ستاد مبارزه با چرندیات (۳۲)

برترین ها: «ستاد مبارزه با چرندیات» عنوانِ یک جریان بود که با صفحه ای در فیسبوک شروع به کار کرد و بسیار قوی و حساب شده به جنگ دروغ های اینترنتی و شایعاتی که به عنوان واقعیت به خورد مردم داده می‌شد، رفت.

در این سری مطالب سعی داریم به کمک داده های این صفحه و سایت های مرتبط، به بررسی دروغ ها و شایعات مشهوری که در هر از چند گاهی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به راه می افتند بپردازیم و با مستندات آن ها را برای شما تحلیل کنیم تا شاید قدم کوچکی در مسیر آگاه سازی مخاطبان عزیز باشد و باعث شود مِن بعد هر چیزی را که در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی دیدیم، سریع باور نکنیم. جدا از این گونه موارد، سعی در معرفی تکنیک های مبارزه با شایعات و مغالطه ها را در این سری مطالب داریم. با ما همراه باشید.

******
سوژه اول؛ آیا خوردن نوشابه و قرص نعنایی خطرناک است؟


سوژه دوم؛ داستان شیر احساساتی! مرگ این شیر از شدت غصه و اندوه واقعیت ندارد.

شایعه:

"در پاییز سال ۲۰۰۸ عکاس طبیعت «گری ون در والت» ادعا کرد که از شیر ماده‌ای در حین شکار، عکس‌برداری کرده و شاهد اتفاق غریبی بوده است. شیر پس از کشتن یک بز کوهی و دریدن او متوجه شده که او حامله است. بسیار مستأصل و عصبی شده، زوزه‌های جانکاه کشیده، برای طلب کمک نعره زده، مدت‌ها به حالتی عصبی دور جسد چرخیده! سپس جسد نوزاد را بیرون آورده، با احترام در جایی گذاشته و پس از مدتی بر زمین افتاده و از شدت غصه و اندوه ناشی از عذاب وجدان مرده است!"

از این سلسله عکس‌ها استفاده‌ی بسیاری شد و مردم و دولت‌ها از آن داستان‌ها ساختند. اما یک سال بعد داستان جالب دیگری ارائه شد! از آنجایی که این شیر در محوطه‌ی حفاظت شده زندگی می‌کرد کاملاً برای محیط بانان و علاقمندان شیرها در منطقه شناخته شده بود. او شکافی روی گوشش داشت که او را به راحتی متمایز می‌کرد. سال بعد محیط بانان عکس او را با توله‌هایش منتشر کردند. آن‌ها معتقدند که عملکرد شیر گرچه عجیب بوده اما ناشی از عذاب وجدان نبوده است! او فقط به این شرایط عادت نداشته و احتمالاً تصمیم گرفته کمی بخوابد و بعد شکارش را ببلعد! برای او شکار همواره خوراک است و نر، ماده، پیر، جوان، حامله، مادر و غیره نمی‌شناسد! او امروزه کاملاً سرحال است و همچنان شکار می‌کند…

این عکس در ۱۰ می ۲۰۰۹ برداشته شده است و متعلق به یکسال پس از این داستان است.

گرچه این داستان یک سال بعد نقض شد و عکاس هم آن را پذیرفت، اما مردم همچنان داستان اول را به علت احساسی بودن رها نمی‌کنند و این قصه با گذشت ۴ سال همچنان ادامه دارد!

منبع:

http://www.wild-eye.co.za/photochat/the-real-story/

http://photography.wild-eye.co.za/the-real-story

سوژه سوم؛ آیا این شخص مسافر زمان است؟

شایعه پردازان این بار عکسی را از دل موزه ها بیرون کشیده اند و برای آن داستانی شگفت انگیز و عامه پسند ساخته اند.

ابتدا نگاهی به متن داستان بیندازیم:

شایعه:

"مارس سال ۲۰۰۴ میلادی، موزه ملی بالورن مانادا، نمایشگاهی مجازی از عکس های قدیمی برگزار کرد که در چند روز اول، بخش آمار سایت از بازدید هزاران نفر در همان چند روز خبر داد.

اما آنچه حتی بیشتر از خود نمایشگاه خبر ساز شد و مردم بیشتری را برای تماشای عکس ها به نمایشگاه مجازی کشاند قدیمی بودن عکس ها نبود. بلکه عکسی خاص بود که با شرح « افتتاح دوباره پل فورک جنوبی در نوامبر ۱۹۴۰ پس از تخریب سیل » به نمایش گذاشته شده بود .

آنچه باعث توجه همگان به این عکس و جنجالی شدن ان شد، حضور مردی بود با ظاهری کاملا مدرن و دوربینی ظاهرا دیجیتالی. مردی که همه متفق القول می گفتند مسافری در زمان است و از قرن ۲۱ به آن سال سفر کرده و در تلاش بوده تا با دوربین امروزی اش از مراسم آن روز و مردم آن روزگار عکس های با کیفیتی گرفته و با خود به این روزگار بیاورد.

پل فورک جنوبی در شهر کوچک کلمبیا در بخش انگلیسی زبان کشور کانادا و رودی به همین نام قرار دارد. بر اساس آنچه در تاریخ آمده، بر اثر سیلی عظیم در سال ۱۹۳۹ این پل به طور کامل ویران شد، و بعد از گذشت یک سال پل به طور کامل بازسازی شد و در جشنی بزرگ با حضور همه ساکنین شهر و در میان شادی انها افتتاح شد.

در موزه مجازی Bralorne پایونیر ، از بریتیش کلمبیا ، کانادا. تصویر دیده می شود به طور عجیب فردی به ظاهری عجیب در آن تصویر قرار دارد.

مرد با آنچه که به نظر می رسد عینک آفتابی بسیار مدرن بر چشم دارد، با پوشیدن تی شرت مارک دار ، در حالی که در دست یک دوربین بر دست دارد در تصویر دیده می شود.

بسیاری به این نتیجه رسیده اند که این مسافر زمان در سال ۱۹۴۰ است و اثبات شده است.

همانطور که اشاره شد ، تصویر درج شده در واقع از طریق وب سایت رسمی موزه کانادا و در بخشی از آن بنام " زندگی های از گذشتان" توسط Bralorne - پیشگامان ، در دسترس عموم قرار گرفت و از فوریه سال ۲۰۰۴. آن را آنلاین قرار داده بودند و در ماه مارس و یا قبل از آن نیز آن را به عنوان معمایی بسیار پر اهمیت در وب سایت منتشر نمود.

با توجه به منبع این عکس که همان موزه بوده و باید این را در نظر گرفت که هیچ گونه دخل و تصرفی در آن صورت نگرفته (نظیر برنامه های گرافیکی چون فوتوشاپ و …) و نیز با توجه به سابقه تصویر هیچ گونه وسیله دیجیتالی در آن زمان برای ویراش عکس وجود نداشته است."

--------- ---
ادعای یافتن مدرکی مبنی بر سابقه‌ی سفر در زمان توسط انسان یا وجود مسافر زمان ادعای جدیدی نیست و پیشینه‌ای طولانی دارد مثلا در اینجا و اینجا نمونه هایی از این ادعاها را می توانید ببینید.

داستان "مرد امروزی در مراسم افتتاحیه‌ی پل در ۱۹۴۱" (Modern man at ۱۹۴۱ bridge opening) هم یکی از همین ادعاهاست.

عکس فوق همانطور که داستان ادعا می کند مربوط به موزه‌ی مجازی کاناداست و عکسی از بازگشایی پل South Fork در نوامبر سال ۱۹۴۰ می‌باشد و ظاهراً در آن هیچگونه دستکاری صورت نگرفته است .
اما آیا بقیه‌ی ادعاهای داستان نیز صحت دارند؟

اگر به نسخه‌ی با کیفیت تری از عکس یا نمای نزدیک تری از مرد امروزی نگاهی بیندازید متوجه خواهید شد که عینک آفتابی این مسافر زمان آنقدرها هم مدرن و امروزی نیست! علاوه بر آن، تاریخچه‌ی استفاده از عینک های آفتابی حتی قدیمی‌تر از تاریخ این عکس است و به سال‌های ابتدایی قرن بیستم بر می گردد. در ۱۹۲۹ سم فُستر (Sam Foster) دست به تولید انبوه عینک های آفتابی در آمریکا زد و در سال ۱۹۳۶ حتی عینک های پلاریزه شده (polarized) هم موجود بودند! ( + + + )

جالب تر از آن اینکه مدل های مشابه عینک‌های آفتابی امروزی در آن سال‌ها هم یافت می شده است.

از طرفی باربارا استانویک (Barbara Stanwyck) هم در فیلم غرامت مضاعف (Double Indemnity) در سال ۱۹۴۴ از عینکی مشابه استفاده کرده بود :

همینطور با کمی دقت متوجه خواهید شد که دوربین این مسافر زمان هم هیچ شباهتی به دوربین‌های دیجیتال امروزی (چه مدل های compact و چه مدل های DSLR) ندارد، بلکه بیشتر به دوربین‌های جیبی تاشوی کداک (Folding Pocket Kodak) شباهت دارد که از اوایل قرن بیستم (یعنی حدود ۴۰ سال قبل از تاریخ این عکس) رایج و متداول بوده اند ( + + + + + )

البته در آن زمان مدل‌های حتی کوچک تر و جمع و جور تری از دوربین‌های کداک هم موجود بودند .

از طرفی به نظر می‌رسد فردی که در سمت چپ تصویر کنار اتوموبیل ایستاده است هم دوربینی جیبی در دست دارد:

اما تی-شرت مارک‌دار چه توجیهی دارد؟ به احتمال زیاد در این عکس شاهد یک گرمکن (sweatshirt) ورزشی با لوگوی تیم ورزشی هستیم (چیزی که در آن دوران رایج بوده) نه یک تی-شرت امروزی:

در همین گالری موزه مجازی کانادا شاهد عکس های قدیمی تری هستیم که روی لباس تیم ورزشی آنها یک حرف انگلیسی یا لوگو حک شده (برای مشاهده با اندازه‌ی بزرگ‌تر بر روی عکس‌ها کلیک کنید): ( ۱ ۲ ۳ ۴ )

این طور به‌نظر می‌رسد که چیزی که این عکس را غیر طبیعی جلوه می‌دهد، تفاوت ظاهر این مرد با بقیه‌ی افراد حاضر در افتتاحیه پل می‌باشد، که خود به دلیل پوشیدن لباس‌های غیر رسمی می‌باشد. همانطور که امروزه هم اگر کسی در یک مراسم رسمی از لباس‌های غیر رسمی و غیرمعمول استفاده کند به چشم می‌آید والبته حضور ایشان و لباس و دوربینشان به صورت کلی برای سایر حاضرین در عکس تعجب برانگیز نیستند اما برای دوستداران شبه علم و شایعات بسیار عجیب و نشانه هایی از مسافرت در زمان محسوب می شوند.

سوژه چهارم؛ آیا خوردن بال مرغ برای زنان خطرناک است؟

به احتمال زیاد شما نیز شایعه ای که اصرار داشت به تمام زنهایی که می شناسید بگویید بال مرغ نخورند را در فضای مجازی خوانده اید.

نمونه ای از شایعه:

"از خوردن بال مرغ بپرهیزید!! > > > به ویژه بانوان
" لطفا اطلاع رسانی کنید "
خانمی به منظور برداشتن زائده ای که اخیرا در رحمش رشد کرده بود، تحت عمل جراحی قرار گرفت کیست برداشته شده پر از مایع خون مانند و تیره رنگی بود. به گمانش، پس از این جراحی سلامتی خود را باز یافته است. او سخت در اشتباه بود! تنها چند ماه پس از عمل جراحی بیماری او دوباره عود کرد با پریشانی جهت تشخیص به متخصص زنان مراجعه کرد در طول معاینه، پزشک سوالی از او پرسید که او را به تعجب واداشت. پزشک از او پرسیده بود که آیا او از مصرف کننده های پر و پا قرص بال مرغ است و او در حالی که به این سوال پاسخ مثبت می داد با خود می اندیشید که چطور پزشک زنان از عادات غذایی او باخبر است واقعیت این است که امروزه در این دنیای مدرن برای تسریع رشد، به مرغ ها هورمون استروئید تزریق می شود تا میزان سرعت در تامین نیاز جامعه فراهم گردد این نیاز، نیازی نیست جز نیاز غذایی اجتماع. تزریق استروئید به مرغ در ناحیه گردن یا بال انجام می شود. بنابراین تجمع استروئید در این دو ناحیه از همه جا بیشتر است. استروئیدها دارای اثرات وحشتناکی بر روی بدن انسان هستند. علاوه بر تسریع رشد، اثرات بسیار خطرناک تری در مجاورت با هورمون های زنانه ایجاد می کنند که منجر می شود تا زنان هرچه بیشتر مستعد رشد کیست در رحم خود باشند.بنابراین توصیه می شود که افراد مراقب رژیم غذایی خود بوده، از دفعات استفاده از بال مرغ بکاهند."

این شایعه هم ترجمه‌ی خط به خط یک شایعه‌ی ایمیلی (Email rumor) معروف خارجی منتشر شده در سال ۲۰۰۴ است.

متن شایعه‌ی اصلی:

Don't eat chicken wings - Ladies especially!
This is a true story! I am very concerned about the health of the people out there especially the women!
A friend of mine recently had a growth in her womb and she underwent an operation to remove the cyst. The cyst removed was filled with a dark coloured blood.
She thought that she would be recovered after the surgery but she was terribly wrong. A relapse occurred just a few months later. Distressed, she rushed down to her gynecologist for a consultation. During her consultation, her doctor asked her a question that puzzled her. He ask if she was a frequent consumer of chicken wings and she replied yes wondering as to how, he knew of her eating habits.
You see, the truth is in this modern day and age, chickens are injected with steroids to accelerate their growth so that the needs of this society can be met. This need is none other then the need for food. Chickens that are injected with steroids are usually given the shot at the neck or the wings. Therefore, it is in this places that the highest concentration of steroids exist.
These steroids have terrifying effects on the body as it accelerates growth. It has an even more dangerous effect in the presence of female hormones, this leads to women being more prone to the growth of a cyst in the womb.
Therefore, I advise the people out there to watch their diets and to lower their frequency of consuming chicken wings! People who receive this email, please forward it to your friends and loved ones. I am sure no one wants to see him or her suffer!

--------- ---
(نسخه‌ای مشابه به این شایعه هم درسال ۱۹۹۹ مشهور شده بود که ادعا می کرد مصرف بال یا گردن مرغ موجب رشد پستان در مردها می شود.)

اما حقیقت چیست؟

استفاده از هورمونهای رشد از جمله استروئید برای پرورش طیور دهه هاست که در بیشتر کشورهای جهان ممنوع شده است. در ایران نیز ظاهراً از هیچ نوع هورمونی در صنعت مرغداری استفاده نمی شود و شایعات مربوط به استفاده از هورمون در مرغداری ها بارها از سوی سازمان ها و نهادهای مختلف تکذیب شده است. البته این عدم استفاده نه به دلیل ممنوعیت قانونی ونظارت و نه احساس مسئولیت مرغدار است، بلکه گویا به علت بالا بودن قیمت هورمون، استفاده از آن در مرغداری ها به صرفه نیست:

پایگاه اطلاع رسانی دولت
خبرگزاری فارس

ایسنا
سلامت (فایل pdf)

اینکه امروزه شاهد وزن بالا و رشد سریع مرغ های صنعتی هستیم، ناشی از اصلاح نژادی، شرایط نگهداری و نوع تغذیه حیوان است و ربطی به استفاده از هورمون ندارد. حتی اگر از هورمون برای پرورش طیور استفاده شود به صورت خوراکی‌ و از طریق مکمل می باشد، نه تزریقی. بنابراین حتی در یک فرآورده گوشتی که برای پرورش آن از هورمون استفاده شده باشد شاهد تجمع هورمون ها در قسمت خاصی از بدن مرغ مثل بال یا گردن نخواهیم بود.

در گزارشی از دانشگاه کرنل درباره‌ی هورمون ها و استفاده از آنها در دام ها و فرآورده های خوراکی به طور کامل توضیح داده شده و در انتها به این جمع بندی رسیده است که تحقیقاتی که تا به حال انجام شده شواهدی مبنی بر تاثیر هورمون موجود در گوشت و محصولات لبنی بر سلامتی انسان به دست نمی دهد، اگرچه تحقیقات بیشتری لازم است.

از طرفی برخی انواع قرص های ضد بارداری خوراکی شامل مقادیر به‌ مراتب بیشتری از استروئید می باشند و اگر این هورمون باعث بروز کیست یا تومور باشد، خطر استفاده از این قرص ها بسیار بیشتر است.
عکس هایی که همراه این شایعه استفاده می شوند هم مربوط به Ovarian cyst یا کیست تخمدان می باشند. با جستجو در منابع پزشکی ( + + + ) در می یابیم که درباره‌ی علل بروز تومور یا کیست تخمدان هیچ اشاره ای به مصرف بال یا گردن مرغ، یا فراورده های گوشتی هورمونی، یا هورومون استروئید و… نشده است:

اما نگاهی هم بیندازیم به منابع معرفی شده در متن نسخه فارسی این شایعه:

۱. funkydowntown.com : این سایت نه یک سایت معتبر پزشکی‌ست و نه یک سایت خبری. بلکه یک سایت سرگرم کننده حاوی مطالب عامه‌پسند و سرشار از شایعات گوناگون است. اگر به لینک معرفی شده سری بزنید دقیقاً با متن کپی شده شایعه‌ی ایمیلی بدون کم و کاست مواجه می شوید. جالب است که نویسنده‌ی مطلب در سایت فوق صادقانه اذعان کرده است که این مطلب توسط ایمیل به دست وی رسیده و فقط در متن ایمیل ادعا شده که این داستان صحت دارد و منبع دیگری ندارد.

۲. . mylot.com : منبع دوم این شایعه لینک یک discussion (بحث) بین کاربران یک سایت است (که با اندکی دقت در URL لینک هم می شود این موضوع را متوجه شد!). اگر به این آدرس بروید با چیزی مانند مباحثه در فروم ها یا بحث زیر یک پست در فیسبوک مواجه خواهید شد و مشاهده خواهید کرد که کاربری مطلبی نوشته است مبنی بر اینکه اخیراً ایمیلی دریافت کرده که درباره‌ی مصرف بال مرغ هشدار می دهد و باقی مطلب کپی اصل متن ایمیل است. در ادامه دوستان این کاربر به او ثابت کرده اند که مطلبش شایعه‌ای بیش نیست و منابعی هم در رد این شایعه به او معرفی کرده اند و او هم ظاهراً متقاعد شده است و نوشته:

Well, since our mylot friend had confirmed that article is unreal, so hope you will continue to enjoy your favorite chicken wings…

۳. philq8.wordpress.com : منبع سوم مورد استناد شایعه یک وبلاگ است. با مراجعه به پست مورد ارجاع در‌خواهید یافت که نویسنده همان ایمیل مشهور را از دوستش دریافت کرده و چون طرفدار پروپاقرص بال مرغ است بسیار نگران شده و دست به تحقیقات گسترده ای در اینترنت زده. در انتها هم به این نتیجه رسیده که ادعای ایمیل شایعه است و از این موضوع ابراز خوشحالی کرده و نوشته:
I'm glad that the email I received was just a hoax.

پس منبع سوم نه تنها منبعی برای تایید شایعه نمی باشد، بلکه شایعه را رد می کند.

-----
مطالعه‌ی بیشتر:
اسنوبز

سایت about