خبری که نشان می‌دهد، اوضاع ۱۴۰۳ خوش نخواهد بود

اکونگار: با وجود نرخ تورم و افزایش قیمت دلار یارانه که مردم از دولت دریافت می‌کنند بسیار ناچیز است و با افزایش دوباره قیمت دلار در روزهای اخیر این رقم کوچک‌تر و کوچک‌تر هم می‌شود. در چنین شرایطی دولت به جای افزایش دستمزد کارگران و یارانه مردم به دنبال راه‌حل‌های جایگزین است.

اگر بخواهیم به یارانه‌هایی که دولت به مردم پرداخت می‌کند از نگاه ارز ارزی نگاه کنیم به رقم‌های بسیار ناچیزی تبدیل می‌شود. همین رقم‌های ناچیز هم البته شامل فراز و فرودهایی بوده است. در این گزارش نگاه می‌اندازیم به ارزش ارزی یارانه‌های دولتی که در ماه مردم بعد از دولت ابراهیم رئیسی از دولت دریافت کرده‌اند. ارزشی که هرچند یک افزایش چندبرابری داشت اما با وجود نرخ تورم و افزایش قیمت دلار همچنان بسیار ناچیز است و با افزایش دوباره قیمت دلار در روزهای اخیر این رقم کوچک‌تر و کوچک‌تر هم می‌شود.

اولین یارانه نقدی دولت رئیسی

یکصد و بیست و ششمین مرحله یارانه نقدی و اولین یارانه نقدی دولت رئیسی در روز چهارشنبه مورخ ۲۰ مرداد ۱۴۰۰ به حساب سرپرستان خانوار ایرانی واریز شد. یارانه پرداختی مرداد ماه (۱۴۰۰) مانند سنوات گذشته به ازای هر نفر ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان به مردم پرداخت شد.

قیمت هر دلار آمریکا (اسکناس) روز چهارشنبه ۲۰ مرداد ۱۴۰۰ در صرافی‌های بانکی ۲۵ هزار و ۷۸۰ تومان بود. با این حساب هر ایرانی کمتر از 2 دلار یارانه از دولت در ماه دریافت می‌کرد.

افزایش یارانه‌ها از ۱ دلار به ۱۰ دلار

در سال 1401 پس از اعلام رئیس جمهور و توضیحات وی در مورد جریان اصلاح یارانه‌های پنهان و ارز ۴۲۰۰ تومانی، یارانه پرداختی جدید جایگزین یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی و معیشتی شد. یارانه جدید در 20 اردیبهشت 1401 برای ۷۲ میلیون ایرانی شامل ۲۳ میلیون خانوار واریز شد که برای سه دهک اول با مبلغ ۴۰۰ هزار تومان و دهک بین چهار تا نهم مبلغ ۳۰۰ هزار تومان بوده است.

در روز ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ در بازار آزاد هر دلار آمریکا  ۲۸ هزار و ۶۵۰ تومان معامله می‌شد. به عبارتی در فروردین 1401 هر ایرانی یک و نیم دلار یارانه دریافت می‌کرد. اما در نیمه اول 1401 با احتساب میانگین قیمت دلار 40هزار تومانی هر ایرانی حدود 10دلار یارانه دریافت می‌کرد. در پایان سال هم، یعنی در 20 اسفند 1401 قیمت دلار در مرکز مبادله بیش از 44هزار و 500 تومان بود و اسکناس آمریکایی در بازار آزاد از مرز 50هزار تومان گذشته بود. 

با این حساب هر ایرانی پس از اجرای فاز جدید هدفمندسازی یارانه‌ها در نیمه اول سال 1401 به طور میانگین حدود 10 دلار یارانه از دولت دریافت می‌کرد؛ البته این اقدام دولت درحالی انجام شد که با این جراحی اقتصادی نرخ تورم رشد بیش از 57درصد را تجربه کرد و بسیاری از کالاهای اساسی به دلیل افزایش شدید قیمت از سبد خانوار حذف شدند. برای مثال قیمت هر کیلو گوشت قرمز از 128هزار تومان در ابتدای سال 1401 به بیش از 300هزار تومان در پایان سال 1401 رسید. 

کاهش دوباره ارزش ارزی یارانه‌ها

در سال 1402 نیز طبق روال سال گذشته در صورتی که سرپرستان خانوار جزو دهک‌های اول تا سوم بودند، مبلغ ۴۰۰ هزار تومان به‌ازای هر نفر و در صورتی که جزو دهک‌های چهارم تا نهم قرار داشتند، مبلغ ۳۰۰ هزار تومان به‌ازای هر نفر به حساب آنان واریز شد. درحالی که قیمت دلار در سال 1401 بیش از 84درصد رشد کرده بود، اما دولت در سال 1402 تصمیمی برای افزایش یارانه‌ها نگرفت و با روال سال قبل یارانه‌های نقدی به حساب سرپرستان خانوار واریز شد که خود این موضوع سقوط ارزش دلاری یارانه‌ها را به تصویر می‌کشید. 

کاهش ۳دلاری ارزش یارانه‌ها در ابتدای سال ۱۴۰۲

در ۲۰ اردیبهشت ماه 1402 دلار در مرکز مبادله حوالی 43هزار تومان نوسان می‌کرد و قیمت دلار در بازار آزاد حوالی 54هزار تومان بود.با توجه به قیمت دلار در بازار آزاد هر ایرانی در اردیبهشت 1402 حدود 7دلار یارانه دریافت می‌کرد و این به معنی کاهش 3دلاری ارزش یارانه ایرانی‌ها بود. 

سقوط ارزش دلاری یارانه‌های نقدی در نیمه دوم سال 1402 ادامه داشت و با عبور دلار از کانال 60هزار تومان هر ایرانی در اسفندماه 1402  کمتر از 6 دلار یارانه دریافت کرد. 

کاهش ارزش یارانه‌ها همزمان با جهش نرخ دلار

قیمت دلارامروز سه‌شنبه ۱۴ فروردین در مرکز مبادله ارز و طلا ۴۳ هزار و ۴۶۰ تومان است. در عین حال قیمت دلار در بازار به بیش از 62هزار و 800 تومان رسیده است. حضور دلار در مرز 63هزار تومانی بیانگر این است که هر ایرانی در فروردین ماه 1403 با احتساب ماندگاری قیمت دلار در کانال 63هزار تومانی کمتر از 5دلار یارانه می‌گیرد و این بدان معنی است که حالا دیگر ارزش یارانه‌ها به میانگین 5 دلار رسیده و روز به روز ارزش خود را از دست می‌دهد. 

خبری از افزایش یارانه نقدی نیست

در اسفند ماه 1402 معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در رابطه با افزایش میزان یارانه‌ها به رسانه دولت گفته بود که در سال 1403یارانه نقدی تغییری نمی‌کند، اما یارانه مضاعف در طرح‌های مختلف به اقشار خاص تعلق می‌گیرد.

یارانه فروردین ماه چه زمانی واریز می‌شود؟ 

بر اساس اعلام وزارت رفاه، یارانه نقدی فروردین ۱۴۰۳ طبق ماه قبل در سال گذشته در همان تاریخ پرداخت می شود و واریز سومین شارژ ۲۲۰ هزار تومانی کالابرگ در تاریخ ۱۷ الی ۱۸ فروردین همچون ماه های قبل شارژ می شود. بر همین اساس، در صورتی که سرپرستان خانوار جز دهک های اول تا سوم هستند، مبلغ ۴۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر و ۳۰۰ هزار تومان برای سایر دهک ها یارانه نقدی به حساب آنان واریز خواهد شد.

مقایسه ارزش دلاری یارانه‌ها از زمان آغاز واریز و دولت سیزدهم

با توجه به این که مرکز آمار ایران شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوار(CPI) را در فروردین سال گذشته، ۴۱۵ اعلام کرده و این شاخص در سال ۱۳۸۹، نزدیک به ۳۴.۱۶۷ بوده، قدرت هر ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان آن سال، معادل ۵۵۲ هزار تومان در فروردین گذشته است.

همزمان با آغاز واریز یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی، هر دلار آمریکا در بازار آزاد تهران هزار و ۶۵ داد و ستد می‌شد. یعنی یارانه نقدی ماهانه معادل ۴۲.۷ دلار آمریکا بود.

اما همزمان با واریز یارانه حذف ارز ترجیحی که برای سه دهک پایین درآمدی ۴۰۰ هزار تومان در نظر گرفته شد، نرخ آزاد هر دلار آمریکا ۲۸ هزار و ۶۰۰ بود. به عبارت دیگر قدرت خرید بین‌المللی یارانه نقدی واریز شده از سوی دولت ابراهیم رئیسی معادل ۱۴ دلار می‌شد.بدین ترتیب، قدرت خرید بین‌المللی یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی در آغاز واریز آن ۳ برابر یارانه نقدی ۴۰۰ هزار تومانی است.