مکمل‌های ویتامین و املاح طی درمان سرطان

برترین‌ها: یکی از سوال‌هایی که در روند درمان سرطان زیاد مطرح و پرسیده می‌شود این است که «آیا من باید طی درمان سرطان، مکمل ویتامین مصرف کنم؟»

این سوال بینهایت مهمی است. به این آمار توجه کنید: در سال ۲۰۰۸ در نشریه‌ی Clinical Oncology عنوان شد که بین ۶۴ و ۸۱ درصد از بیماران سرطانی، از مکمل‌های ویتامین یا مواد معدنی استفاده می‌کردند (در مقابل ۵۰ درصد از جمعیت عموم) و بین ۱۴ تا ۳۲ درصد از این افراد، بعد از تشخیص سرطان، مصرف مکمل‌ها را شروع کرده بودند. حتی نگران کننده‌تر اینکه مطالعه‌ای اخیر در سال ۲۰۱۹ نشان داد مکمل‌های آنتی اکسیدان منجر به کاهش احتمال نجات از سرطان سینه می‌شوند و می‌توانند انتشار سرطان ریه را تسریع کنند.

جواب سوال شما ساده است: تنها کسی که می‌تواند جواب سوال‌تان را بدهد، انکولوژیست شماست!

پیش از مصرف هر نوع مکملی باید از انکولوژیست‌تان سوال کنید، اما پیشنهاد می‌کنیم ادامه‌ی مطلب را بخوانید تا بهتر بتوانید جواب پزشک‌تان را متوجه شده و با هم تصمیم بهتری بگیرید.

در این مطلب به خطرات احتمالی و مزایای مصرف مکمل‌ها اشاره می‌کنیم، اما خیلی مهم است که چند نکته را بدانید: سرطان انواع بسیار زیادی دارد و حتی یک نوع بخصوصی از سرطان می‌تواند در افراد گوناگون، تفاوت‌های بسیار قابل توجهی داشته باشد. بدن هر کسی ویژگی‌های منحصربفرد خودش را دارد. به همین دلیل سوالی که ممکن است ساده به نظر برسد در واقع بسیار پیچیده است.

انکولوژیست شما به چه دلایلی ممکن است توصیه کند ویتامین مصرف نکنید؟

اگر انکولوژیست شما توصیه می‌کند مکمل ویتامین یا املاح مصرف نکنید، دلایلی دارد. گاهی دلیل خاصی که وجود دارد ممکن است شامل حال همه‌ی افراد یا همه‌ی ویتامین‌ها نشود. پس مهم است که نه تنها از پزشک‌تان بپرسید از مصرف چه ویتامین‌هایی باید خودداری کنید، بلکه باید علت آن را نیز بپرسید. برخی از دلایل اینکه پزشک‌تان توصیه می‌کند مکمل ویتامین مصرف نکنید شامل موارد زیر می‌شود:

احتمال تداخل با مزایای درمان

یکی از دلایل اصلی که انکولوژیست‌ها مصرف مکمل‌های ویتامین و املاح یا مکمل آنتی اکسیدان را توصیه نمی‌کنند این است که این دارو‌ها ممکن است اثرات شیمی درمانی یا پرتو درمانی را خنثی کنند. رادیکال‌های آزاد در بدن ما که توسط موادی مانند دود تنباکو، اشعه‌ی خورشید و پروسه‌های نرمال متابولیکی تولید می‌شوند، می‌توانند به DNA سلول‌های ما آسیب بزنند (آسیب جهشی که می‌تواند سبب سرطان شود). این آسیب، استرس اکسیداتیو نام دارد، زیرا واکنشی است که اکسیژن در آن دخیل است. آنتی اکسیدان‌هایی که توسط بدن ما تولید می‌شوند و در بدن گوارش می‌شوند، تاثیر خود را با خنثی سازی این رادیکال‌های آزاد می‌گذارند و از آسیب اکسیداتیو جلوگیری می‌کنند. از این رو از سلول‌های ما محافظت می‌نمایند.

آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند مانع آسیب دیدن سلول‌های سرطانی توسط شیمی درمانی و پرتو درمانی شوند و ما طبیعتا نمی‌خواهیم از سلول‌های سرطانی «محافظت» کنیم.

این تئوری توسط مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹ پشتیبانی شده است. در این مطالعه، زنان یائسه‌ای که طی شیمی درمانی و پرتو درمانی جهت سرطان سینه از مکمل‌های آنتی اکسیدان استفاده کرده بودند، شانس کمتری برای اینکه بدون عود بیماری زنده بمانند داشتند و احتمال مرگ‌شان بیشتر بوده است (۶۴ درصد بیشتر احتمال مرگ). ضمنا مطالعات دریافته‌اند مکمل‌های آنتی اکسیدان می‌توانند به گسترش (متاستاز) سرطان ریه کمک کنند.

تداخل با شیمی درمانی

مطالعاتی خصوصا در مورد افراد سیگاری وجود دارد که در آن، افراد از مکمل‌ها استفاده کرده بودند و نتیجه بدتر شده بود. پژوهشی در سال ۲۰۰۸ نشان داد مکمل ویتامین C، تاثیرگذاری شیمی درمانی را ۳۰ تا ۷۰ درصد در میان بیماران دچار سرطان خون و لنفوم در شرایط آزمایشگاهی کاهش داده بود.

ویتامین C و هورمون درمانی

مطالعاتی که سلول‌های سرطان سینه را در آزمایشگاه مورد بررسی قرار داده بودند دریافتند ویتامین C، تاثیرگذاری تاموکسیفن را کاهش می‌دهد. در این تحقیقات این طور تصور شده که ویتامین C در آپوپتوزیس که مرگ سلول‌های سرطانی است اختلال ایجاد می‌کند.

ویتامین C و درمان هدفمند سرطان (Targeted Therapy)

درمان‌های هدفمند سرطان، شیوه‌ای جدیدتر در درمان سرطان هستند که مسیر‌های بخصوصی را در رشد سلول‌های سرطانی هدف می‌گیرند. در مطالعات حیوانی، معلوم شد ویتامین C می‌تواند فعالیت ضد سرطان در درمان هدفمند با داروی Velcade (بورتزومیب) را کاهش بدهد. بورتزومیب برای افرادی که دچار مولتیپل میلوما و برخی از انواع لنفوم هستند به کار می‌رود.

برخی از ریسک‌ها و خطرات مطرح شده ممکن است بیشتر جنبه‌ی تئوریک داشته باشند. مروری در سال ۲۰۰۷ که روی پژوهش‌های مربوط به سال‌های ۱۹۶۶ تا ۲۰۰۷ صورت گرفت دریافت هیچ شواهدی وجود ندارد که مکمل‌های آنتی اکسیدان در شیمی درمانی اختلال ایجاد کنند و برخی دانشمندان عقیده دارند آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند بدون اینکه اختلالی در تاثیر گذاری درمان سرطان ایجاد کنند، از سلول‌های نرمال محافظت نمایند. این مرور شامل مطالعاتی می‌شد که در مورد گلوتاتیون، ویتامین A، ویتامین C، ویتامین E، الاژیک اسید، سلنیوم و بتاکاروتن صورت گرفته بودند و نتیجه گرفت که آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند واکنش تومور به درمان و احتمال نجات از سرطان را افزایش بدهند و ضمنا به بیماران کمک می‌کنند تحمل‌شان در روند درمان بیشتر شود.

مرور سیتماتیک دیگری که بر ۳۳ مطالعه انجام شد، شواهدی پیدا کرده که استفاده از آنتی اکسیدان‌ها طی شیمی درمانی منجر به مسمومیت کمتر می‌شود که در نتیجه به افراد اجازه می‌دهد دوز درمان را کامل کنند. تنها استثنایی که وجود دارد مطالعه‌ای بود که نشان داد افرادی که مکمل ویتامین A مصرف کرده بودند، احتمال مسمومیت‌شان بیشتر شده بود. این مرور روی مطالعاتی صورت گرفت که شامل ان - استیل سیستئین، ویتامین E، سلنیوم، ال - کارنیتین، کوآنزیم Q۱۰ و الاژیک اسید می‌شده‌اند.

تداخل با سایر دارو‌ها

نمونه‌های زیادی از تداخلات احتمالی وجود دارد، اما یک نمونه‌ی ساده این است که ویتامین E این پتانسیل را دارد که احتمال خونریزی را در افرادی که داروی رقیق کننده‌ی خون کومادین مصرف می‌کنند افزایش بدهد.

تداخلاتی که بر نتیجه‌ی آزمایش خون اثر می‌گذارند

برخی از ویتامین‌ها مانند بیوتین (ویتامین B۷) می‌توانند بر نتیجه‌ی آزمایش خون اثر بگذارند. لازم به یادآوری است که بیوتین ممکن است در ترکیب خیلی از مکمل‌های ویتامین وجود داشته باشد.

کمبود مواد مغذی

عوارض معمول شیمی درمانی، از دست دادن اشتها و حالت تهوع است، بنابراین دور از انتظار نیست که بیمار دچار کمبود مواد مغذی شود. بعضی از محققان این تئوری را قبول دارند که مصرف مکمل‌های مواد مغذی می‌تواند به کاهش کاچکسیای ناشی از سرطان کمک کند. کاچکسیا سندرم ِ کاهش وزن ناخواسته، از دست دادن توده عضلانی و کاهش اشتها است که ۵۰ درصد از بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته به آن دچار می‌شوند. این طور گفته می‌شود که کاچکسیا منجر به ۲۰ درصد از مرگ‌های سرطانی می‌شود. متاسفانه به استثنای روغن ماهی که ممکن است مفید باشد، معلوم نشده که مکمل‌های مواد مغذی به این سندرم کمکی می‌کنند.

منابع غذایی در مقابل مکمل‌ها

مطالعات زیادی در مورد مصرف آنتی کسیدان‌ها طی درمان سرطان انجان نشده است، اما استفاده از این مکمل‌ها با هدف پیشگیری از سرطان، یافته‌های جالبی داشته است. مثلا، بررسی اینکه مصرف فراوان بتاکاروتن در تغذیه، با کاهش ریسک ابتلا به سرطان ریه چه ارتباطی دارد دریافت که خطر سرطان ریه افزایش یافته بود. همین مورد در سرطان پروستات نیز دیده شد: مصرف ویتامین E در رژیم غذایی منجر به کاهش ریسک این سرطان شده بود، اما مطالعه‌ای که به بررسی تاثیر مکمل ویتامین E روی سرطان پروستات پرداخته بود نشان داد، خطر این سرطان با مصرف مکمل ویتامین E افزایش می‌یابد.

به طور کلی توصیه می‌شود طی درمان سرطان، ویتامین‌ها و املاح از طریق تغذیه دریافت شوند. تئوری که در این زمینه وجود دارد می‌گوید شاید علاوه بر بتاکاروتن، فیتوشیمیایی‌هایی در غذا‌ها وجود دارند که خواص ضد سرطانی دارند. یک تئوری دیگر این است که دریافت یک آنتی اکسیدان به صورت مکمل می‌تواند باعث شود بدن، میزان کمتری از یک آنتی اکسیدان مهم دیگر را جذب کند.

گاهی مصرف یک مکمل بابت حل یک مشکل می‌تواند مشکلی دیگر ایجاد کند. یک نمونه، مطالعه‌ای است که در آن افراد دچار سرطان پوست، مکمل سلنیوم دریافت کرده بودند. محققان دریافتند این مکمل با کاهش خطر ابتلا به سرطان ثانویه ریه، کولون یا پروستات مرتبط بوده است، اما منجر به افزایش احتمال دیابت نیز شده بود. بیشتر انکولوژیست‌ها توصیه می‌کنند رژیم غذایی سالمی داشته باشید و تصور نکنید آنتی اکسیدان‌های موجود در مواد غذایی، تهدیدی برای تاثیرگذاری درمان سرطان محسوب می‌شوند.

شیوه‌ی مطالعه

تفسیر برخی از اطلاعات در مورد آنتی اکسیدان‌ها طی درمان سرطان، به دلایل زیادی دشوار است که یکی از آنها، شیوه‌های متفاوت ِ به کاررفته می‌باشد. برخی از آزمایشات روی موش‌ها انجام شده‌اند و نتیجه‌ای که از مطالعه روی موش‌ها گرفته می‌شود ممکن است مشابه نتایج مطالعه روی انسان نباشد.

خیلی از این مطالعات روی سلول‌های سرطانی انسانی روی ظرفی در آزمایشگاه انجام شده‌اند و هر چند اطلاعات خوبی به ما می‌دهند، اما بسیاری از فرایند‌های دیگر که در بدن انسان روی می‌دهند و می‌توانند واکنشِ دیده شده در آزمایشگاه را تغییر دهند، لحاظ نشده‌اند. ویتامین‌ها و آنتی اکسیدان‌ها ممکن است روی سلول‌های نرمال انسانی و سلول‌های سرطانی تاثیرات متفاوتی داشته باشند. مثلا در مطالعات آزمایشگاهی، به نظر می‌رسد سلول‌های سرطانی بهتر از سلول‌های نرمال می‌توانند ویتامین C را جذب کنند.

انکولوژیست شما به چه دلایلی ممکن است برای‌تان ویتامین تجویز کند؟

همانطور که انکولوژیست شما به دلایلی می‌تواند توصیه کند مکمل ویتامین و املاح مصرف نکنید، به دلایلی نیز ممکن است برای‌تان ویتامین تجویز نماید. برخی از این دلایل شامل موارد زیر می‌شوند:

برای پیشگیری از سرطان ثانویه

از آنجایی که درمان‌های سرطان مانند شیمی درمانی و پرتو درمانی، افراد را در معرض دیگر سرطان‌ها قرار می‌دهد، این امید وجود دارد که ریسک سرطان ثانویه را بتوان با مصرف مکمل‌های آنتی اکسیدان کاهش داد. همانطور که در بالا گفته شد، در یک مطالعه روی افرادی که دچار سرطان پوست بودند و مکمل سلنیوم مصرف کرده بودند نشان داد ریسک ابتلا به سرطان ثانویه ریه، کولون یا پروستات کاهش یافته بود.

همانطور که شواهدی مبنی بر پیشگیری از سرطان با مصرف مکمل‌ها (برعکس آنتی اکسیدان‌های غذایی) وجود ندارد، شواهدی نیز وجود ندارد که نشان دهد این مکمل‌ها در کمک به پیشگیری از سرطان ثانویه موثرند.

برای کاهش مسمومیت ناشی از درمان

در این مورد که آنتی اکسیدان‌ها، مسمومیت ناشی از شیمی درمانی را کاهش می‌دهند یا افزایش، مطالعات گوناگون‌اند. اما برخی از آزمایشات نشان می‌دهند این مکمل‌ها ممکن است کیفیت زندگی را برای عده‌ای از افراد طی شیمی درمانی بهبود بدهند. در یک تحقیق، یک ترکیب آنتی اکسیدانی حاوی ویتامین C، ویتامین E، ملاتونین و عصاره چای سبز توانسته بود احساس خستگی را در افراد دچار سرطان پانکراس کاهش بدهد.

افراد دچار سرطان پیشرفته یا کاچکسیا

مطالعه‌ای در مورد مصرف مکمل‌ها طی درمان سرطان نشان داد، طول عمر بیمارانِ نجات یافته افزایش یافته بود. در این مطالعه میانگین عمر نجات یافته‌گان از سرطان، ۷۶ درصد طولانی‌تر از آنچه انتظار می‌رفت شده بود. البته لازم به ذکر است که این مطالعه، کوچک بوده (۴۱ بیمار) و روی افرادی انجام شد که در مرحله‌ی آخر سرطان بودند و پیش بینی شده بود تنها ۱۲ ماه فرصت زندگی دارند.

این بیماران با مکمل حاوی کوآنزیم Q۱۰، ویتامین A، ویتامین C، ویتامین E، سلنیوم و فولیک اسید تحت درمان قرار گرفتند و به افرادی که سرطان ریه نداشتند، بتاکاروتن نیز داده شد. طول عمر این افراد به طور میانگین ۵ ماه افزایش یافت. درمان کاچکسیای سرطان بینهایت چالش برانگیز است، اما شواهدی وجود دارد که اسید‌های چرب امگا ۳ می‌توانند مفید باشند.

مورد خاص ویتامین D و سرطان

ویتامین D به دلایل متعددی در درمان سرطان، مورد توجه است. اولین دلیل اینکه برای بیمار مبتلا به سرطان، احتمالا دریافت میزان کافی از ویتامین D از طریق تغذیه و نور آفتاب مقدور نیست. میزان توصیه شده ویتامین D روزانه ۴۰۰ تا ۸۰۰ واحد است که بستگی به سن دارد، اما در مورد پیشگیری از سرطان، این مقدار به ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ واحد در روز می‌رسد.

ما تصور می‌کنیم شیر غنی شده با ویتامین D منبعی از ویتامین D است، اما از آنجایی که تنها ۱۰۰ واحد ویتامین D در یک لیوان شیر غنی شده وجود دارد، لازم است ۸ لیوان شیر در روز خورده شود تا به ۸۰۰ واحدی که توصیه شده برسد. خورشید، منبع خوبی از ویتامین D است و کافیست مدت کوتاهی دست‌ها و صورت خود را در معرض نور خورشید قرار دهید تا ۵۰۰۰ واحد ویتامین D بسازید. پس اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که می‌توانید بیرون بروید و دست‌ها و صورت خود را در معرض نور خورشید قرار دهید و ویتامین D بسازید مشکلی ندارید، اما در خیلی از کشور‌ها چنین امکانی وجود ندارد.

به همین دلیل خیلی از پزشکان توصیه به مصرف مکمل ویتامین D۳ می‌کنند. اینکه چه کسی نیاز دارید مکمل ویتامین D۳ مصرف کند، چیزی است که پزشک باید مشخص کند. یک آزمایش خون ساده و کم هزینه می‌تواند معلوم کند آیا نیاز به مصرف مکمل ویتامین D۳ دارید یا نه. هر چند این آزمایش خون به شما نمی‌گوید ذخیره‌ی کلی ویتامین D بدن‌تان چه اندازه است، اما می‌تواند شاخص معتبری باشد.

چرا ویتامین D این اندازه مهم است؟ مطالعات زیادی وجود دارند که نقش ویتامین D را هم در پیشگیری از سرطان و هم در درمان آن بررسی کرده‌اند. پایین بودن سطح ویتامین D با افزایش خطر سرطان‌های زیادی مرتبط است و میزان بالای این ویتامین نیز می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه و کولورکتال یا روده بزرگ را پایین بیاورد.

افرادی که در زمان تشخیص سرطان، میزان بیشتری ویتامین D دارند خیلی بیشتر ممکن است از سرطان ریه نجات پیدا کنند؛ و با توجه به آنچه در مورد ویتامین‌ها طی درمان سرطان گفتیم، سطح پایین ویتامین D ظاهرا می‌تواند ریسک انتشار سرطان سینه (متاستاز) را بالا ببرد.

مطالعه‌ای از سوی یک موسسه ملی بزرگ سرطان دریافته افرادی که ویتامین D خون‌شان بالاست، ۷۶ درصد کمتر ممکن است در اثر بیماری فوت کنند. از آنجایی که برخی از درمان‌های سرطان، افراد را در معرض پوکی استخوان قرار می‌دهند و ویتامین D به جذب کلسیم کمک می‌کند، پس مقدار کافی ویتامین D می‌تواند بر کیفیت زندگی برخی از بیماران سرطانی اثر قابل توجهی بگذارد.

ویتامین D یک آنتی اکسیدان نیست و در بدن در واقع بیشتر شبیه یک هورمون عمل می‌کند تا یک ویتامین. با وجود اینکه تحقیقات زیادی در مورد نقش ویتامین D در افراد دچار سرطان انجام شده، اما باز هم خیلی مهم است که پیش از مصرف این مکمل حتما با پزشک‌تان مشورت کنید. پزشک‌تان از شما خواهد خواست سطح ویتامین D تان را چک کنید تا ببینید اگر تغییری کرده است مصرف مکمل را شروع کنید. تصور نکنید مصرف مکمل ویتامین D عوارضی ندارد. اگر میزان ویتامین D در بدن‌تان خیلی بالا برود، دچار سنگ کلیه خواهید شد.

ویتامین B۱۲

ویتامین B۱۲ نیز مانند ویتامین D، یک آنتی اکسیدان نیست و گفته می‌شود خیلی از افراد بالای ۵۰ سال دچار کمبود این ویتامین هستند. اما مانند سایر ویتامین‌ها باید در مورد آن با پزشک‌تان حرف بزنید.

مصرف مکمل طبق توصیه پزشک‌تان

اگر انکولوژیست شما مصرف مکملی را برای‌تان تجویز کرد چند نکته هست که باید مد نظر داشته باشید:

• فقط زمانی از مکمل ویتامین‌ها یا املاح استفاده کنید که انکولوژیست‌تان فکر می‌کند این ویتامین‌ها در شرایط خاصی که شما دارید مضر نیستند.
• مزایا و مضرات بالقوه‌ای که در بالا گفته شد تنها نگاهی اجمالی به این مسئله بودند که چرا مصرف مکمل‌ها بستگی به شرایط هر فرد به طور خاص دارد. پزشک شما ممکن است به چند دلیل به شما توصیه کند مکملی را مصرف کنید یا به طور کل از مصرف آن خودداری نمایید.
• همیشه پیش از مصرف هر گونه دارویی، حتی دارو‌های معمولی که بدون نسخه پزشک به فروش می‌رسند اول با انکولوژیست‌تان مشورت کنید.
• فریب تبلیغا‌هایی را که با عبارت‌های «طبیعی» یا «صد در صد گیاهی» سعی دارند شما را متقاعد کنند محصول‌شان سالم است نخورید. حتی محصولی که کاملا گیاهی است و به صورت ارگانیک رشد کرده نیز می‌تواند حاوی سم باشد. خوب است بدانید خیلی از دارو‌های قوی شیمی درمانی نیز گیاهی هستند.
• فقط به اندازه‌ی تجویز شده توسط پزشک‌تان از مکمل استفاده کنید و تصور نکنید بیشتر، بهتر است، چون در واقع ممکن است مضر و بسیار خطرناک باشد. یادتان باشد مکمل‌ها حاوی ویتامین‌ها و املاح به میزان خیلی بیشتر از آن چه در رژیم غذایی نرمال وجود دارد هستند و نظارت بسیار کمی بر تولیدشان اعمال می‌شود که باعث می‌شود خیلی از آن‌ها حاوی سموم و فلزات سنگین باشند.
• تنها از ویتامین‌ها و املاح با کیفیت استفاده کنید. بررسی کنید و ببینید آیا مورد تائید سازمان بهداشت هستند یا نه و آیا تست کنترل کیفیت روی‌شان انجام شده است.
• در هر مراجعه به پزشک‌تان در مورد نحوه‌ی ادامه‌ی مصرف مکمل‌ها یا احتمالا توقف مصرف‌شان صحبت کنید. تحقیقات مدام در حال انجام شدن هستند و اطلاعات، طی این جریان پیوسته تغییر می‌کنند.

منبع: verywellhealth