معروف‌ترین دایناسورهای جهان: دیپلودوکوس

مجله دیجی کالا - فرهنگ حشمتی: در سال ۱۸۷۸ میلادی، فسیلی عظیم‌الجثه در ایالت کلرادو کشف شد. این دایناسور که «دیپلودوکوس» (Diplodocus) نام گرفت، گردن و دمی بسیار بلند داشت و طول بدن‌اش به ۲۵ متر می‌رسید. بسیاری از دانشمندان معتقدند که دیپلودوکوس، طویل‌ترین دایناسور جهان است.

دیپلودوکوس از دو لغت یونانی «دیپلو» به معنی «دوتایی» و «دوکوس» به معنی «میله» گرفته شده که در فارسی به «دوتیرکی» معروف شده است. این نام از استخوان‌های دوقلویی که زیر دم دایناسور قرار داشتند، گرفته شده. این استخوان‌ها نه تنها به عنوان تکیه‌گاهی برای مهره‌های دم استفاده می‌شدند، بلکه جلوی از بین رفتن رگ‌های خونی در هنگام ایجاد فشار بر دم را می‌گرفتند.

دم بسیار بلند دیپلودوکوس از ۸۰ مهره تشکیل شده بود. این دم بلند نه تنها همانند یک شلاق و به عنوان وسیله‌ای دفاعی استفاده می‌شد، بلکه بالانس بدن دایناسور را در مقابل گردن بلندش حفظ می‌کرد. در سمت دیگر، ۱۵ مهره در گردن ۶ متری دیپلودوکوس وجود داشت. پاهای جلویی دیپلودوکوس کاملا کوچک‌تر از پاهای پشتی‌اش بوده‌اند. این موضوع سبب شده بود تا دیپلودوکوس مجبور باشد تا گردن‌اش را به‌صورت موازی با زمین نگه دارد و نمی‌توانست آن را خیلی از زمین بلند کند.

دیپلودوکوس در اواخر دوره‌ی ژوراسیک (نزدیک به ۱۵۰ میلیون سال پیش) و در آمریکای شمالی می‌زیسته است. همانند اکثر دایناسورهای گردن‌دراز، این دایناسور هم از گیاهان تغذیه می‌کرد و طعمه‌ی مناسبی برای گوشت‌خواران آن دوره مثل «آلوساروس» (Allosaurus) و «سراتوساروس» (Ceratosaurus) بود. دیپلودوکوس ۱۲ تنی، سر بسیار کوچکی داشت که در آرواره‌اش، تعدادی دندان تیز و میخی شکل، به سمت بیرون از آرواره، قرار داشت. نسبت بسیار کم سایز سر به سایز بدن جانور، باعث می‌شد تا دیپلودوکوس مدت‌زمان زیادی از روز را برای خوردن گیاهان صرف کند. مغز این دایناسور هم بسیار کوچک بود و محققان معتقدند که از لحاظ هوش و ذکاوت، تفاوت زیادی بین دیپلودوکوس و گیاهی که می‌خورد، وجود نداشت.

دیپلودوکوس‌های بالغ که وزن‌شان به ۲۵ تن هم می‌رسید، به دلیل جثه‌ی بزرگ، دشمنان زیادی نداشتند. حتی آلوساروس‌های گوشت‌خوار و غول‌پیکر هم نمی‌توانستند حریف دیپلودوکوس‌های بالغ شوند. بنابراین، دیپلودوکوس‌ها تنها زمانی که از تخم بیرون آمده و زمانی که مریض یا خیلی پیر شده بودند، طعمه‌ی گوشت‌خواران آن دوره، قرار می‌گرفتند.

لازم به ذکر است که دیپلودوکوس گونه‌های بسیار زیادی داشت که بزرگ‌ترین‌شان، «سیزموساروس» (Seismosaurus) به معنی «خزنده‌ی زمین‌لرزه» نام دارد. سیزموساروس بیش از ۳۰ متر طول و ۱۰۰ تن وزن دارد.