تروریسم خوب؛ تروریسم بد
یکی از مسائلی که این روزها جهان را فرا گرفته هراس از تروریسمی است که در هر گوشه ای از جهان سر برآورده و بی محابا به جنگ انسان های بی گناه برخاسته است.
هفته نامه امید جوان: یکی از مسائلی که این روزها جهان را فرا گرفته هراس از تروریسمی است که در هر گوشه ای از جهان سر برآورده و بی محابا به جنگ انسان های بی گناه برخاسته است. حوادث ناگوار تروریستی پاریس، بیروت و باماکو این واقعیت را آشکار ساخت که تروریسمی که تحت لوای مذهب، بیش از یک دهه است جهان را فرا گرفته نه تنها طی این سال ها مهار و یا قلع و قمع نشده بلکه بازتولید شده و بی محاباتر و لجام گسیخته تر به جان مردم بی دفاع افتاده و آنها را هدف گرفته است.
زمانی که پس از حوادث خونین 11 سپتامبر ائتلاف جهانی برای سرکوب القاعده و متحدانش به افغانستان لشگرکشی کرد یا با حمله به عراق و سرنگونی صدام حسین و رژیم بعث عراق جنگ با تروریسم را شدت بخشید، تصور نمی شد که هر روزی که می گذرد، تروریست ها جری تر و و حشی تر شده یا تروریسم سازمان یافته تر و منسجم تر به فعالیت پرداخته و قادر باشد کنترل مناطق گسترده ای را در چندین کشور در دست بگیرد.
روزی که القاعده پس از شکست در افغانستان به کوه های «تورا بورا» پناه برده و بن لادن رهبر این گروه در نهایت در خانه ای در یکی از شهرهای امن پاکستان هدف نظامیان آمریکایی قرار گرفته و جان خود را از دست داد، تصور نمی شد که نسل جدیدی از تروریست ها پا به میدان گذارده و و حشیانه تر و مرگبارتر با بهره گیری از تکنولوژی های مدرن، جهانیان را آماج حملات خود قرار دهند.
بازتولید تروریسم در حالی که پس از مرگ بن لادن یا در پی نابودی هر یک از سران و رهبران گروه های تروریستی همواره بر این مسئله تاکید می شد که تروریست ها تضعیف شده و در موقعیت ضعف قرار گرفته اند، مؤید این مسئله است که یا جهانیان در راه مقابله و مبارزه با تروریسمی که لباس مذهب بر تن کرده ناتوان هستند یا اینکه به ماهیت قضیه و قدرت آنها واقف نبوده و از آنجا که آنها را جدی نگرفته اند، دچار بلاتکلیفی شده و صرفا سعی می کنند با شعارهای بی اساس به قدرت نمایی بپردازند.
بارها اعلام شده که راه مقابله و مبارزه با این تروریسم صرفا اقدام نظامی یا بمباران هوایی نیست بلکه باید همپای چنین اقداماتی فعالیت های فرهنگی و عمرانی و اقتصادی و حتی سیاسی نیز صورت بگیرد تا راه برای بازتولید تروریست ها و نوسازی صفوف آنها مسدود شود.
تجربه نشان داده که اگرچه بمباران هوایی و اقدامات نظامی موثر بوده و می تواند یار و یاور نیروهای زمینی شود اما به تنهایی راهگشا نبوده و نمی تواند به ریشه کنی یا قلع و قمع آنها منجر شود. تروریسم کنونی قادر است به نحو احسن از احساسات مردم و مذهبی ها بهره گرفته و با سربازگیری از این افراد صفوف خود را بازسازی و نوسازی کند.
البته هدف من از این نوشته این نیست که چرا این اقدامات تروریستی صورت می گیرد یا این که نقش غرب و سوریه و عربستان و امثالهم در ایجاد داعش و دیگر گروه ها چیست یا این که آیا داعش و تروریسم مذهبی را می توان مهار کرد؟ بلکه هدف من بررسی این مسئله است که آیا می توان تروریسم را به خوب و بد تقسیم کرد؟
اگرچه سوال های بسیاری درباره این گروه ها و چگونگی سربازگیری آنها و منابع مالی و روابط شان با کشورها وجود دارد که بلاجواب مانده و آنچه گفته می شود ادعاهایی هستند که اثبات نگردیده اما در این مدت مسئله ای مطرح شده که هدف من در حقیقت تشریح آن است.
یکی از مسائلی که در این روزها از سوی برخی افراد و رسانه ها مطرح شده این است که تروریست یا تروریست بد چیست و تروریسم و تروریست خوب کدام است؟ و آیا می توان تروریسم و تروریست ها را به خوب و بد تقسیم کرد؟ سال ها قبل که دبیر بین الملل روزنامه نشاط بودم روزی علیرضا رجایی که مسئولیت سرویس سیاسی را عهده دار بود ترجمه مطلبی را تحت عنوان «دیکتاتور خوب - دیکتاتور بد» از نویسنده پرویی و برنده جایزه نوبل ادبی ماریو وارگاس یوسا برای چاپ در صفحات بین المللی به بنده داد که پس از چاپ با واکنش های مختلفی مواجه شد.
در این مطلب پینوشه دیکتاتور پیشین شیلی با فیدل کاسترو دیکتاتور کوبا مورد مقایسه قرار گرفته و در نهایت نیز بر این مسئله تاکید شده بود که دیکتاتور خوب یا بد وجود ندارد بلکه همه دیکتاتورها بد هستند.
حال با توجه و استناد به نوشته ماریو وارگاس یوسا پرویی این سوال پیش می آید که آیا این مسئله را می توان به تروریسم یا تروریست ها هم نسبت داد یا نه؟
یعنی این که آیا می توان تروریسم و تروریست ها را نیز به خوب و بد تقسیم کرد؟ و اگر چنین برداشتی از این مقوله وجود دارد چه تروریسم یا تروریستی را باید خوب به حساب آورد و کدام یک را بد؟
به جرأت می توان در این مقطع زمانی بر این مسئله تاکید کرد که تروریسم کنونی با آنچه سال ها قبل وجود داشت تفاوت اساسی پیدا کرده و علاوه بر مسائل ایدئولوژیک دارای ماهیتی کاملا متفاوت با آن شیوه و روشی است که سال ها و دهه ها پیش خصوصا در دهه های 60 و 70 قرن بیستم شاهد بودیم. این وضعیت سبب شده اگر مقایسه ای بین تروریست های داعش و القاعده یا بوکوحرام با بریگاردهای سرخ ایتالیا و ارتش سرخ ژاپن یا بادر ماینهوف آلمان صورت بگیرد با توجه به عملکرد و گستردگی دامنه فعالیت آنها، عده ای مدعی شوند که قبلی ها به مراتب بهتر از امروزی ها بوده و به قولی سربراه تر بودند.
به طور مثال آنها سعی داشتند ضمن حفظ جان خود، با گرفتن مقداری پول یا کسب امتیاز و انتشار و قرائت بیانیه ای از یک شبکه تلویزیونی یا رادیویی به غائله پایان بدهند که در این رابطه می توان به تروریست هایی که وزرای نفت اوپک را در سال 1975 به رهبری کارلوس به گروگان گرفتند اشاره کرد که با دریافت پول و پناهندگی اقدام به آزادی گروگان ها کردند. اگرچه در حادثه مزبور تیراندازی هم صورت گرفته و یک نفر جان خود را از دست داد اما هدف تروریست ها قتل کسی یا منفجر کردن خود نبود که در پاریس یا بیروت و باماکو مشاهده شد.
در آن سال ها که کارلوس تروریستی شناخته شده بود که هم اکنون در زندانی در فرانسه به سر می برد اگر تمامی کسانی را که در همه عملیاتی که کارلوس در آنها نقش داشت مشخص و شمارش کنیم به اندازه افرادی نمی شوند که در پاریس یا بیروت جان خود را از دست دادند.
اگرچه تعریف واحد و پذیرفته شده ای از تروریسم و تروریست ها وجود ندارد اما مبر اساس تعاریفی که مصطلح است، از تروریسم با عنوان دهشت افکنی یا هراس افکنی نام برده می شود و به هر اقدام یا تهدید برای ترساندن یا آسیب رساندن به شهروندان، حکومت ها یا ملت ها و شخصیت های سیاسی، تروریسم گفته می شود.
تروریست ها برای تبلیغ ایدئولوژی خود یا برای مقابله به مثل با کشور یا ملتی دست به کشتار گسترده مردم بی گناه و غیرنظامی می زنند تا با ایجاد ترس و وحشت در جامعه و کشور هدف به خواسته های خود جامه عمل بپوشانند.
عده ای تروریسم را تقسیم بندی کرده و آن را به تروریسم دولتی، تروریسم مذهبی و تروریسم سیاسی دسته بندی می کنند. این عده بر این باور هستند که تروریسم دولتی قدرتمندتر و منسجم تر از دیگر انواع تروریسم است که از سوی یک دولت حمایت و جانبداری می شود و دارای پایگاه و پشتوانه دولتی است. این نوع از تروریسم معمولا توسط جوخه های مرگ صورت می گیرد که از سوی یک دولت برای از بین بردن مخالفان اعمال شده و به اجرا درمی آید. در این رابطه می توان به اقدامات دولت لیبی در زمان سرهنگ قذافی اشاره کرد که بارزترینش را در حادثه لاکربی شاهد بودیم. همچنین تروریسم یا ترور سیاسی به کارها و اقدامات خشونت آمیز و غیرقانونی حکومت ها گفته می شود که برای رسیدن به اهداف سیاسی و مرعوب کردن مخالفان اعمال می شود.
تفاوت تروریسم دولتی و تروریسم غیردولتی در مجری یا مجریان است. در تروریسم دولتی، دولت ها و حکومت ها نقش دارند ولی در تروریسم غیردولتی گروه های تروریستی یا سیاسی ایفای نقش می کنند.
گزارش ها نشان می دهد که 10 هزار حمله تروریستی در سال 2013 صورت گرفته که نسبت به سال قبل از آن 44 درصد افزایش نشان می دهد. در این گزارش که توسط موسسه اقتصاد و صلح تهیه شده آمده که در سال 2013 حدود 18 هزار نفر در اثر حملات تروریستی جان خود را از دست داده اند که هشتاد درصد آنها شامل 14 هزار و 722 نفرشان در کشورهای عراق، سوریه، افغانستان و پاکستان و نیجریه قربانی شده اند.
بر اساس این گزارش عراق با 6 هزار و 362 قربانی که شامل بیش از یک سوم کل کشته ها می شود بزرگترین قربانی حملات تروریستی بوده و گروه های داعش، القاعده، بوکوحرام و طالبان مسئول بیشترین کشته ها بوده اند.
در این گزارش همچنین آمده که ایران در میان 13 کشوری قرار دارد که در کنار مکزیک و اسراییل در معرض خطر افزایش حملات تروریستی قرار دارد. اگرچه میان تروریسم و نهضت های رهایی بخش و آزادی بخش تفاوت وجود دارد اما کشورهایی که در معرض تروریسم قرار دارند، تفاوتی میان آنها قائل نیستند. به طور مثال اسراییل، فلسطینی هایی را که دست به اقداماتی علیه این رژیم می زنند تروریست می نامد در حالی که فلسطینی ها و حامیانشان آن را حرکتی رهایی بخش برای پایان سلطه اسراییل به حساب می آورند.
سازمان ملل در بند سوم قطعنامه 2462 مجمع عمومی سازمان ملل که در نوامبر 1974 به تصویب رسیده از مبارزه ملت هایی که تحت قیمومیت و استعمار یا به شکلی تحت استیلا قرار داشته و برای آزادی خود به مبارزه حتی مبارزه مسلحانه روی می آورند دفاع کرده است.
با این حال نمی توان تفاوتی میان تروریسم قائل شد زیرا این باور وجود دارد که هر اقدام تروریستی خصوصا تروریسمی که مدت هاست جهان، خصوصا خاورمیانه و شمال آفریقا را فرا گرفته را نمی توان تروریسم خوب به حساب آورد و اصولا تروریسم و تروریست خوب وجود ندارد. همانگونه که به نوشته ماریو وارگاس یوسا دیکتاتور خوب و دیکتاتور بد وجود ندارد.
زمانی که پس از حوادث خونین 11 سپتامبر ائتلاف جهانی برای سرکوب القاعده و متحدانش به افغانستان لشگرکشی کرد یا با حمله به عراق و سرنگونی صدام حسین و رژیم بعث عراق جنگ با تروریسم را شدت بخشید، تصور نمی شد که هر روزی که می گذرد، تروریست ها جری تر و و حشی تر شده یا تروریسم سازمان یافته تر و منسجم تر به فعالیت پرداخته و قادر باشد کنترل مناطق گسترده ای را در چندین کشور در دست بگیرد.
روزی که القاعده پس از شکست در افغانستان به کوه های «تورا بورا» پناه برده و بن لادن رهبر این گروه در نهایت در خانه ای در یکی از شهرهای امن پاکستان هدف نظامیان آمریکایی قرار گرفته و جان خود را از دست داد، تصور نمی شد که نسل جدیدی از تروریست ها پا به میدان گذارده و و حشیانه تر و مرگبارتر با بهره گیری از تکنولوژی های مدرن، جهانیان را آماج حملات خود قرار دهند.
بازتولید تروریسم در حالی که پس از مرگ بن لادن یا در پی نابودی هر یک از سران و رهبران گروه های تروریستی همواره بر این مسئله تاکید می شد که تروریست ها تضعیف شده و در موقعیت ضعف قرار گرفته اند، مؤید این مسئله است که یا جهانیان در راه مقابله و مبارزه با تروریسمی که لباس مذهب بر تن کرده ناتوان هستند یا اینکه به ماهیت قضیه و قدرت آنها واقف نبوده و از آنجا که آنها را جدی نگرفته اند، دچار بلاتکلیفی شده و صرفا سعی می کنند با شعارهای بی اساس به قدرت نمایی بپردازند.
بارها اعلام شده که راه مقابله و مبارزه با این تروریسم صرفا اقدام نظامی یا بمباران هوایی نیست بلکه باید همپای چنین اقداماتی فعالیت های فرهنگی و عمرانی و اقتصادی و حتی سیاسی نیز صورت بگیرد تا راه برای بازتولید تروریست ها و نوسازی صفوف آنها مسدود شود.
تجربه نشان داده که اگرچه بمباران هوایی و اقدامات نظامی موثر بوده و می تواند یار و یاور نیروهای زمینی شود اما به تنهایی راهگشا نبوده و نمی تواند به ریشه کنی یا قلع و قمع آنها منجر شود. تروریسم کنونی قادر است به نحو احسن از احساسات مردم و مذهبی ها بهره گرفته و با سربازگیری از این افراد صفوف خود را بازسازی و نوسازی کند.
البته هدف من از این نوشته این نیست که چرا این اقدامات تروریستی صورت می گیرد یا این که نقش غرب و سوریه و عربستان و امثالهم در ایجاد داعش و دیگر گروه ها چیست یا این که آیا داعش و تروریسم مذهبی را می توان مهار کرد؟ بلکه هدف من بررسی این مسئله است که آیا می توان تروریسم را به خوب و بد تقسیم کرد؟
اگرچه سوال های بسیاری درباره این گروه ها و چگونگی سربازگیری آنها و منابع مالی و روابط شان با کشورها وجود دارد که بلاجواب مانده و آنچه گفته می شود ادعاهایی هستند که اثبات نگردیده اما در این مدت مسئله ای مطرح شده که هدف من در حقیقت تشریح آن است.
یکی از مسائلی که در این روزها از سوی برخی افراد و رسانه ها مطرح شده این است که تروریست یا تروریست بد چیست و تروریسم و تروریست خوب کدام است؟ و آیا می توان تروریسم و تروریست ها را به خوب و بد تقسیم کرد؟ سال ها قبل که دبیر بین الملل روزنامه نشاط بودم روزی علیرضا رجایی که مسئولیت سرویس سیاسی را عهده دار بود ترجمه مطلبی را تحت عنوان «دیکتاتور خوب - دیکتاتور بد» از نویسنده پرویی و برنده جایزه نوبل ادبی ماریو وارگاس یوسا برای چاپ در صفحات بین المللی به بنده داد که پس از چاپ با واکنش های مختلفی مواجه شد.
در این مطلب پینوشه دیکتاتور پیشین شیلی با فیدل کاسترو دیکتاتور کوبا مورد مقایسه قرار گرفته و در نهایت نیز بر این مسئله تاکید شده بود که دیکتاتور خوب یا بد وجود ندارد بلکه همه دیکتاتورها بد هستند.
حال با توجه و استناد به نوشته ماریو وارگاس یوسا پرویی این سوال پیش می آید که آیا این مسئله را می توان به تروریسم یا تروریست ها هم نسبت داد یا نه؟
یعنی این که آیا می توان تروریسم و تروریست ها را نیز به خوب و بد تقسیم کرد؟ و اگر چنین برداشتی از این مقوله وجود دارد چه تروریسم یا تروریستی را باید خوب به حساب آورد و کدام یک را بد؟
به جرأت می توان در این مقطع زمانی بر این مسئله تاکید کرد که تروریسم کنونی با آنچه سال ها قبل وجود داشت تفاوت اساسی پیدا کرده و علاوه بر مسائل ایدئولوژیک دارای ماهیتی کاملا متفاوت با آن شیوه و روشی است که سال ها و دهه ها پیش خصوصا در دهه های 60 و 70 قرن بیستم شاهد بودیم. این وضعیت سبب شده اگر مقایسه ای بین تروریست های داعش و القاعده یا بوکوحرام با بریگاردهای سرخ ایتالیا و ارتش سرخ ژاپن یا بادر ماینهوف آلمان صورت بگیرد با توجه به عملکرد و گستردگی دامنه فعالیت آنها، عده ای مدعی شوند که قبلی ها به مراتب بهتر از امروزی ها بوده و به قولی سربراه تر بودند.
به طور مثال آنها سعی داشتند ضمن حفظ جان خود، با گرفتن مقداری پول یا کسب امتیاز و انتشار و قرائت بیانیه ای از یک شبکه تلویزیونی یا رادیویی به غائله پایان بدهند که در این رابطه می توان به تروریست هایی که وزرای نفت اوپک را در سال 1975 به رهبری کارلوس به گروگان گرفتند اشاره کرد که با دریافت پول و پناهندگی اقدام به آزادی گروگان ها کردند. اگرچه در حادثه مزبور تیراندازی هم صورت گرفته و یک نفر جان خود را از دست داد اما هدف تروریست ها قتل کسی یا منفجر کردن خود نبود که در پاریس یا بیروت و باماکو مشاهده شد.
در آن سال ها که کارلوس تروریستی شناخته شده بود که هم اکنون در زندانی در فرانسه به سر می برد اگر تمامی کسانی را که در همه عملیاتی که کارلوس در آنها نقش داشت مشخص و شمارش کنیم به اندازه افرادی نمی شوند که در پاریس یا بیروت جان خود را از دست دادند.
اگرچه تعریف واحد و پذیرفته شده ای از تروریسم و تروریست ها وجود ندارد اما مبر اساس تعاریفی که مصطلح است، از تروریسم با عنوان دهشت افکنی یا هراس افکنی نام برده می شود و به هر اقدام یا تهدید برای ترساندن یا آسیب رساندن به شهروندان، حکومت ها یا ملت ها و شخصیت های سیاسی، تروریسم گفته می شود.
تروریست ها برای تبلیغ ایدئولوژی خود یا برای مقابله به مثل با کشور یا ملتی دست به کشتار گسترده مردم بی گناه و غیرنظامی می زنند تا با ایجاد ترس و وحشت در جامعه و کشور هدف به خواسته های خود جامه عمل بپوشانند.
عده ای تروریسم را تقسیم بندی کرده و آن را به تروریسم دولتی، تروریسم مذهبی و تروریسم سیاسی دسته بندی می کنند. این عده بر این باور هستند که تروریسم دولتی قدرتمندتر و منسجم تر از دیگر انواع تروریسم است که از سوی یک دولت حمایت و جانبداری می شود و دارای پایگاه و پشتوانه دولتی است. این نوع از تروریسم معمولا توسط جوخه های مرگ صورت می گیرد که از سوی یک دولت برای از بین بردن مخالفان اعمال شده و به اجرا درمی آید. در این رابطه می توان به اقدامات دولت لیبی در زمان سرهنگ قذافی اشاره کرد که بارزترینش را در حادثه لاکربی شاهد بودیم. همچنین تروریسم یا ترور سیاسی به کارها و اقدامات خشونت آمیز و غیرقانونی حکومت ها گفته می شود که برای رسیدن به اهداف سیاسی و مرعوب کردن مخالفان اعمال می شود.
تفاوت تروریسم دولتی و تروریسم غیردولتی در مجری یا مجریان است. در تروریسم دولتی، دولت ها و حکومت ها نقش دارند ولی در تروریسم غیردولتی گروه های تروریستی یا سیاسی ایفای نقش می کنند.
گزارش ها نشان می دهد که 10 هزار حمله تروریستی در سال 2013 صورت گرفته که نسبت به سال قبل از آن 44 درصد افزایش نشان می دهد. در این گزارش که توسط موسسه اقتصاد و صلح تهیه شده آمده که در سال 2013 حدود 18 هزار نفر در اثر حملات تروریستی جان خود را از دست داده اند که هشتاد درصد آنها شامل 14 هزار و 722 نفرشان در کشورهای عراق، سوریه، افغانستان و پاکستان و نیجریه قربانی شده اند.
بر اساس این گزارش عراق با 6 هزار و 362 قربانی که شامل بیش از یک سوم کل کشته ها می شود بزرگترین قربانی حملات تروریستی بوده و گروه های داعش، القاعده، بوکوحرام و طالبان مسئول بیشترین کشته ها بوده اند.
در این گزارش همچنین آمده که ایران در میان 13 کشوری قرار دارد که در کنار مکزیک و اسراییل در معرض خطر افزایش حملات تروریستی قرار دارد. اگرچه میان تروریسم و نهضت های رهایی بخش و آزادی بخش تفاوت وجود دارد اما کشورهایی که در معرض تروریسم قرار دارند، تفاوتی میان آنها قائل نیستند. به طور مثال اسراییل، فلسطینی هایی را که دست به اقداماتی علیه این رژیم می زنند تروریست می نامد در حالی که فلسطینی ها و حامیانشان آن را حرکتی رهایی بخش برای پایان سلطه اسراییل به حساب می آورند.
سازمان ملل در بند سوم قطعنامه 2462 مجمع عمومی سازمان ملل که در نوامبر 1974 به تصویب رسیده از مبارزه ملت هایی که تحت قیمومیت و استعمار یا به شکلی تحت استیلا قرار داشته و برای آزادی خود به مبارزه حتی مبارزه مسلحانه روی می آورند دفاع کرده است.
با این حال نمی توان تفاوتی میان تروریسم قائل شد زیرا این باور وجود دارد که هر اقدام تروریستی خصوصا تروریسمی که مدت هاست جهان، خصوصا خاورمیانه و شمال آفریقا را فرا گرفته را نمی توان تروریسم خوب به حساب آورد و اصولا تروریسم و تروریست خوب وجود ندارد. همانگونه که به نوشته ماریو وارگاس یوسا دیکتاتور خوب و دیکتاتور بد وجود ندارد.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر