بد من های سریال های مذهبی

روزنامه هفت صبح: بازیگران زیادی طی این سال ها در سریال های مختلف ایفاگر نقش اشقیاء و شخصیت های منفور تاریخ شیعه بوده اند. هفت صبح در این گزارش، مروری دارد بر نقش ها و بازیگران نقش های منفور در تاریخ شیعه.

از قدیم الایام همیشه شمرخوانی و کلا مخالف خوانی در تعزیه ها دل شیر می خواست، به چشم اهالی محل و همه کسانی که پای تعزیه می نشستند، شمرخوان انگار خود شمر بود، اصلا به همین خاطر همه بود که شمرخوان های تعزیه را اهالی کوچه و بازار و محله های قدیمی به یک چشم دیگری نگاه می کردند، همانطوری که عباس خوان ها و حسین خوان ها از ارج و قرب زیادی برخوردار بودند، در عوض شمر خوان ها همیشه با القابی که از طرف مردم می گرفتند، به نحوی مورد استهزاء و ... قرار می گرفتند.

براساس همین تلقی کوچه و بازاری بود که خیلی ها حاضر به شمرخوانی نمی شدند. دامنه این اتفاق، یعنی سخت تن دادن به مخالف خوانی، انگار بعدها یک جورایی به سینما و تلویزیون هم کشیده شد. حالا در اینجا دیگر بحث شبیه خوانی مطرح نبود و باید نقش اشقیاء و شخصیت های منفور تاریخ شیعه در قالب چهره یک بازیگر به تصویر کشیده و بازی می شد.

از همین رو بازیگران سخت تن به بازی در چنین نقش هایی می دادند. زمانی که در سریال «تنهاترین سردار» قرار بود چهره شمر به تصویر کشیده شود، هیچ بازیگری حاضر به بازی در این نقش نشده بود و مهدی فخیم زاده که کارگردان سریال بود، خودش مجبور شد این نقش را بازی کند اما در هر حال اشقیاء بخشی از این ماجرا بودند و روایت مظلومیت ائمه بی حضور آنان امکانپذیر نبود. دقیقا براساس همین منطق بود که شمرخوان های تعزیه با وجود همه حرف و حدیث های اهالی کوچه و بازار، تن به شمرخوانی می دادند و بعدها هم بازیگرها حاضر به بازی در این نقش ها شدند. در این گزارش مروری داریم بر حضور بازیگران در نقش اشیاء در سریال های مذهبی.

1

* نقش: ابن زیاد
* بازیگر: فرهاد اصلانی
* سریال: مختارنامه
* کارگردان: داود میرباقری

خودش معتقد است ابن زیاد، منفورترین شخصیت سریال «مختارنامه» است اما با این حال استراتژی اش این است که از نقشش دفاع می کند. آنطور که در گفت و گو با شما جدیدماهنامه ۲۴ تعریف کرده، زمان مختارنامه، سر نقش ابن زیاد با میرباقری اختلاف نظر پیدا کرده و نهایتا حرف او را قبول کرده. او تعریف کرده که یک بار بعد از جنگ، زمانی که یاران ابن زیاد کشته می شوند، او در نقشش شدیدا غمگین می شودو حتی به گریه می افتد. میرباقری به او گفته که نقش را خیلی تحرکم برانگیز و همذات پندارانه درآورده و با توجه به عقاید مذهبی ما اصلا درست نیست.

۲

* نقش: ابن زیاد
* بازیگر: داریوش فرهنگ
* سریال: معصومیت از دست رفته
* کارگردان: داودمیرباقری

ابن زیاد به قدری در ذهن مخاطبان منفور است که فرهنگ، همیشه از ایفای نقش او و بازخورد مردم می ترسیده اما میرباقری کلی با او صحبت کرده تا درباره این نقش به راه حل خوبی برسند. مثلا آنطورکه خود فرهنگ تعریف کرده، برخلاف بسیاری از آثار تاریخی که معمولا شخصیت های منفور را با چهره هایی زشت و بدقیافه به تصویر می کشیدند، آنها به این نتیجه رسیده اند که نقش ابن زیاد، چندان هم از این رویه پیروی نکند و برای قیافه او تعصب زیادی به خرج ندهند.

۳

* نقش: شمر
* بازیگر: محمد فیلی
* سریال: مختارنامه
* کارگردان: داودمیرباقری

به نظر فیلی «شمر»، خبیث ترین و منفورترین شخصیت واقعه کربلاست و از اتینکه چنین نقشی را در «مختارنامه» بازی کند ناراحت بوده اما به هر حال آن را اجرا کرده چون بالاخره چنین نقشی هم باید وجود داشته باشد. با اینحال سر یکی از صحنه ها شدیدا تحت تاثیر قرار گرفته و هر کاری می کرده نمی توانسته آن را اجرا کند: «در بخشی از «مختارنامه» این سوال از «شمر» پرسیده می شد که آیا حاضری باز هم با امام حسین (ع) رو در رو شوی که من باید می گفتم اگر صد دفعه دیگر هم دستور بدهند مقابل امام حسین (ع) می ایستم!»

۴

* نقش: شمر
* بازیگر: مهدی فخیم زاده
* سریال: تنهاترین سردار
* کارگردان: مهدی فخیم زاده

بازی مهدی فخیم زاده در نقش شمر حکایت جالبی دارد. فخیم زاده زمانی که تصمیم به ساخت سریال گرفته، بازیگران زیادی را برای این نقش در نظر داشته اما هیچ کدامشان حاضر نشده اند برای مدت کوتاه هم که شده، ایفاگر نقش «شمر» باشند برای همین هم نهایت مجبور شده قید انتخاب بازیگر را بزند. اتفاقا آن زمان به دلیل شبیه نبودن چهره فخیم زاده به شمر، انتقادهای زیادی به این انتخاب انجام شد.

5

* نقش: عمربن سعد
* بازیگر: مهدی فخیم زاده
* سریال: مختارنامه
* کارگردان: داود میرباقری

زمانی که میرباقری به او پیشنهاد می کند نقش عمربن سعد را در «مختارنامه» بازی کند ۱۷-۱۶ سال بوده که مقابل دوربین هیچ کارگردانی بازی نکرده بود. اول هم خیال کرده که میرباقری دارد با او شوخی می کندو زیاد جدی نگرفته تا اینکه فهمیده قضیه جدی است و کارگردان روی بازیش حساب کرده.

آنطور که تعریف می کندخودش در شکل گرفتن نقش عمر بن سعد نقش خاصی نداشته چون در مجموعه «تنهاترین سردار»، از لحاظ تاریخی،«عمر» نقش خیلی زیادی نداشته؛ برای همین هم سعی کرده خودش را در کل با نگاه میرباقری به شخصیت عمر، هماهنگ کند.

۶

* نقش: یزید
* بازیگر: فرهاد اصلانی
* سریال: امام علی (ع)
* کارگردان: داودمیرباقری

فرهاد اصلانی پیش از آنکه در مختارنامه در هیبت «ابن زیاد» ظاهر شود، چند سال قبل تر از آن در سریال امام علی (ع)، در نقش یزید، بازی در نقش یکی از اشقیاء کربلا را تجربه کرده بود. البته اصلانی در آن سال ها هعنوز بازیگر سرشناسی نشده بود و نقش یزید هم در سریال امام علی (ع) خیلی حاشیه ای بود اما او نیز به مانند دیگر شخصیت های سریال امام علی (ع)، به دلیل انتخاب درست و طراحی گریم مناسب، دیده شد. اصلانی در واقع ایفاگر نقش یزید در سنین جوانی است و او به خوبی بی هویتی و سر به هوایی یزید رات در همانچند سکانس به خوبی به تصویر کشیده بود.

7

* نقش: معاویه
* بازیگر: بهزاد فراهانی
* سریال: امام علی (ع)
* کارگردان: داود میرباقری

آنطور که تعریف کرده، دستمزدش برای نقش معاویه در سریال «امام علی (ع)» خیلی کم بوده و حتی اگر دستمزد او و مهدی فتحی را هم روی هم بگذاریم، بیشتر از ۱۰۰ هزار تومان در ماه نمی شده، با اینحال عشق تک تک عوامل به حضرت علی (ع) باعث شده تا در شرایط آن روز با حداقل دستمزد کنار هم کار کنند. او جزو معدودافرادی بوده که در این سریال، صدایش دوبله نشده و خودش همین چند ماه پیش به خبرگزاری مهر گفته که علاوه بر او، فقط مهدی فتحی بوده که جای خودش صحبت می کرده و بقیه از دم، صدایشان دوبله بوده.

۸

* نقش: حرمله
* بازیگر: انوش معظمی
* سریال: مختارنامه
* کارگردان: داودمیرباقری

میرباقری از زمان «معصومیت از دست رفته»، زمانی که بازی های او با چاقو را دیده به این نتیجه رسیده که او برای نقش حرمله مناسب است. خودش تعریف می کند که در فضایی مذهبی بزرگ شده و با داستان های دینی به ویژه واقعه عاشورا مأنوس بوده؛ برای همین عمیقا دلش می خواسته خباثت حرمله را به خوبی نشان دهد: «روزی که فیلمبرداری شروع شد، حال عجیبی داشتم و تا مدتی پس از گرفتن صحنه های حرمله نمی توانستم به حال عادی برگردم و به شدت تحت تاثیر نقش بودم.»

۹

* نقش: عمروعاص
* بازیگر: زنده یاد مهدی فتحی
* سریال: امام علی (ع)
* کارگردان: داود میرباقری

زنده یاد مهدی فتحی در یکی از گفتگوهایش تعریف کرده بودکه وقتی میرباقتری برای نقش عمروعاص او را دعوت کرده، به نظرش نمی آمده که کاراکتر پر رنگ و لعابی دربیایداما وقتی فیلمنامه را خوانده خودش پیشنهاد بازی در این نقش را داده.

او گفته که دلش نمی خواسته این نقش منفی تاریخی، در تمام لحظات منفور دیده شود؛ برای همین هم درباره وجوه مختلف این شخصیت بارها با میرباقری مشورت کرده. با اینحال اما خودش گفته که گاهی اوقات از رفتارهای عمروعاص واقعا اذیت می شده.

۱۰

* نقش: معاویه و عمروعاص
* بازیگر: داود رشیدی و اکبر زنجانپور
* سریال: تنهاترین سردار
* کارگردان: مهدی فخیم زاده

داود رشیدی و اکبر زنجانپور با اینکه در «تنهاترین سردار» تلاش زیادی برای نقش های معاویه و عمروعاص کردند اما نقش هایشان آنطور که باید دیده نشد. قضیه هم دقیقا به کوتاه بودن فاصله پخش این سریال نسبت به «امام علی (ع)» برمی گشت. مهدی فتحی و بهزاد فراهانی، آنقدر در امام علی (ع) به لحاظ گریم و شخصیت پردازی، این دو شخصیت را خوب از آب درآورده بودند که مخاطبان آنها را به عنوان معاویه و عمروعاص قبول کرده بودند و دیگر نمی توانستند دو نفر دیگر آن هم با گریم نه چندان مناسب و صدایی دوبله شده را جای آنها بپذیرند.

11

* نقش: ابن ملجم مرادی
* بازیگر: کریم اکبری مبارکه
* سریال: امام علی (ع)
* کارگردان: داود میرباقری

کریم اکبری مبارکه سر کار بهرام بیضایی بوده که یک روز میرباقری او را در پله های صدا و سیما دیده و به او گفته که ریش هایت را نزن با تو کار دارم. او هم گفته چشم و ریش هایش را نزده. بعد از اینکه قرار شده داود میرباقری «امام علی (ع)» را شروع کند خیاغل کرده که قطعا نقشی در آن سریال نخواهد داشت چون هیچ کدام از عرب ها چشم رنگی ندارند. خودش تعریف کرده بعد از اینکه برای نقش ابن ملجم انتخاب شده، مادرش حسابی از او گله کرده و گفته که حالا چرا بین این همه نقش، بدترین را انتخاب کردی؟!

۱۲

* نقش: قطام
* بازیگر: ویشکا آسایش
* سریال: امام علی (ع)
* کارگردان: داود میرباقری

آسایش تازه به ایران آمده بود که شریفی نیا و همسرش آزیتا حاجیان به دایی اش، مازیار پرتو که فیلمبردار مجموعه امام علی (ع) بود پیشنهاد دادند تا برای نقش قطام تست بدهد. اوایل نمی پذیرفتهپ و دو سه ماه طول کشیده تا قبول کند برای تست گریم برود. آن زمان ۱۹ سالش بوده و حتی کوچکترین اطلاعی هم از نقش قطام نداشته. خودش می گوید که هر روز سر صحنه یک صفحه متن به او می داده اند و از او می خواستند برای فردا دیالوگ ها را حفظ کند اما با زبان خاص دیالوگ نویسی میرباقری آشنا نبوده و حتی آنها را درک هم نمی کرده و مدام مفهوم دیالوگ ها را می پرسیده.