۲۲ دی - ۱۲ ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۲۲ دی برابر با ۱۲ ژانویه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۲۲۵ - اردشیر پاپکان در جستجوی یک شهر برای پایتختی

اردشیر پاپکان ناسیونالیست بزرگ ایرانی پس از پایان دادن به حکومت اشکانیان که به ضعف و فساد گراییده بودند ۱۲ ژانویه سال ۲۲۵ میلادی تصمیم گرفت که شهر غور پارسGor (فیروز آباد امروز)را پایتخت ایران کند، به این شهر رفت و دستور ساختن یک کاخ سلطنتی، یک دژ نظامی و تاسیسات اداری را صادر کرد. [بقایای این ساختمانها تا به امروز باقی مانده اند]. وی قبلا در نظر داشت که کرمان را پایتخت کند که زادگاه کیانیان بود که پیش از هخامنشیان بر شرق ایران (از کرمان تا پنجاب ازجمله پاکستان و افغانستان امروز) حکومت داشتند. بعد که تغییر نظر داد، اصفهان (سپاهان) را که یک شهر مرکزی است برای پایتختی مدّ نظر قرار داد که پس از دیدار از این شهر، انصراف داد و در بازگشت به شهر استخر (شیراز) اعلام کرد که غور را پایتخت می کند که پس از تاجگذاری در معبد آناهید (آناهیتا) در شهر استخر در سال ۲۲۶ و سرکوب کردن شورشیان در غرب خلیج فارس (شرق کشور سعودی امروز، کویت امروز و جزیره بحرین) و رفتن به تیسفون (۳۶ کیلومتری جنوب بغداد) اعلام کرد که تا امپراتوری روم از هدف خود که تصرف مناطق واقع در شرق مدیترانه است دست بر ندارد مصلحت در این است که پایتخت تغییر داده نشود و تیسفون کماکان شاه نشین ایران باشد.



۱۰۴۹ - سالروز درگذشت مروج دوستي؛ ابوسعيد ابوالخير

تاريخ ادبيات جهان درگذشت صوفي و سخنور پارسي گوي خراساني؛ ابو سعيد ابوالخير را در ۸۱ سالگي در ۱۲ ژانويه سال ۱۰۴۹ ذكر كرده است كه اشعار، گفته ها و عقايد او در «اسرار التوحيد» گرد آوري شده است. وي از مروجان دوستي و مهرباني كردن و از نهي كنندگان كينه جويي و عناد بود. ابوسعيد در «ميهنه» خاوران به دنيا آمده بود.


۱۹۱۸ - روزي که انگليسي ها قصر شيرين را تصرف كردند

۲۲ دیماه ۱۲۹۶ (۱۲ژانويه ۱۹۱۸) باراتف ژنرال روس و افرادش [به تصمیم لنین] خاك ايران را ترك گفتند و در پي خروج آخرين نظامی روس از ايران، نيروهاي انگليسي كه از طريق عراق هم وارد غرب وطن ما شده بودند قصر شيرين و نيمي از استان كرمانشاه را تصرف كردند. انگليسي ها در جریان جنگ جهاني اول به بهانه درآويختن با عثماني (متحد آلمان) كه از قرنها پيش بين النهرين (عراق امروز) را در كنترل داشت وارد خاك اين سرزمين شده بودند. انگلیسی ها حتی پیش از پیدایش نفت در منطقه، درصدد سلطه بر آسیای غربی ـ مهمترین منطقه استراتژیک جهان برآمده بودند که ورود عثمانی به جنگ جهانی اول فرصتي را که درانتظارش بودند به دست آنان داد.


در جریان جنگ جهانی اول و برغم اعلام بي طرفي قبلی ایران، نظاميان دولتهاي متحارب (روسیه و انگلستان از یک سوی و عثمانی از سوی دیگر) به وطن ما وارد شده و ایران بیطرف را به میدان جنگ، تحریک و جاسوسی تبدیل کرده بودند. پس از پيروزي انقلاب بلشويكي روسيه، لنين به تروتسكي كميسر نيروهاي مسلح روسيه توصيه اكيد كرده بود كه نظاميان روسيه را از ايران خارج سازد و گفته بود كه نظاميان يك دولت انقلابي نبايد اشغالگر بشمارآيند و با خروج روسها بود که انگلیسی ها یکه تاز میدان ایران شدند و قصر شیرین را هم تصرف کردند ـ زمانی که قاعدتا ضرورت نداشت. ورود انگلیسی ها به غرب ایران، فراهم ساختن زمینه تحت الحمایه ساختن وطن ما بود زیرا که در ژانویه ۱۹۱۸ عثمانی در همه جبهه ها دست به عقب نشینی زده بود و نیروی نظامی در ایران نداشت. سال بعد، انگلیسی ها قراردادی با وثوق الدوله [رئیس الوزراء وقت] امضا کردند که اگر مجلس آن را تصویب کرده بود؛ ایران تحت الحمایه دولت لندن می شد. انگلیسی ها بعدا و پس از پیروزی بلشویکهای روس در جنگ داخلی این امپراتوری نگران گسترش کمونیسم به ایران و از اینجا به مناطق عربی شدند و چون سلطان احمدشاه را مردی نسبتا روشنفکر و دمکراسی دوست یافتند به فکر کودتا و روی کارآوردن یک نظامی در تهران افتادند و ....

۱۹۳۲ - نخستین زنی که در آمریکا سناتور شد

۱۲ ژانویه ۱۹۳۲ برای نخستین بار سنای آمریکا دارای یک سناتور زن شد. وی بانو «هاتی کاراوی Hattie W. Caraway» دبیر دبیرستان و در آن زمان ۵۴ ساله بود. شوهر بانو «هاتی» که سناتور ایالت آرکانزا بود در دسامبر ۱۹۳۱ درگذشته بود و تا انجام انتخابات فرعی (در آمریکا؛ انتخابات ویژه) که ۱۲ ژانویه ۱۹۳۲ برگزار شد فرماندار ایالت بیوه او بانو «هاتی» را به عنوان سناتور موقت معرفی کرد. رفتار بانو «هاتی» در این یک ماه بگونه ای بود که در انتخابات فرعی و دو انتخابات سراسری بعد از آن بر رقیبان پیروز شد و ۱۲ سال و چند ماه سناتور بود. انتخاب وی به سناتوری بود که سبب شد پای بانوان به سنای آمریکا باز شود که در آن هر ایالت ـ صرفنظر از جمعیت آن ـ دارای دو سناتور است؛ جمعا ۱۰۰ نفر. معاون رئیس جمهور آمریکا رئیس سنای این کشور است.


1507 - رخنه آلفونسو د آلبوکرک به خلیج فارس

دریاسالار پرتغالی آلفونس دا آلبوکرکی (آلبوکرک) در ژانویه 1507 جزیره سکوترا (سقطرا) واقع در اقیانوس هند و متعلق به یمنی ها را بهترین منطقه استراتزیک برای راه بندی و جلوگیری از رخنه سایر قدرتهای اروپایی به آبهای آسیا و ایجاد مستعمره تشخیص داد و دستور ساختن یک پایگاه نظامی را در آنجا صادرکرد و بعدا از همین پایگاه بود که با هفت کشتی توپدار و 500 تفنگدار دریایی وارد خلیج فارس شد و جزایر ایرانی هرمز، قشم و ... را تصرف کرد. ایرانیان در آن زمان سلاح آتشین نداشتند زیرا که پادشاه وقت ـ شاه اسماعیل صفوی ـ بکاربردن توپ و تفنگ را خلاف مروت و مردانگی می پنداشت.

سکوتره که بعدا توسط انگلستان تصرف و پایگاه نظامی این کشور قرار گرفت وسعت کافی و بیش از سی هزار جمعیت دارد. روسها از دهه 1960 متوجه اهمیت استراتژیک سکوترا شدند ولی فروپاشی شوروی مانع انجام برنامه های آنان شد. یمن جنوبی که به صورت فدراسیون قبایل اداره می شد از زمان کسب استقلال متحد روسیه بود. اینک آمریکا چشم به سکوترا بسته و بزرگ کردن قضیه هواداران القاعده در یمن (به دنبال دستگیر کردن عمر فاروق عبدالمطلب ـ جوان نیجریه ای) احتمالا به همین منظور است.


یمن 24 میلیونی تا 22 ماه مه 1990 به صورت دو کشور بود که در این تاریخ و در پی یک خصومت طولانی و چند نبرد خونین با هم یکی شدند. یمن شمالی که اکثریت جمعیت آن شیعه بودند تا یکم نوامبر 1918 (ده روز مانده به پایان جنگ جهانی اول) تحت الحمایه عثمانی بود و تا سال 1962 توسط امام شیعیان زیدیه اداره می شد و یمن جنوبی که از سال 1839 تحت الحمایه انگلستان بود و اکثریت نفوس آن سنی شافعی هستند سی ام نوامبر 1967 استقلال یافت و دارای یک حکومت کمونیستی و از دوستان دولت مسکو شد. پس از تامین وحدت بوده است که درصد کل سنی های یمن 53 و شیعیان 47 درصد برآورد شده است. یمن 530 هزار کیلومتری که هنوز با دولت سعودی اختلاف ارضی دارد با داشتن دویست جزیره از جمله سکوترا و ناظر بر باب المندب بودن یک منطقه استراتژیک جهان است. القربی وزیر امور خارجه جمهوری یمن اعلام کرده است که این دولت با ورود واحدهای رزمی خارجی ازجمله نظامیان آمریکا به یمن بنام مبارزه با القاعده مخالف است و چنین اجازه ای را نخواهد داد. دولت یمن نمی خواهد که به صورت افغانستان درآید ولی با آموزش نظامیان و پلیس یمن توسط مستشاران غرب مخالفت ندارد!.

۱۹۴۴ - شکست نیروهای آلمان نازی در شهر لنینگراد روسیه.

1964 - انقلاب زنگبار

انقلاب زنگبار از بامداد 12 ژانویه 1964 آغاز شد و انقلابیون با کشتن هزاران عرب تبار و هندی به خارجی تبارها بر این مجمع الجزایر پایان دادند. در این انقلاب حتی به یک ایرانی تبار که در زنگبار «شیرازی» خوانده می شوند آسیب وارد نیامد و حزب سیاسی آنان به فعالیت خود ادامه داده است. دولت انگلستان که از قرن نوزدهم بر زنگبار مسلط شده بود در دسامبر 1963 به این جزایر یک میلیون نفری که تا ساحل آفریقای شرقی 25 تا 50 کیلومتر فاصله دارد استقلال داده بود و یک عرب تباررا سلطان آنجا کرده بود که ماه بعد (ژانویه) انقلاب آغاز شد. قبل از انگلیسی ها پرتغالی ها بر این جزایر سلطه داشتند که در پایان سلطه آنان، برای مدتی زنگبار دارای حاکم عمّانی (عرب عمّانی تبار) شده بود. در آن زمان عمّانی ها در زنگبار عمدتا تجارت برده می کردند. زنگبار Zanzibar صدها سال از مراکز تجاری ایران با قاره آفریقا بود و استقرار هزاران ایرانی در آنجا مربوط به همان دوران است. ایرانیان در زنگبار یک شهری سنگی ساخته اند که از آثار باستانی است. زنگبار پس از انقلاب، ضمن حفظ استقلال و حاکمیت خود با تانگانیکا متحد شد و فدراسیون تانزانیا را بوجود آورده اند. صادرات عمده زنگبار از قدیم الایام «ادویه» بویژه دارچین، جوز، فلفل و «کلو Clove» بوده است.


۱۳۵۷ ش - تشكيل شوراي انقلاب به فرمان امام خميني (ره)

با اوج‏گيري نهضت اسلامي در سال ۱۳۵۷، انديشه طرح تشكلي به نام شوراي انقلاب در ميان روحانيون معتمد حضرت امام(ره) پديد آمد كه در سفر شهيد مطهري به پاريس، اين طرح با امام در ميان گذارده شد. با موافقت معظمٌ له، اين شورا تشكيل گرديد و اعضاي آن انتخاب شدند. پس از آن امام خميني(ره) طي اطلاعيه‏اي، اعضاي شوراي انقلاب اسلامي را تعيين و وظايف آن را براي مردم تشريح نمودند. معظم‏له در بخشي از اطلاعيه خويش فرمودند: به موجب حق شرعي و بر اساس رأي اعتماد اكثريت قاطع مردم ايران كه نسبت به اين‏جانب ابراز شده است، در جهت تحقق اهداف اسلامي ملت، شورايي به نام شوراي انقلاب اسلامي، مركب از افراد با صلاحيت و مسلمان و متعهد و مورد وثوق، موقتاً تعيين شده و شروع به كار خواهند كرد. اعضاي اين شورا عبارت بودند از: حضرات آيات سيد علي خامنه ‏اي، سيد محمود طالقاني، سيد محمد بهشتي، مرتضي مطهري، اكبر هاشمي رفسنجاني، سيد عبدالكريم موسي اردبيلي، محمدرضا مهدوي كني و آقايان يداللَّه سحابي، مهدي بازرگان و عباس شيباني و... . در آستانه پيروزي انقلاب، اعضاي اين شورا، مهندس بازرگان را به عنوان نخست وزير دولت موقت پيشنهاد كردند كه حضرت امام با اين پيشنهاد موافقت نمودند. پس از پيروزي انقلاب، اين شورا با مشروعيت حاصله از حمايت‏هاي مردمي، زمام امور را به دست گرفت. از جمله اقدامات شوراي انقلاب، مي‏توان به تصويب اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، ملي شدن بانك‏ها، سامان بخشيدن به دادگاه‏هاي انقلاب، برگزاري همه‏پرسي در رابطه با نظام جمهوري اسلامي، بررسي پيش‏نويس قانون اساسي، تصويب آيين نامه‏هاي مجلس خبرگان و برگزاري انتخابات رياست جمهوري و مجلس شوراي اسلامي و... اشاره كرد. مسؤوليت شوراي انقلاب تا زمان تشكيل مجلس شوراي اسلامي به طول انجاميد و از تاريخ ۷ خرداد ۱۳۵۹ وظايف اين شورا به مجلس و شوراي نگهبان واگذار گرديد.





۱۹۷۶ - شوراي امنيت سازمان ملل با اکثريت آراء و بدون مخالفت ۵ عضو دائمي (دارندگان حق رد = وتو) اجازه داد که سازمان آزادي فلسطين در جلسات آن شورا بدون داشتن حق راي شرکت کند.

۲۰۰۶ - در آخرين روز مناسک حج، در منا، و در جريان رمي الجمرات بر اثر هجوم زائران، ۳۶۲ تن جان خودرا از دست دادند. دولت سعودي براي جلوگيري از تکرار حادثه ديوارها را که قبلا سه ستون بود تعريض کرد.

۲۰۱۰ - شهادت دکتر مسعود علی محمدی ، استاد فیزیک دانشگاه تهران و دانشمند هسته ای ایران.


زادروزها

۱۸۹۳ - هرمان گورینگ، بنیان گذار پلیس مخفی آلمان «گشتاپو» در زمان آدولف هیتلر.
۱۸۹۳ - میخائیل گورویچ از بنیانگذاران شرکت هوافضایی میگ


۱۸۷۶ - جک لندن، نویسنده آمریکایی.
۱۳۶۱ - تولد نگار جواهریان بازیگر سینمای ایران.
۱۳۶۲ - تولد ترانه علیدوستی بازیگر سینمای ایران.


مرگ‌ها

۱۹۴۶ - صفیه زغلول، همسر سعد زغلول، مادر ملت مصر.
۱۹۷۶ - آگاتا کریستی، نویسنده انگلیسی داستان‌های جنایی و ادبیات کارآگاهی.


۴۲۸- درگذشت ابوسعید ابوالخیر عارف و شاعر نامدار ایرانی قرن چهارم و پنجم.
۱۳۷۸ - فیروز بهجت محمدی، بازیگر ایرانی

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون