تمام تغییرات ظاهری دوران بارداری

تهران امروز: احساس زیبای مادر شدن، پذیرفتن بارداری و بچه دار شدن اگرچه زیباترین دوران زندگی یک زن به حساب می آید اما این دوران خالی از دغدغه ها و نگرانی ها نیست، اضطراب از آینده کودک، اضطراب و نگرانی از پذیرش مسوولیت، نگرانی از چگونه به دنیا آمدن کودک، سالم بودن یا نبودن آن از نگرانی هایی است که به دنبال نیاز به دنیا آمدن کودک برای مادر به وجود می آید.

اما گذشته از این دلواپسی های روانی برخی تغییرات و عوامل فیزیولوژیکی در زن باردار به وجود می آید که به نگرانی های او دامن می زند. برخی از این تغییرات به دستگاه های داخلی بدن زن مربوط می شوند مثل اختلال در دستگاه گوارش، دستگاه گردش خون و... اما برخی از این تغییرات به اندام های بیرونی برمی گردند، این تغییرات اضطراب برانگیزتر از حتی اختلالات داخلی بدن زن باردار است.زن باردار پس از اینکه بسیاری از شرایط بدنی و زیبایی خود را خارج از حالت طبیعی آن می یابد نگران می شود.

البته تا ۲، ۳ ماه اول بارداری این تغییرات چندان محسوس نیست اما پس از آن با رشد جنین و پیشرفت بارداری تغییرات در اندام ها ظاهر می شوند مثل بزرگ شدن شکم، چاقی سایر نقاط بدن، تغییرات پوست، مو و دندان و... تمام تغییرات در دوران بارداری اهمیت یکسانی ندارند، برخی از این تغییرات ضایعات پوستی هستند که تقریباً در تمام زنان باردار شایع هستند و یا برخی ضایعات که اختصاص به دوران بارداری دارد و پس از زایمان از بین می روند حتی حاملگی می تواند برخی ضایعات پوستی که فرد قبلاً به آن مبتلا بوده را تشدید کند.

نگرانی از تغییرات پوستی ذهن بسیاری از زنان باردار را به خود مشغول داشته و آنان را در جهت رفع این علائم برمی انگیزد.


دکتر غفارپور، مدیر گروه پوست و زیبایی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره تغییرات غدد عروقی در دوران بارداری می گوید:

در دوران حاملگی میزان تعریق زن حامله افزایش می یابد همچنین غدد چربی او فعال تر شده و ترشح آن نیز زیاد می شود. بدین ترتیب در دوران بارداری زنان، پوستی همیشه مرطوب و شاداب دارند.علت این پدیده هم آن است که چون تغییرات هورمونی در این دوران بسیار بالاست باعث می شود که عروق سطحی در کف دست ها و پوست صورت گشادتر شوند و بدین ترتیب پوستشان مرطوب تر به نظر برسد.البته این دوران موقتی بوده و پس از پایان دوره حاملگی به حالت اولیه اش بازمی گردد.

دکتر احمدی، متخصص پوست و زیبایی نیز درباره فعالیت عروق پوستی در دوران حساس بارداری می گوید؛ ممکن است تغییرات متعددی در ساختمان و عملکرد عروق پوستی رخ دهد. این تغییرات عبارتند از: آنژیوم عنکبوتی که به شکل برجستگی های ریزی به اندازه یک سر سوزن است و دارای یک قسمت مرکزی و اطراف آن به صورت عروق ریزی دیده می شود، بیشتر این ضایعات در نیم تنه بالایی بدن دیده می شود و معمولاً در ماه های دوم تا پنجم بروز پیدا می کند. البته چندان جای نگرانی هم نیست چون بعد از زایمان از بین می روند.

وی می افزاید: قرمزی کف دست عارضه دیگری است که در این دوران به وجود می آید که به دلیل افزایش فعالیت هورمونی و خون رسانی به سطح پوست است ولی در بیماران دیگر هم این پدیده به وجود می آید. خصوصاً این علائم در میان زنان سفیدپوست بیشتر شایع است. اگر زنان باردار علاوه بر قرمزی کف دست ها علائم دیگری نیز داشته باشند باید به پزشک متخصص مراجعه کنند.

این متخصص می گوید: واریس و بواسیر در دوران حاملگی شایع هستند. به دلیل فشارهای شدیدی که جنین روی رگ های بزرگ شکمی و پاها وارد می کند این رگ ها متورم شده و سیستم خون رسانی را دچار مشکل می کند بنابراین توصیه می شود که در صورت بروز درد یا علائم خون مردگی در ناحیه پاها و شکم به پزشک متخصص مراجعه کنید زیرا این پدیده ممکن است نتیجه مسمومیت حاملگی یا دیگر علل آن مثل ناراحتی های قلبی باشد.

همچنین دکتر غفارپور در این باره هشدار داده و اظهار می کند: در این دوره چون بواسیر و واریس ساق پا بسیار شایع است احتمال لخته بستن خون در سیاهرگ های عمقی زیاد است که در صورت عدم توجه ممکن است لخته وارد ریه شده و مرگ را در پی داشته باشد.

یکی دیگر از ناراحتی های زنان در این دوره مربوط به ورم زیر چشم ها و پلک های آنان می شوند. دکتر غفارپور این ورم ها را ناشی از تغییرات هورمونی در زنان باردار می داند و می گوید؛ حدود ۵ درصد زنان حامله به احتمال ورم زیر چشم ها و پلک ها مبتلا می شوند. این زنان هنگام بیدار شدن از خواب صورت و دست ها و پاهایشان ورم کرده و در طول روز به تدریج محو می شود. در صورت پیدایش چنین ورم هایی باید به پزشک معالج خود مراجعه کنند تا از ورم های ناشی از بیماری های قلبی، کلیوی و بالا رفتن فشارخون در دوران حاملگی روشن شود و در صورت امکان اقدامات لازم را برای آنان فراهم کند.

دوران حاملگی دوره کم و زیاد شدن هورمون است. این هورمون ها به نوبه خود روی عروق دیگر اثر گذاشته و گاه زن حامله را با مشکلات موقتی روبه رو می کند.

یکی دیگر از این تغییرات مربوط به ترشح و پرکاری غدد چربی است، این غدد به علت افزایش هورمون شیردهی (پرولاکتین) فعال شده و تولید شیر می کند. بنابراین اگر پس از حاملگی شیردهی ادامه پیدا کند میزان چربی پوست زنان به حالت قبل از حاملگی برمی گردد در غیر این صورت یعنی در ادامه شیردهی ها بدن همچنان چرب خواهد ماند.

دکتر غفارپور، درباره جوش و آکنه در این دوره اظهار می دارد، در این دوران جوش غرور جوانی ممکن است بدتر و یا بهتر شود هیچ پیش بینی در این باره وجود ندارد. برای درمان آکنه و جوش در دوران بارداری باید از ترکیباتی مانند محلول اریترومایسین و یا کلسیم داماسین استفاده شود. البته زنان باردار نباید فراموش کنند که از داروهای حاوی ویتامین A استفاده نکنند چه این داروها به صورت قرص و کپسول های خوراکی باشد و یا داروی «ترتینوئین» که از مشتقات ویتامین A تهیه شده است. ولی مصرف پمادهای محتوی ویتامین A و ویتامین A+D که مقدار کمی از این ویتامین را دارند اشکالی ندارد.دکتر غفارپور همچنین اضافه می کند: در دوران حاملگی امکان دارد که تعداد خال های رنگین به روی پوست صورت و بدن زنان حامله افزایش یابد و یا پررنگ تر شوند.

همچنین در دوران حاملگی دفاع بدن در برابر ویروس ها و قارچ ها کمتر شده و زن حامله مبتلا به عفونت های ویروسی چون زگیل ها و تبخال می شود. معمولاً این ضایعات پوستی در زیر بغل و گردن پیدا شده و افزایش می یابد. گاه این ضایعات تا چند ماه پس از زایمان ادامه می یابد اما برخی اوقات نیز به طور کامل خوب نمی شوند.

در دوران حاملگی باز هم به دلیل تغییرات مربوط به این دوران زنان درجات خفیفی از پرمویی را در سراسر بدن خود تجربه می کنند هر چند این موها بعد از زایمان کمتر می شوند اما گاه مقدار کمی از آنها باقی مانده و همواره به رشد زاید خود ادامه می دهند.

دوران حاملگی زن، سلول ها بسیار فعالند، به ویژه اینکه هورمون های خاصی باعث تحریک سلول های رنگ ساز می شوند.

بدین ترتیب پوست نقاطی از بدن کمی تیره تر می شوند. در مجموع رنگ پوست تمام قسمت های بدن نسبت به قبل از حاملگی تیره تر می شوند که البته در افراد سفیدپوست چندان قابل توجه نیست ولی در افراد دارای پوست تیره، این تغییرات بسیار بیشتر از افراد سفیدپوست به چشم می آید. البته هرچه تعداد حاملگی ها بیشتر باشد، تیرگی این قسمت ها بیشتر و ماندگارتر می شود.

این تیرگی ها ۶ ماه پس از وضع حمل به حالت قبل از حاملگی برمی گردد اما به ندرت به طور کامل شبیه حالت قبل از حاملگی می شود.

در این دوران باز هم به خاطر همان تغییرات هورمونی لک هایی در بدن زنان ظاهر می شود. این لک ها بیشتر روی پیشانی و گونه ها نمایان می شود که ناشی از حضور هورمون های محرک رنگ دانه ساز و تاثیرات مضر نور خورشید است. معمولاً لک ها ۶ ماه پس از وضع حمل بهبود پیدا می کند اما در برخی مواقع هیچ گاه خوب نمی شوند.

افرادی که به لک حاملگی مبتلا می شوند، افراد مستعدی هستند که از نظر ژنتیکی تحت تاثیر هورمون های حاملگی و یا هورمون های ماهیانه قرار می گیرند. این هورمون ها موجب تحریک سلول های رنگ ساز ملانویست می شوند. همچنین اشعه فرابنفش موجود در نور خورشید به این تحریکات اضافه شده و رنگ سازی آن را بیشتر می کند.

برای محافظت از پوست و برای جلوگیری از اثرات مخرب نور خورشید باید از کودکی به فکر بود و از کرم های ضدآفتاب استفاده کرد.

در اثر افزایش فعالیت هورمونی کورتیزول، به روی شکم، سینه ها، شانه ها، زانوها و رانها، گسیختگی های پوستی که به آن ترک حاملگی نیز گفته می شود، بروز پیدا می کند. این ترک ها برای ۹۵درصد زنان حامله اتفاق می افتد و راهی برای پیشگیری یا معالجه آنها وجود ندارد و تنها باید آن را پذیرفت.

در دوران بلوغ هم در اثر رشد سریع اندام ها، چنین خطوطی ایجاد می شود که این خطوط و ترک ها در شروع، بنفش رنگ و با خارش همراه هستند اما در نهایت کمی سفیدتر از پوست طبیعی بدن شده و خارش هم ندارند.

ناراحتی های لثه در دوران بارداری

در این دوران، مخاط دهان و لثه ها پرخون شده و چنانچه بهداشت دهان و دندان رعایت نشود، دانه های برجسته و خونریزی دهنده ای به وجود می آیند و نرمی لثه ها را به همراه دارند ولی در پایان حاملگی خودبه خود بهبود پیدا می کنند.

بنابراین، رعایت بهداشت دهان در دوران حاملگی اکیدا توصیه می شود. زنان باید پس از هر وعده غذایی مسواک بزنند و از دهان شویه ها نیز استفاده کنند. مصرف دهان شویه ها برای جنین هیچ خطری در بر ندارد. به علاوه در این دوره برای جلوگیری از این قبیل ناراحتی ها، مصرف به اندازه قرص و ویتامین C توصیه می شود.به علاوه در دوران حاملگی یک سری از بیماری های پوستی وابسته به این دوران ظاهر می شوند که ممکن است برای مادر بسیار زجرآور و غیرقابل تحمل باشد که با مراجعه به متخصص پوست و تشخیص آنها و به کار بردن درمان های مناسب می توانند به آرامش نسبی برسند. البته برخی از این ناراحتی های پوستی معمولاً تا ۲ هفته پس از زایمان به تدریج و خودبه خود بهبود پیدا می کنند. این بیماری های پوستی می توانند به صورت دانه های کهیری، ضایعات تاولی و خارش های شدید تظاهر کنند.

مو در دوران بارداری

در دوران بارداری، رشد موهای سر همزمان می شوند یعنی غالب این موها در مرحله رشد باقی می مانند و بنابراین زن حامله احساس می کند که موهایش بهتر و بیشتر شده است. رشد مو در این مرحله به دلیل تغییرات هورمونی مشکل چندانی پیدا نکرده و همواره سریع رشد می کند اما پس از وضع حمل که هورمون ها حالت نرمال خود را پیدا می کنند، موها کم کم رشد شان متوقف شده و وارد مرحله انتقالی و سپس استراحت می شوند. این مرحله ۲ تا ۴ ماه پس از پایان حاملگی بروز پیدا می کند و موها دچار ریزش بسیار شدیدی می شوند. معمولاً ۲ تا ۴ ماه به همین حالت باقی می مانند. مرحله استراحت و ریزش مو، همان زمانی است که عوام تصور می کنند که بچه، مادرش را می شناسد و به همین دلیل موهای مادر شروع به ریزش می کند

پس از این دوره، مجددا موها به حالت اولیه قبل از وضع حمل برمی گردد و رشد خود را از سر می گیرد.

موی سر انسان به طور طبیعی ۳ مرحله رشدی دارد و در طول عمر فرد، بارها به صورت چرخه ای عمل می کند. در مرحله اول که مرحله رشد است، موها رشدشان از ۲ تا ۶ سال به طول می انجامد و دائم رشد می کنند.

در مرحله دوم که مرحله انتقال است، سرعت رشد موها کم کم کاهش پیدا کرده تا به مرحله صفر برسد که معمولاً ۴ هفته طول می کشد. مرحله سوم نیز استراحت است که معمولاً تا ۳، ۴ ماه طول می کشد. در این مدت با کشیدن موها خصوصا در حمام، ریزش پیدا می کنند و بعد از این مدت، موی جدیدی جای آنها را می گیرد و آنها را به خارج هدایت می کند.

زنان باردار معمولاً از شکنندگی ناخن و ایجاد شیارهای عرضی در ناخن هایشان شکایت می کنند و در مواردی هم ممکن است ناخن ها از بستر جدا شود. این تغییرات ناخن نیز به تغییرات هورمونی نسبت داده می شود ولی باید علل دیگر این تغییرات در ناخن ها هم بررسی شود. در همین راستا دکتر غفارپور توصیه می کند؛ چون در این دوره ناخن ها رشد خوبی دارند و بسیار هم شکننده هستند، بهتر است زنان از کرم های مرطوب کننده استفاده کنند تا به بهبود نسبی دست پیدا کنند.به هرحال بیماری های پوستی هر کیفیتی که داشته باشند، چه به صورت دانه های ریز ظاهر شوند یا به صورت ضایعات پوستی باید به فکر درمان و بهبود آنان بود و این امر هرگز امکانپذیر نخواهد بود، مگر آنکه بلافاصله بیمار به پزشک متخصص پوست مراجعه کند و اقدامات خوددرمانی و استفاده از داروهای پیشنهادی از سوی دوستان و آشنایان شان پرهیز کنند.