«خانه فراغت»، دیزنی لند نیست ولی جذاب است

هفته نامه همشهری جوان - سید میلاد ناظمی: در یک ساختمان تاریخی جایی به اسم خانه فراغت تاسیس شده است، این خانه چه ویژگی هایی دارد؟

اسمش هم جذاب است؛ خانه فراغت! آدم فکر می کند باید چیزی شبیه دیزنی لند یا شهربازی باشد اما زمانی که به آدرسش نگاه می کنید؛ جا می خورید. هیچ کس توقع ندارد چنین پایگاهی در منطقه ۱۲ تهران که به قدیمی ترین منطقه پایتخت معروف است، برپا شده باشد. اما این فقط اول ماجراست. برای رسیدن به خانه اوقات فرغت باید کوچه پس کوچه های بسیار باریک محله امامزاده یحیی را پشت سر بگذارید تا تابلوی کوچه فخر الملک را پیدا کنید. وقتی از نصف کوچه گذر کردید، می بینید در دل آن همه خانه قدیمی و متروکه یک عمارت نوسازی شده تاریخی قرار دارد که حیاط دلبازش دل هر کسی را می برد.

دبیر الملک کیست؟

روی پوستر افتتاحیه اش تصویر مردی نقاشی شده که احتمالا هرکسی به جز بچه های انجمن اوقات فراغت او را به نام امیر کبیر می شناسند اما آن آقا همان میرزا محمدحسین خان فراهانی یا دبیرالملک خودمان است و نقاشی هم از روی یک تصویر بسیار قدیمی کشیده شده و مثل این که این دو واقعا به هم شبیه بوده اند. دبیر الملک تا قبل از این که از حکومت ناصرالدین شاه انتقاد کند وزیر داخلی ایران بود و با توجه به پسوند فراهانی اش؛ کلی کیا و بیا داشته اما از آن جا که ناصرالدین شاه رابطه خوبی با منتقدانش نداشته او را از دربار اخراج می کند.

بعد از این اتفاق به طور دقیق معلوم نیست دبیرالملک که سابقه تولیت حرم امام رضا (ع) را در کارنامه داشته به چه کاری مشغول می شود اما خیلی ها معتقدند این خانه به خاطر متراژ کم نمی تواند محل زندگی وزیر ناصرالدین شاه باشد. برخی ها هم می گویند دبیرالمک در دوران وزارتش در این جا ساکن نبوده و صرفا این خانه به او منصوب است.

انجمن حال خوب کن ها!

«اگه عاقل بودیم می رفتیم فلسفه می خوندیم نه اینکه بیایم اینجا این جا رو راه بندازیم!» هومن رازدار صحبت های خودش را با این شوخی شروع می کند. اما واقعیت این است که اعضای انجمن اوقات فراغت خیلی عاقل هستند که سراغ تاسیس چنین انجمنی در ایران رفتند که براساس آمارهای مختلف همواره به عنوان یکی از کشورهای نیازمند شادی معرفی می شود.

دلیل این اتفاق روشن است. برخلاف باقی کشورها کسی مقوله اوقات فراغت را در ایران جدی نمی گیرد چون از اهمیتش خبر ندارد. اوقات فراغت نقش مهمی در پیشگیری از جرائم، تربیت نسل آینده، خودسازی، نشاط اجتماعی و... دارد و با برنامه ریزی آن می شود از بحران های زیادی جلوگیری کرد. برای مثال در کنفرانس آخر انجمن اوقات فراغت، حجت الاسلام هادی صادقی معاون فرهنگی قوه قضاییه مبحثی با عنوان «رابطه کاهش جرم و اوقات فراغت» را ارائه کرد.

این مبحث در کنار مباحثی مثل شبکه های اجتماعی و اوقات فراغت، آموزش و اوقات فراغت، مدیریت در خانه ماندن و... در دانشگاه های خارجی به عنوان یک درس از رشته اوقات فراغت تدریس می شود. در کنار این رشته دانشگاهی، خیلی از کشورها نهادی به نام «سازمان برنامه ریزی اوقات فراغت» دارند و از این طریق به نیازهای تفریحی مردمشان پاسخ می دهند. درواقع انجمن اوقات فراغت، ایرانیزه شده طرح هایی است که سال های سال در کشورهای خارجی اجرا شده. به همین دلیل برنامه های انجمن اوقات فراغت علمی هستند و زیر نظر دکتر اردکانیان که 20 سال پیش توانسته مدرک دکترای فراغت را کسب کند طراحی می شود.

خوراکی ها

دور تا دور اتاق نمایشنامه خوانی تنگ های بزرگی قرار دارد که داخل آن ها با خوراکی مختلفی مثل اسمارتیز، شکلات، پاستیل و... پر شده است. کنار همه تنگ ها کاغذی با تصویر دبیرالملک قرار دارد و رویش نوشته: «لطفا دست بزنید!» این جا همان جایی است که ظرف های خوراکی پر می شوند.

اتاق موسیقی

دور تا دور اتاق از سازهای مختلف پرشده است و فضای اتاق با اسمش همخوانی کاملی دارد. این اتاق برای آن دسته از علاقه مندان به موسیقی تعبیه شده که جایی مناسب برای تمرین یا دورهمی ندارند. البته این مدل رویدادها نیاز به هماهنگی قبلی و پرداخت هزینه دارد اما عاطفه منتظری، مدیر خانه فراغت این وعده را به ما داد که هزینه استفاده از اتاق خیلی خیلی پایین باشد و شرایطی ایجاد نشود که کسی به خاطر این هزینه کم از آمدن به این جا پشیمان شود.

نمایشنامه خوانی

وقتی از درهای چوبی و قدیمی ورودی ساختمان عبور کنید وارد تالار اصلی عمارت دبیرالملک می شوید. چشمتان به یک کرسی بزرگ با نقاشی قدیمی که راوی دیدار خسرو و فرهاد است و توسط حسین اسماعیل زاده کشیده شده، قرار دارد. این بخش از خانه فراغت «تالار نمایشنامه خوانی» نام دارد که گروه های مختلف تئاتر و هنرمندان از آن استفاده می کنند. قرار است به زودی برنامه های فرش خوانی هم در این تالار برگزار شود.

اتاق معما

در زیرزمین عمارت واقع شده و همین چند ماه پیش بود که در گزارشی مفصل اتاق معما را معرفی کردیم. اتاق معما که خیلی زودتر از خانه فراغت راه افتاد. همان طور که از اسمش مشخص است این اتاق معمایی در خودش دارد که اگر درعرض یک ساعت پاسخش پیدا نشود، تهران منفجر می شود. این بخش از خانه فراغت حسابی طرفدار پیدا کرده و هر هفته کلی گروه برای شرکت در این رقابت ثبت نام می کنند.

اتاق سینما

اگر کسی بخواهد فیلم مورد علاقه اش را در کنار عزیزانش ببیند، راهی جز تماشای آن در تلویزیون یا لپ تاپ ندارد اما اتاق سینمای خانه فراغت کاری کرده که شما می توانید فیلم مورد علاقه خود را با کسانی که می خواهید، در یک سینمای کوچک نگاه کنید این عکس برای روی افتتاحیه است و رامبد جوان در حال تست سینما است.

غار تنهایی

به لحاظ علمی شادی فقط زمانی حاصل می شود که یک نفر به نیازهایش پاسخ درست بدهد حالا این نیاز می تواند خندیدن باشد یا گریه کردن. غار تنهایی یک اتاق بسیار کوچک برای پاسخ به بخشی از همین نیازهاست. آقای رازدار می گوید یک بار به یکی از مسئولان گفتم در جامعه ما اگر کسی دلش گرفته باشد و بخواهد جوری گریه کند که کسی نفهمد. هیچ کاری نمی تواند بکند اما ما غار تنهایی را به وجود آوریم تا هر کس هر قدر که نیاز دارد با خودش خولت کند و در آن جا به نیازهای درونی اش پاسخ دهد.

اتاق بازی

نوستالژیک ترین بخش خانه دبیرالملک دقیقا همین جاست. در این اتاق چند میز بزرگ قرار دارد و روی آن ها با وسایلی مثل هفت سنگ، فرفره و... پرشده است؛ وسایلی که اکثر متولدین دهه های 60 و 70 با آن ها بزرگ شده اند. به همین دلیل جمله «وای! از اینا» پرتکرارترین حرفی است که در اتاق بازی شنیده می شود. خیلی ها هم که با خانواده به این جا می آیند وسایل بازی را تحویل می گیرند و همگی با هم در حیاط بازی می کنند.

دوست دارم وقتم را در خانه اوقات فراغت بگذرانم

در مورد نحوه فعالیت رامبد جوان در انجمن فراغت سوالات زیادی هست. عده ای می گویند خندوانه بچه انجمن است و بعضی دیگر رامبد را همه کاره انجمن می دانند اما واقعیت با این گمانه زنی ها متفاوت است.

خیلی ها تصور می کنند که خندوانه و انجمن اوقات فراغت در هم تنیده هستند. همه این حرف ها به خاطر این است که رامبد جوان در هر دو، نقش محوری دارد. جوان رییس هیئت مدیره انجمن اوقات فراغت است اما بیشتر از هر کاری در اتاق های فکر فعالیت دارد و به خاطر کمبود وقت، خیلی درگیر مراحل اجرایی نمی شود.

عاطفه منتظری در مورد نقش اتاق فکر خانه اوقات فراغت در خندوانه می گوید: «ایده برنامه خندوانه برای شخص رامبد جوان است و بارها در جلسات ما گفته بود که جامعه ما نیاز به چنین برنامه ای دارد. در حال حاضر هم بخش اشتراکی خندوانه و انجمن فقط در بعضی از دوستان ماست که در هر دو مشغول هستند.»

در ساختار انجمن اوقات فراغت رامبد جوان رییس هیئت مدیره و هومن رازدار نایب رییس و مدیرعامل است اما این دو بیش از هر چیزی دو رفیق قدیمی هستند و اصلا به همین دلیل از ابتدای مطرح شدن ایده انجمن اوقات فراغت، رامبد جوان در آن نقش پیدا می کند و در کنار هومن رازدار آن را گسترش می دهد.

رامبد جوان در مصاحبه با یکی از رسانه ها در مورد نقش و علاقه اش به خانه اوقاغت فراغت گفته: «من یکی از طرفدارهای پر و پا قرص خانه فراغت هستم. بخش عمده ای از ایده پردازی اتفاقات آن جا برای خود من است. پس دوست دارم بروم و وقتم را آنجا بگذرانم. موضوعات مختلف مثل برنامه سازی (خندوانه) یا فیلمسازی بالاخره یک روزی تمام می شود ولی فکر می کنم انجمن هیچ وقت تمام نشود. همین باعث می شود انگیزه من برای تمرکز روی انجمن بیشتر هم باشد.»