قحطی طلای سیاه در ونزوئلا

روزنامه دنیای اقتصاد: معضلات اقتصادی ونزوئلا تا جایی بالا گرفته است که آخرین اطلاعات نشان می‌دهد پالایشگاه‌های این کشور نیز به‌دلیل عدم اجرای به موقع تعهدات خود، در واردات نفت با مشکل مواجه شده‌اند.

کاهش تولیدات داخلی و مختل شدن خرید خارجی نفت معضل جدیدی است که بزرگ‌ترین دارنده ذخایر نفتی جهان با آن مواجه است. در این شرایط بحران‌زده، اپوزیسیون دولت مادورو برای حضور در خیابان‌ها در روز پنج‌شنبه فراخوان داده است. بنابراین تلاش برای برگزاری رفراندوم در مورد ابقای دولت پوپولیست فعلی با قدرت بیشتری پیگیری می‌شود.

بحران در اقتصاد ونزوئلا سرانجام گریبان تنها تکیه‌گاه اقتصاد متزلزل این کشور را نیز گرفت. بر این اساس تولید نفت در نزوئلا که در ماه ژوئن سال جاری میلادی به کمترین سطح در ۱۳ سال گذشته رسیده بود، با مشکلات بیشتری برای ادامه راه مواجه شده است. در حال حاضر شرکت ملی نفت ونزوئلا با مشکل پرداخت‌ به موقع بدهی‌های خود روبه‌رو‌ شده است و پالایشگاه‌های این کشور نمی‌توانند مواد خام و فرآورده‌های نفتی مورد نیاز امسال خود را تامین کنند.

در واقع این اتفاق به معنای کاهش توان تولید و صادرات نفت از سوی بزرگ‌ترین دارنده منابع نفتی جهان است چراکه صنعت نفت ونزوئلا برای تجاری‌سازی نفت سنگین خود، به پول و خرید برخی محصولات نفتی برای رقیق کردن نفت تولیدی خود نیاز دارد. حال ونزوئلا که در پی سیاست‌های پوپولیستی رئیس‌جمهوری سابق این کشور اقتصاد خود را از دست داده است، در شرایطی به پول نقد برای خرید برخی فرآورده‌های نفتی برای تداوم صادرات نفت‌خام خود نیاز دارد که تعمیر و نگهداری تاسیسات نفتی این کشور نیز بخش دیگری از هزینه‌های صنعت نفت این کشور را برای افزایش تولید تشکیل می‌دهد.

براساس گزارش‌های موجود بی‌توجهی به سرمایه‌گذاری و توسعه صنعت نفت این کشور در سال‌های اوج قیمت نفت و صرف درآمدهای نفتی در جهت سیاست‌های عوام فریبانه، شرایط امروز اقتصاد و صنعت نفت این کشور را به جایی کشانده است که از اعتبار کافی برای انجام مراودات تجاری در بازار نفت برخوردار نیست.

ونزوئلا در مرداب نفتی

به گزارش رویترز، کاهش قیمت نفت که بزرگ‌ترین بحران اقتصادی دهه جاری محسوب می‌شود، بزرگ‌ترین شرکت نفتی ونزوئلا را با مشکل خرید محصولات رقیق کننده مورد نیاز خود مواجه کرده است. بر اساس داده‌های موجود، مقدار واردات نفت مورد نیاز این شرکت در هفت ماه نخست امسال ۲۱ درصد کاهش داشته و به ۱۵۴هزار بشکه در روز رسیده است. این درحالی است که این کشور از کاهش شدید تولید نفت که در ۱۳ سال اخیر بی‌سابقه است، رنج می‌برد.

در این میان، شرکت‌های بین‌المللی نفتی که اغلب ریسک‌گریز هستند، از تحویل‌ محموله‌های نفتی به شرکت نفت ونزوئلا خودداری می‌کنند. این درحالی است که خریداران در تجارت نفت به‌طور معمول ۳۰ تا ۶۰ روز برای پرداخت هزینه خرید‌های خود فرصت دارند. تعداد دیگری از شرکت‌های تامین‌کننده محصولات نفتی با توجه به اینکه شرکت ونزوئلایی بر اساس قراردادهای سوآپ، شروع به مبادله نفت به‌جای پرداخت پول خود کرده است، به‌طور کامل تجارت خود را با این شرکت قطع کرده‌اند. بر اساس گفته یک منبع مطلع داخلی که نخواسته هویتش فاش شود، شرکت‌های نفتی ونزوئلا هیچ حق انتخابی برای خرید مواد موردنیاز خود ندارند و تنها قادرند که از دو مکانیزم برای خرید استفاده کنند: پیش‌پرداخت مبلغ قرارداد یا استفاده از قرارداد سوآپ.

از طرفی دیگر تعدادی از کارکنان این شرکت و اعضای اتحادیه‌ محلی در مصاحبه با رویترز اعلام کردند که عواملی همچون افزایش سرقت‌ها از تجهیزات این شرکت، تاخیر در انجام برخی تعمیرات و دستمزدهای پایین کارگران ممکن است به تولیدات این شرکت ضربه وارد کند.

درگذشته پالایشگاه‌های شرکت ملی نفت ونزوئلا توانایی تامین تمامی فرآورده‌های سوختی نیازهای داخلی را داشتند. نیاز به واردات این شرکت از سال ۲۰۱۲، زمانی که بزرگ‌ترین‌ مجموعه پالایشی این شرکت دچار انفجار مهیبی شد، به وجود آمد. از آن زمان، تولید فرآورده‌های نفتی این شرکت با مشکل جدی روبه‌رو‌ شده است.

به‌رغم داشتن بزرگ‌ترین‌ ذخایر نفتی دنیا، تولید نفت خام این کشور در سال ۲۰۱۵ کاهش یافت. اما شرکت‌های این کشور خرید نفت خود، نظیر نفت سبک و بنزین سنگین (نفتا) را که برای کم کردن غلظت نفت سنگین و صادراتی کردن آن به‌کار می‌روند، افزایش دادند. اما در سال ۲۰۱۶، در اثر روبه‌رو‌ شدن شرکت ملی نفت ونزوئلا با مشکل کمبود نقدینگی و افزایش ریسک اوراق بدهی، واردات نفت آن با بحران روبه‌رو‌ شده است. این شرکت که به‌طور معمول اطلاعاتی در مورد مقدار نفت وارداتی خود ارائه نمی‌کند، از پاسخ دادن به پرسش‌های خریداران خود پیرامون این موضوع طفره می‌رود اما بر اساس گفته خود شرکت ملی نفت ونزوئلا، امسال واردات نفت آن از شرکت‌های مختلفی صورت گرفته است که در این میان‌ شرکت‌های لوک‌اویل، ریلاینس و روسنفت پذیرفته‌اند که در قالب سوآپ، محصولات فرآوری شده خود را در ازای دریافت نفت خام در اختیار این شرکت قرار دهند.

همچنین دو نفتکش شرکت نفتی بریتیش پترولیوم، که حامل حدود ۵/ ۱ میلیون بشکه نفت سبک آمریکا هستند، بیش از دو ماه است که حوالی بندرگاه شرکت ملی نفت ونزوئلا در جزیره کاراسائو لنگر انداخته‌اند و منتظرند پرداخت نقدی صورت گیرد تا بار خود را تخلیه کنند. مشکلات پرداخت مبادلاتی که به آنها اشاره شد، باعث شدند تا واردات بنزین سنگین (نفتا) شرکت ملی نفت ونزوئلا که به منظور رقیق کردن نفت این شرکت به‌کار می‌رود حدود ۳۴ درصد کاهش یابد. کاهش فرآورده‌های مورد نیاز که شرکت برای تولید نفت قابل صادرات به آنها نیاز دارد، حدود ۵ درصد از صادرات این کشور را کاهش داده و سطح صادرات نفت را به ۴۲/ ۱ میلیون بشکه در روز رسانده است.

بر اساس اعلام منابع داخلی و به نقل از نمایندگان اتحادیه، مرکز پالایش شرکت ملی نفت ونزوئلا تا پایان ماه ژوئن، حدود نصف ظرفیت خود یعنی ۹۵۵ هزار بشکه در روز فعالیت داشته است. بنابراین بیشتر محصولات وارداتی این کشور در سال جاری، محصولاتی هستند که با هدف رفع مشکل پالایش محصولات تولیدی، خریداری شده‌اند. تنها محصولی که در سال جاری واردات آن با افزایش روبه‌رو‌ بوده، گاز مایع (LPG) است. شرکت ملی نفت ونزوئلا، ۳۸ محموله گاز مایع را از شرکت چینی خریداری کرده است.

بر‌اساس گفته مدیرعامل پیشین شرکت ملی نفت ونزوئلا، در حال حاضر هیچ پولی برای این شرکت باقی نمانده است. در نتیجه برای اینکه این شرکت از این مخمصه خلاص شود، باید بیش از دهه‌های گذشته در بخش تولید و اکتشافات این شرکت سرمایه‌گذاری صورت گیرد، که با توجه به قیمت فعلی نفت و نااطمینانی‌هایی که در برابر اقتصاد ونزوئلا و شرکت ملی نفت آن قرار دارد، این اتفاق بعید به‌نظر می‌رسد. این اظهار در حالی مطرح می‌شود که با تشدید شرایط نامساعد در صنعت نفت ونزوئلا، طرح شکست‌خورده «فریز تولید» بار دیگر از سوی رئیس‌جمهوری این کشور مطرح شده است. به نظر می‌رسد مقام‌های ونزوئلا با بستن چشمان خود بر روی واقعیت‌هایی نظیر رقابت‌های سنگین میان اعضای اوپک برای به دست آوردن سهم بیشتر در بازار و با اصرار بر ایده‌های قدیمی، شرایط اقتصاد این کشور را وخیم‌تر از قبل کرده و چه بسا مرزهایی بیشتر برای تامین مواد غذایی و دارو در بزرگ‌ترین دارنده ذخایر نفتی جهان، رو به خارج گشوده شود.

به گزارش خبرگزاری رویترز، رئیس‌جمهوری ونزوئلا پس از مذاکره با محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران که به ونزوئلا سفر کرده بود، در کاراکاس گفته است: «ونزوئلا و ایران خواستار اجماع بر سر روش‌هایی برای تثبیت بازارهای نفت و تقویت اوپک هستند.» نیکلاس مادورو در این زمینه تاکید کرده است: «کشور متبوعش به تلاش خود برای ایجاد زمینه‌های مشترک و اجماع جدید در مورد تثبیت بازارهای نفت ادامه می‌دهد.»

وی اضافه کرد: وزیران نفت و خارجه ونزوئلا در هفته‌های آینده اطلاعیه‌هایی در این زمینه صادر می‌کنند، اما در مورد جزئیات این اقدامات توضیحی نداد. مادورو در حالی بر تثبیت بازار اصرار دارد که با توجه به اظهارات وزیر نفت عربستان سعودی در رابطه با «عدم دخالت در روند فعلی بازار نفت» مشخص نیست طرح تثبیت تولید و تقویت بازار نفت در نشست آینده اوپک در الجزایر به کجا برسد. با این حال باید دید شرایط اضطراری حاکم در ونزوئلا که در ماه اخیر باعث شد تا دو بار مرزهای این کشور برای خرید مواد غذایی و دارو به روی مرزهای کلمبیا باز شود، صنعت نفت این کشور را به کجا خواهد رساند و آیا همکاری اثرگذاری با پیشنهادهای نفتی این کشور در فضای بین‌المللی صورت خواهد گرفت یا خیر؟

این سوال در شرایطی مطرح است که پاسخ آن با نگاهی به گذشته، به آسانی به دست می‌آید، زیرا ونزوئلا از زمان سقوط قیمت‌ نفت در سال ۲۰۱۴ به دنبال جلب حمایت کشورهای اوپک و غیر اوپک برای بالا بردن قیمت‌ها از راه محدودسازی تولید بوده است، تلاشی که در نهایت با توجه به شرایط حاکم در بازار و اصرار بر سیاست‌های چاوزی در ونزوئلا، بی‌نتیجه باقی مانده است.