سه جنجال بزرگ تاریخ!

وبسایت نود: پارانویای علاقه مندهای فوتبال در ایتالیا راجع به فساد داوری با پیدایش تصاویر آهسته تلویزیونی از دهه ۱۹۶۰ به بعد، دچار تغییر شد. در واقع این تئوری توطئه به نوعی دیگری از تئوری توطئه مبدل گردید. حالا دیگر می توان تصاویر تلویزیونی را جلو و عقب کرد تا راجع به قضاوت داورها با اطمینان بیشتری حرف زد.

پس از ترویج تلویزیون در کشور ایتالیا، فوتبال نیز به تدریج وارد منازل شد و مردم برای تماشای فوتبال مجبور به حضور در ورزشگاه ها نبودند. یک برنامه تخصصی فوتبال ایتالیا تحت عنوان « Il processo del lunedì» از تلویزیون پخش شد که ترجمه تحت اللفظی عنوان این برنامه، «محکمه دوشنبه» است. به نظر می رسید که حتی در این برنامه تلویزیونی نیز، همه به دنبال دادگاهی داور و کشف جرم از او هستند. نیمی از هر اپیزود این برنامه، به بررسی داوری اختصاص داشت و بسیاری از بخش های دیگر آن موجب جنجال و حتی اخراج برخی مربیان می شد. در ایتالیا به تصاویر آهسته تلویزیونی یا slow-motion اصطلاحاً «moviola» می گویند و حتی یک برنامه تلویزیونی راجع به فوتبال و برگرفته از همین واژه ساخته شد. به کارشناس ها و خبرنگارهای ورزشی نیز اصطلاحاً «moviolisti» می گفتند. حتی در فیلم کمدی ایتالیایی Romanzo Popolare ساخته ۱۹۷۴، اوگو تونیاتزی نیز چند بار از واژه «moviola» استفاده کرد.

برای اولین بار در سال ۱۹۶۷، مهم ترین برنامه ورزشی ایتالیا در روزهای یکشنبه، از تصاویر آهسته تلویزیونی استفاده کرد. نخستین جنجال فوتبالی که در تصاویر آهسته تلویزیونی به معرض نمایش در آمد، به دربی میلان مربوط می شود. جانی ریورا یک گل را به ثمر رساند که از سوی داور پذیرفته شد ولی تصاویر آهسته نشان داد که این گل صحیح نیست. کونچتو لو بلو داور مشهور ایتالیایی در سال ۱۹۷۲ به استودیو برنامه ورزشی « La Domenica Sportiva» رفت و با مشاهده تصاویر آهسته تلویزیونی از یک مسابقه، اشتباه خود را با یک لبخند ملیح و شجاعانه پذیرفت.

دزدی های بزرگ، پنالتی های مشکوک، گل های مردود و کارت های قرمز نا مربوط

اشتباهات جنجالی داورها در تاریخ فوتبال ایتالیا به وفور یافت می شود و همین تصاویر آهسته تلویزیونی، بهترین ابزار برای تشخیص این اشتباهات هستند. در ادامه، به بررسی سه «دزدی بزرگ» تاریخ کالچو در دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ می پردازیم که از قضا، در هر سه مورد نام تیم یوونتوس نیز مشاهده می شود.

گل مردود مائوریتزیو تارونه (یوونتوس- رم، ۱۰ می ۱۹۸۱، تورین)

دو تیم یوونتوس و رم در تمام طول فصل برای کسب عنوان قهرمانی با یکدیگر می جنگیدند. تا ماه می، یوونتوس فقط یک امتیاز از حریف خود پیش بود. در روز ۱۰ می، نوبت تقابل رو در روی این دو تیم مدعی در شهر تورین فرا رسید. ۱۵ هزار نفر از هواداران رم به تورین سفر کرده تا این نبرد حیاتی را از نزدیک ببینند. در دقیقه ۷۴ بازی، یک توپ از جناح راست به روی دروازه یوونتوس ارسال شد که مهاجم رم روی توپ اثر گذاشته و مائوریتزیو تارونه سوئیپر پیش تاخته رم با یک شیرجه و ضربه به توپ، دروازه دینو زوف را گشود. کمک داور پرچم خود را به نشانه آفساید بالا برد و داور نیز بلافاصله این گل را مردود اعلام کرد. تصاویر آهسته نشان داد که گل تارونه کاملاً سالم بوده و او در آفساید قرار نداشت. یکی از روزنامه های ورزشی ایتالیا پس از بازی، این تیتر نخست را انتخاب کرد:

گل خوبی بود. یک کمک داور، به کمک یوونتوس آمد.

پائولو برگامو و دیگو پریسینوتو به ترتیب داور و کمک داور آن بازی بودند. اغلب هواداران رم هرگز آن لحظه را فراموش نکردند. رم پس از آن جنجال بزرگ، فقط یک بار به قهرمانی سری آ دست یافت. ماسیمو دِآلما نخست وزیر اسبق ایتالیا که هوادار رم نیز محسوب می شد، بابت این اتفاق شروع به گلایه کرده و چنین گفت:

هرگز نفهمیدم که در صحنه بغرنج و پیچیده گل تارونه، چه اتفاقی افتاد.

پائولو برگامو داور این بازی، بعدها یکی از اعضای مهم کمیته داوران شد و به حزب کمونیست راه یافت اما دِآلما که سابقه دوستی دیرینه با برگامو را داشت، به دلیل این تصمیم مشکوک و جنجالی، روابط خود را با وی قطع کرد. گابریله رومانیولی خبرنگار مشهور ایتالیایی بعدها مدعی شد که گل مردود تارونه، کل تاریخ ایتالیا را دستخوش تغییر کرد. به عقیده بسیاری از کارشناس های فوتبال ایتالیا، گل مردود تارونه بزرگ ترین جنجال تاریخ فوتبال ایتالیا است.

نبرد قهرمانی بین فیورنتینا و یوونتوس در هفته آخر (فصل ۸۲-۱۹۸۱، ۱۶ می ۱۹۸۲)

دو تیم فیورنتینا و یوونتوس رقابت شانه به شانه ای برای قهرمانی داشتند و تا پیش از مسابقات هفته آخر، امتیاز این دو تیم برابر بود. یوونتوس مدافع عنوان قهرمانی محسوب می شد در حالی که فیورنتینا از سال ۱۹۶۹ در فتح اسکودتو ناکام مانده و عطش زیادی برای قهرمانی داشت. اغلب گزارشگرها می گفتند که احتمالاً برای دومین بار در تاریخ فوتبال ایتالیا، تکلیف قهرمانی به پلی آف کشیده خواهد شد و حتی ورزشگاه را برای برگزاری پلی آف نیز آماده کرده بودند. (توضیح: مطابق قوانین وقت فوتبال ایتالیا، در صورت تساوی امتیازی دو تیم در پایان فصل، باید یک مسابقه جداگانه تحت عنوان «پلی آف یا برنده به جا» برای تعیین قهرمان سری آ برگزار می شد. در آن زمان، تفاضل گل یا نتایج رو در رو ملاک قهرمانی در صورت تساوی امتیازها نبود)

فیورنتینا در هفته آخر یک بازی دشوار بیرون خانه را مقابل کالیاری در پیش داشت. کالیاری نیز برای فرار از سقوط، به چیزی جز کسب امتیاز از این بازی فکر نمی کرد. یوونتوس در بازی آخر میهمان تیم کاتانزارو بود، تیمی از کالابریا در جنوبی ترین نقطه ایتالیا. ۳۰ هزار نفر از هواداران کاتانزارو به استقبال مسابقه تیم خود با یوونتوس رفتند در حالی که ظرفیت ورزشگاه خانگی کاتانزارو فقط ۲۵ هزار نفر بود. تماشاگرهای کاتانزارو با شعارهایی از قبیل «کلاهبردار، کلاهبردار» و یا «آشغال زندان» از پائولو روسی مهاجم یوونتوس استقبال کردند. روسی به تازگی از محرومیت ناشی از یک پرونده شرط بندی به میادین فوتبال برگشته بود. تعداد اندکی از هواداران یوونتوس رنج سفر ۲۸ ساعته از تورین را به جان خریده و خود را به ورزشگاه کاتانزارو رساندند اما تیم فیورنتینا با پنج چارتر اختصاصی به ساردینیا پرواز کرده و حداقل هزار نفر از هواداران خود از جمله شهردار فلورانس را به کالیاری برد.

هر دو مسابقه تا دقیقه ۳۵ با تساوی بدون گل دنبال می شد که نخستین حادثه جدی به وقوع پیوست. یکی از مهاجمان تیم کاتانزارو در محوطه جریمه یوونتوس طی برخورد با مدافع حریف، سرنگون شد اما پیِری داور بازی، اعتقاد به پنالتی نداشت. در فاصله ۱۵ دقیقه مانده به پایان هر دو بازی، به نظر می رسید که همه چیز به پلی آف رو در رو بین فیورنتینا و یوونتوس کشیده خواهد شد. در همین لحظه، توپ ارسالی به محوطه جریمه کاتانزارو به دست مدافع این تیم برخورد کرده و این بار پیِری داور بازی، یک ضربه پنالتی را به سود یوونتوس گرفت. لیام بریدی ستاره ایرلندی یوونتوس با آرامش همیشگی پشت این توپ ایستاده و پنالتی را تبدیل به گل کرد. او می دانست که در فصل آینده، جای خود را به میشل پلاتینی خواهد داد و به همین دلیل، درخشش در آخرین بازی با پیراهن یوونتوس، اهمیت ویژه ای برای لیام بریدی داشت.

بازی هم زمان دو تیم کالیاری و فیورنتینا کاملاً گره خورده بود. برتونی مهاجم فیورنتینا طی یک صحنه در نیمه دوم، با دروازه بان حریف برخورد کرده و همان توپ به گراتزیانی رسید تا او سرانجام طلسم دروازه کالیاری را فرو بریزد اما مائوریتزیو ماتیی داور مسابقه، این گل را به علت خطا روی دروازه بان، مردود اعلام کرد. مسابقه کالیاری و فیورنتینا با تساوی بدون گل به پایان رسید اما یوونتوس با تک گل لیام بریدی از سد کاتانزارو گذشت و اسکودتو در ۱۵ دقیقه پایانی مجدداً به یوونتوس رسید. بدین ترتیب، بیستمین اسکودتوی یوونتوس ثبت شده و دومین ستاره طلایی نیز بر روی پیراهن بانوی پیر، درج گردید. ماتیی داور مسابقه بعدها به پُست مهمی در کمیته داوران دست یافت و حوادث این بازی، هیچ تأثیری روی سرنوشت شغلی وی نداشت.

کاتانزارو ۰-۱ یوونتوس (می ۱۹۸۱، گل: بریدی)

البته بررسی دقیق حوادث هر دو بازی نشان داد که هر دو تصمیم داوری صحیح بود. جانی بررا نویسنده مشهور و سایر خبرنگارهای ایتالیایی اعتقاد داشتند که هم گل مردود فیورنتینا و هم پنالتی به سود یوونتوس تصمیمات درستی بودند. اما بحث اصلی بر روی صحنه نیمه اول متمرکز گردید که پیِری داور مسابقه از اعلام یک ضربه پنالتی به سود کاتانزارو امتناع ورزید. تصاویر آهسته تلویزیونی به وضوح ثابت کرد که آن صحنه یک پنالتی واضح بود.

چه بسا که با اعلام این ضربه پنالتی، سرنوشت مسابقه تغییر کرده و یوونتوس به پیروزی نمی رسید. به هر حال وقوع این حادثه دقیقاً یک سال پس از جنجال بزرگ گل مردود تارونه، شبهه بر انگیز بود. هواداران فیورنتینا اعتقاد داشتند که حق آن ها خورده شده است. پس از این حوادث، جانی بررا فوتبال نویس بزرگ ایتالیایی به دلیل علاقه شخصی به جیووانی تراپاتونی سرمربی وقت یوونتوس، تا حدودی از این تیم تورینی حمایت کرد. اغلب کارشناس های فوتبال ایتالیا معتقدند که حوادث این بازی یک فساد از پیش برنامه ریزی شده نبود بلکه به همان اصل «بردگی روحی و روانی» مربوط می شود. همان اصل نا نوشته که همه تماشاگرهای فوتبال به نوعی با آن آشنا هستند، حمایت ناخودآگاه داورها از تیم های بزرگ. می توان تا حدی به داور حق داد که طی ۲ یا ۳ ثانیه باید بین ارباب و خدمت کار، یک نفر را انتخاب کند!

لیام بریدی پس از گلزنی مقابل کاتانزارو (می ۱۹۸۱)

پنالتی سوخته رونالدو (اینتر- یوونتوس، ۱۹۹۸)

دو مدعی جدی فتح اسکودتو یعنی یوونتوس و اینتر در سال ۱۹۹۸ به مصاف یکدیگر رفتند. نتیجه این بازی تأثیر زیادی بر سرنوشت قهرمانی می گذاشت. یوونتوس با یک گل از اینتر پیش افتاد تا این که در دقیقه ۲۴ از نیمه دوم، مارک یولیانو مدافع یوونتوس با رونالدو ستاره بی بدیل برزیلی اینتر در محوطه جریمه برخورد کرد اما پیرو چکارینی داور بازی، از اعلام ضربه پنالتی به سود اینتر امتناع ورزید و چند لحظه بعد، یک ضربه پنالتی را به سود یوونتوس گرفت. بازیکن های اینتر به شدت عصبانی شده و به داور اعتراض کردند. جیجی سیمونی مربی نرواتزوری نیز خطاب به داور فریاد زیاد:

تو باید شرم کنی!

پیِرو چکارینی داور این بازی جنجالی بلافاصله جیجی سیمونی را از کنار زمین اخراج کرد. الساندرو دل پیرو ستاره محبوب یوونتوس آن ضربه پنالتی را از دست داد اما تورینی ها با حساب ۱-۰ به پیروزی رسیده و در نهایت نیز اسکودتو را در آن فصل فتح کردند. خطای مشکوک روی رونالدو و عدم اعلام پنالتی به سود اینتر، تا مدت ها مورد بحث رسانه های ایتالیایی و سراسر دنیا قرار گرفت و حتی کار به پارلمان ایتالیا نیز کشیده شد. حسرت هواداران اینتر برای فتح اسکودتو از سال ۱۹۸۹ همچنان ادامه یافت و آن ها پس از حوادث بازی، لقب «سرقت بزرگ» را انتخاب کردند. سه خبرنگار پژوهشی در ایتالیا، سه کتاب متفاوت را راجع به این بازی جنجالی و حوادث پیرامون آن نوشتند. این بازی جنجال تا مدت های مدید مورد بحث محافل فوتبال ایتالیا بود. از آن پس، ارتباط هواداران یوونتوس و اینتر با یکدیگر، بسیار تیره و تار شد.

داستان کالچو، تاریخ فوتبال ایتالیا ادامه دارد...