دلواپسان بعد از توافق

هفته نامه صدا - اعظم ویسمه: زمان زیادی لازم نبود تا افراطیون و دلواپسان از تاکتیک جدید خود برای مواجهه با دولت یازدهم پس از توافق هسته ای رونمایی کنند. این طیف کم تعداد اما پرسروصدا تمام تلاش خود را در جریان مذاکرات هسته ای به کار گرفتند تا مانع از تحقق توافق نهایی و به نتیجه رسیدن مذاکرات شوند؛ اما با حصول نتیجه در مذاکرات علاوه بر آنکه نحوه برخورد و مخالفت خود با مساله توافق هسته ای را به نحو دیگری ادامه دادند زمین بازی خود علیه دولت یازدهم را هم از مساله هسته ای به عرصه های دیگر همچون سیاست داخلی، اقتصاد، فرهنگ و... تسری دادند.

انتقاد دلواپسان از توافق صورت گرفته در وین ابتدا در رسانه های آنها همچون روزنامه های کیهان و وطن امروز و هفته نامه 9 دی رونمایی شد. زمانی که حسین شریعتمداری در سرمقاله کیهان توافق صورت گرفته را زیر سوال برد و اظهارات دو طرف مذاکره کننده را متناقض دانست؛ از سوی دیگر، هفته نامه 9 دی پا را فراتر گذاشت و در مطلبی با عنوان «فتنه تحمیل» خطرناکتر از «فتنه 88» نوشت: «از آنجا که متن این جمع بندی باید علاوه بر تصویب در نهادهای قانونی کشور به تایید رهبر انقلاب نیز برسد، «جریان تحمیل» نیز فاز جدیدی از جنگ روانی و شبهه افکنی در میان خواص انقلابی را آغاز کرده تا بتواند توافقی بسیار بد را که استقلال کشور را هدف گرفته است به مردم و رهبری تحمیل کند. از آنجایی که شرایط سیاسی پیش رو، همه شاخصه های یک «فتنه» واقعی را دارد، نگارنده نام این شرایط را «فتنه تحمیل» می گذارد».


نویسنده هفته نامه ۹ دی سپس با برشمردن شاخصه های فتنه مدعی شد: «فتنه گران از طریق فشار به ولیّ برای پذیرش آنچه مورد رضایت او نیست، القای شبهه به توده مردم برای تئوری سازی، ایجاد اختلاف میان مردم و برهم خوردن امنیت جامعه، به خطر افتادن استقلال و موجودیت نظام اسلامی، ریزش خواص و آشکارشدن چهره منافقین، بر روی سه گروه «ولیّ»، «خواص» و «مردم» برنامه ریزی و خواست خود را عملیاتی می کنند». روزنامه وطن امروز هم که پیش تر توافق هسته ای ژنو را «هولوکاست هسته ای» نامیده بود، توافق صورت گرفته را به دلیل «عبور از خط قرمزهای نظام» زیر سوال برد.

۱- دلواپسان و عبور از هشدار رهبری؟

هرکسی که کمترین اطلاعی از نظام سیاسی ایران داشته باشد بدون شک می داند که مسائل مهم و کلانی همچون پرونده هسته ای و توافق با غرب بدون موافقت و اطلاع دقیق رهبری نظام از جزئیات امکان پذیر نیست. این نکته ای است که بارها تیم مذاکره کننده و رییس جمهوری بر هماهنگی با رهبری در این مسائل تاکید کرده اند اما دلواپسان و افراطیون برای پیشبرد مقاصد سیاسی خود حتی این صال را زیر سوال می برند. از سوی دیگر سخنان مقام معظم رهبری و تاکید بر اینکه «نباید مساله هسته ای موجب دودستگی در داخل کشور شود»، مانع از حملات دلواپسان به توافق هسته ای و دولت نشده است.

مخالفان بیانیه توافق هسته ای حتی قبل از آنکه بخوانندش و حتی قبل از صدورش، تکلیفشان را روشن کرده بودند؛ آنها این توافق را «بدتر از قرارداد ترکمانچای» خواندند که مایه ذلت و خیانت است که همه حقوق ایران را از بین برده و خیانتی رخ داده است. حملات دلواپسان کار را به جایی رساند که فریاد برخی از چهره های اصولگرا در مجلس و خارج مجلس بلند شد. اقلیت افراطی که پس از توافق، رویه دید در ابراز مخالفت خود در پیش گرفته اند حتی معترض علی لاریجانی، رییس مجلس شده و او را متهم به حمایت از توافق برای پیشبرد اهداف حسن روحانی و آیت الله هاشمی رفسنجانی در مجلس کردند.


دلواپسان مجلس نشین که گویی موضوع دیگری برای زیر سوال بردن در توافق هسته ای نیافتند به ترجمه وزارت خارجه از متن توافق اعتراض کردند و ترجمه ارائه شده به مجلس را ترجمه ناقص و اشتباهی دانستند؛ این موضوع تنشی را در مجلس ایجاد کرد. تنشی که در پی آن کاظم جلالی، رییس مرکز پژوهش های مجلس، را بر آن داشت تا بگوید: «عده ای خودشان را عین اسلام و صددرصد تابع ولایت می دانند. این اشکالی ندارد. می توانند هر تصوری راجع به خودشان داشته باشند، اما اینکه دیگران را خائن و غیرولایی می دانند، دیگر جای بحث است. حق ندارید دیگران را غیرولایی و خائن بدانید.

۲- دلواپسان و فحاشی به لاریجانی

از سوی دیگر رئیس مجلس نیز برای اولین بار در جلسه علنی هفته گذشته مجلس عنوان کرد که برخی از دلواپسان «در جایی عنوان کردند آقای لاریجانی نمی گذارد مسائل هسته ای در مجلس مطرح شود، به این دلیل که آقای هاشمی رفسنجانی و آقای روحانی وی را رئیس مجلس کرده اند.»

لاریجانی این مساله را توهین به نمایندگان دانست و گفت: «شما ممکن است رای نداده باشید اما چه دلیلی دارد که اینگونه حرف بزنید یا در جای دیگری گفته اند سگ آقای احمدی نژاد و مشایی شرف دارد به اینها، آیا این جور صحبت درست است؛ حداقل من «اشهد ان لا اله الا الله و اشهد ان محمد رسول الله» که گفته بودم لذا چطور ممکن است سگ یک نفر بر یک مسلمانی شرف داشته باشد، این روش اظهارنظر و گفتار درست نیست». این سخنان لاریجانی نشان داد که افراطیون در مقابل هرکسی که بخواهد از توافق هسته ای و در کلان موضوع از دولت یازدهم دفاع کند مقابل او خواهند ایستاد و ربطی به جریان اصولگرا و اصلاح طلب ندارد.

با این حال افراطیون و اقلیت دلواپس که حصول توافق هسته ای را تحقق یکی از وعده های انتخاباتی حسن روحانی می دانند و نگران تاثیرگذاری این اتفاق که امید تازه ای در جامعه دمیده، بر آینده سیاسی جریان خود و انتخابات مجلس هستند به انتقاد علیه توافق هسته ای بسنده نکرده و به انتقام جویی در عرصه های دیگر از دولت ورود کردند.


حسن روحانی پس از توافق هسته ای در جلسه هیات دولت اعلام کرد: «کسانی که دنبال گشایش سیاسی و فرهنگی هستند، باید امیدوارتر باشند و آنهایی که به دنبال رابطه کشور با همسایگان و مسلمانان منطقه هستند نشانه های آن را می توانند ببینند. اکنون فصل تحول، نشاط و امیدآفرینی در عرصه کار و اقتصاد فرارسیده است». این جملات امیدوارکننده رییس دولت که خواست بسیاری از سیاسیون از رییس جمهوری بود نیز نتوانست امید را به دلها برگرداند چرا که پیش از این اظهارات سنگ اندازی ها و حملات افراطیون به عرصه های دیگر آغاز شده بود. دلواپسان پیش از توافق هسته ای نیز نگران تحقق شعارها انتخاباتی روحانی و تاثیر آن در انتخابات آینده بودند.

بنابراین، نمی توانند به راحتی کنار کشیده و نظاره گر تحقق سایر وعده های روحانی در عرصه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و پذیرش شکست باشند. به عقیده تحلیلگران گشایش سیاسی و فرهنگی تنها معطوف به عملکرد دولت نیست و جناح تندرو که در مساله هسته ای به ناچار قدری عقب نشینی کرده است در سیاست داخلی عرصه را بر دولت تنگ خواهدکرد و امکان اقدام موثر را به دولت نمی دهد.

۳- دلواپسان و کشیدن ترمز بورس

پیش از توافق همه تصور می کردند که با اعلام توافق هسته ای ایران و گروه ۱+۵، بورس تهران رونق قابل توجهی می گیرد و به سمت قله ۸۶ هزار واحدی حرکت می کند ولی برخلاف تجربیات گذشته و انتظارات موجود، افتاقی غیرمنتظره افتاد و بازار از فردای روز توافق به مدار نزول رفت.

بدین ترتیب اولین نشانه های تلاش دلواپسان برای ایجاد اختلال در عرصه اقتصادی آغاز شد؛ این زمان بود که برخی از رسانه ها نوشتند:«فعالان بازار باز هم حقوقی ها را متهم ردیف اول در روند منفی بازار بعد از توافق می دانند و معتقدند برخی شرکت های حقوقی نزدیک به دولت دهم با درپیش گرفتن سیاست فروش بعد از توافق قصد تخریب دولت یازدهم در انتخابات پیش رو را دارند.


بررسی ها نشان داده برخی از شرکت های حقوقی بیش از ۴۰ درصد ارزش بازار سهام تهران را در اختیار دارند و قادرند با افزایش عرضه روند بازار را دستکاری کنند و به مهندسی شاخص های بازار بپردازند؛ اتفاقی که در گذشته و به ویژه در دوران دولت دهم بارها توسط آنها انجام شده است.»

اما تحلیلگران بازار سرمایه بعد از کارشکنی حقوقی ها در فروش سهام به جای حمایت از بازار، عنوان کردند عواملی مانند عدم تزریق نقدینگی از سوی بانک ها و عملی نشدن حمایت دولت از بازار سرمایه، پیش خورشدن افزایش قیمت ها قبل از اعلام توافق هسته ای، نزدیک شدن به زمان برگزاری مجامع، تقسیم سود اندک در مجامع و تمایل سهامداران به فروش، در کنار باقی ماندن ابهامات اقتصادی موجود در صنایع بورسی همچون نرخ خوراک شرکت های پیتروشیمی، اخذ بهره مالکانه معادن، نرخ سود سپرده بانکی و همچنین ابهام در قیمت خودرو در کنار بی اعتمادی سهامداران به حمایت از بورس موجب وارد شدن بازار به فاز منفی بعد از حصول توافق هسته ای شده است با این حال موضوعی که توجه ها را به خود جل کرد تاثیر احتمالی نزدیکان دولت دهم بر بازار با توجه به پول های کلانی که در دولت گذشته در اختیار گرفته اند و سنگ اندازی در بازار است.

از سوی دیگر دلواپسان در سایت های خبری خود بلافاصله بعد از اعلام توافق مدعی شدند ۴ بازار عمده اقتصادی کشور به مذاکرات و جمع بندی توافق هسته ای واکنش سرد نشان دادند و برخلاف انتظار قیمت ها کاهش پیدا نکردند. آنها با انتشار این اخبار تلاش کردند، فضای مثبتی که بعد از توافق در بازار شکل گرفته بود را تحت تاثیر قرار دهند.

۴- دلواپسان علیه میهمانان ایران

در هفته های پساتحریم ترافیک سنگینی در کریدور آسمان دیپلماسی جمهوری اسلامی شکل گرفت که جملگی نشان از تغییر فضای سیاست خارجی و روابط کشورهای اروپایی و غرب نسبت به ایران دارد؛ درخواست هیات های سیاسی و اقتصادی برای سفر به ایران و انجام مذاکرات که گوی سبقت را از هم ربوده اند؛ به همین روی سفر موگرینی و فابیوس و قائم مقام صدراعظم آلمان و درخواست های متعدد دیگر برای سفر به ایران آغاز جدیدی را در روابط دیپلماتیک ایران با جهان به نمایش گذاشت.


در این میان افراطیون و دلواپسان آرام ننشسته و حملات خود را به سفر مقامات اروپایی آغاز کردند تا شاید بتوانند فصل جدید روابط دیپلماتیک دولت با جهان را گرفتار حاشیه ها کرده و از اهمیت آنها بکاهند؛ در این میان سفر وزیر خارجه فرانسه پس از ۱۲ سال به ایران بیش از همه با واکنش دلواپسان مواجه شد به نحوی که تلاش کردند با دستاویز قراردادن پرونده خون های آلوده در دهه ۶۹ سفر فابیوس را زیر سوال برده و خواستار برخورد با او شوند؛ در همین راستا در رسانه هایشان کمپین «فابیوس عذرخواهی کن» راه انداخته و نمایندگان جریان دلواپس در مجلس نیز سفر فابیوس را مورد اعتراض قرار دادند؛ افراطیون حتی گامی فراتر از این اعتراض ها نهاده و یک بار دیگر با طرح درخواست تجمعات اعتراض آمیز مقابل فرودگاه در زمان ورود وزیر امور خارجه فرانسه تلاش کردند باب تجمعات اینچنینی را بگشایند.

البته درخواست آنها خیلی مورد توجه قرار نگرفت و تقریبا کمتر از ۲۰ نفر در هنگام ورود فابیوس به نشانه اعتراض به مهرآباد رفتند که این موضوع خود نشان از درک مردم از سیاسی کاری آنها در برخورد با موضوع داشت؛ برخوردهای سیاسی که به گفته عابد فتاحی عضو کمیسیون بهداشت مجلس از سوی جبهه پایداری ها برای برخورد با دولت روحانی خودنمایی می کند. فارغ از منطقی یا غیرمنطقی بودن اعتراض ها دلواپسان طی هفته های اخیر بیشتر هجمه ها را علیه دولت یازدهم و دستگاه سیاست خارجی دولت، روانه کرده اند.

معترضان می گویند فابیوس «قاتل خندان ایرانی ها» و «عامل ورود ویروس ایدز به ایران» است و اشاره آنها به دوران نخست وزیری او در دهه ۱۹۸۰ میلادی است. در آن دوران فابیوس جوان، نخست وزیر دولت فرانسوا میتران بود. همزمان یک شرکت داروسازی در فرانسه با نام «مریو» که از قضا سهام دولتی داشت، اقدام به صادرات فاکتروهای خونی بیماران هموفیلی به کشورهای ایران، آلمان و عراق کرد.


بعدها در سال ۱۳۷۰ یک روزنامه نگار فرانسوی اثبات کرد که خون های صادراتی آلوده به ویروس ایدز بوده و منجر به ابتلای بیماران هموفیلی به ایدز شده است. پس از آن دادگاه فرانسوی به واسطه دولتی بودن شرکت صادرکننده خون های آلوده به ایدز اقدام به احضار نخست وزیر، وزیر رفاه و وزیر بهداشت این کشور کرد و در آخر وزیر بهداشت فرانسه به واسطه عدم نظارت بر این شرکت، به قتل غیرعمد محکوم شد و فابیوس در مقام حقوقی نخست وزیری به همراه وزیر رفاه وقت فرانسه تبرئه شدند.

حالا رسانه های منتقد دولت حضور فابیوس در تهران را بی توجهی به آسیب دیدگان و بازماندگان این حادثه می خوانند. فارغ از اینکه اعضای دولت یازدهم این حرکت منتقدان دولت را حرکتی کاملا سیاسی می خوانند، حسن قاضی زاده هاشمی وزیر بهداشت اما معتقد است: «اگر ما در گذشته در این مورد ضعیف عمل کردیم و نتوانستیم غرامت بگیریم حرفی جداست و امروز نباید با آمدن این وزیران این پرونده سیاسی باز شود زیرا اگر این روند ادامه یابد از فردا هرکس بخواهد از آلمان به ایران بیاید و یا از انگلیس به ایران سفر کند مجبور هستیم به دلیل دخالت های آنان در دفاع مقدس و یا جداکردن افغانستان از ایران به آمدن چنین شخصیت هایی واکنش نشان دهیم.»

با این حال سایت خبر آنلاین گزارش داده علی رغم اعتراض های امروز دلواپسان دولت احمدی نژاد، در سال ۱۲۹۰ تا حد زیادی اقدام به واردات دارو از شرکتی کرد، که متهم اصلی ارسال فراورده های خونی آلوده به ویروس ایدز به ایران در سال ۱۳۶۴ بود؛ اتفاقی که در آن مقطع زمینه ساز دلواپسی دلواپسان نشد و حالا حضور یک مقام دولتی از کشور فرانسه، منتقدان دولت را دلواپس پرونده بیماران هموفیلی کرده است. امروز این سوال پیش می آید که دلواپسان و منتقدان دولت روحانی در روزهایی که دارو از این شرکت با رقم های میلیاردی وارد می شد، چرا سکوت کردند و چرا حالا وقتی یکی از عالی ترین مقامات سیاسی کشور فرانسه، به عنوان بزرگترین کشور اتحادیه اروپا تمایل به حضور در ایران و بهبود روابط دارد، دلواپس شده اند؟

۵- دلواپسان علیه معاون اول

پس از گذشت حدود دو سال از سر کار آمدن دولت تدبیر و امید و انتقاداتی که به عملکرد دولت احمدی نژاد در این مدت مطرح بود به یکباره در هفته گذشته رئیس دولت نهم تصمیم گرفت از معاون اول روحانی به دادگاه شکایت کند. شکایت احمدی نژاد از جهانگیری پس از آن صورت می گیرد که در این مدت به دلیل تخلفات گسترده مالی و اختلاس بسیاری از مدیران دولت او، حتی معاون اول و معاون اجرایی او بازداشت شده اند و در اوین به سر می برند.


با این حال احمدی نژاد تاکنون ترجیح داده بود پاسخگوی انتقادات نباشد و سکوت پیشه کند؛ شکایت یکباره احمدی نژاد از معاون اول احمدی نژاد از معاون اول دولت روحانی که اعلام شد به دلیل «تشویش در اذهان عمومی و اقدام به طرح اتهامات بی اساس علیه دولت قبل» است، زمانی صورت گرفت که توافق هسته ای حاصل شده بود و بسیاری عملکرد دولت گذشته در بحث مذاکرات را زیر سوال برده و تاخیر در حصول این توافق و صدور قطعنامه های پی در پی علیه کشور و اعمال تحریم ها را نتیجه عملکرد بد دولت احمدی نژاد می دانستند گرچه شکایت احمدی نژاد از جهانگیری با استقبال دولت روحانی مواجه شده و دفتر جهانگیری اعلام کرده مستندات خود را علیه عملکرد دولت احمدی نژاد به دادگاه ارائه می کنند؛ اما طرح این شکایت از سوی احمدی نژاد به نظر می رسد بیش از آنکه اعاده حیثیت از دولتش باشد بیشتر تحت شعاع قرار دادن توافق حاصل شده و ایجاد حاشیه برای دولت تدبیر و امید برای انحراف افکار عمومی از دستاوردها است.

۶- دلواپسان قهرمان!

از سوی دیگر در عرصه فرهنگی نیز گرچه از ابتدای دولت یازدهم جریان دلواپس و افراطیون برنامه خود را مقابله با سیاست های فرهنگی وزارت ارشاد و اعتراض به اکران فیلم ها و برپایی کنسرت و انتشار کتاب گذاشته بودند اما در هفته های اخیر برخورد این جریان تندرو با اکران فیلم رستاخیر که با برگزاری تجمعات اعتراضی خیابانی و تجمع در مقابل سینماها برای برداشتن فیلم از روی پرده همراه بود نشان داد که دوره بازگشت برخوردهای افراطی اینگونه در راه است.

در خبری تعجب برانگیر فیلمی در شبکه های اجتماعی منتشر و اعلام شد زنی در اعتراض به اکران رستاخیز اقدام به قمه زنی کرده است. فرای صحت و سقم خبر برخوردهای اینچنینی نشان از تندشدن فضا و بازگشت جریان های افراطی به جامعه دارد. به نظر می رسد افراطیون در فضای داخلی کشور به دنبال مجالی برای عرض اندام و رفتارهای غیرقانونی هستند تا به جبران شکست در جلوگیری از توافق هسته ای به مقابله با سیاست های اعتدالی دولت یازدهم بپردازند.


برخوردهای اخیر آنها نشان داده در این راه ابایی از مقابله با اصولگرایان مستقلی همچون علی مطهری، علی لاریجانی و... ندارند و اگر لازم باشد مقابل آنها نیز خواهند ایستاد. در چنین شرایطی دولت و جریان های سیاسی باید نسبت به خطر افراطی گرایی و رادیکالیسم که همواره یک آسیب جدید برای دولت ها و تحقق انتظارات عموم جامعه است هوشیار باشند.