نقش «انرژی هسته‌ای» در آینده بازار انرژی دنیا

نشریه اقتصادی اکونومیست در گزارشی درباره «آینده انرژی سبز» به نقش بی‌بدیل و پررنگ «انرژی هسته‌ای» در آینده بازار انرژی دنیا پرداخته و نقش این نوع انرژی را در گذار از دنیای امروز به جامعه کم‌کربن آینده ضروری عنوان کرده است.

این گزارش با اشاره به انتشار جزوه‌ای درباره «مزایای انرژی هسته‌ای و توانایی این نوع انرژی در رسیدن به یک آینده کم‌کربن» توسط کمیسیون اقتصادی سازمان ملل در بازه زمانی دو هفته مانده به موعد برگزاری اجلاس محیط زیستی سازمان ملل موسوم به کاپ ۲۶ آغاز می‌شود. جزوه‌ای خلاصه که در کنار اقدامات عملی انجام شده در جریان کاپ ۲۶، نقش انرژی هسته‌ای را به‌عنوان یک منبع انرژی پاک قابل اعتماد و پایدار به اثبات رساند و نشان داد که چگونه این نوع انرژی می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از انتشار دی‌اکسید کربن ایفا کند.

در ادامه گزارش می‌خوانیم:

هم‌چنان که صدای درخواست‌های جهانی برای استفاده از منابع انرژی پاک‌تر بلند و بلندتر می‌شود، حرکت انرژی هسته‌ای از یک انرژی ریسکی و خطرناک به سوی تلقی عمومی به‌عنوان یک منبع انرژی جایگزین نیز در حال افزایش است. در واقع فناوری‌های جدید هم‌چنان در توسعه مداوم خود نام انرژی هسته‌ای را به عنوان یک جایگزین واقعی برای سوخت‌های فسیلی و البته مکملی برای منابع تجدیدپذیر روز به روز بیشتر مطرح می‌کنند.

سیلوی برمن، سفیر فرانسه و رئیس نمایشگاه جهانی هسته‌ای می‌گوید: «وضعیت اضطراری اقلیمی در حال حاضر بزرگ‌ترین چالش دنیای ماست. در این میان اگر بخواهیم به هدف خود یعنی به صفر رساندن تولید و انتشار کربن دست یابیم، باید بدانیم که انرژی هسته‌ای یک عنصر کلیدی در نیل به این رویاست.

کشف نمایشگاه جهانی هسته‌ای

صنعت هسته‌ای سرشار از ایده‌های تازه در راستای رسیدن به آینده‌ای با تولید ناچیز کربن است. این هدف هیچ جا به اندازه نمایشگاه جهانی هسته‌ای مشهود و قابل مشاهده نبود. این گردهمایی سه روزه‌ای که جامعه جهانی هسته‌ای غیرنظامی در نوامبر و دسامبر ۲۰۲۱ با بیش از ۶۱۰ غرفه‌دار و ۱۷۰۰۰ شرکت‌کننده از ۷۶ کشور در پاریس برگزار کرد، با برگزاری حدود ۴۰۰۰ جلسه جمعی دنیا را بیشتر از پیش متوجه این صنعت و راه حل‌های غلبه بر مسایل بزرگ آب و هوایی در سطح جهان کرد. سیلوی برمن درباره این نمایشگاه‌ می‌گوید: «این نمایشگاه بزرگ‌ترین رویداد از نوع خود برای جامعه بین‌المللی هسته‌ای بود. مراسمی که در سال ۲۰۲۱ اهمیت بیشتری نیز داشت و در واقع این فرصت را به دست آورده بود که نشان دهد چگونه صنعت می‌تواند در خدمت رسیدن به اقتصادی با تولید و انتشار ناچیز کربن در جهان باشد».

در حقیقت، بر اساس گزارش جدید کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای اروپا- که چرخه حیات و انتشار گازهای گلخانه‌ای فناوری‌های مختلف را تجزیه و تحلیل می‌کند- انرژی هسته‌ای در میان انواع انرژی‌ها، در قیاس با سایر منابع تولید برق مانند باد، انرژی خورشید، گاز و زغال سنگ کمترین ردپای کربن را از خود به جای می‌گذارد.

تام استیل، رئیس شورای فناوری ویسکانسین در ایالات متحده در این زمینه می‌نویسد: «چیزی مانند یک بحران آب و هوایی تمام عیار نمی‌تواند باعث جلب توجه دوباره به صنعتی شود که از دهه ۱۹۵۰ به عنوان بخشی مهم از روند کربن‌زدایی جهان تلقی شده و در حال حاضر نیز تامین‌کننده حدود ۳۰ درصد از انرژی بدون آلایندگی جهان است».

سه موضوع محوری نمایشگاه جهانی هسته‌ای

موضوع اصلی نمایشگاه جهانی هسته‌ای امسال- که هر دو سال یک بار به عنوان یک رویداد تجاری توسط انجمن صنایع هسته‌ای فرانسه با حضور رهبران هسته‌ای غیرنظامی برگزار می‌شود- «صنعت هسته‌ای، یک شریک کلیدی برای یک جامعه کم‌کربن در آینده‌ای مسئولانه» بود؛ با تمرکز بر سه حوزه مهم که آماده نوآوری در این صنعت‌اند: راکتورهای کوچک مدولار، تولید هیدروژن و مدیریت زباله!

راکتورهای کوچک مدولار که حدود ۶۰ سال است در زیردریایی‌ها و ناوهای هواپیمابر استفاده می‌شوند، به دلیل هزینه اندک ساخت، قابلیت تولید در کارخانه‌ها و سپس مونتاژ در محل با علاقه و استقبال روبرو شده‌اند.

شرکت حقوقی بین‌المللی «وایت و کیس» که در زمینه راکتورهای کوچک مدولار فعالیت دارد، در گزارشی مدعی شده که «این نوع راکتورها به واسطه گزینه‌های متنوعی که در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهند، توجه دولت‌ها و تأمین‌کنندگان برق را در سراسر جهان به خود جلب کرده‌اند».

کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای اروپا می‌گوید که در حال حاضر حدود ۷۰ طرح راکتور کوچک مدولار در دست توسعه است. آژانس بین‌المللی انرژی نیز تخمین می‌زند که برای دستیابی به اهداف جهانی در جهت صفر کردن تولید و انتشار کربن، بین سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۵۰ سالانه به‌طور متوسط ۲۰ گیگاوات ظرفیت انرژی هسته‌ای جدید مورد نیاز است. آژانس بین‌المللی انرژی هم‌چنین پیش‌بینی می‌کند که در راستای صفر کردن تولید و انتشار کربن، توجه دنیا به بازارهای جدید و جایگزینی مانند زغال سنگ و هیدروژن جلب خواهد شد.

در واقع در صورت تولید هیدروژن به جای گاز طبیعی توسط انرژی هسته‌ای، یک انرژی جایگزین کم‌کربن حاصل خواهد آمد- که پتانسیل جایگزینی سوخت‌هایی مانند بنزین و سوخت‌های مورد نیاز برای گرمایش را دارد. با توجه به اهمیت هیدروژن برای شماری از کشورهایی که در مسیر کربن‌زدایی هستند، ارائه راه حل‌هایی برای تولید هیدروژن- با مزایای رقابتی-به کمک راکتورهای کوچک مدولار در نمایشگاه جهانی هسته‌ای در دستور کار قرار گرفت که به تصمیم‌گیرندگان فرصت جذب سرمایه‌گذاری‌هایی را در این زمینه می‌داد.

طرفداران انرژی هسته‌ای مشتاق‌اند تا در بحث‌هاشان ایمنی نسبی این نوع انرژی را در قیاس با سایر منابع انرژی مورد اشاره قرار دهند. گزارشی که در دانشگاه آکسفورد تنظیم شده، ضمن اشاره به سابقه رویدادهای هولناکی مانند اتفاقات نیروگاه‌های فوکوشیما یا چرنوبیل، مدعی شده که انرژی هسته‌ای بسیار بسیار ایمن‌تر از منابع سنتی و سوخت‌های فسیلی مانند گاز، نفت و زغال‌سنگ است.

در این گزارش آمده: «سوخت‌های فسیلی کثیف‌ترین و خطرناک‌ترین منابع سوختی هستند، و این در حالی است که منابع انرژی هسته‌ای و البته انرژی‌های مدرن تجدیدپذیر به مراتب ایمن‌تر و پاک‌تر هستند».

«انرژی برای بشریت» که یک نهاد بین‌المللی در زمینه فعالیت‌های محیط‌زیستی هسته‌ای است، پا از این هم فراتر گذاشته و علاوه بر نیروگاه‌های هسته‌ای حتی از زباله‌های هسته‌ای و توانایی آن‌ها در بازیافت- به‌عنوان سوخت نسل دیگری از راکتورها- نیز دفاع می‌کند می‌کند. این نهاد که توسط سه فعال محیط زیستی پس از تماشای فیلمی به نام «وعده پاندورا» تأسیس شده؛ ادعا دارد که مخالفت طرفداران محیط زیست با انرژی هسته‌ای موجب توقف و بی‌اثر شدن هر گونه اقدام و فعالیتی برای مقابله با تغییرات آب و هوایی شده است. صحبت‌های کریستی گوگان، بنیانگذار و مدیر اجرایی سازمان محیط زیستی «انرژی برای بشریت» در نمایشگاه جهانی هسته‌ای تاکیدی چندباره بر این موضوع است- که گفته: «پیامد تابو شمرده شدن انرژی هسته‌ای، وخامت بیشتر و فزاینده تغییرات اقلیمی است».