شگفت‌انگیزترین نقاب‌های باستانی؛ از صورتِ ارواح تا خورشیدِ گریان
نقاب‌ها از جملۀ تماشایی‌ترین و رازآمیزترین آثار به جا مانده از دوران باستان هستند. انگار مردمان عهد باستان هنوز از درون چشم‌های ساکن و منجمد این نقاب‌ها به ما خیره شده‌اند.
فرادید: نقاب‌ها از دوران باستان تا کنون در فرهنگ‌های مختلف با اهداف گوناگونی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در برخی فرهنگ‌های باستانی استفاده از «نقاب‌های مرگ» رایج بود؛ نقاب‌هایی که برای احترام و تقدیس بر روی صورت مردگان قرار داده می‌شد. بعضی‌وقت‌ها هم نقاب‌ها به عنوان بخشی از زره جنگجویان و برای حفاظت از صورت استفاده می‌شد. به علاوه، نقاب‌ها در مناسک مذهبی و آیینی بسیاری از فرهنگ‌های باستانی نقش مهمی داشتند.
جنس نقاب‌ها نیز بسته به اینکه چه استفاده‌ای از آن‌ها می‌شده، متفاوت بوده است؛ از نقاب‌ها طلایی، یشمی و فیروزه‌ای گرفته تا نقاب‌های سفالی و چوبی و حتی نقاب‌هایی از جنس صدف!
در اینجا با تعدادی از مشهورترین نقاب‌های باستانی یافت شده در کاوش‌های باستان‌شناسی آشنا خواهید شد.
نقاب‌های ۹ هزارسالۀ ارواح
این نقاب‌های سنگی که سیمایی ترسناک و مرموز نیز دارند، با قدمت ۹ هزار سال، کهن‌ترین نقاب‌هایی هستند که تا کنون در جهان یافت شده‌اند. این نقاب‌ها در فلسطین و در تپه‌های نزدیک بیت‌المقدس یافت شده‌اند. باستان‌شناسان اعتقاد دارند که این نقاب‌ها مخصوص استفاده در مناسک آیینی بوده‌اند و تصویری از چهرۀ ارواحِ مردگان به حساب می‌آمده‌اند.
نقاب‌های مصری
مصریان باستان انواع و اقسام نقاب‌ها را در فرهنگ‌شان داشتند؛ نقاب‌هایی به شکل چهرۀ انسان و نقاب‌هایی به شکل سر حیوانات. در نقاشی‌های دیوارۀ مقبره‌های مصری نیز تصاویر زیادی از افرادی به چشم می‌خورد که صورتشان با نقاب‌ها پوشانده شده است. نقابی که در تصویر می‌بینید یک نقاب مرگ طلایی است که در مقبرۀ منتوهوتپ (یکی از ملکه‌های مصر باستان در حدود ۳۶۰۰ سال قبل) پیدا شده است.
این نقاب مرگ طلایی نیز که با انواع سنگ‌های قیمتی تزیین شده است، مربوط به فرعون مشهور مصر یعنی توت‌عنخ‌آمون است.
مونالیزای یونانی
این نقاب به «نقاب مرگ آگاممنون» (یکی از جنگجویان افسانه‌ای یونان) معروف است. این نقاب حدود ۳۶۰۰ سال قدمت دارد و به خاطر لبخند محو و کمرنگی که انگار روی لب‌هایش نقش بسته است، با لقب «مونالیزای باستان» نیز شهرت پیدا کرده است.
نقاب‌های رومی
نقاب‌های رومی معمولا بخشی از زره جنگجویان بودند. این نقاب نیز که در میدان یک نبرد باستانی پیدا شده است، حدود دو هزار سال قدمت دارد.
این نقاب طلایی رومی نیز مربوط به قرن دوم میلادی است و در بستر یک کانال آب باستانی در شهر لیدن هلند یافت شده است.
نقاب‌های باستانی آمریکا
تمدن‌های باستانی زیادی در قارۀ آمریکا وجود داشته‌اند؛ از تمدن اولمک گرفته تا تمدن‌های آزتک و مایا. در همۀ این تمدن‌ها استفادۀ از نقاب‌ها هم برای مناسک آیینی و هم به عنوان نقابِ مرگ رواج داشت. نقابی که در تصویر بالا می‌بینید مربوط به تمدن اولمک و از جنس یشم است. این نقاب بین ۲۵۰۰ تا ۲۹۰۰ سال قدمت دارد.
این نقاب طلایی نیز متعلق به تمدن موچی است که در بین قرن‌های اول تا هشتم میلادی در کشور پرو شکل گرفته بود. تصاویری از خدایان با دندان‌های نیش‌مانند در تمدن موچی رواج داشتند و این نقاب نیز چنین تصویری دارد.
تمدن نازکا نیز از تمدن‌های باستانی در کشور پرو بوده است. این نقاب طلایی که بین ۲۵۰۰ تا ۲۲۰۰ سال قدمت دارد احتمالا تصویری از یک کاهن را در حالتی روحانی و معنوی نشان می‌دهد. البته یک تفسیر دیگر هم این است که این نقاب تصویری از خدای خورشید است که دارد گریه می‌کند؛ این مضمونی بود که در تمدن‌های قدیمی منطقۀ آند رایج بود.
این نقاب حیرت‌انگیز که به صورتی موزاییکی و از جنس سنگ فیروزه ساخته شده، مربوط به ۵۰۰ تا ۶۰۰ سال قبل است و تصویری از خدای آتش در تمدن آزتک را نشان می‌دهد. جنس بدنۀ این نقاب از چوب سدر است، چشم‌هایش با نوعی مروارید و دندان‌هایش نیز با صدف ساخته شده‌اند. ظاهرا قبلا لایه‌ای از طلا نیز روی پلک‌های این نقاب وجود داشته است.
نقاب صدفی کره‌ای
این نقاب ترسناک حدود ۷۰۰۰ سال قدمت دارد و در نزدیکی شهر بوسان در کرۀ جنوبی یافت شده است. باستان‌شناسان احتمال می‌دهند که این روستاییان در هنگام اجرای مناسک آیینی‌شان از این نقاب‌ها استفاده می‌کرده‌اند.
ارسال نظر