سهمگین‌ترین و مرگبارترین توفان‌های تاریخ

وبسایت تابناک باتو - عباس رهامی: این روزها مردم زیادی در قاره آمریکا در حال دست و پنجه کردن با خسارات یکی از قوی ترین توفان های سال های اخیر هستند. بادهای این توفان غول آسا تا ۲۶۰ کیلومتر بر ساعت سرعت داشتند که نتیجه آن کشته شدن بیش از صد تن و بی خانمان شدن افراد زیادی دیگری بود.

هرچند این توفان بسیار قدرتمند بود، نمی توان آن را قوی ترین توفان ثبت شده دانست. در حقیقت این توفان در مقابل توفان های قدرتمندی که اطلاعات آن ها در یک سده اخیر ثبت شده است، نه از نظر قدرت و نه از نظر تخریب، چندان بزرگ به نظر نمی رسد.

از زمانی که بشر حدود یک صد سال و پنجاه سال پیش شروع به ثبت اطلاعات توفان ها کرده، تا کنون توفان های سهمگین زیادی دیده شده است.

ولی پیش از اینکه شمارش معکوس قدرتمند ترین توفان ها را شروع کنیم، بد نیست اطلاعات مختصری هم از این توفان ها داشته باشیم.

توفان، گردباد و هاریکین چه هستند؟


نخستین چیزی که باید بدانید این است که وقتی شما واژه توفان را به کار می برید، در واقع به یک پدیده جوی ولی به صورت خیلی کلی اشاره می کنید. مفهوم کلمه توفان این است که هوا به شدت متلاطم بوده و باد شدیدی می وزد. در واقع باد شدید، تگرگ، توفان همراه با رعد و برق، بارندگی شدید، گرد و خاک شدید، کولاک و ... همگی جزو توفان ها به شمار می آیند.

گردبادها و هاریکین ها (Hurricane) هم به طور کلی جزو توفان محسوب می شوند، ولی به خاطر ویژگی خاصشان، یعنی مسیر دایره ای شکلشان، با دیگر توفان ها تفاوت دارند.

توفانی که آمریکا را در نوردید در واقع یک هاریکین دسته ۵ بود. هاریکینی که «متیو» (Matthew) نام داشت. در واقع گردباد و هاریکین از خیلی جهات شبیه به هم هستند. هر دو دایره ای شکل هستند و مسیر باد در آن ها به سمت بالاست. با این حال ساز و کار این دو کلاً با هم فرق دارد.


مشخص ترین تفاوت هاریکین و گردباد، اندازه آن هاست. بزرگ ترین و خشن و ترین و قوی ترین گردبادی که تا کنون ثبت شده، قطری حدود ۲.۵ کیلومتر داشته است. سرعت باد در گردبادها حتی ممکن است تا ۵۰۰ کیلومتر بر ساعت هم برسد، ولی گردباد به طور کلی قد و قواره کوچکی دارد و طول عمرش هم زیاد نیست و پس از طی کردن مسافت کوتاهی، متوقف می شود.


هاریکین ولی درست برعکس گردباد، ابعاد و اندازه بسیار بزرگی دارد. قطر یک هاریکین حتی می تواند تا ۲۰۰۰ کیلومتر هم برسد که در مقایسه با گردباد بسیار بزرگ تر است. هاریکین ها در واقع توفان های حاره ای هستند که روی اقیانوس ها شکل می گیرند و گاهی به سوی خشکی حرکت می کنند. هاریکین هزاران کیلومتر حرکت و در طی عمر چند روزه خود همه چیز و همه جا را نابود می کند.

بنابراین بیشتر توفان هایی که باعث مرگ هزاران تن در سراسر دنیا می شوند، هاریکین ها با آن ابعاد بزرگ و غول آسایشان هستند و نه گردباد! حال به بحث اصلی بازمی گردیم.

گفتیم که هاریکین متیو با آنکه بزرگ و مخرب است، بزرگ ترین یا قوی ترین و مخرب ترین هاریکین به شمار نمی آید. اکنون این پرسش پیش می آید که هولناک ترین هاریکین ها چه ابعادی داشتند؟

قدرتمندترین هاریکین ها


این فهرست بر اساس حداکثر سرعت باد هاریکین که حداقل یک دقیقه ثابت مانده باشد مرتب شده. البته افت فشار در هاریکین ها هم می تواند یکی از فاکتور های قدرتمند بودن هاریکین باشد.

هاریکین ها بر اساس قدرت و سرعت به پنج دسته تقسیم شده اند. در این دسته بندی هاریکین هایی با سرعت باد ۲۰۹ تا ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت در دسته چهار و توفان های بالاتر از ۲۵۲ کیلومتر در دسته پنج قرار گرفته اند.

البته بیشتر هاریکین ها مسیر خود را در دریا طی می کنند و وارد خشکی نمی شوند. با این حال این توفان ها چنان قدرتمندند که وارد شدن هر کدام از آن ها به خشکی منجر به وارد شدن میلیاردها دلار خسارت و کشته شدن صد ها نفر می شود.

7. هاریکین میچ (Mitch)، دسته پنج


هاریکین میچ در سال ۱۹۹۸ در اقیانوس اطلس شکل گرفت. سرعت ۲۹۵ کیلومتر بر ساعت این هاریکین باعث کشته شدن افراد زیادی شد. با آن که این هاریکین در اقیانوس تا حد زیادی تضعیف شده بود، ولی به دلیل آن که محل برخورد آن با خشکی در هندوراس اتفاق افتاد، افراد زیادی قربانی این هاریکین شدند.

کشور هایی عمدتاً توسعه نیافته در مسیر این هاریکین قرار گرفتند که باعث شد آمار و ارقام کشته ها و خسارات این هاریکین به عدد هولناک 11،373 برسد!

هندوراس با ۷ هزار کشته و نیکاراگوئه با ۳۸۰۰ کشته بیشترین کشته ها را در این هاریکین داشتند.

۶. هاریکین گیلبرت (Gilbert)، دسته پنج


هاریکین گیلبرت در سال ۱۹۸۸ ایجاد شد و مسیر خود را از خلیج مکزیک آغاز کرد. این هاریکین بادهایی با سرعت ۲۹۵ کیلومتر ایجاد کرد و در ۹ روز جان ۳۱۸ تن را گرفت. البته بیشتر عمر این هاریکین در دریا گذشت و زمانی که به خشکی رسید، دیگر زیاد جان نداشت. با این حال به خاطر مسیر حرکتش، خرابی زیادی به بار آورد. کشور هایی مثل هائیتی، جامائیکا، آمریکا ونزوئلا و ... تحت تأثیر این هاریکین قرار گرفتند.

۵. هاریکین لیندا (Linda)، دسته پنج


هاریکین لیندا در سال ۱۹۹۷ اتفاق افتاد. پیش بینی می شد، این هاریکین به ایالت کالیفرنیا در آمریکا هجوم آورد ولی بعدتر این هاریکین به سمت آبهای اقیانوس تغییر مسیر داد. لیندا بادهایی با سرعت ۲۹۵ کیلومتر بر ساعت را در مناطق تحت تأثیر ایجاد کرد و گفته می شود که اگر لیندا به خشکی راه پیدا می کرد، پس از هاریکین روز کارگر، مقام دوم قوی ترین و مخرب ترین هاریکین در خشکی تا آن تاریخ را به خود اختصاص می داد.

۴. هاریکین روز کارگر (Labor Day)، دسته پنج


هاریکین روز کارگر (Labor Day) در سال ۱۹۳۵ میلادی ایجاد شد. این هاریکین در دریای اطلس آغاز شد و سپس به سمت کشور آمریکا حرکت کرد. فقط بخش کوچکی از مسیر حرکت هاریکین از داخل خشکی بود ولی همین مقدار برای ایجاد خسارت های جبران ناپذیر در ایالت های جنوبی آمریکا کافی بود. سرعت ۲۹۵ کیلومتر بر ساعت بادهای این هاریکین در حدود ۴۰۰ کشته بر جای گذاشت.

۳. هاریکین ویلما (Wilma)، دسته پنج


این هاریکین در سال ۲۰۰۵ و در آمریکای مرکزی اتفاق افتاد. ویلما بادهایی با سرعت ۲۹۵ کیلومتر را ایجاد کرد. از آن جا که این هاریکین بیشتر مسیرش را در دریا پیمود، نهایتاً خسارات زیادی به بار نیاورد. در مواجهه با ویلما در مجموع ۸۷ تن کشته شدند که بیشترشان آمریکایی بودند.

۲. هاریکین آلن (Allen)، دسته پنج


آلن یکی از نادرترین هاریکین ها و قدرتمندترین هاریکین ها بود. این توفان در سال ۱۹۸۰ سواحل کارائیب و مکزیک را ویران کرد و پس از به سمت جنوب تگزاس رفت. سرعت باد در این هاریکین بسیار بالا بود و دستگاه های اندازه گیری سرعت ۳۰۵ کیلومتر بر ساعت را ثبت کردند. بیشترین خرابی این توفان در هائیتی اتفاق افتاد و صدها تن جان باختند. در مجموع ۲۶۹ نفر در این هاریکین جان باختند.

۱. هاریکین پاتریشیا (Patricia)، دسته پنج


هاریکین سهمگین پاتریشیا که در سال ۲۰۱۵ ایجاد شد، قدرتمندترین هاریکین ثبت شده در تاریخ نام گرفته است چرا که باد های این هاریکین با سرعت سرسام آور ۳۴۵ کیلومتر بر ساعت همه چیز را در هم کوبیدند. البته زمانی که این هاریکین روی به خشکی رسید سرعتش بسیار کمتر شده بود و به ۲۴۰ کیلومتر بر ساعت رسیده بود.

این بار شانس با مردم آمریکای مرکز یار بود، زیرا پاتریشیا از مناطق کم جمعیت عبور کرد که باعث شد فقط 6 تن جان خود را از دست بدهند.

مرگبار ترین هاریکین ها


با آنکه قدرتمندترین هاریکین ها همگی در اطراف قاره آمریکا اتفاق افتاده اند، بیشترین آمار کشته های مربوط به یک هاریکین تمام مربوط به کشورهای آسیا می شود.

۱۲. ۱۹۷۱ در هند ۱۰ هزار تن به دلیل وقوع هاریکین اوریسا جان باختند
11. هاریکین میچ که جزو قوی ترین هاریکین های تاریخ هم بود، حدود 11 هزار کشته در کشور های آمریکای جنوبی بر جای گذاشت.
۱۰. سال ۱۹۷۷ هند ۱۰ تا ۲۰ هزار مرگ را به خاطر هاریکین آن سال تجربه کرد.
9. بنگلادش در سال 1963 بار دیگر به واسطه هاریکین نابود شد و این بار حدود 20 هزار کشته داد.
۸. در سال ۱۹۶۵ باز هم در بنگلادش ۳۶ هزار نفر به خاطر هاریکین جان باختند.
7. سال 1935 در هند 60 هزار نفر به واسطه هاریکین آن سال کشته شدند.
۶. ۱۹۴۲ یکی از آن سال هایی بود که بنگلادش مرگ های زیادی به خود دید. در هاریکین آن سال ۶۰ هزار نفر مردند.
5. سال 2008 هاریکین دسته 4 نرگس کشور میانمار را در هم کوبید و موجب کشته شدن حدود 138 هزار نفر شد.
۴. ۱۹۹۱ در بنگلادش حدود ۱۳۸ هزار نفر به خاطر هاریکین دسته ۵ به نام ۰۵b کشته شدند
3. در سال 1876 هم بنگلادش فاجعه ای مشابه را تجربه کرده بود. در هاریکین آن سال حدود 200 هزار نفر جان باختند.
۲. هاریکین دسته ۴ نینا در سال ۱۹۷۵ در چین حدود ۲۳۰ هزار کشته بر جای گذاشت.
1. هاریکین دسته 4 بولا (bhola) در سال 1970 که در خلیج بنگال در نزدیکی بنگلادش تشکیل شد با آن که سرعت بادهایش معادل 240 کیلومتر بر ساعت بود، ولی حدود 500 هزار نفر را به کام مرگ کشاند!

چین و ژاپن هم از دیگر کشورهایی هستند که در تاریخ بار ها مورد هجوم هاریکین ها واقع شده اند و هر بار هزاران کشته داده اند.