ماساژ، دریچه رهایی از آلام جسمی و روحی

خبرگزاری ایسنا: خیلی​ها نمی​دانند چیست و چه فواید گران​بهایی دارد و چه بسا اگر می​دانستند و در زندگی از آن استفاده می‌کردند، دیگر در دنیای امروز شاهد ابتلای میلیون​ها نفر در جهان به دردهای رایج، حاد و مزمن نبودیم. صحبت از ماساژ و ماساژ درمانی است، علمی که علی‎رغم فواید بسیار، به دلایل مختلفی همچون تبلیغات کم و اطلاعات نادرست افراد، نتوانسته بوق و کرنا کند.

منطقه خوزستان، در متن کتاب امپراطور زرد (کتاب مرجع طب داخلی چین) برای درمان فلج و تب و لرز به ورزش، ماساژ پوست و عضلات و نیز تمرینات روی دست و پا توصیه شده است. بقراط در حدود ۴۰۰ سال قبل از میلاد، ضرورت استفاده از مالش را به عنوان یک درمان خاص در درمان آسیب​های ورزشی و جنگی، به پزشکان گوشزد کرد. اسناد قدیمی نیز دال بر استفاده تمدن​های مصر، روم و عرب از ماساژ درمانی بوده است. ماساژ درمانی به شیوه نوین و علمی، توسط هنریک لینگ و بر پایه ماساژ و ورزش بنیان نهاده شد. دو برادر پزشک آمریکایی به نام جورج و چالرز تیلور نیز پس از تحصیل در سوئد، در سال ۱۸۵۰ این رشته را به آمریکا معرفی نمودند. اکنون و پس از گذشت بیش از یک قرن، این تکنیک به تدریج در کشور ما در حال جا افتادن است.

در باب این موضوع خبرنگار گفت‌وگویی با بهنام تقی‎زاده، ماساژور تیم فوتبال فولادخوزستان انجام داده که در ادامه می‌خوانید.

تقی‎زاده با بیان این‌که اصولاً ماساژ درمانی زمانی استفاده می​شود که فرد دردی را در عضلاتش حس کند، اظهارکرد: این درد عضلانی ممکن است کمر درد، دست درد و یا پا درد باشد. هر کدام از این عضلات به بخش​های مختلفی تقسیم می​شوند. مثلا عضلات تراپزیوس و مربع کمری مربوط به کمر هستند، دلتوئید مختص دست است، عضلات سورینی مربوط به باسن هستند و یا عضلات دیگر مربوط به ساق پا و همسترینگ می باشند.

تشخیص بیماری از راه لمس کف پا

وی گفت: کف پای انسان از اهمیت زیادی برخوردار می​باشد و از آن به عنوان قلب دوم یاد می​شود چرا که مرکز تمام اندام​های حسی بدن است؛ تا جایی که با لمس کف پا تا حدود زیادی می‎توان به میزان سلامتی فرد پی برد. مثلا خود من به عنوان یک ماساژور و یا ماساژ درمان​گر می​توانم با لمس کف پای فرد از میزان سلامتی اعصاب وی مطلع شوم. معمولا کسانی که کف پای نرمالی ندارند دارای مشکلاتی هستند. به عنوان مثال، قسمتی از کف پا مربوط به گوارش انسان می​باشد و زمانی که ماساژور آن قسمت را لمس می​کند، چنانچه بیمار احساس درد ​کند مشخص می​شود که فرد مشکل گوارشی دارد.

از طرفی،​ شانه​ها، کمر و قلب انسان نیز دارای جایگاه‎های مخصوصی در کف هر دو پا هستند که با لمس آن جایگاه‎ها می​توان سلامتی اندام​های نامبرده را سنجید که البته این امر به صورت تقریبی است و نه صد درصد. با این حال گاهی نیز می​تواند به صورت صد درصد باشد چرا که به عنوان مثال برخی اوقات پیش آمده که خود بنده دست روی مرکز گوارش فرد گذاشتم و فرد احساس درد بسیار کرده و از او پرسیده​ام که آیا مشکل خاصی در گوارش داری؟ و فرد پاسخ داده "بله مشکل معده دارم" و برایش جالب بود که من این مساله را از کجا فهمیده​ام.

تسریع در درمان از طریق ماساژ درمانی

این ماساژور بیان کرد: به عقیده من درمان از طریق ماساژ درمانی بسیار مفیدتر، طبیعی​تر و بسیار سریعتر از درمان​های دیگر صورت می​گیرد. به عنوان مثال فرد اگر قرص مصرف کند طبیعتا مدت زمانی را باید طی کند تا قرص پس از چند روز اثرگذاری خود را داشته باشد. تزریق آمپول، رفتن به فیزیوتراپ و عمل جراحی نیز به همین منوال است و تمامی این ها پروسه​های زمان​بر جهت درمان بیماری هستند ولی در ماساژ درمانی وقتی یک ناخالصی درون عضلات پیش بیاید، چنانچه ماساژور فردی حرفه​ای باشد، به راحتی می​تواند ناخالصی موجود در عضلات را در زمان کوتاهی برطرف کند و به حالت طبیعی برگرداند.

نسبی بودن تعداد جلسات ماساژ درمانی

وی با بیان اینکه تعداد جلسات ماساژ درمانی امری نسبی است، گفت: گاهی اوقات به فرض مثال شخصی به ما مراجعه می​کند و می​گوید دچار گردن درد است و حتی قادر به تکان دادن گردن هم نیست و یا رگ به رگ شده است؛ در چنین حالتی می​توان با یک جلسه و با استفاده از کشش و پمادهای مخصوص این کار، این درد را برطرف کرد تا فرد بتواند گردنش را به راحتی حرکت بدهد اما یک سری دردهایی وجود دارد که در منطقه دیسک بوجود می​آید و التهاب دیسک نام دارد. چنین دردهایی از راه ماساژ درمانی قابل برطرف شدن نیستند و فرد می​بایست آن را از طریق آب درمانی برطرف کند.

ماساژور درمان‎گر باید اطلاعات بالایی داشته باشد

تقی‎زاده تصریح کرد: کسی که ماساژ درمانی انجام می دهد باید اطلاعات بالایی در خصوص این کار داشته باشد تا بتواند تشخیص دهد که این درد به عضلات مربوط می​شود یا به استخوان و یا موارد دیگر؛ که در صورتی که درد مربوط به عضلات باشد، آن‎گاه این مساله در حیطه ماساژ درمانی قرار می​گیرد.

تاثیر ماساژ بر درمان انواع دردهای جسمی و روحی

وی اظهار کرد: بسیاری از دردها در حال حاضر از طریق ماساژ درمانی قابل برطرف شدن هستند. دردهای ناشی از میگرن، سیاتیک، پا درد، کمر درد، دردهای مربوط به کشاله ران، گردن درد و دست درد، همگی از طریق ماساژ درمانی قابل برطرف شدن هستند.

این ماساژور ادامه داد: کسانی که افسردگی دارند به واسطه ماساژهای آرام بخش و افراد مبتلا به میگرن و سردرد نیز به کمک ماساژهای پیشانی، سر و گردن، قابل درمان شدن هستند.

وی افزود: گاهی اوقات نیز پیش می​آید که فرد دچار ضعف عضلانی می​شود که این موارد نیز به کمک ماساژهای مخصوصی که گردش خون را افزایش می​دهند، برطرف می​شوند و قابل حل می​باشد و بسیار هم سریع و در زمان کم این درمان​ها صورت می​گیرد.

با هر احساس درد به دارو و فیزیوتراپ متوسل نشوید

تقی‎زاده عنوان کرد: متاسفانه بسیاری از مردم از فواید ماساژ درمانی اطلاعات کافی و یا بعضا اطلاعات غلط دارند و خودشان را به دارو و فیزیوتراپی متوسل می​کنند. گاهی اوقات به عینه دیده​ام که پزشک یا فیزیوتراپ به بیمار می​گوید که "شما دچار دیسک هستی و باید عمل کنی" و زمانی که آن بیمار به ما مراجعه کرده متوجه شدیم درون باسن وی یک گرفتگی عمیقی بوجود آمده و ما به کمک ماساژ درمانی آن گرفتگی را در مدت شاید ۲۰ دقیقه برطرف کردیم و فرد به طور کامل بهبود یافته است، به طوری‎که فرد تصور می​کرد که ما از راه معجزه بیماری او را برطرف کرده​ایم در صورتی که اینگونه نبود و تنها یک گرفتگی عمیق مربوط به عضلات پیریفورمیس (عضلات باسن) بود که به وسیله شیوه​های خاص ماساژ درمانی، برطرف شده است.

وی با اشاره به درد سیاتیک افزود: این درد، در میان مردم و بیماران بسیار شایع است و خیلی درد شدید و رنج​آوری است. چاره این درد نیز ماساژ درمانی است، چه بسا افراد بسیاری بوده​اند که به طور کامل به وسیله ماساژ درمانی از این درد رهایی یافتند.


درمان افسردگی با ماساژ

ماساژور تیم فوتبال فولادخوزستان در خصوص درمان افسردگی به وسیله ماساژ نیز، گفت: نوعی ماساژ به نام ماساژ آرام‎بخش وجود دارد که در این راه بسیار مثمرثمر است. این نوع ماساژ، روح و جسم انسان را التیام می​بخشد و اعتماد به نفس فرد را افزایش می​دهد. تالمات روحی فرد را باید به وسیله لمس​های خاص و موثر و همچنین ماساژهای مخصوص برطرف کرد. ماساژ درمانی در واقع درمان جسم و مهمتر از آن درمان روح بیمار است. درمان روح بسیار سخت تر از درمان جسم است؛ جسم را راحت می​توان درمان کرد ولی روح را به سختی می​توان در وهله اول ارضا و در وهله دوم درمان کرد. بنابراین به نظر من یک ماساژور قطعا باید توانایی​های مخصوص را داشته باشد تا بتواند این کارها را انجام دهد و جسم و روح بیمار را توامان درمان کند.

وی بیان کرد: به نظر من بسیار مفید خواهد بود اگر مردم به جای درمان​های زمان​بر، به مرکز ماساژهای مجهز مراجعه کنند تا به واسطه آن، هم جسم و هم روح خود را درمان کنند. تمام این درمان​های ما به همراه موسیقی​های آرام و ملایم است و بعد از اتمام، احساس بیمار این خواهد بود که بدنش بسیار راحت و روحش بسیار آرام شده است.

این ماساژور اضافه کرد: بحث تبلیغات در شناساندن این مقوله و تکنیک درمانی، بسیار موثر است. از طرفی چون مردم آگاه نیستند و اطلاع رسانی در این خصوص انجام نمی​شود و مردم از فایده​هایی که ماساژ درمانی بر روح و جسم​شان دارد، آگاهی ندارند، استقبال از این امر فعلا زیاد نیست ولی به تدریج در حال جا افتادن و گسترش یافتن است. خود من بیشتر مراجعه‎کنندگانم افرادی هستند که با من ارتباط دارند؛ مانند ورزشکاران، فوتبالیست​ها و یا کسانی که به نوعی با حرفه من آشنایی دارند ولی استقبال مردم عادی آن گونه که باید نیست.

ماساژ در صدر اسلام هم رایج بوده است

تقی‎زاده بیان کرد: ماساژ به منزله اقیانوسی است که وقتی وارد آن می​شویم، آن چنان پهناور و زیبا است که فرد را به وسط می​کشد و هیچ‎گاه نمی​توان به انتهای آن رسید. پیامبر اکرم (ص) در کتاب "حلیة المتقین" می​فرماید: "اگر یک میت به واسطه ماساژ زنده شد، هیچ گاه تعجب نکنید." که این نشان می‎دهد بحث ماساژ حتی در صدر اسلام هم رایج بوده است به طوری‎ که روایت هست که گفته می​شود خود پیغمبر اکرم(ص) دراز می​کشیدند و کنیزان به بدن وی روغن زیتون می​مالیدند. متاسفانه ماها اطلاعات و اطلاع​رسانی​مان نسب به این موضوعات بسیار ضعیف است. بعضا افرادی هستند که به ماساژورها اجازه نمی‎دهند حتی دست به بدن آن ها بزنند چرا که احساس خوبی نسبت به این موضوع ندارند. در صورتی ‎که ماساژ حتی در میان حیوانات وحشی نیز وجود دارد ولی ما انسان​ها از این موضوع گریزان هستیم و دلیل آن نیز این است که حتی یک بار هم ماساژ را تجربه و لمس نکرده ایم و حتی یک بار هم در مورد آن تحقیق نکرده​ایم که این تکنیک چه فواید گسترده​ای برای جسم و روح​مان دارد.

وی گفت: در دنیای ماشینی امروزی که مشکلات روحی و افسردگی در آن بیداد می​کند، ماساژ است که می​تواند این تالمات روحی را کم و زندگی را زیبا کند. خیلی از افرادی که به مرکز ما یا بعضا مراکز دیگر ماساژ درمانی مراجعه می​کنند، اذعان می​کنند که "این جا تنها جایی است که ما احساس آرامش می​کنیم" که این واقعا جمله زیبایی است. به عقیده من این آرامش را انسان در جای دیگری نمی​تواند بیابد و اگر نظر من را بپرسید، می​گویم بهترین لذت روحی دنیا ماساژ است گرچه خیلی​ها عقیده دارند موسیقی است! و دلیل آن هم این است که ماساژ را تجربه نکرده​اند و یا شخصی که آن ها را ماساژ داده، خیلی در این مقوله کارآمد نبوده است.

ماساژ دارای سبک‎های مختلفی است

این ماساژور با تاکید بر این که ماساژ و ماساژ درمانی با یکدیگر تفاوت دارند، افزود: همان گونه که گفتم ماساژ دنیای گسترده‎ای دارد که به عنوان نمونه می​توان به ماساژهای شرقی و غربی ​اشاره کرد. ماساژ تایلندی، هندی، ژاپنی و مالزیایی، در دسته ماساژ​های شرقی و ماساژهایی همچون سوئدی و روسی در زمره ماساژهای غربی قرار می​گیرند که هر کدام سبک مخصوص به خود را دارا هستند. از طرفی سبک​هایی نیز ابداع شده که به قول معروف پیاز داغ ماساژ را زیاد کرده​اند که از این دست می​توان به ماساژ با سنگ داغ، شکلات داغ، چوب، پا و ... اشاره کرد.

ماساژ، عمر پزشکی فرد را افزایش می‎دهد

وی ادامه داد: به نظر من هر لمسی یک نوع ماساژ است و بستگی دارد چگونه القا شود. از طرفی هر شخصی کد روحی مخصوص به خود را دارد که در واقع روح او با آن کد مخصوص باز می​شود. لمس نیز به همین گونه می‎باشد و هر شخصی لمس را به یک طور خاص می​پذیرد. بعضی خواستار ماساژ عمیق هستند، برخی علاقه‎مند به ماساژ آرام‎بخش روحی هستند، عده​ای ماساژ متوسط را می​پسندند و عده​ای هم ماساژ درمانی، رفع خستگی و تقویتی و ورزشی را؛ بنابراین ماساژ صرفا جهت بیماری به کار نمی​رود ولی در مجموع شخصی که ماساژ می​گیرد از خیلی از بیماری​ها پیشگیری کرده است. چرا که بدین وسیله بدن خود را تقویت می​کند، بسیاری از سموم بدن وی دفع می​شود، گردش خون او بالا می​رود، قلب او تقویت می​شود، چشم فرد تقویت می​شود و در نهایت عمر پزشکی او بیشتر می​شود.

عضو کادر پزشکی تیم فوتبال فولادخوزستان خاطرنشان‌کرد: اخیرا تحقیقات علمی نشان داده که عمر ورزش افزایش یافته است که به عقیده من بخشی از این مساله به ماساژ برمی​گردد. چرا که ورزشکاران پیش از ورود به مسابقات نوعی ماساژ به نام ماساژ Pre-event (ماساژ پیش از مسابقه) می​گیرند، یعنی ماساژور کاری می‌کند که عضلاتی که در ورزشکار به حالت خواب رفته است، به حالت نیمه​بیدار در می​آید. این نوع ماساژ بسیار کوتاه و سریع است و باعث می​شود عضلات ورزشکار برای مسابقه یا انجام فعالیت در حالت آماده باش باشد.

وی ادامه داد: اصولا ورزشکار قبل از فعالیت باید عمل Warm-up (گرم کردن) انجام دهد. این گرم کردن به روش‌های مختلفی انجام می​شود که یکی از آن‌ها ماساژ است و سایر موارد، شامل دویدن و حرکات کششی است. در واقع هدف از ماساژ قبل از مسابقه، افزایش گردش خون در عضلاتی است که پیش از مسابقه خواب بوده​اند و فعالیتی نداشته بودند و در واقع به واسطه‎ی ماساژ، عضلات ورزشکار را آماده شروع فعالیت می‎کنیم که این باعث می​شود اولا ورزشکار یا فوتبالیست دیرتر دچار گرفتگی عضله شود؛ زیرا عضلاتش آماده است و دوم باعث می​شود ورزشکار دیرتر مصدوم شود؛ زیرا عضلاتش فیت و نرمال و کاملا آماده فعالیت سنگین است. روی هم رفته می​توان گفت ماساژ در ورزشکاران توانایی عضلانی را افزایش می​دهد که بالا رفتن این توانایی به تبع باعث بالا رفتن کارایی عضلات نیز می​شود.

نقش ماساژور در تیم‎های ورزشی

تقی‎زاده اظهار کرد: ماساژور با اینکه در کادر پزشکی تیم​های ورزشی در سطح دون پایه است ولی نقش اساسی را ایفا می​کند و بازیکنان وابستگی شدیدی به ماساژور دارند و به نظر من هر ورزشکار حرفه​ای می‎بایست در کنار خود یک ماساژور حرفه​ای نیز داشته باشد. وجود ماساژ در کنار ورزشکار به جهت پیشرفت او، کاهش مصدومیت​ها، تقویت عضلات، دفع اسید لاکتیک در بدن و مهم‌تر از همه درمان روحی ورزشکاران، از اهمیت والایی برخوردار است.

وی افزود: قشر ماساژور مقداری در جامعه مظلوم واقع شده‌ و به نظر من وقت آن رسیده که به این قشر زحمت‌کش بهای بیشتری داده شود. چرا که واقعا ماساژورها در آماده کردن ورزشکاران جهت تمرین و مسابقه نقشی غیرقابل انکار دارند.

لزوم وجود یک ماساژور حرفه‎ای در کنار هر ورزشکار حرفه‎ای

این ماساژور بیان کرد: در کادر پزشکی تیم​ها که در راس آن پزشک تیم و سپس فیزیوتراپ می‎باشند و هر کدام نقش خاص خود را دارند، ماساژور در جایگاه سوم قرار دارد. با این‎ حال آن‎ها واقعا زحمت زیادی می​کشند. چرا که ماساژور صرفا با صحبت کردن نمی​تواند کار خود را راه بیاندازد بلکه باید حتما زحمت بکشد، جان بکند، لمس کند و کار فیزیکی انجام دهد تا بتواند تاثیر لازم را داشته باشد. بنابراین اعتقاد من این است که یک ورزشکار حرفه​ای اگر در کنار خود یک ماساژور حرفه​ای نیز داشته باشد، قطعا به پیشرفت خواهد رسید. کما این‌که خیلی از ورزشکاران بوده​اند که با ماساژور پیشرفت کرده​اند.

به عنوان مثال احسان حدادی قهرمان پرتاب دیسک ما به تنهایی دو ماساژور دارد و یا جواد نکونام و علیرضا منصوریان از قدیم​الایام ماساژور داشته​اند. اخیرا مطلبی در خصوص کریستیانو رونالدو مطالعه کردم که خبرنگاری از او پرسید "چرا اصلا مصدوم نمی​شوی؟" و پس از تحقیق در زندگی شخصی او متوجه شدند که او پس از هر جلسه تمرین به استخر و سونا و جکوزی می​رود و ماساژور مخصوص نیز دارد. مسی نیز ماساژور مخصوص به خود را دارد. تیم فوتبال منچستریونایتد حداقل پنج شش ماساژور دارد. چنانچه نمونه​های داخلی را نیز بخواهیم مدنظر قرار دهیم، تیم پرسپولیس چهار ماساژور دارد، استقلال و نفت تهران سه ماساژور و فولاد خودمان هم دو ماساژور دارند. بنابراین نقش ماساژورها روز به روز در حال افزایش است.


در بحث ماساژ، اول تجربه و بعد تحصیلات

وی با اشاره به تحصیلات ماساژور عنوان کرد: برای ماساژور تحصیلات هم مهم است ولی در کل مدرک، تکه​ای کاغذ بیش نیست و آن چیزی که در وهله نخست اهمیت دارد تجربه ماساژور است و آن تجربه است که باعث می​شود ماساژور با لمس افراد متوجه بیماری​ها و مشکلات آن‎ها شود. ماساژور با لمس افراد است که متوجه می​شود عضلات گرفته، کشیده و یا در چه مرحله​ای هستند. این‌ها مواردی است که فقط ماساژورهای حرفه​ای متوجه آن می​شوند. این موارد تنها با تحصیل نه و بلکه با تجربه به دست می​آید. تحصیل در واقع مکمل تجربه است؛ کما اینکه ما پزشکانی در زمینه ارتوپد داریم که دارای مدرک دکتری هستند ولی زمانی که بحث ماساژ پیش می​آید، آن‌ها به نوشته​ها و مطالبی که قبلا خوانده​اند، رجوع می​کنند و نه چیزهایی که لمس کرده​اند.

لغت "عادت" در بحث ماساژ معنایی ندارد

تقی​زاده در پاسخ به سوالی در خصوص تفاوت ماساژ حرفه‎ای و مشت و مال عادی، گفت: به خیلی​ها می‌گوییم بیا ماساژت دهیم یا به دفتر بیا و ماساژ بگیر و در پاسخ می​گویند اگر بیایم و ماساژ بگیریم بد عادت می​شویم و به آن عادت می​کنیم. این لغت "عادت" کلمه درستی در مقوله‎ی ماساژ نیست و تنها در موارد دیگر صدق می‎کند و نه ماساژ درمانی. بحث من این است که، کسی که ماساژ می​گیرد در حقیقت جسم و روح او درمان می​شود و درمان جسم و روح نیز در نهایت منجر به افزایش عمر پزشکی می‎شود.

ماساژ غیرحرفه‎ای بافت عضلات را دچار التهاب می‎کند

وی افزود: تمام افراد در طول زندگی به دنبال به دست آوردن احساس خوب هستند و این احساس خوب به واسطه خیلی چیزها مانند غذای خوب، موسیقی خوب، دوستان خوب و کار خوب کسب می‎شود اما این احساس خوب به مراتب خیلی راحت​تر و ارزان​تر به وسیله ماساژ و برای مدت طولانی ممکن است حاصل شود و این نکته​ای است که کمتر به آن توجه می​شود.

بعضی​ها که در منزل به اصطلاح مشت و مال می​کنند متاسفانه از زور خیلی زیاد استفاده می​کنند، ناشیانه داخل رگ​ها را می​گیرند و یا روی ستون فقرات فشار زیاد می​آورند و به قول معروف بدن را می​شکنند. بعضا نیز دیده شده است قسمت​هایی از بدن را به صورت غیرحرفه‌ای می​کشند و فشار می​دهند. این کارها باعث می​شود در کوتاه مدت فرد احساس راحتی داشته باشد ولی در درازمدت، بافت عضلات، بافت ستون فقرات و یا وَریدهای بدن دچار التهاب می​شوند و عوارض خیلی بدی پیدا می​کنند.

بنابراین توصیه من این است که کار را باید دست کاردان داد و کسی این کار را انجام دهد که واقعا تخصص این کار را داشته باشد، لذا تفاوت بسیاری بین ماساژ و مشت و مال وجود دارد. توصیه من به افراد این است که برای یک بار هم که شده بیایند و این مساله را تجربه کنند و مطمئن هستم مورد پسند آن‌ها قرار می‎گیرد چرا که به وسیله ماساژ لحظات بسیار خوب و زیبایی را خواهند گذراند و این مساله برای جسم و روح‎شان تجربه​ای بسیار دلپذیر خواهد شد و مطمئنا دیگر آن را ترک نخواهند کرد.

وی با تاکید بر اینکه اطلاع‌رسانی در قبال این نوع درمان ضعیف است، اضافه کرد: متاسفانه مردم تا دچار یک پا درد ساده می​شوند به فیزیوتراپ مراجعه می​کنند. در جلسات فیزیوتراپی هم کلی زمان صرف می‎شود و حتی از برق استفاده می​شود. البته بنده اصلا قصدم زیر سوال بردن فیزیوتراپی و یا فیزیوتراپ​ها نیست و نمی​خواهم خدای نکرده توهینی به قشر شریف پزشکان و یا فیزیوتراپ​ها کرده باشم بلکه من در راستای کار خودم صحبت می​کنم و هر کسی نیز تنها می​تواند در خصوص حرفه خودش صحبت کند.

پزشکان زحمت کشیده​اند، سال‌ها رنج کشیده​اند تا تخصص خود را به دست بیاورند و واقعا هم گاهی اوقات لازم است که به آن‎ها مراجعه کنیم و از آن‌ها استفاده کنیم چرا که نقش انکارناپذیری در درمان بیماران ایفا می‎کنند؛ کما اینکه خیلی مواقع پیش آمده که فرد مثلا برای مشکل زانو به من مراجعه کرده و من به او گفتم که هیچ تخصصی در مشکل شما ندارم و باید به پزشک متخصص مراجعه کنید یا بعضا پیش آمده کسانی برای مشکل التهاب دیسک مراجعه کرده‎اند که من توصیه کردم حتما باید عکسبرداری کنند و به ارتوپد یا جراح مراجعه کنند تا مشکل​شان حل شود. من نیز تنها در بخش عضلانی و روحی افراد صحبت می​کنم و به بخش پزشکی مساله ورود نمی​کنم.