همه روایتها از حادثه مرگبار منا
هفته گذشته حادثه خونینی در خیابان شماره ۲۰۴ که یکی از دو محل اصلی ورودی از منا به طرف جمرات است، رخ داد. با گذشت ۴ روز از فاجعه منا، دلایل مختلفی درباره علت این حادثه در رسانهها مطرح میشود. این در حالی است که مقامات سعودی اطلاع رسانی درباره این حادثه را متوقف کردهاند.
روز پنجشنبه و همزمان با عید قربان، حادثه ناگوار در جریان مناسک حج اتفاق افتاد؛ ازدحام جمعیت در این روز بیش از ۲ هزار کشته و زخمی داشت که بیش از ۱۴۰ نفر از آنان زائران ایرانی بودند و بیش از ۳۰۰ نفر نیز همچنان مفقود هستند.
این تعداد از کشته وزخمیها در حالی بیان شده است که آمار رسمی اعلام شده از سوی وزارت بهداشت عربستان سعودی تعداد کشته شدگان را ۷۶۹ نفر و زخمیها را ۹۳۴ نفر اعلام کرد.
انتشار تصاویری دلخراش از کشته شدگان این حادثه و برخورد نیروهای سعودی با پیکر جانباختگان واکنشهای بسیاری را در شبکههای اجتماعی به دنبال داشته است. این تصاویر حاکی از انتقال پیکر شهدای فاجعه منا به وسیله لودر و کامیون است.
کاربران شبکههای اجتماعی ضمن محکوم کردن این طرز تعامل مسئولان سعودی با پیکر قربانیان فاجعه منا، آن را به مثابه نقض قانون و خروج از روند فعالیت حرفهای و رعایت عزت انسانی شمردند.
در این میان، شماری از کاربران طرفدار حکومت سعودی، انتشار این عکسها را به مثابه توطئهای جهت بهرهبرداری از فاجعه منا، جهت تخریب چهره عربستانسعودی برشمردند.
شماری از مسئولان سعودی نیز در پاسخ به این اعتراضات نوشتند: ورود آمبولانسها به منطقهای بسیار کوچک که دو میلیون نفر از حجاج در آن هستند، محال است. این مسئولان در توجیه استفاده از لودر برای حمل پیکرهای قربانیان فاجعه منا گفتند: باید با سرعت هر چه تمامتر اقدام میکردیم تا از افزایش شمار کشتهها، جلوگیری کنیم.
ماجرای اشتباه رد شدن کاروان ولیعهد پادشاه عربستان
اما با گذشت ۴ روز از این فاجعه اما همچنان سناریوهای متفاوتی از علت وقوع آن منتشر میشود؛ از نخستین ساعات پس از وقوع این حادثه بسیاری از رسانهها مدعی شدند که کاروان «محمد سلمان» پسر و نایب ولیعهد پادشاه عربستان علت اصلی این واقعه است.
برخی روایات حاکی از آن است که نیروهای امنیتی سعودی حجاج ایرانی را محاصره کرده بودند و اینکه درهای آهنی مسیر بلافاصله پس از بحرانی شدن اوضاع بسته شد، مسالهای تصادفی نیست.
روزنامه الدیار لبنان در مطلبی عنوان کرد: واقعیت امر این است که در لحظه ازدحام در منا، این تصمیم گرفته میشود تا پسر پادشاه نیز در این مراسم حضور داشته باشد و وی با کاروان رسمی گستردهای با حضور بیش از ۲۰۰ نیروی ارتش و ۱۵۰ نیروی پلیس که از تمامی طرفها او را احاطه کرده بودند، وارد شده و به مرکز منا رفت.
استناد این روزنامه اما اشتباه از آب در آمد و مشخص شد فیلمی که از این شاهزاده سعودی منتشر شده مربوط به گذشته است. برخی از رسانههای داخلی و برون مرزی، ویدئویی را با عنوان عبور کاروان پسر پادشاه عربستان از منا پیش از حادثه مرگبار مرگ حجاج منتشر کردند. اما این فیلم، سه سال پیش (در تاریخ ۲۶ اکتبر ۲۰۱۲) با عنوان عبور کاروان امیر خالد فیصل امیر منطقه مکه از منا در سایت یوتیوب نشر پیدا کرده بود.
حرکت معکوس حجاج
در سناریویی دیگر، برخی از رسانهها بسته شدن دو وردی اصلی منتهی به محل اصلی رمی جمرات از سوی مقامات سعودی و در نتیجه حرکت معکوس حجاج و در نهایت برخورد دو گروه از حجاج به یکدیگر را علت اصلی این حادثه عنوان می کنند.
دو نفر از نجات یافتگان از فاجعه منا در همان روز در گفت وگو با خبرگزاری آسوشیتدپرس در این باره عنوان کردند که حادثه زمانی رخ داد که دو موج پرجمعیت حجاج در محل حادثه از روبرو با یکدیگر با هم برخورد کردند. عده ای قصد ورود به محل رمی جمرات را داشتند و عده ای قصد خروج از این محل را داشتند که با یکدیگر برخورد کردند.
عبدالله لطفی، حاجی ۴۴ ساله از مصر، درباره این حادثه میگوید: «من دیدم که عدهای با برخورد با کسانی که روی ویلچیر بودند به زمین افتادند و پشت سر آنها عده بیشتری با برخورد به افراد زمین خورده، روی زمین افتادند. حجاج در این شراط از روی هم بالا میرفتند تا بتوانند نفس بکشند. وضعیت شبیه به موج بود، لحظه ای به جلو می رفتیم و لحظه ای دیگر به عقب رانده می شدیم. برخورد دو گروه از حجاج هرگز نباید روی میداد و در این باره هیچ آمادگی در میان مسئولان سعودی حاضر در صحنه وجود نداشت.»
محاصره حجاج ایرانی
روزنامه الدیار لبنان درباره علت وقوع این حادثه اینگونه مینویسد: چرا شمار جان باختگان ایرانی در حادثه منا زیاد است و آیا این موضوع یک مساله امنیتی است و یا اتفاقی است؟ برخی روایات حاکی از آن است که نیروهای امنیتی سعودی، حجاج ایرانی را محاصره کرده بودند و اینکه درهای آهنی مسیر بلافاصله پس از بحرانی شدن اوضاع بسته شد، مسالهای تصادفی نیست.
ادعای نقش زائران ایرانی در وقوع این حادثه
در مقابل این خبر، یک وب سایت با نام اوطان نزدیک به خاندان پادشاهی سعودی در این باره مدعی شده است: حجاج ایران نقشی اصلی در آشوب و بلوا در منا داشتند. آنها به جاده ۲۰۴ رفتند و عمدا مسیر را برعکس طی کردند تا مشکل ایجاد کنند.
همچنین یکی از مقامهای سازمان حج عربستان مدعی شد: حدود ۳۰۰ زائر ایرانی برخلاف آموزشهای داده شده عمل کردند و در جهت خلاف مسیر دیگر زائران به حرکت درآمدند. این اقدام ناهماهنگ حاجیان ایرانی موجب برخورد ناگهانی و ایجاد ازدحام در خیابان ۲۰۴ مشعر منا شد.
روایت رسانههای خارجی
اما رسانههای خارجی روایتهای متفاوتی را از حادثه منا در عربستان سعودی منتشر کردند.
روزنامه دیلی تلگراف نیز در گزارشی با اشاره به بکارگیری دستگاههای رایانهای پیچیده کنترل جمعیت از سوی مقامات سعودی در ایام حج، فاش کرد که راههای ورودی به پل جمرات که حادثه مرگبار روز پنجشنبه در آن رخ داد، تحت پوشش کامل این سیستم پیشرفته نیستند.
این روزنامه نوشت: مقامات سعودی با استفاده از این سیستم پیچیده آماری رایانهای می توانستهاند مانع از بروز حادثه مرگبار در منطقه می جمرات شوند. مقامات سعودی با توجه به نصب نرم افزارهای تجزیه وتحلیل آماری و پیچیده جمعیت که متصل به اتاق کنترل مرکزی است می توانسته اند که آخرین وضعیت مربوط به تردد جمعیت در محل را با دقت بسیار زیاد پیش بینی کرده و مانع از بروز اتفاقات این چنینی شوند.
فیونا استرنس موسس شرکت کراود ویژون هم به بی بی سی گفته: «شرکت ما به صورت فعال درگیر در رویدادهای مرتبط با حج بوده و دولت عربستانسعودی نیز سرمایهگذاری قابل توجهی در این رابطه کرده است. این تجهیزات و منابع عمدتا در اطراف پل جمرات که حوادث قبلی در آنجا رخ داده و نه در منطقهای که حادثه روز پنجشنبه در آنجا روی داد، بکار گرفته شدهاند.»
وی درهمین حال از اظهارنظر در این مورد چرا این فناوری در سطح وسیعتری در مناطق ورودی به پل جمرات بهکار گرفته نشده است خودداری کرد.
نظر کاربران
این خبر و خبر زیبا کلام و خبر جمع آوری اجساد با بولدوزر را که کنار هم می گذاریم به این نتیجه می رسیم که شرط همکاری عربستان با ما کم کردن التهاب ضد عربستانی در بین مردم ایران عنوان شده. شما هم مجبوری فضا رو آرام کنی.