بازیگران درخشان تاریخ سینما (۶۰): هریسون فورد

برترین ها - ترجمه از سولماز محمودی: هریسون فورد، زادۀ ۱۳ ژوئیۀ ۱۹۴۲، بازیگر و تهیه کنندۀ آمریکایی است. او برای بازی در نقش هان سولو در مجموعه فیلم های «جنگ ستارگان» و نقش اصلی مجموعه فیلم های «ایندیانا جونز» به شهرت جهانی رسید. وی با نقش های ریک دکارد در فیلم علمی تخیلی پادآرمان شهری «بلید رانر» (۱۹۸۲) و دنباله اش «بلیدرانر ۲۰۴۹» (۲۰۱۷)؛ جان بوک در تریلر «شاهد» (۱۹۸۵) که برای آن نامزد دریافت اسکار بهترین بازیگر شد و جک رایان در فیلم های اکشن «بازی پاتریوت» (۱۹۹۲) و «تهدید فوری و آشکار» (۱۹۹۴) نیز شناخته می شود.

فعالیت حرفه ای او در طول شش دهه گسترده شده و شامل تعداد زیادی از پرفروش ترین فیلم های هالیوود می شود، از جمله فیلم جنگی حماسی «اینک آخرالزمان» (۱۹۷۹)؛ درام حقوقی «بی گناه» (۱۹۹۰)؛ فیلم اکشن «فراری» (۱۹۹۳)؛ تریلر اکشن سیاسی «هواپیمای رئیس جمهور» (۱۹۹۷) و تریلر روانشناسانۀ «لایه های پنهان» (۲۰۰۰). هشت فیلم از فیلم های او به فهرست ملی ثبت فیلم راه یافته است: «دیوارنویسی آمریکایی» (۱۹۷۳)، «مکالمه» (۱۹۷۴)، «جنگ ستارگان» (۱۹۷۷)، «اینک آخرالزمان» (۱۹۷۹)، «امپراتوری حمله می کند» (۱۹۸۰)، «مهاجمان صندوق گمشده» (۱۹۸۱)، «بلیدرانر» (۱۹۸۲) و «بازگشت جدای» (۱۹۸۳). تا سال ۲۰۱۶، فروش فیلم های فورد در آمریکا به بیش از ۴.۷ بیلیون دلار و در سراسر دنیا به بیش از ۶ میلیون دلار رسیده و فورد را به دومین ستارۀ پرفروش گیشۀ داخل آمریکا تبدیل کرده است.

هریسون فورد در شیکاگو، ایلینوی به دنیا آمد. پدرش کریستوفر فورد، مدیر تبلیغات و بازیگر سابق، و مادرش دوروتی، بازیگر سابق رادیو بودند. پدرش ایرلندی و مادرش یهودی بودند. برادر کوچک تر او، ترنس، در سال ۱۹۴۵ به دنیا آمد. اجداد پدری آنها از کاتولیک های ایرلندی و تبار آلمانی و اجداد مادری شان نیز مهاجران یهودی از اهالی مینسک بلاروس بودند.

فورد عضو فعال پیشاهنگی پسران آمریکا بود و به دومین رتبۀ ممتاز آن یعنی پیشاهنگی زندگی دست یافت. او در اردوی پیش آهنگی به عنوان مشاور مدال لیاقت مطالعۀ خزندگان کار می کرد. به همین دلیل بود که او و استیون اسپیلبرگ کارگردان تصمیم گرفتند ایندیانا جونز جوان در فیلم «ایندیانا جونز و آخرین جنگ صلیبی» یک پیشاهنگ زندگی باشد.

در سال ۱۹۶۰، فورد از دبیرستان مِین ایست شهر پارک ریج ایلینویز فارغ التحصیل شد. صدای او اولین صدای دانش آموز بود که از ایستگاه جدید رادیویی دبیرستانش (WMTH) پخش شد و او اولین گزارشگر ورزشی آن در آخرین سال تحصیلی اش (۶۰-۱۹۵۹) بود. سپس در دانشگاه ریپون در ویسسکانسین در رشتۀ فلسفه تحصیل کرد و در آنجا عضو انجمن برادری سیگما نو شد. طی سه ماه پایانی سال آخر تحصیلش در کلاس نمایش شرکت کرد تا بر کمرویی اش غلبه کند. به این ترتیب، فورد که خود را "دیر شکوفا" توصیف کرده، شیفتۀ بازیگری شد.

در سال ۱۹۶۴، بعد از یک فصل اجرای تابستانی با گروه بلفری پلیرز، به لس آنجلس رفت تا برای شغل گویندگی در رادیو درخواست بدهد. او این شغل را به دست نیاورد، اما در کالیفرنیا ماند و سرانجام قراردادی با دستمزد ۱۵۰ دلار در هفته با برنامۀ استعداد جدید کلمبیا پیکچرز امضا کرد تا نقش های کوچکی در فیلم ها بازی کند. اولین نقش شناخته شدۀ او یک پادوی هتل در فیلم «هیجان مرده روی چرخ فلک» (۱۹۶۶) بود. سپس توانست نقش های دیگری در فیلم هایی مثل «زمانی برای کشتن» (۱۹۶۷) با بازی گلن فورد، جورج همیلتون و اینگر استیونس به دست آورد.

در «عشق» (۱۹۶۷) نیز نقشی با دیالوگ به دست آورد اما هنوز نامش در فهرست بازیگران ثبت نمی شد. سرانجام در وسترن «زمانی برای کشتن» (۱۹۶۷) نام او به صورت هریسون جِی. فورد ثبت شد، اما حرف جی. بی مورد بود چون او نام وسط نداشت. گویا این حرف برای این به اسم او اضافه شده بود که با هریسون فورد، بازیگر فیلم های صامت که از ۱۹۱۵ تا ۱۹۳۲ در بیش از ۸۰ فیلم بازی کرد و در ۱۹۵۷ در گذشت، اشتباه گرفته نشود. فورد بعدها گفت که از وجود آن بازیگر بی‌خبر بود تا این که در پیاده روی شهرت هالیوود با ستاره ای به نام خودش روبرو شد.

او خیلی زود حرف جی. را از اسم خود حذف کرد و با استودیو های یونیورسال همکاری کرد و در سریال های تلویزیونی بسیاری از اواخر دهۀ 1960 تا اوایل دهۀ 1970، نقش های کوچک بر عهده گرفت، سریال هایی مثل «دود اسلحه»، «آیرنساید»، «ویرجینیایی»، «اف. بی. آی.»، «عشق، سبک آمریکایی» و «کونگ فو». او در وسترن «سفر به شیلو» (1968) ظاهر شد و یک نقش بدون دیالوگ و ثبت نشده در «نقطۀ زابریسکی» (1970) به کارگردانی میکل آنجلو آنتونیونی به دست آورد. فورد که از نقش هایی که به او پیشنهاد می شد، راضی نبود یک نجار حرفه ای شد تا بتواند هزینۀ زندگی همسر و دو پسر کوچکش را تأمین کند.

فرد روس، تهیه کنندۀ تازه کار، از فورد جوان پشتیبانی کرد و ترتیبی داد تا او برای فیلم جورج لوکاس تست بازیگری بدهد؛ به این ترتیب نقش باب فلفا در «دیوار نویسی آمریکایی» (1973) به فورد رسید. رابطۀ او با لوکاس تأثیر عمیقی بر آیندۀ حرفه ای او گذاشت. بعد از موفقیت فیلم «پدر خوانده»، فرانسیس فورد کوپولا او را استخدام کرد تا دفترش را توسعه دهد و در دو فیلم بعدی خود، «مکالمه» (1974) و «اینک آخرالزمان» (1979)، نقش های کوچکی به او داد؛ در فیلم دوم او نقش افسری به نام جی. لوکاس را بازی کرد.

بازی هریسون فورد در «دیوارنویسی آمریکایی» سرانجام او را به نقش اول رساند؛ لوکاس او را استخدام کرد تا دیالوگ بازیگرانی را که برای تست بازیگری فیلم آیندۀ او «جنگ ستارگان» شرکت می کردند، برایشان بخواند. در نهایت بازی فورد در طول این خوانش ها لوکاس را قانع کرد تا نقش هان سولو را به او بدهد. «جنگ ستارگان» (1977) یکی از پرفروش ترین فیلم های آن زمان شد و فورد را به یک سوپراستار تبدیل کرد. او در دنباله های موفق این فیلم، «امپراتوری حمله می کند» (1980)، «بازگشت جدای» (1983) و همچنین فیلم تلویزیونی «جنگ ستارگان، ویژه تعطیلات» (1978)، نیز بازی کرد. فورد از لوکاس خواست در پایان «بازگشت جدای» هان سولو را بکشد و به او گفت: «این به کل فیلم عمق می بخشد»، اما لوکاس قبول نکرد.

فورد نقش هان سولو را در «جنگ ستارگان: نیرو برمی خیزد» (2015) تکرار کرد. در جریان فیلمبرداری این فیلم در ماه ژوئن 2014، یک در هیدرولیک روی او افتاد و مچ پای او را شکست. وی برای درمان به بیمارستان منتقل شد. پسر او، بن، ضمن تشریح جزئیات جراحت او گفت که مچ پای او احتمالاً به پلاک و پیچ نیاز خواهد داشت و شرایط فیلمبرداری ممکن است کمی تغییر کند و گروه مجبور شوند برای مدت کوتاهی فورد را از کمر به بالا فیلمبرداری کنند تا زمانی که بهبود یابد. او بعد از دو ماه دوری از کار، با بهبودی آسیب دیدگی اش، در اواسط ماه اوت به صحنۀ فیلمبرداری برگشت.

شخصیت او در فیلم کشته شد؛ با این حال مدتی بعد اعلام شد که ممکن است وی در قسمت هشتم، در نقش هان سولو بازگردد. در فوریۀ ۲۰۱۶، زمانی که بازیگران قسمت هشتم تأیید شدند، اعلام شد که فورد نقش خود را در فیلم تکرار نخواهد کرد. زمانی که از او پرسیده شد آیا ممکن است شخصیت او در "شکلی دیگر" بازگردد، او پاسخ داد: «هیچ چیز در فضا غیر ممکن نیست.» قرار است یک فیلم اسپین-آف دربارۀ شخصیت هان سولو ساخته شود، اما فورد در این پروژه شرکت ندارد.

وضعیت فورد به عنوان یک بازیگر نقش اول زمانی مستحکم شد که در «مهاجمان صندوق گمشده » (۱۹۸۱)، حاصل همکاری جورج لوکاس و استیون اسپیلبرگ، نقش یک باستان شناس جهانگرد به نام ایندیانا جونز را بازی کرد. با این که اسپیلبرک از ابتدا دوست داشت فورد این نقش را بازی کند، لوکاس که به تازگی در دو فیلم «دیوارنویسی آمریکایی» و «جنگ ستارگان» با او کار کرده بود، با این انتخاب موافق نبود، اما در نهایت زمانی که تام سلک نتوانست نقش را قبول کند، با بازی فورد موافقت کرد.

او در پیش درآمد «ایندیانا جونز و معبد مرگ» (۱۹۸۴) و دنبالۀ «ایندیانا جونز و آخرین جنگ صلیبی» (۱۹۸۹) نیز بازی کرد. بار دیگر در قسمتی از سریال تلویزیونی «سرگذشت ایندیانا جونز جوان» (۱۹۹۳) و بعدتر در فیلم چهارم با عنوان «ایندیانا جونز و قلمرو جمجمۀ بلورین» (۲۰۰۸) این نقش را بر عهده گرفت. در مارس ۲۰۱۶، استودیوهای والت دیزنی اعلام کردند که قرار است فورد در فیلم پنجم بازی کند و فیلم در ژوئیۀ ۲۰۱۹ اکران شود. با این حال، این استودیو در آوریل ۲۰۱۷ اعلام کرد که تاریخ اکران به ژوئیۀ ۲۰۲۰ تغییر پیدا کرده است.

فورد در فیلم های دیگری نیز بازی کرده است، از جمله «قهرمانان» (۱۹۷۷)، «نیروی ۱۰ از ناوارون» (۱۹۷۸) و «خیابان هانوفر» (۱۹۷۹). او در وسترن «بچۀ فریسکو» (۱۹۷۹) در کنار جین وایلدر نقش سارق بانک مهربان و بخشنده را بازی کرد. سپس در فیلم کالت علمی تخیلی «بلیدرانر» (۱۹۸۲) به کارگردانی ریدلی اسکات، در نقش ریک دکارد و در چند فیلم اکشن دراماتیک مثل «شاهد» (۱۹۸۵) به کارگردانی پیتر ویر، «ساحل پشه» (۱۹۸۶) و «دیوانه وار» (۱۹۸۸) به کارگردانی رومن پولانسکی ظاهر شد. فیلم «شاهد» در هشت رشته نامزد دریافت جایزۀ اسکار شد که یکی از آنها جایزۀ بهترنی بازیگر مرد برای هریسون فورد بود.

وی در دهۀ ۱۹۹۰، نقش جک رایان را در فیلم های «بازی پاتریوت» (۱۹۹۲) و «تهدید آشکار و فوری» (۱۹۹۴) با اقتباس از رمان های تام کلنسی بازی کرد. هچنین نقش های اصلی فیلم های «بی گناه» (۱۹۹۰) و «متعلق به شیطان» (۱۹۹۷) به کارگردانی آلن جی. پاکولا؛ «فراری» (۱۹۹۳) به کارگردانی اندرو دیویس؛ «سابرینا» (۱۹۹۵) به کارگردانی سیدنی پولاک و «هواپیمای رئیس جمهور» (۱۹۹۷) ساختۀ ولفگانگ پترسون را بر عهده داشت. او در چند فیلم نقش های کاملاً جدی دراماتیک داشت، از جمله در «بی گناه» (۱۹۹۰) و «لایه های پنهان» (۲۰۰۰) که در هر دو نقش شوهری خیانتکار و در «راجع به هِنری» (۱۹۹۱) به کارگردانی مایک نیکولز که در آن نقش یک بیمار مبتلا به فراموشی در حال بهبودی را بازی کرده است.

بسیاری از نقش های مهم فورد به صورت شانسی و در شرایط نامعمول به او رسیده اند: مانند نقش هان سولو که پیش از این ذکر شد و نقش جک رایان که به خاطر بالا بودن دستمزد درخواستی الک بالدوین، که پیش از او این نقش را در فیلم «شکار زیردریایی اکتبر سرخ» بازی کرده بود، به او واگذار شد.

از سال های پایانی دهۀ ۱۹۹۰، فورد در چندین فیلم ناموفق حضور یافت، مانند «شش روز، هفت شب» (۱۹۹۸)، «قلب های تصادفی» (۱۹۹۹)، «کی-۱۹ بیوه کن» (۲۰۰۲)، «جنایت در هالیوود» (۲۰۰۳)، «دیوار آتش» (۲۰۰۶) و «اقدامات فوق العاده» (۲۰۱۰). یک استثنا در این میان وجود داشت و آن «لایه های پنهان» در سال ۲۰۰۰ بود که فروش آن در آمریکا به بیش از ۱۵۵ میلیون دلار و در سراسر دنیا به ۲۹۱ میلیون دلار رسید.

در سال ۲۰۰۴، فورد شانس حضور در تریلر «سیریانا» به نویسندگی و کارگردانی استیون گاگن را رد کرد و بعد ها در توضیح علت آن گفت: «به اندازۀ کافی در مورد حقیقت داشتن داستان فیلم مطمئن نبودم و فکر می کنم اشتباه کردم.» این نقش در نهایت به جورج کلونی رسید که برای بازی در آن نقش برندۀ جایزه های بهترین بازیگر مرد اسکار و گلدن گلوب شد. پیش از آن نیز نقش رابرت ویکفیلد را در «قاچاق» نوشتۀ استیون گاگن رد کرده بود. این نقش به مایکل داگلاس رسید.

در سال ۲۰۰۸، با اکران «ایندیانا جونز و قلمرو جمجمۀ بلورین» طعم موفقیت را چشید. این فیلم نقدهای در کل مثبتی دریافت کرد و به دومین فیلم پرفروش دنیا در آن سال تبدیل شد. او مدتی بعد گفت که دوست دارد در قسمت دیگری از این مجموعه فیلم ها بازی کند، البته اگر ۲۰ سال دیگر برای هضم آن وقت لازم نباشد. فیلم دیگر او در سال ۲۰۰۸، «عبور از مرز» به کارگردانی وین کریمر بود. او در این فیلم، به همراه اشلی جاد و ری لیوتا نقش مأمور مخصوص ادارۀ بررسی امنیت ملی را بازی می کرد. وی همچنین راوی فیلم مستند بلندی دربارۀ دالای لاما با عنوان «رنسانس دالای لاما» بود.

فورد در سال ۲۰۰۹، در درام پزشکی «اقدامات فوق العاده» بازی کرد که در ژانویۀ ۲۰۱۰ اکران شد. در این فیلم برندن فریزر و آلن راک همبازی های او بودند. در ۲۰۱۰، در کنار پاتریک ویلسون، ریچل مک ادامز و داین کیتن در «شکوه صبح» ظاهر شد.

وی در ژوئیۀ ۲۰۱۱، به همراه دنیل کریگ و الیویا وایلد در وسترن علمی تخیلی «گاوچران ها و بیگانگان» نقش آفرینی کرد. در همان سال، در یک آگهی بازرگانی ژاپنی برای تبلیغ بازی ویدیویی «آنچارتد ۳: فریب دریک» برای پلی استیشن ۳ ظاهر شد. در سال ۲۰۱۳، به همراه لیام همسورث و گری الدمن در تریلر جاسوسی شرکتی «توهم» به کارگردانی رابرت لوکتیک و فیلم اکشن نظامی و علمی تخیلی «بازی اِندر»، فیلم زندگینامه ای ورزشی «۴۲» و کمدی «گوینده ۲: افسانه ادامه دارد» بازی کرد.

در سال ۲۰۱۴، به همراه گروهی از ستاره های فیلم های اکشن از جمله سیلوستر استالونه، جیسون استاتهام، آنتونیو باندراس، جت لی، مل گیبسون، آرنولد شوارتزنگر و ...، در «بی مصرف ها ۳» ظاهر شد. در ۲۰۱۵، در فیلم فانتزی رمانتیک «روزگار آدلاین» بازی کرد و برای تکرار نقش هان سولو در «جنگ ستارگان: نیرو بر می خیزد» برندۀ جایزۀ بهترین بازیگر مرد ساترن شد. در سال ۲۰۱۷، راوی مستندی دربارۀ بیماری آلزایمر به نام «پازل سمی: در جستجوی قاتل پنهان» بود و بار دیگر نقش ریک رکارد را در «بلیدرانر ۲۰۴۹» بر عهده گرفت.

هریسون فورد از آن دسته بازیگران هالیوودی است که بسیار مراقب زندگی خصوصی خود است. او دو پسر به نام های بنجامین و ویلارد از همسر اول خود، مری مارکوارت، دارد. آنها در ۱۹۶۴ ازدواج کردند و در ۱۹۷۹ طلاق گرفتند. او دو فرزند دیگر به نام های مالکوم و جورجا از همسر دوم خود، ملیسا متیسون فیلمنامه نویس دارد. فورد و متیسون در مارس ۱۹۸۳ ازدواج کردند، در ماه اوت سال ۲۰۰۱ از هم جدا شدند و طلاق آنها در ۲۰۰۴ رسمی شد. وی در سال ۲۰۰۲ با کالیستا فلاکهارت آشنا شد که یک پسرخواندۀ کوچک به نام لیام داشت. فورد سرپرستی لیام را نیز بر عهده گرفت. آنها در سال ۲۰۱۰، ازدواج خود را رسمی کردند. علاوه بر این او سه نوه نیز دارد.