سلمان خان، ستاره‌ای که همچنان پولساز است

روزنامه صبا - ارغوان اشتری: جدیدترین فیلم سلمان‌خان «برادر جان بجرنگی« (Bajrangi Bhaijaan) به کارگردانی کبیرخان در تعطیلات عید فطر در هند افتتاحیه بسیار خوبی داشت و نشان داد سلمان‌خان با وجود جاروجنجال‌های اخیر بر سر پرونده تصادف و قتل یک زاغه‌نشین، عاملی قوی برای فروش فیلم است.

تهیه‌کنندگان فیلم «برادر جان بجرنگی» کمپانی سلمان‌خان‌فیلمز و کبیرخان‌فیلمز است و پخش جهانی را اروس اینترتینمنت ورلدواید بر عهده دارد. کمپانی پخش‌کننده اعلام کرد فروش «برادر جان بجرنگی» در سه روز اول نمایش از مرز یک میلیارد روپیه (حدود ۱۶ میلیون دلار) عبور کرد. فیلم‌هایی که در روزهای نخست چنین فروشی دارند، در هند فیلم‌های پول‌پاروکن ارزیابی می‌شوند.


به گزارش هالیوودریپورتر، دو ماه پیش سلمان‌خان ۴۹ ساله که از مشهورترین ستارهای سینمای هند است، به خاطر پرونده تصادف اتومبیلش که از سال ۲۰۰۲ در جریان است، تفهیم اتهام و به پنج سال زندان محکوم شد. در آن تصادف که در مومبای روی داد، سلمان‌خان در حالی که تحت تاثیر نوشیدنی‌های الکلی قرار داشت، پشت فرمان بود. ماشین او از مسیر خارج شد و یک نفر را کشت و چهار نفر را زخمی کرد.

دادگاه شهر مومبای، سلمان‌خان را به دلیل قتل غیر عمد گناهکار شناخت اما خیلی زود دادگاه عالی شهر او را با وثیقه آزاد کرد. گذرنامه‌ او را گرفتند تا برای مسافرت‌های خارج از کشور از دادگاه اجازه بگیرد. این پرونده هنوز بسته نشده و قرار است فرجام‌خواهی سلمان‌خان بررسی شود. «برادر جان بجرنگی» اولین فیلم سلمان‌خان پس از این ماجراست.

او در این فیلم باز هم با کبیرخان همکاری کرده است. این دو سال ۲۰۱۲ فیلم پرفروش «یک ببر» (Ek Tha Tiger) را روانه بازار کرده بودند. در این فیلم علاوه بر سلمان‌خان، کرینا کاپور و نوازالدین صدیقی هم نقش‌آفرینی می‌کنند. در سال‌های اخیر همزمان با عید فطر سلمان‌خان فیلم‌های جدیدش را به نمایش عمومی درمی‌آورد. سال گذشته او از روز عید فطر «ضربه» ساخته ساجید نادیاوالا را به نمایش عمومی درآورد که از فیلم‌های با فروش نسبتا خوب پارسال بود.

زمانی که سلمان‌خان تفهیم اتهام و حکمش صادر شد، بحث داغی که به وجود آمده بود، درباره اثر پرونده قضایی او بر قدرت ستاره بودنش و جذابیت بازاریابی بود، چرا که سلمان‌خان چهره تبلیغاتی کالاهای فراوانی است. او سه فصل مجری برنامه‌ای‌ در شبکه کالرز بود که نسخه هندی برنامه‌ «بیگ برادر» است.

در «برادر جان بجرنگی»، سلمان‌خان (بجرنگی) نقش کشتی‌گیر سابق و از پیروان سرسخت هانومان، خدای هندوهاست. به این خدای هندوها که به شکل میمون است، بچرنگی‌بای نیز می‌گویند. بجرنگی تلاش می‌کند دختری شش ساله و کر و لال به‌ نام مونی (با نقش‌آفرینی هارشالی مالهوترا) را به خانواده‌اش در پاکستان برساند. دخترک در سفری زیارتی به درگاه نظام‌الدین اولیا همراه مادر خود به هند می‌آید اما گم می‌شود. بجرنگی ابتدا فکر می‌کند این دختر هندو است اما کم‌کم پی می‌برد او دختری مسلمان و اهل پاکستان است.


او در حالی تصمیم می‌گیرد دختر را به پاکستان برساند که درگیری قدیمی میان پاکستان و هند بر سر کشمیر هنوز باقی است. بخش‌هایی از فیلم در کشمیر فیلمبرداری شده است. فیلم حتی در پاکستان هم به نمایش درآمد. این در حالی است که درباره نام فیلم یک حزب هندو شکایت و جارو‌جنجال رسانه‌ای‌ به پا کرد. نام فیلم از دو کلمه‌ بجرنگی (نام خدای هندوها و اسم قهرمان فیلم) و بهایی جان (که مسلمانان هند برای احترام به برادر به کار می‌برند) تشکیل شده است. همین نام فیلم سروصدای یک گروه تندرو هندی را درآورد که چرا اسم خدای هندوها با کلمه‌ای که مسلمان‌ها استفاده می‌کنند، کنار هم قرار گرفته است اما سلمان‌خان و کارگردان فیلم توضیح دادند که هدف‌شان کنار گذاشتن اختلافات مسلمان‌ها و هندوها بوده است.

منتقدان سینما «برادر جان بجرنگی» را ستایش کردند. تاران آرداش از کارشناسان سینمای هند به هالیوودریپورتر گفت: «سلمان‌خان قدرت زیادی برای جذب تماشاگران دارد. از این گذشته «برادر جان بجرنگی» بهترین فیلم سلمان‌خان تا امروز است و فکر می‌کنم او بهترین بازی کارنامه‌ خودش را در این فیلم ارائه کرده است. فیلم مضمونی قوی دارد و تماشاگران از نظر عاطفی با شخصیت سلمان‌خان و انس و الفتش با دختر کوچک که باید به آغوش خانواده در پاکستان برگردد، رابطه برقرار می‌کنند.»

منتقدان تقریبا نقدهای مثبتی برای فیلم نوشتند. مایک مکهیل از روزنامه گاردین «برادر جان بجرنگی» را «نشان‌دهنده پرسونای ستاره‌‌وار سلمان‌‌خان» دانست و نوشت: «سلمان‌خان که همیشه نقش‌ شخصیت‌های جان‌سخت را بازی می‌کند، این بار با رویکردی نرم‌تر نقش‌آفرینی کرده است.»

اما یکی از منتقدان که فیلم را تحسین می‌کند، پیام سیاسی فیلم را زیادی ساده‌انگارانه می‌بیند. راجیو مسند، منتقد شبکه سی‌ان‌ان-ای‌بی‌ان، می‌گوید: «فیلم، ساده‌لوحانه‌ترین نگاه را به رابطه هند و پاکستان و مساله کشمیر دارد و یک راه‌حل خام ارائه می‌کند. در ۱۰ دقیقه پایانی سازندگان فیلم فقط به اشک‌های تماشاگران بسنده نمی‌کنند. فیلم عملا تماشاگر را به مرز خفگی می‌رساند.»

کرینا کاپور که نوه راج کاپور مشهور است و ۱۵ سال تجربه بازیگری دارد، در «برادر جان بجرنگی» نقش نامزد سلمان‌خان را ایفا می‌کند. او می‌گوید: «این، فیلم کاملا متفاوتی از سلمان‌خان است. هر کسی که تیزر تبلیغاتی فیلم را ببیند، طنز، حادثه و از آن نوع کمدی‌هایی را در این تیزرها می‌بیند که مردم دوست دارند اما برای نخستین بار بود که می‌دیدم سلمان‌خان در فیلمی نقش‌آفرینی می‌کند که خود داستان از نقش او مهم‌تر است.

سلمان‌خان از مهم‌ترین ستاره‌های سینمای هند در میان هم‌نسلانش است. مردم هند او را دوست دارند چون صادق است. من تا به حال با کبیرخان همکاری نکرده بودم. در دوران فیلمبرداری فیلم «فانتوم» بود که او نقش را به من پیشنهاد داد و من هم قبول کردم.»


کبیرخان متولد سال ۱۹۷۱ فیلمنامه‌نویس، فیلمبردار و کارگردان نسبتا پرکاری است. او کارش را با مستندسازی شروع کرده است. نخستین فیلم بلند او «کابل اکسپرس» (۲۰۰۶) مورد توجه منتقدان قرار گرفت. او سپس «نیویورک» (۲۰۰۹) و سپس «یک ببر» را ساخت. پدر کبیرخان اهل دهلی‌نو و سیاستمدار است. بنابراین ته‌مایه سیاسی فیلم‌های او خیلی عجیب نیست.

او هنوز فیلم «برادر جان بجرنگی» را روی پرده دارد که تیزرهای فیلم بعدی‌اش «فانتوم» با نقش‌آفرینی سیف علی‌خان و کاترینا کیف را پخش کرده است. کبیرخان درباره استقبال فراوانی که از فیلم «برادر جان بجرنگی» شده است، می‌گوید: «به عنوان کارگردان از فیلم راضی بودم. حدس می‌زدم تماشاگران «برادر جان بجرنگی» را بپسندند اما انتظار چنین واکنشی را نداشتم. کارم را با مستندسازی شروع کردم ولی دلم می‌خواهد فیلم‌های تجاری بسازم. همیشه تلاش کرده‌ام تعادل را رعایت کنم.»

کبیرخان درباره پیام‌های سیاسی که در قالب یک فیلم تجاری عرضه شده و جاروجنجال‌هایی که بر سر عنوان فیلم به وجود آمد، می‌گوید: « اعتقاد زیادی به اتحاد، سکولاریسم و دوستی مردم‌ کشورها دارم. من با هر دو فرهنگ مسلمان‌ها و هندوها قد کشیدم و بزرگ شدم. وقتی می‌بینم تا این حد آستانه تحمل ما کم شده، زجر می‌کشم. می‌خواستم به مشکلات مسلمانان-هندوها اشاره کنم و برای طرح این مسائل در فیلم‌های جریان روز به نیرو و جاذبه ستاره‌وار سلمان‌خان احتیاج داشتم. او هم با نظراتم موافق بود و پیشنهادم را قبول کرد. حزب ویشوا هندو پاریشاد نامه‌های برای من فرستاد که ما عنوان فیلم را نمی‌توانیم بپذیریم. پاسخ دادم که هند تنها کشوری است که می‌تواند فیلمی با چنین عنوانی بسازد. بنابراین وارد دعوا شدم و روی حرفم ایستادم. اجازه نمی‌دهم هیچ حزبی در هند خدای هندوها را فقط برای خودش بداند. هانومان که متعلق به یک حزب خاص نیست. نماد است. واکنشی که تماشاگران به فیلم نشان دادند، حرف مرا ثابت کرد.»

خیلی‌ها بر این عقیده بودند که «برادر جان بجرنگی»، فیلمی تبلیغاتی برای تطهیر تصویر سلمان‌خان باشد اما کبیرخان می‌گوید: «متاسفانه در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که ستون‌نویسان روزنامه‌ها و مجلات لابی می‌کنند. به نظر من که این حرف‌وحدیث‌ها مزخرف است. سلمان‌خان اصلا اجازه نداشت مشکلات شخصی‌اش را با خود سر صحنه بیاورد. او استرس‌های خود را فرو می‌خورد؛ زمانی که دوباره پرونده او به جریان افتاد. بسیاری از مردم و اهالی سینما شروع به ابراز عقیده کردند که همه‌ این‌ها بیشتر سلمان خان را اذیت کرد اما او درباره مشکلاتش کلامی حرف نمی‌زد. سلمان‌خان در دوران فیلمبرداری، کاراکتر بجرنگی بود.»


در بخشی از فیلم به جای کلمه مسلمان از کلمه محمدان استفاده می‌شود. کبیرخان توضیح می‌دهد: «در شمال هند به مسلمانان، محمدان می‌گویند. من اهل دهلی نو هستم و تمام عمرم چنین کلمه‌ای را شنیده‌ام.»

در سکانس پایانی فیلم مونی و بجرنگی در مرز میان پاکستان و هند می‌ایستند که به هیچ کشوری تعلق ندارد. کبیرخان درباره این سکانس توضیح می‌دهد: «من از همان دوران نوشتن فیلمنامه، این سکانس را برای پایان فیلم نوشته بودم. دقیقا همین سکانس را می‌خواستم که مرد و دختر در فضایی میان دو مرز قرار بگیرند در حالی که رودخانه‌ای در جریان است. گروه فیلمبرداری را مجبور کردم از یک منطقه کوهستانی ۱۲ هزار فوتی بالا بروند تا از منظره فیلمبرداری کنند. یادم هست ابتدا سلمان‌خان زیاد راضی به نظر نمی‌آمد اما بعدش از سکانس رضایت داشت.»

او درباره فیلم جدیدش «فانتوم» می‌گوید: «فیلم «فانتوم» دنیای متفاوتی دارد اما زمینه داستان شبیه است. این بار به سراغ لشکر طالبان رفته‌ام. «فانتوم» در مخالفت با اشخاصی است که فرصت اتحاد و دوستی میان ملت‌ها را می‌گیرند. باز هم اگر قرار باشد عده‌ای‌ لشکر طالبان را پاکستانی بدانند، «فانتوم» را فیلمی ضدپاکستانی ارزیابی خواهند کرد.»