گزینه های ایران در برابر بدقولی ۱+۵

خبرآنلاین: سحرگاه ۳ آذر که ظریف وزیر امور خارجه ایران با همتای آمریکایی اش توافقی کردند که صهیونیستها از آن به عنوان «توافق قرن» یاد کردند، در تهران حامیان دولت حسن روحانی شیرینی پخش کردند.

آن روز برای دولت روحانی و حامیانش یک روز تاریخی بود. دولت توانسته بود قبل از صد روزگی اش کاری بزرگ کند و بر دیوار تحریم شکافی بیاندازد.

۳۰ دی ماه ۹۲ هم اگر یک روز تاریخی نباشد اما در تقویم سیاسی ایران و دولت یازدهم یک روز مهم است. آغاز برنامه اقدام مشترک از سوی ایران و ۱+۵ با رفع تحریمها از طرف اروپایی و تعلیق غنیسازی ۲۰ درصد در سایت‌های فوردو و نطنز ایران آغاز شده است. تعلیقی که بخشی از آن در قالب رقیقسازی ذخیره اورانیوم ۲۰ درصدی وبخشی به شکل اکسیدسازی در اصفهان انجام میشود.

خوشبین ها و بدبین ها

آغاز برنامه اقدام مشترک در ایران و آمریکا برای همه خوشحال کننده نیست.در آمریکا تندروهای حامی رژیم صهیونیستی و در ایران منتقدان دولت، چندان به طرفهای مقابل خوشبین نیستند. دانشجویان ایرانی خارج از کشور، صادر کنندگان، صنعت گران، بازاریان و دانشگاهیان و... از جمله گروه‌های خوشنود از اجرای توافق ژنو هستند.

در ایران یکی از روزنامه‌های منتقد دولت، در پس زمینه سیاه و سفید، تیتر اول خود را«هولوکاست هسته ای» انتخاب کرد.رسانه‌های حامی دولت اما از کلید خوردن رفع تحریمها نوشتند و وعده بهبود اوضاع را دادند.

واکنش محتاطانه بازارهای مالی

در بازارهای مالی، ارز و طلا واکنش محتاطانه به رفع تحریمها داشتند. کاهش ۴۰ تا ۵۰ هزار تومانی قیمت ارز، تنها واکنش به آغاز مرحله اول برنامه اقدام مشترک بود.اگر نبض بازار با احتیاط به توافق مشترک ایران و ۱+۵ واکنش نشان داد، سیاسیون اما خوشبینتر بودند.آن گونه که چهرهای چون احمد توکلی از دیپلماتهای وطن دوست و زحمتکش تشکر کرد و به منتقدان گفت که «نباید نظراتمان را نسبت به این متون ابراز کنیم تا مستند طرف مقابل قرار گیرد و به منافع ما لطمهای وارد شود.»

در ایران اما همه به این میزان هم خوشبین نیستند. کاظم انبارلویی عضو شورای مرکزی حزب اصولگرای موتلفه اسلامی و سردبیر روزنامه رسالت یکی از این چهره‌هایی است که میگوید: چندان به اجرایی شدن این توافق خوشبین نیست ولی منتظر می ماند تا ببیند غربیها تا چه حد به تعهدات خودشان پایبند هستند.

توافق ژنو وچند نظر متفاوت

او در پاسخ به این سؤال«خبر» که به نظر شما در صورتی که ۱+۵ به تعهدات خود عمل نکند، دولت چه باید بکند، میگوید: «طبیعی است که ما باید به نقطه اول باز گردیم و برای این ناسپاسی، عضویت در ان. پی تی را هم تعلیق کنیم.» در مقابل این گروه بدبین، صادق زیبا کلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران و چهره سیاسی جناح اصلاح طلب بسیار به اجرای این توافق خوشبین است.

زیبا کلام که از موافقان اجرای توافق ژنو است وقتی با این پرسش که مواجه می‌شود که در صورت عدم اجرای تعهدات از سوی غربیها، ایران چه کند تلاش میکند به این سؤال واقع بینانه پاسخ دهد و تصریح میکند: «توافق ژنو مثل هر معامله دیگری ۲طرف دارد که هر کدام از طرفین براساس آن تعهداتی دارند. در توافق ژنو وظیفه ایران وغرب در آن مشخص است. منتها در تمام توافقهای از زمانی که بشر به این دنیا آمده است همواره ممکن است توافق علی رغم حسن نیت طرفین، اختلاف به وجود بیاید.» او برای مشخص شدن اختلاف نظر علی رغم حسن نیتها مثالی از رابطه به رابطه یک موجر و مستاجر میزند و به خبر میگوید:در یکی از بندهای مورد توافق دو طرف، در مورد اجرای یکی از بندها اختلاف نطر دارند. خوب در این موارد چه باید بکنیم؟پاسخ زیبا کلام به سؤال خودش انجام مذاکره از سوی دو طرف براساس مفاد توافق نامه است.

تحریمهای بعد از توافق ژنو و تست ایران

در مقابل شمس الواعظین روزنامه نگار و فعال سیاسی اصلاح طلب، نظر دیگری در این خصوص دارد. او برای پاسخ به سؤال «خبر» یک پاسخ اولیه و یک پاسخ عمیقتر دارد. پاسخ ابتدایی این فعال سیاسی اصلاح طلب آن است که «اگر غربیها به تعهداتشان و مطابق نقشه راه عمل نکنند، همچنان که دو طرف قبل از این اعلام کردهاند، هر یک از طرفین میتوانند به نقطه اول باز گردند.»

او اعلام این موضع در دیپلماسی را نه یک تهدید، بلکه «هشدار با هدف پایبندی بیشتر» طرفین به اجرای توافق میدانند.

این روزنامه نگار اصلاح طلب اجرای برخی تحریمهای جدید بعد از توافق ژنو را «نوعی تست ایران اعلام میکند وخاطر نشان میکند: «آمریکا از طریق این‌گونه اقدامها به دنبال آن بود که میزان واکنش و عقب نشینی ایران را بسنجد.»

تفاوت نظر دو اصلاح طلب در یک موضوع

تفاوت نظر شمس الواعظین با زیبا کلام درآنجاست که او معتقد است: «اگر طرف مقابل به تعداتش عمل نکرد امنیت ملی کشور اقتضا میکند که قاطعانه به این اقدام پاسخ دهیم، چون نباید وارد گردونه تست حریف نشویم. این اقدام از نظر دیپلماسی و مذاکرغلط است و به زبان فارسی نوعی«جرزنی» محسوب میشود.»

نقطه اشتراک این دو چهره اصلاح طلب در مورد نگرانی آنها درخصوص تندروها در ایران و آمریکا است. تندروهایی که زیبا کلام بیشتر از داخل ایران از تندروهای آمریکایی نگران است.نگرانی که شمس الواعظین آنها به طور مشخص«برخی شرکتهای اقتصادی مرتبط با رژیم صهیونیستی» میداند.

زیباکلام با بیان اینکه هر قدر این توافق به جلو برود و بتوانند بهثمر برسد، احتماًل اینکه تندروها توافق را به هم بزنند کمتر میشود، خاطر نشان میکند که«اجرایی شدن برنامه عمل مشترک معنایش این است که فرش از زیر پای تندرویهای دو طرف بیرون کشیده میشود.»

شمس الواعظین هم بیشتر نگران کنش دو طرف رادیکال در ایران و آمریکا است و تأکید میکند: «یک سری مافیاهای اقتصادی در دوران تحریمها شکل گرفته و فشاراین گروه در غرب بیشتر است.»

اهمیت تحریمهای ایران

اهمیت این حلقه مافیایی از نظر شمس الواعظین از جنبه گردش مالی و سود آنها ازاموری مثل پورسانتهای انتقال نفت، نگاه داشتن اموال ایران در بانکها، قاچاق فرآوردهای مورد نیازجمهوری اسلامی، صادرات به کشورثالت و انتقال به ایران است. او برای سود این گروه عدد ۲۰۰ میلیارد تومان گردش مالی را ذکر میکند، ولی میگوید: «برخی از کارشناسان امور تحریم که از نزدیکان سازمان ملل هستند رقم این تجارت را بین ۲۷۰ تا ۳۰۰ میلیارد دلار میدانند.»

اگر این عدد را به دلار رسمی کشور(۲۴۵۰ تومان) محاسبه کنیم، رقمی بالغ بر ۷۳۵ هزار میلیارد تومان بهدست می‌‌آید که چیزی بیش از بودجه کل کشور در سال ۹۲ است. بودجه سال ۱۳۹۲ کل کشور از حیث منابع بالغ بر هفت میلیون و سیصد و پنج هزار و دویست و شصت و نه میلیارد و نهصد و چهل و هشت میلیون (۷.۳۰۵.۲۶۹.۹۴۸.۰۰۰.۰۰۰) رالح بوده است.

شمس الواعظین میگوید که این سود و تجارت سودآور موجب می‌شود گروه‌های زیادی در جهت بر هم زدن این توافق یا تغییر ساختاری آن در پایتختهای دو کشور وارد عمل شوند.

تأکید بر دیپلماسی و حمایت از تیم مذاکرهکننده هستهای ازسوی چهره‌های اصلی نظام نشان دهنده تمایل ایران به ادامه این راه تا رفع کامل تحریمهایی است که رمق اقتصاد ایران را گرفته است.

لحن مقامات آمریکایی هم در میانه مذاکره- تحریم چرخش دارد. آنها میدانند که بر هم خوردن برنامه اقدام مشترک، تنها پیامدش بر هم خوردن یک توافق نیست. بازگشت به نقطه آغاز از سوی ایران نه تنها برای دیپلماسی آمریکا، که برای چهره بینالمللی این کشور هم نامناسب است.

در آن صورت است که تبریکها و تسلیتهای سخنگوی فارسی زبان وزارت خارجه آمریکا، عید مبارکیهای اوباما در نوروز باستانی ایرانیها و تلاشهای اوباما برای ساخت فیلمهای فارسی زبان و... به باد میرود.در آن شرایط صحنه شطرنج دیپلماتیک رابطه ایران و آمریکا دوباره یخ میزند وهمه چیز به قبل از۳ آذر ۹۲ باز میگردد.بازگشت به نقطه صفر.