چرا ترامپ تا این اندازه از برجام متنفر بود؟

خبرآنلاین: خبرگزاری‌های رسمی جهان طی روز‌های اخیر و متعاقب سخنرانی ترامپ مبنی بر خروج آمریکا از برجام مکرراً اعلام می‌کنند که اقتصاد‌های اروپایی به خصوص آلمان و فرانسه در تلاشند تا در مقابل تحریم‌های واشنگتن علیه ایران از اقتصادهایشان محافظت کنند. در همین راستا، وزرای اقتصاد و دارایی فرانسه و آلمان روز گذشته ضمن مخالفت با سیاست آمریکا تصریح کردند که قصد دارند به رویه سابق ادامه دهند. با خروج آمریکا از برجام، تکلیف تحریم‌ها چه می‌شود؟ آیا می‌توان به همکاری اروپا امیدوار بود؟ خبرگزاری خبرآنلاین در گفتگو با دیاکو حسینی، کارشناس مسائل استراتژیک، چشم انداز و آینده برجام را مورد بررسی قرار داده که در ادامه می‌خوانید:

چرا ترامپ تا این اندازه از برجام متنفر بود؟

سه دلیل را می‌توان برای خروج آمریکا از برجام در نظر گرفت. اول از همه کینه توزی او با باراک اوباما و تلاش برای نابود کردن هرآنچه در دولت او ساخته شده بود. دوم؛ انگیزه او برای قوی‌تر کردن اهرم‌های فشار در مذاکرات با کره شمالی و سوم؛ تسلیم شدن او در برابر فشار‌های طرفداران اسرائیل و لابی عربستان سعودی که از ابتدا با برجام سر ناسازگاری داشتند. این اقدام ترامپ در حالیکه کمترین حمایت‌های داخلی را دربین نخبگان واشنگتن به همراه داشت و ایالات متحده در وضعیت اخلاقی متزلزلی در جهان فرو برده، بزودی رئیس جمهور آمریکا را متوجه خواهد کرد که با خارج شدن از برجام کنترل سیاست خارجی آمریکا عملا از دستان او خارج شده و به مدار خواسته‌های اسرائیل و تندرو‌های عرب کشیده خواهد شد.

او بزودی پی خواهد برد که با ادامه استقامت ایران یعنی همان فرهنگ سیاسی جمهوری اسلامی که ترامپ کمترین آشنایی لازم با آن را ندارد، آمریکا در مسیر تحقیر یا جنگ قرار خواهد گرفت در حالیکه می‌توانست از آن اجتناب کند. اگر مذاکرات با کره شمالی مطابق وعده‌ها و میل دولت امریکا پیش نرود، انتقادات به سیاست‌های ترامپ شدت بیشتری هم خواهد گرفت. بعلاوه؛ او این تفاوت را درک نکرده است که امریکا باید هر گامی به سوی جنگ با ایران را به تنهایی و در وضعیت عدم مشروعیت بین المللی و فقدان حمایت‌های داخلی بردارد. گامی که اراده به برداشتن آن می‌تواند ترامپ را در رسیدن به دوره دوم حکومتش ناکام بگذارد. او حتی نتوانست درک کند که بازگرداندن تحریم‌های ایران چقدر می‌تواند دشوار وموجب بی اعتباری نه تنها آمریکا بلکه فلسفه تحریم‌های اقتصادی در روابط بین المللی آمریکا شود. ایران ممکن است بواسطه عدم همکاری امریکا در برجام، روز‌های سختی در پیش داشته باشد، اما این روز‌های سخت برای آمریکا از جهاتی بیشتر است.

درصد موفقیت مذاکره با اروپا رو چقدر می‌بینید؟ مقام معظم رهبری در تازه‌ترین سخنرانی شان فرمودند: به اروپا هم اعتمادی نیست...

اتحادیه اروپا و بریتانیا به شدت از تصمیم دولت امریکا عصبانی هستند. آن‌ها احساس می‌کنند که مورد بی اعتنایی و تحقیر واشنگتن قرار گرفته اند. به علاوه از نگاه اروپا هیچ توجیهی برای خارج شدن از برجام در حالیکه ایران به همه تعهداتش عمل کرده، وجود ندارد. از این گذشته اروپا به خوبی درک می‌کند که این تصمیم ترامپ نه تنها محصول سیاست داخلی آمریکاست بلکه با هیچ سناریوی معتبری برای رسیدن به توافق جایگزین نشده است. اروپا انگیزه زیادی برای نگه داشتن برجام دارد و امروز از طرف ایران هم تحت فشار قرار گرفته است.

اتحادیه اروپا می‌تواند از برجام دفاع کند هرچند این مسئله مستلزم وارد شدن به لفاظی‌های سیاسی و احتمالا درگیری‌های حقوقی با آمریکاست، اما نهایتاً اروپایی‌ها متوجه هستند که نتیجه این کشمکش صرفا به برجام مربوط نیست بلکه آینده نقش آفرینی و اعتبار اتحادیه اروپا را در ترتیبات بین المللی تعیین می‌کند. هیچ کشوری در دنیایی که حکومت و قانون جهانی وجود ندارد، قابل اعتماد نیست. سیاست‌های ایران نباید بر اساس اعتماد و عدم اعتماد بنا شود بلکه مبنای سیاستگذاری ما باید روش‌ها و ابتکار‌هایی باشد که ضمن ایجاد اعتماد نسبی به منافع همه طرف‌ها از طریق سازش و مصالحه‌ای که کمترین آسیب‌ها را به دنبال داشته باشد. در رابطه با اروپا، امروز فرصت خوبی است که این روش‌ها و ابتکار‌ها به مورد آزمایش قرار بگیرند.

استراتژی ایران در مقطع فعلی چیست؟

موضع جمهوری اسلامی ایران به وضوح اعلام شده است. ما منتظر خواهیم ماند که ثبات قدم دیگر کشور‌های گروه ۱+۵ را ببینیم. همینطور سایر کشور‌های خارج از این گروه باید بتوانند اراده شان را برای اجرای برجام و تداوم بهره مندی ایران از این توافق نشان دهند. در صورتیکه ایران بتواند از این منافع همچنان منتفع شود، نه تنها دلیلی برای خروج از برجام نداریم بلکه چشم انداز تازه‌ای را پیش رو خواهیم داشت که میتواند آغاز یک نظم حقوقی و سیاسی جدید منهای آمریکا باشد. امیدوارم آماده باشیم که در صورت به ثمر نشستن این تلاش ها، دور تازه‌ای از همکاری‌های منطقه‌ای را با اروپا درباره مسائل و نگرانی‌های مشترک منطقه‌ای آغاز کنیم. شاید حفظ برجام، سراغازی برای همکاری ایران و اروپا در مورد موضوعاتی باشد که سرچشمه نگرانی‌های اصلی اروپا در منطقه ماست.

تکلیف تحریم‌ها چه می‌شود؟ بویینگ و ایرباس هم ایران را تحریم کردند، آیا شرایط به بدترین حالت در می‌آید؟

طبیعتاً تحریم‌های ثانویه امریکا بزودی قابلیت اعمال مجدد را خواهند داشت، اما کارآمدی این تحریم‌ها در صورتیکه اتحادیه اروپا در برابر مشمول شدن این تحریم‌ها ایستادگی کند، به شدت کاهش می‌یابد. امریکا ناگزیر باید به این موضوع هم فکر کند که تحریم‌های آمریکا اگر همراهی سایر کشور‌ها را نداشته باشد نه تنها می‌تواند به ثبات مالی و روابط تجاری آمریکا آسیب بزند بلکه اعتبار "سیاست تحریم" را از میان خواهد برد. باید صبر کنیم و ببینیم که اتحادیه اروپا چه راهی برای حمایت از دارایی‌ها و فعالیت شرکت‌های اروپایی در ابران به کار خواهد گرفت. نتیجه هرچه که باشد، مشخصاٌ ایران تحت تاثیر این تحریم‌ها قرار خواهد گرفت، اما با عدم همراهی اتحادیه اروپا، اثر این تحریم‌ها بر اقتصاد ایران بسیار کمتر از مقداری خواهد بود که دولت ترامپ انتظار دارد.