۸۰ درصد ایران روی گسل زلزله

خبرگزاری مهر: پرفسور بهرام عکاشه با اشاره به اینکه ایران کشوری است که توانمندی زلزله‌های تا ۷.۵ ریشتر را دارد، افزود: به همین خاطر باید ستاد بحرانی داشته باشیم که بتواند کارهایی که کشورهایی همچون ژاپن، آمریکا و چین در مقابل خسارات زلزله انجام دادند را عمل کنیم تا از آسیب‌های احتمالی زلزله مصون بمانیم.

وی زلزله را پدیده‌ای کاملاً طبیعی خواند و بابیان اینکه ۲۵ سال است که ستاد بحران را در کشور راه‌اندازی کردیم، گفت: با توجه به اینکه ستاد بحران چند سالی است که تأسیس‌شده باید بیش از این درزمینهٔ زلزله کارکرد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: زلزله امری قابل‌کنترل است و می‌توان با تمهیدات لازم خسارت آن را کاهش دادو اگر این کار به‌خوبی انجام نشود صدمات بیشتری را به زیرساخت‌ها خواهد زد.

پرفسور عکاشه با تأکید براینکه در کشور ما با وقوع زلزله‌های ۳ ریشتر هم خساراتی به بار می‌آید، گفت: تمام شهرهای ما در مقابل زلزله آسیب‌پذیرند و تهران نیز با بیش از ۱۰ میلیون نفر جمعیت و ساکنان حومه آن در معرض زلزله هستند.

وی به وقوع زلزله در ۱۸۵ سال پیش در تهران اشاره کردو افزود: زلزله تهران در آن زمان خسارت‌هایی را به سفارت انگلستان، کاخ گلستان و بازار تهران وارد کرد که می‌توان از آن نام برد و در این زلزله ۴۵ هزار نفر در منطقه تهران جان خود را ازدست‌داده بودند.

عکاشه با تأکید بر اینکه جمعیت حال حاضر تهران به بیش از ۱۳ میلیون نفر می‌رسد خسارات ناشی از زلزله را شدیدتر عنوان کردو افزود: باید برای جلوگیری از صدمه و خسارت‌های ناشی از زلزله در شهر تهران که جمعیت چندین میلیونی را در خود جای‌داده فکر اساسی کرد.

پدر علم زلزله‌شناسی ایران به فعالیت گسل‌ها اشاره کردو بیان داشت: فعالیت گسل‌ها و اثرات آن‌ها بر روی یکدیگر هنوز در کره زمین حل‌نشده و هیچ کشوری تاکنون نتوانسته در این خصوص اظهارنظر کند زیرا این مسئله بسیار پیچیده است.

وی در خصوص فعال شدن گسل ازگله و سرپل که مانند آتش‌فشان در حال فعالیت است، گفت: درون زمین حرارت چند هزار درجه سانتی گراد است و ما در دامنه آتشفشانها شاهد هستیم مواد ذوب‌شده پرتاب می‌شوند.

مدرس دانشگاه در حوزه زلزله ادامه داد: این مسئله که فعالیت آتشفشانها بر روی چه گسلی اثرگذاری می‌کند بغرنج است اما نکته مهم این است که شهرهایی مانند تهران ویا غرب ایران همانند کرمانشاه گسل‌های فراوانی دارند و این موضوع طبیعی است.

پرفسور عکاشه افزود: گسل در حقیقت شکستگی‌هایی است که در اثر گرمای داخل زمین به وجود می‌آید و نیروی درون زمین حرکت می‌کند و باعث شکستن و جنبش می‌شوند.

متخصص برجسته زمین شناسی پیش‌بینی وقوع زلزله را در کوتاه‌مدت امری غیرممکن دانست و بیان داشت: تاکنون هیچ کشوری نتوانسته وقوع زلزله را در کوتاه‌مدت به‌صورت سال و ماه و روز پیش‌بینی کند.

این مدرس دانشگاه بابیان اینکه وقوع زلزله در درازمدت در مکان‌هایی که این اتفاق رخ می‌دهند قابل پیش‌بینی است، افزود: در بلندمدت می‌توان اظهارنظر کرد که زلزله چند وقت به چند وقت رخ خواهد داد.

وی بهترین راهکار برای مقابله با زلزله را آمادگی در این خصوص دانست و بیان داشت: باید همواره برای مصون ماندن از خسارات با به‌کارگیری روش‌های مقابله با این پدیده طبیعی آماده‌باشیم.

صاحب‌نظر در حوزه زلزله عامل اصلی زلزله‌هایی که در ایران اتفاق می‌افتد را نام بردو افزود: باز شدن دریای سرخ و حرکت شبه‌جزیره عربستان به سمت شمال شرق عامل زلزله‌خیزی غرب، جنوب و حتی قسمتی از شمال ایران است.

وی ادامه داد: عامل زلزله‌خیزی شرق ایران حرکت شبه‌قاره هند به سمت شمال است که در اثر برخورد این شبه‌قاره به قسمت‌هایی از آسیا کوههای اورست به وجود آمد.

وی یادآور شد: حرکت کشورهای پاکستان و افغانستان به سمت غرب موجب زلزله‌خیزی منطقه سیستان و بلوچستان و حتی خراسان می‌شود.

پدر زلزله‌شناسی ایران بابیان اینکه در ایران ۵ بخش زلزله‌خیز داریم از آن‌ها نام بردو تصریح کرد: این مناطق پنج‌گانه شامل بندرعباس تا کرمانشاه و شمال غرب ایران از تبریز تا استان‌های شمالی همچون گیلان و مازندران و منطقه شمال شرق کشور تا خراسان خواهد بود.

وی با اشاره به این مطلب که زلزله‌خیزی ایران بسیار پیچیده است، گفت: تنها قسمت‌های مرکزی ایران همچون اصفهان تقریباً زلزله‌خیز نیستند.

صاحب‌نظر در خصوص زلزله از پیشنهاد خود نسبت به تغییر پایتخت به اصفهان خبر دادو گفت: ۲۵ سال پیش به خاطر امنیت بیشتر منطقه اصفهان پیشنهاد دادم که پایتخت ایران به سمت جنوب یا مرکز جابجا شود اما این کار ازنظر عملی ممکن نبود هرچند رئیس‌جمهور وقت سعی خود را برای این کار انجام داد.

وی زلزله‌خیزی منطقه کرج را همانند تهران دانست و گفت: زلزله‌خیزی این منطقه همانند تهران است درواقع رشته کوههایی که در شمال تهران قرار دارند به این منطقه نیز امتداد پیدا می‌کنند و همان خسارت‌هایی که به تهران وارد می‌شود در کرج هم اتفاق خواهد افتاد و در منطقه ملارد در جنوب کرج هم قابلیت زلزله ۷ ریشتری وجود دارد.

این مدرس دانشگاه تصریح کرد: چند صد گسل فعال در کرج و تهران وجود دارد و ازآنجایی‌که این مناطق در دامنه کوههای البرز واقع‌شده‌اند این پدیده کاملاً طبیعی است و باید در برابر فعالیت گسل‌ها و زلزله‌های ۷ ریشتر آماده‌باشیم.

هر ۲۰۰ سال وقوع زلزله در گسل تهران قابل پیش بینی است

وی بابیان اینکه ۱۸۵ سال پیش زلزله بزرگی در شرق تهران به وقوع پیوست، عنوان کرد: طبق محاسبات هر ۲۰۰ سال وقوع زلزله در گسل تهران قابل وقوع است و بر اساس این محاسبات باید ۱۵ سال دیگر انتظار زلزله را داشته باشیم هرچند زمین پیچیده است و محاسبات ریاضی سرش نمی‌شود.

کارشناس زلزله‌شناسی در پاسخ به سؤالی که آیا زلزله ۵.۲ دهم ریشتری تهران زمین‌لرزه اصلی بوده است و یا زلزله دیگری هم اتفاق خواهد افتاد، افزود: علم هنوز در آن حد پیشرفت نکرده که بتوان زلزله را پیش‌بینی کرد.

وی بابیان اینکه گسل تهران همیشه فعال بوده رصد فعالیت این گسل را روزانه دانست و گفت: مشخص نیست فعالیت اصلی گسل شمال تهران کی رخ خواهد داد.

متخصص زمین شناسی و زلزله شناسی به حضور خود در شورای امنیت ملی کشور و ارائه پیشنهادهایی در خصوص زلزله اشاره کردو بیان داشت: ۲۵ سال پیش از من خواسته شد که دلایل زلزله‌خیزی تهران را همراه با راهکارهایی در این زمینه ارائه دهم.

وی ادامه داد: سه پیشنهاد را برای این شورا مطرح کردم که مصون‌سازی منازل افراد کلیدی کشور، ایجاد ستاد بحران برای شهر تهران و جابجایی پایتخت ازجمله پیشنهادهای مطرح‌شده در این زمینه بود.

این زلزله‌شناس به یکی از پیشنهادهای مهم خود در این زمینه اشاره کردو افزود: چندتکه کردن پایتخت به‌صورت پایتخت مذهبی، اقتصادی و صنعتی در شهرهای مختلف که در شرایط امن‌تر به سر می‌برند از راهکارهای ارائه‌شده برای شورای امنیت ملی کشور بوده است.

مدرس زمین شناسی و زلزله‌شناسی نگرانی مردم در خصوص وقوع زلزله و شب خوابی‌های خارج از منزل را قابل‌درک خواند و با مطرح کردن توصیه‌هایی در این خصوص، اظهار داشت: لازم نیست در خارج از خانه بخوابیم اما باید همیشه آماده‌باشیم و راهکارهای حفاظت از خود را رعایت کنیم و از فرار کردن در زمان وقوع زلزله پرهیز کنیم و در مکان‌های امن پناه بگیریم.

پرفسور عکاشه در خصوص اظهارنظرهایی در مورد پروژه تحقیقاتی هارپ و پیش فعالی در خصوص هدایت زلزله‌ها این امر را رد کردو گفت: این پدیده‌ها بیشتر جنبه داستانی دارد تا حقیقی، اینکه کشوری امواجی را بر روی کشوری دیگر ارسال کند و باعث زلزله شود به عقیده من بیشتر جنبه داستانی دارد.

وی با تأکید بر اینکه پدیده‌های الکترومغناطیسی و مغناطیسی وجود دارند و می‌توانند اثرگذار باشند، اما این امر بسیار اندک است، ادامه داد: احتمال اینکه این پدیده‌ها در مورد وقوع زلزله نیز کاربرد داشته باشد ضعیف به نظر می‌رسد به‌طوری‌که می‌توان گفت اصل وقوع زلزله در داخل زمین و در عمق زیر ۵ کیلومتر اتفاق می‌افتد.

پدر زلزله‌شناسی ایران بابیان اینکه عوامل پروژه هارپ در فضا هستند و اثرگذاری آن حداقلی است و بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد، تصریح کرد: عامل ۹۹.۲ درصد وقوع زمین‌لرزه‌ها در داخل زمین است و یک‌دهم درصد آن ممکن است عوامل فضایی داشته باشد.

پرفسور عکاشه با اشاره به اینکه زلزله‌هایی که قدرت تخریب دارند در عمق پایین‌تر از ۵ کیلومتر زیرزمین اتفاق می‌افتد، یادآور شد: زلزله تا عمق ۷۰۰ کیلومتری زمین هم به وقوع می‌پیوندد که این امر اثرگذاری پروژه‌هایی همچون هارپ و یا عوامل فضایی یا اتمسفری را کم‌رنگ می‌کند.