۶۴ گونه شکارگر به‌عنوان دشمنان طبيعي این حشرات شناسايي شدند و البته پس از آن توسط متخصصان صاحب‌نظر مورد تاييد قرار گرفتند و نتايج آزمايش‌هاي تغذيه‌اي هم نشان دادند که از ميان گروه‌هاي مختلف شکارگران، بالتوري سبز، کفشدوزک هفت نقطه‌ای، مگس و سن به ترتيب بيشترين بهره را در تغذيه از مراحل مختلف زيستي مگس سفید (عسلک پنبه) می‌برند.

این حشرات که به عنوان دشمنان اصلی مگس سفید محسوب می‌شوند، بهترین راه مقابله با این پدیده هستند. گویی چرخه طبیعت همه چیز را جفت و جور می کند. چه بهتر که ما در این چرخه خلل یا ایرادی به وجود نیاوریم تا با کاهش دما و بارش باران این حشرات از شهر خداحافظی کنند.

باید منتظر باران باشیم

خشکسالی و افزایش دما در تابستان امسال مشکلات خاصی در پایتخت ایجاد کرد تا جایی که اخطار قطع آب در برخی مناطق تهران داده شد. به راه افتادن کمپین‌های «آب را هدر ندهیم حتی یک قطره» یا آب‌بان هم گواه این ادعاست. در مقابل گرم شدن بیش از حد هوا فرصتی برای این مگس‌های سفید فراهم کرد تا با سو‌ء‌استفاده از این زمان به فکر ازدیاد نسل خود بیفتند.

مسئولان می‌گویند این حشرات در محصولات زراعی، باغی و گلخانه‌ای امکان تکثیر و افزایش پیدا می‌کنند که در این صورت حتما باید با آنها مقابله شود اما باید امیدوار باشیم با بارش باران علاوه بر افزایش میزان بارندگی و ذخایر آبی، شاهد کاهش دما باشیم تا خنک شدن هوا هم به ما برای خلاص شدن از دست مگس‌های سفید در پایتخت کمک کند.

پیش‌بینی حضور حشرات چگونه است؟

گفته‌ها حاکی از آن است که پیش‌تر در شهر قزوین رشد و نمو این حشرات افزایش داشته و پس از آن رد این حشرات تا صفادشت در جنوب غربی تهران گرفته شده است. به‌نظر می‌رسد که آبشویه درختان و استفاده از سموم طبیعی در این مورد می‌تواند گزینه خوبی برای جلوگیری از پیشروی آنها باشد. پس اگر روی برگ درختان باغچه‌تان این حشرات را مشاهده کردید، دست به کار شوید و درخت‌تان را آبپاشی کنید. این حشرات خودشان از بین می‌روند. اگر هم گلخانه‌دار هستید و آفت سفید، مهمان بوته‌های گوجه‌فرنگی و باقی گیاه‌های‌تان شده است خیلی راحت می‌توانید با کارشناسان کشاورزی یا محیط‌زیست تماس بگیرید. آنهاکارشان را خوب بلدند. درنهایت آنکه به نظر می‌رسد تهران تا مدت کوتاهی میزبان این عسلک‌های پنبه‌ای باشد و خیلی زود آنها از این شهر بروند.