بازگشت باشکوه فرش ایرانی

شهروند نوشت: فرش دستباف مقتدرانه به سبد خانوار ایرانی بازگشته است. محمد زرینه کفش رئیس اتحادیه بافندگان فرش دستباف تهران به «شهروند» می‌گوید: مستندات موجود نشان می‌دهد که در ١٠‌سال گذشته فروش فرش دستباف در بازار داخلی کشور به ٥برابر رسیده است.

رویکرد دوباره ایرانی‌ها به فرش دستباف درشرایطی اتفاق می‌افتد که بازار، دوران رکودی سختی را پشت سر گذاشته است. درهمین حال، گشایش‌های حاصل از برجام بازارهای خارجی فرش دستباف را احیا کرده و صادرات فرش به آمریکا به‌عنوان یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان قالی ایرانی از سر گرفته شده است. زیرینه کفش به ضرورت نوآوری و سیاست‌گذاری ویژه برای تسخیر دوباره بازارهای خارجی اشاره می‌کند و می‌گوید: دوران تحریم بازار جهانی را از چنگ ایران درآورد و به رقبای چینی، هندی و پاکستانی سپرد و جالب است که بدانید عرصه چنان به صادرکنندگان فرش تنگ آمده بود که ایرانی‌ها درنمایشگاه‌های خارجی فرش ایرانی را با برچسب فرش چینی عرضه می‌کردند.

احیای کارگاه‌های قالیبافی در پایتخت

محمد زرینه‌کفش، رئیس اتحادیه بافندگان، تولیدکنندگان و حرف وابسته فرش دستباف استان تهران و استاد دانشگاه هنرهای زیبای تهران، در گفت‌وگو با «شهروند»، به بیان برنامه‌های این اتحادیه در راستای احیای کارگاه‌های کوچک فرش‌ در پایتخت پرداخت.

او می‌گوید: اتحادیه روند اجرایی مثبتی را در راستای مسائل حقوقی و قانونی فرش دستباف آغاز کرده است. حمایت از بافندگان و سایر مشاغل وابسته فرش، از وظایف اصلی اتحادیه است که درحال حاضر با همکاری مشاوران حقوقی خبره اتحادیه، اجرا می‌شود.

او با اشاره به فضای ایجادشده در دوران پسابرجام و گشایش درهای بازارهای جهانی روی صادرکنندگان فرش ایرانی، اظهار می‌کند: هر روند و فعالیتی ریشه درحرکتی دارد. در دوران پسابرجام، گشایش‌هایی برای فرش دستباف ایرانی انجام شده است و درحال رایزنی برای گسترش بازارهای جهانی و احیای دوباره آن‌که به‌ویژه در یک‌دهه اخیر بسیار آسیب دیده، هستیم.

افزایش ٥ برابری فرش ایرانی در بازار داخل

این استاد دانشگاه تهران البته وضع فروش قالی‌های دستباف را در بازار داخل مطلوب می‌داند و می‌افزاید: گرچه در دوران تحریم‌ها بخشی از صادرات فرش ایرانی از دست رفت و حضور رقبای آسیایی آسیب‌های زیادی به ما وارد کرد اما وضع فروش داخلی فرش دستباف در ١٠‌سال اخیر بیش از ٥برابر شده و این آمارها مستند است. این درحالی است که از شمار بافندگان و تولیدکنندگان فرش دستباف نیز کاسته شده و به بیانی دیگر با کاهش تولید هم مواجه بوده‌ایم.

تحریم‌هایی که آفت فرش دستباف شد

زرینه‌کفش حضور رقبای آسیایی و استفاده آنها از حضور کمرنگ فرش دستباف ایرانی دربازارهای جهانی را عامل دیگری در کاهش صادرات می‌داند و می‌گوید: در سال‌های تحریم که ما با محدودیت روبه‌رو بوده‌ایم و در داخل هم نتوانستیم طرح، رنگ و نقش اصیل فرش ایرانی را براساس نیازهای مشتریان، به اوج برسانیم، رقبای هندی، چینی و پاکستانی از این موقعیت به سود خود بهره گرفتند. شوربختانه تحریم‌ها بلایی برای فرش اصیل ایرانی شد تا جایی که درنمایشگاه‌های خارجی گاهی صادرکنندگان ایرانی چاره نداشتند و محصول خود را به اسم فرش چینی می‌فروختند! این یعنی فاجعه که بر سر فرش ایرانی آمد.

رئیس اتحادیه بافندگان، تولیدکنندگان و حرف وابسته فرش دستباف استان تهران، ادامه می‌دهد: ازسوی دیگر مصرف‌کنندگان خارجی و حتی داخلی نیز به آگاهی‌هایی رسیده‌اند و دیگر دوران چشم‌بسته فرش خریدن آنها به سر آمده است. به‌ویژه مشتریان خارجی دیگر به صرف اسم و برند، فرش دستباف نمی‌خرند و اطلاعات خوبی دارند. خرید فرش دستباف براساس دیزاین خانه و زیبایی‌های طرح، نقش و رنگ فرش انجام می‌شود. البته مصرف‌کننده ایرانی هنوز به این حد از آگاهی نرسیده است و بیشتر به اسم و برند توجه می‌کند و کیفیت طرح و نقش برایشان اهمیت چندانی ندارد.

با اشاره به تنوع بسیار گسترده درطرح، نقش و رنگ فرش ایرانی، تصریح می‌کند: طرح و نقش در فرش دستباف ایرانی حرف اول را می‌زند و هرچه زمان بگذرد و به اصطلاح فرش پا بخورد، این طرح و نقش‌ها باید بهتر شود و رنگ‌پریدگی نداشته باشد. سایه‌ها ثبات رنگشان را نباید از دست بدهند. این موضوع برصادرات فرش دستباف ایرانی هم تأثیر دارد. بیشتر ازهمه طرح، رنگ و نقش‌های اصیل ایرانی در بازارهای صادراتی طرفدار دارد. به باور من هم باید سنت‌ها را به همان سبک قدیم حفظ کرد و هم براساس نیازهای به‌روز مشتری، زیبایی‌های دیگری را به فرش اصیل ایرانی افزود و طرح و نقش اصیل را بازسازی کرد.

حمایت‌های دولت و تدبیر بخش خصوصی

احیای دوباره فرش اصیل ایرانی دربازارهای جهانی نیازمند رویکردهای هوشمندانه و حمایت‌های همه‌جانبه‌تری است. مجید کریمیان، مشاور و مدیر حقوقی اتحادیه قالیبافان، تولیدکنندگان و حرف وابسته فرش دستباف استان تهران نیز در گفت‌وگو با «شهروند» برخی از این حمایت‌ها و تدابیر را برشمرده و می‌گوید: در اتحادیه دو، سه مسأله مهم و چالش اصلی از نظر حقوقی داریم. در پسابرجام و تأثیر آن بر صادرات فرش دستباف؛ گرچه دولتی‌ها خبر از به سرآمدن دوران رکود داده‌اند اما همچنان درهای جهان به روی ما بسته است و نقل‌ انتقالی انجام نمی‌شود.

او ادامه می‌دهد: بیشتر تولیدکنندگان فرش دستباف درکشور دارای کارگاه‌های کوچک خانوادگی هستند و کارگاه‌های بزرگ و متمرکز بسیار کم است. با این حساب بافندگان فرش باید شغل دوم داشته باشند تا نگران فروش و دریافت مبالغ محصول‌شان که گاهی تا چند ‌سال همزمان می‌برد، نباشند. این معضل همیشه وجود داشته و ما برای حل این مشکل باید به سمت سرمایه‌گذاری‌هایی در این زمینه برویم. من از همین‌جا از سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان به فرش ایرانی، تقاضا می‌کنم به جای سرمایه‌گذاری در بازارهای پرریسکی مانند بورس، مسکن و غیره به داد فرش ایرانی برسند و هم سرمایه خود را افزایش دهند و ناجی فرش ایرانی که نخستین برند ملی ایران در درازای تاریخ چند ‌هزارساله است، شوند.

فرش دستباف، کالای صددرصد ایرانی

وی تصریح می‌کند: صنعت فرش دستباف، به نوعی یک زنجیره تولید است که تمامی حرفه‌های وابسته به فرش را در برمی‌گیرد و نماد بارز اقتصاد مقاومتی است که رکن خانواده و اقتصاد کشور را تشکیل می‌دهد. این کالای صددرصد ایرانی، در بدترین شرایط و تحریم‌ها نیز نیازی به خارج ندارد و تمامی مواد اولیه آن درکشور تولید می‌شود.

کریمیان درتوضیح چگونگی حضور سرمایه‌گذاران در بخش فرش دستباف، می‌گوید: چرخه تولید فرش دستباف که در کارگاه‌های متمرکز نیست، با چالش‌هایی هم روبه‌روست. ایجاد این چرخه تولید مستلزم سرمایه‌گذاری است و سرمایه‌گذار باید پای کار بایستد. مواد اولیه فرشباف را تأمین و فروش آن را تضمین کند. دراین چرخه، اتحادیه نظارت می‌کند و به‌عنوان نماینده بافندگان، پیگیر حقوق و مطالبات آنهاست. درحال حاضر شناسایی سرمایه‌گذار در این بخش را شروع کرده‌ایم.

رویکردهای ما صادراتی است

وی ادامه می‌دهد: از زمان شروع بافت تا اتمام کار، قیمت‌گذاری فرش با تلورانس ٢٠‌درصدی انجام خواهد شد. درکشور معمولا سالانه با ٢٠‌درصد افزایش قیمت مواجه می‌شویم و این مورد باید برای بافنده هم درنظر گرفته شود. پیش‌بینی‌ها و نظارت‌ها به‌گونه‌ای است که ترجیحا محصول نهایی در بازارهای جهانی فروخته شوند و رویکردها بیشتر صادراتی است. همچنین سرمایه‌گذار ٣ماه فرصت دارد فرش را بعد از تحویل به فروش برساند. همچنین ضمانت بانکی از بانک معتبر در وجه اتحادیه از سرمایه‌گذار گرفته می‌شود.

مشاور حقوقی اتحادیه قالیبافان استان تهران، همچنین از دولت و نهادهای مربوطه می‌خواهد که به دخالت‌ها و موازی‌کاری‌هایشان در این زمینه پایان دهند و تنها به احیای فرش اصیل ایرانی بیندیشند. او همچنین از آغاز طرح بیمه تکمیلی قالیبافان استان تهران از ابتدای آذرماه خبر داد.