مراحل گرفتن مجوز آلبوم موسیقی در ایران

مجله زندگی ایده آل: زمانی كه یك آلبوم موسیقی منتشر می‌شود. در بهترین حالت اگر بخواهیم حقوق مادی و معنوی صاحبان اثر را رعایت كنیم، نسخه اصلی آن را می‌خریم نگاهی گذرا به اسامی و نوشته‌های پشت آلبوم می‌اندازیم، در حالی كه خیلی‌ها و حتی مخاطبان جدی موسیقی هم نمی‌دانند كه در دل همان چند عدد پشت جلد آلبوم، دنیایی وجود دارد. دنیایی به اندازه ماه‌ها عمر یك خواننده و میلیون‌ها تومان سرمایه و یك مسیر پر فراز و نشیب.

بر خلاف آنچه هم‌اكنون در ذهن شما می‌گذرد، قرار نیست این بار هم پیام اخلاقی بدهیم و با آنها كه آلبوم‌ها را اورجینال نمی‌خرند، صحبت كنیم. بلكه این‌دفعه روی سخن خطاب به آنهایی است كه اسم آلبوم خود را هم انتخاب كرده‌اند و از الان در فكر نحوه ورود به استیج سالن میلاد نمایشگاه بین‌المللی هستند. قصد نداریم شما را ناامید كنیم و بگوییم پا در این عرصه پر تلاطم نگذارید اما می‌خواهیم بگوییم كه قبل از هر چیز به فكر تهیه یك جفت كفش آهنی باشید. دلیل تهیه كفش آهنی هم این است كه قرار است هفت قدم ‌بردارید.

درست است كه الان یك لبخند بر لب دارید و می‌گویید ای بابا هفت قدم كه چیزی نیست! اما بد نیست بدانید كه برای برداشتن هركدام از این قدم‌ها به توشه‌های زیادی احتیاج دارید. اگر صبر ایوب، یك جیب مملو از پول، انگیزه، شانس و. . . دارید، تك تك بندهای بسته پیشنهادی ما را بخوانید تا شاید به یك خواننده مجاز تبدیل شوید. اگر هم هركدام از این آپشن‌ها را ندارید، پیشنهاد می‌كنیم بی‌خیال مجوز شوید ولی بدانید كه خواننده زیرزمینی بودن هم دردی را دوا نمی‌كند و انگار چیزی كم دارید. جزء به جزء مراحل اخذ مجوز یك آلبوم موسیقی را در این مطلب می‌خوانید؛


قدم اول: پوشه قرمز

سعی كنید با ظاهری آراسته روانه دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شوید. اگر فكر می‌كنید با همان مدل مو و لباسی كه با دوستان‌تان در كافه‌های اطراف میدان انقلاب قرار می‌گذاشتید، به دفتر موسیقی بروید به شما می‌گویند كه «وای چه هنرمندی!» سخت در اشتباه هستید. قرار است با چهره‌هایی روبه‌رو شوید كه روزی آرزوی دیدن آنها را داشتید و هر كدام وزنه‌ای در فرهنگ و هنر كشور هستند. در اولین ساعات اداری اولین روز هفته از خواب ناز برخیزید و اشعار خود را در پوشه سرنوشت قرار دهید و به سمت دفتر موسیقی حركت كنید.

دلیل ذكر نام اولین روز هفته این است كه شورای شعر در هفته دو مرتبه تشكیل جلسه می‌دهد. همچنین به این دلیل گفتیم زود از خواب بیدار شوید چون دوره شعر نوشتن تا ساعت ۶ صبح و خوابیدن تا ساعت ۷ شب گذشته‌است. از این پس باید اصطلاحا اداری زندگی كنید. پوشه سرنوشت هم همان پوشه قرمز رنگی است که باید اشعارتان را داخل آن قرار دهید. در اینجا توصیه می‌شود یك ورژن متفاوت از اشعار خود داشته باشید چون اگر اصلاحیه‌ها زیاد بود ناچارید ورژنی متفاوت ارائه كنید وگرنه باز هم باید سراغ غلیان احساسات خود و سرودن اشعار جدید بروید. در صورتی هم كه مشكلی وجود نداشت، آن نسخه متفاوت را بعدها در قالب تك قطعه منتشر كنید. كلی هم طرفدار پیدا می‌كنید!

شاید الان بپرسید خب چه اشعاری ارائه كنیم كه زودتر مجوز بگیرد؟ حقیقت این است كه به فكر برگزاری مسابقه‌ای برای پاسخ به این سوال هستیم! این سوال یكی از اصلی‌ترین سوال‌های خیلی از هنرمندان جوان است كه باید عرض كنیم پروسه مجوز از دو ماه شروع می‌شود و تا یك سال گاهی بیشتر هم امكان دارد طول بكشد. حقیقت این است كه اشعار شعرای كلاسیك حداقل دو ماه زمان می‌برد تا امضای اساتید شورای شعر را دریافت كند. برای ترانه‌های معمولی امروزی حدود سه تا چهار ماه را در نظر بگیرید و اگر سراغ ترانه‌هایی با موضوع اجتماعی، روشنفكرانه و مضامینی مانند «خدا ازت نگذره دلمو شكستی» رفتید، پیشنهاد می‌كنیم یك جفت دیگر كفش آهنی حتما تهیه كنید!

قدم دوم: فاخر یا شش و هشت؟ مسئله این است!

درست است كه مجوز شعرها را دریافت كردید اما هنوز برای فكر كردن به استیج سالن میلاد نمایشگاه زود است. شعر خالی كه روی استیج قرار نیست بخوانید! ملودی می‌خواهد.

برداشتن این قدم به ظاهر آسان است اما توجه داشته باشید كه این بار اگر به شما ایراد گرفتند، با عوض كردن چند نُت كار حل نمی‌شود. نه سراغ ملودی‌های فاخر دوره موسیقی باروك بروید نه شش و هشت‌هایی كه امروزه در تمام نرم افزارهای آهنگسازی موجود است. سعی كنید عرف آثار مجاز پاپ را در نظر بگیرید و بر همان مبنا حركت كنید تا ناچار نشوید ملودی جدید بخرید كه حسابی برای‌تان گران تمام می‌شود! بعضی از دوستان به خیال خودشان حرفه‌ای هم هستند كه برای شعر بدون مجوز، ملودی می‌خرند یا می‌سازند. این افراد بازنده‌های اصلی هستند زیرا اگر شعر اصلاحیه داشته باشد، كارشان زار است و باید حسابی خرج كنند و ملودی جدید بخرند.

قدم سوم: آن را كه حساب پاك است. . .

پس از تایید كیفیت آثارتان نوبت به یك مرحله مهم می‌رسد. مرحله‌ای كه برای بعضی‌ها به سادگی می‌گذرد و برای برخی هم با به لب رسیدن جان‌شان به اتمام می‌رسد. در صورتی كه خدایی ناكرده سابقه كیفری، پخش ویدئو در شبكه‌های ماهواره‌ای یا فعالیت غیرمجاز دارید، شك نكنید كه این قدم شما به زمین نخواهد رسید. به دلیل اینكه از تمام سوابق و زندگی‌تان استعلام گرفته می‌شود و در مدت سه سوت همه چیز مشخص می‌شود. آن كس كه حساب پاكی داشته باشد، در نتیجه این قدم را هم به سرعت برمی‌دارد و می‌رود اما در مقابل، جمله «جواب استعلام شما هنوز نیامده است» وجود دارد كه فقط یك معنی دارد، اگر چند بار به ارشاد رفتید و آن را شنیدید باید فعلا منتظر باشید چون اجازه فعالیت مجاز را ندارید. در این صورت هیچ‌كس به شما نمی‌تواند كمك كند و باید چند ماه بروید و بیایید تا شاید گره كارتان باز شود.

قدم چهارم: چندان سخت نیست!

پشت آلبوم‌های موسیقی شماره ثبت در كتابخانه ملی وجود دارد. یك نفس عمیق بكشید و نگرانی را از خود دور كنید چون برای دست‌یافتن به این شماره لازم نیست چند ماه وقت صرف كنید. اسم كتابخانه ملی كمی طولانی و پیچیده هست اما كار شما در آنجا این‌گونه نیست. در این مرحله بررسی كارشناسی وجود ندارد و اگر از سه قدم قبلی خود نتایج مثبت گرفته باشید، كارتان زود حل می‌شود.

آثار موسیقایی هم باید مانند كتاب‌ها در كتابخانه ملی ثبت شوند و شماره‌ای نظیر فیپا كه برای كتاب است، دریافت كنند. یادتان هست در قدم اول گفتیم سحرخیز باشید؟ اگر صبح زود از دفتر موسیقی قدم‌ بردارید، نهایتا تا پایان وقت اداری همان روز با موفقیت كار شما به اتمام می‌رسد. برداشتن این قدم خیلی آسان بود و فكر می‌كنید ادامه راه هم همین‌گونه است؟ اصل داستان هنوز باقی مانده!


قدم پنجم: دردسرهای خوش‌تیپی!

در این مرحله باید یك عكس بگیرید و به عنوان طرح جلد آلبوم خود ارائه كنید تا مجوزهای لازم را اخذ كند. شاید باز هم لبخند بزنید و بگویید برداشتن این قدم هم ساده است! جالب است بدانید گاهی اوقات عبور از این مرحله به اندازه پروسه مجوز شعر و ملودی زمان می‌برد. حتی موردی وجود داشته كه به این مرحله رسیده اما كلا قید همه چیز را زده است.

به هرحال خوش‌تیپی دردسرهای خاص خودش را دارد و به اعتقاد بعضی‌ها، هرچه عكس جلد آلبوم آنچنانی‌تر باشد در نتیجه فروش هم بالا می‌رود، درصورتی که اصلا از این خبرها نیست چون اگر یك آلبوم خوب باشد قطعا در بازار مطرح می‌شود. اصرار روی عكس جلد میل خودتان است.

قدم ششم: امضای سرنوشت

از الان دیگر كم كم می‌توانید به فكر كنسرت و استیج سالن میلاد باشید (البته بین خودمان باشد) اما اگر از سالن كوچك‌تر شروع كنید بهتر است! همه مجوزها را اخذ كرده‌اید و قدم‌های گذشته را محكم و استوار برداشته‌اید. از هر مجوزی كه اخذ كرده‌اید یك كپی تهیه كنید و خیلی شیك و مرتب در یك پوشه قرار دهید و به مسئول دفتر رئیس كل دفتر موسیقی وزارت ارشاد تحویل دهید.

در این مرحله خیلی توقف نمی‌كنید و می‌توانید امضای جناب رئیس را به سرعت دریافت كنید اكنون دیگر یك خواننده مجاز هستید و آلبومی كه تولید كرده‌اید در بازار منتشر می‌شود اما هنوز نباید آن كفش‌های آهنی كه گفتیم را از پای خود خارج كنید. به جای گلایه از طولانی بودن مسیر بهتر است به فكر برداشتن آخرین قدم باشید.

همیشه پای پول در میان است

پس از دریافت امضای رئیس دفتر موسیقی و بدون اتلاف وقت از همان حوالی پل كالج یك آژانس بگیرید. مقصد شما هم برج‌های سر به فلك كشیده شمال تهران و راهروهای ساختمان‌های بالا شهر است. باید یك نسخه از آلبوم را به همراه داشته باشید و با تهیه‌كننده‌های موسیقی قرار ملاقات بگذارید. شاید بپرسید یك اثر باید چه المان‌هایی داشته باشد تا تهیه‌كننده‌ها روی آن سرمایه‌گذاری كنند؟

برای این سوال هم هنوز پاسخ دقیقی یافت نشده است اما خب قبل از اینكه سوار آژانس شوید، كلاه خودتان را قاضی كنید. اگر خودتان حاضرید بابت یك نسخه از اثری كه تولید كرده‌اید، سه هزار تومان پرداخت كنید كه به سمت شمال تهران حركت كنید، در غیر این‌صورت بهتر است وقت دوستان تهیه‌كننده را نگیرید! فرض می‌كنیم یك تهیه‌كننده آلبوم شما را پسندید و قرار شد كه با او همكاری كنید. دلیل اینكه از كلمه فرض می‌كنیم استفاده شد، این است كه اگر استعداد كشف نشده نیستید یا از قبل اسم و رسمی بین مخاطبان ندارید، باید قید تهیه‌كننده را بزنید.

در ازای یك مبلغ خاص آلبوم را واگذار می‌كنید و از الان دیگر هیچ حقی روی اثر خود ندارید زیرا تهیه‌كننده صاحب اختیار است كه آلبوم را چه زمانی وارد بازار كند. در این مرحله هم مورد داشته‌ایم كه آلبومی در سال ۹۰ ساخته شده و مجوز گرفته اما تا این لحظه هنوز راه بازار را در پیش نگرفته است. پس لطفا به خاطر تاخیر چند ماهه سراغ خبرنگاران و جنجال‌سازی نروید كه برای خودتان داستان می‌شود. برای برداشتن قدم‌های قبلی هیچ راه میانبری وجود نداشت و همه در یك مسیر حركت می‌كردند.


این بار شرایط فرق دارد و اگر حوصله قانع كردن تهیه‌کننده‌ها را ندارید و می‌خواهید آلبوم‌تان زودتر منتشر شود، یك راه ساده دارید؛ پولدار باشید یا شغل شما «بابا پولداری» باشد! در این صورت اگر سراغ هر شركت پخش بروید آلبوم شما را روی چشم می‌گذارد. این شركت‌ها برای دریافت پورسانت بیشتر، سعی می‌كنند اثری كه به آنها ارائه كرده‌اید را به بهترین شكل ممكن در بازار توزیع كنند. باز هم راه میانبر سومی وجود دارد؛ اگر سراغ تهیه‌كننده‌ها نرفتید و پولدار هم نبودید می‌توانید آلبوم را در فضای مجازی منتشر كنید. در این صورت باز هم احتمال موفقیت كم است زیرا اینترنت هر روز صدها خواننده جدید به جامعه معرفی می‌كند و كار شما هم در میان آنها گم می‌شود.