ایرانی ها ۲۴ ساعت خود را چگونه می گذرانند؟

هفته نامه تجارت فردا - مرضیه محمودی: مرکز آمار ایران می گوید ایرانی ها بیش از نیمی از روز خود را صرف نگهداری و مراقبت شخصی خود می کنند؛ می خوابند، غذا می خورند، به نظافت و کارهای شخصی خود می پردازند. به طور متوسط سه ساعت در روز کار و فعالیت های شغلی انجام می دهند. کمی بیشتر از این یعنی سه ساعت و 18 دقیقه خانه داری می کنند. روزانه دو ساعت از انواع رسانه های جمعی استفاده می کنند. یک ساعت را صرف فعالیت های آموزشی و فراگیری می کنند و یک ساعت هم صرف انواع فعالیت هایی که در گروه مشارکت های اجتماعی جای می گیرد. 16 دقیقه ورزش می کنند، 9 دقیقه فعالیت های فرهنگی و تفریحی انجام می دهند و در نهایت 2 دقیقه برای کارهای خیر و داوطلبانه وقت می گذارند.

بر این اساس ایرانی ها 0.13 درصد وقت خود را صرف کارهای خیریه و دیگران می کنند و 54 درصد را صرف مراقبت شخصی از خود.

این گزارش یک روز از گذران وقت ایرانی هاست. ترکیبی که با تغییرات بسیار کمی می توان آن را به گروه های سنی، تحصیلی، جنسی و کاری هم تسری داد. یعنی اگرچه ممکن است تعداد ساعات انجام فعالیت های درسی برای محصلان بیش از شاغلان باشد یا مردان بیش از زنان فعالیت شغلی داشته باشند اما ترتیب صرف زمان برای 9 فعالیتی که در این پژوهش مد نظر قرار گرفته در همه گروه ها تقریبا یکسان است مگر در مواردی که بتوان اختلافات جزیی میان گروه ها مشاهده کرد. بر این اساس شاید بتوان در یک عبارت کلی گفت همه ایرانی ها صرف نظر از سن، جنس، تحصیلات و شغل، وقت خود را به یک شیوه می گذرانند و اولویت های گذران وقت در همه آنها یکسان است.


این اولویت حتی طی گذر زمان هم تغییر چندانی نداشته است چون اولین گزارش گذران وقت در نقاط شهری که در پاییز ۸۷ هم منتشر شد دربرگیرنده همین سبک گذران وقت بود. یعنی بیشترین زمان صرف مراقبت و نگهداری از خود می شود، بعد فعالیت های شغلی برای مردان و امور خانه داری برای زنان قرار دارد. استفاده از رسانه های جمعی، مشارکت اجتماعی و فعالیت های آموزشی در رتبه های بعدی قرار می گیرند. فعالیت های فرهنگی و تفریحی کمتر از نیم ساعت زمان افراد در کل روز را می گیرد و فعالیت های خیریه و داوطلبانه هم روزانه دو دقیقه!

صرف نیمی از روز برای نگهداری از خود

افراد ۱۵ ساله که جامعه آماری این تحقیق بوده اند به طور میانگین ۱۳ ساعت و ۱۲ دقیقه یعنی بیش از نیمی از یک روز را صرف نگهداری و مراقبت شخصی از خود می کنند. البته زنان بیش از مردان وقت برای نگهداری و مراقبت شخصی خود می گذارند؛ مردان روزانه ۱۳ ساعت و سه دقیقه و زنان ۱۳ ساعت و ۲۰ دقیقه.

مردان هفت برابر زنان زمان خود را صرف فعالیت های شغلی و کاری می کنند. یعنی در حالی زنان تنها به طور میانگین ۴۱ دقیقه طی روز فعالیت شغلی انجام می دهند که مردان پنج ساعت و ۱۲ دقیقه مشغول کار خارج از منزل هستند. این نسبت در مورد خانه داری کاملا معکوس است. یعنی در حالی که مردان تنها یک ساعت و هفت دقیقه از روز را صرف خانه داری می کنند، زنان پنج برابر بیشتر از مردان برای امور خانه داری وقت می گذارند.

تنها در مورد فعالیت شغلی و خانه داری اختلاف فاحش ساعت میان زنان و مردان وجود دارد وگرنه در مورد هفت فعالیت دیگر میان این دو گروه جنسی اختلاف چندان زیادی وجود ندارد. برای نمونه هر دو گروه دو ساعت از رسانه های جمعی استفاده می کنند. هر دو گروه حدود یک ساعت صرف فعالیت های آموزشی و فراگیری می کنند.


هر دو حدود یک ساعت فعالیت های مربوط به مشارکت اجتماعی را انجام می دهند. نکته قابل توجه صرف زمان بسیار کم برای فعالیت های فرهنگی، ورزشی و خیریه در هر دو گروه است. مردان ۱۱ دقیقه فعالیت فرهنگی دارند و زنان هفت دقیقه. مردان ۲۲ دقیقه صرف فعالیت های ورزشی می کنند و زنان نصف آن یعنی ۱۰ دقیقه. وضعیت گذران وقت برای امور خیریه و داوطلبانه هم بسیار قابل توجه است. تنها دو دقیقه در روز صرف چنین فعالیتی می شود.

به عبارتی می توان گفت افراد ۷۸ درصد زمان خود را صرف سه فعالیت مراقبت شخصی، کار و خانه داری می کنند. از ۲۱ درصد زمان باقیمانده هم نیمی را صرف استفاده از رسانه ها می کنند و تنها ۱۰ درصد از وقت خود را صرف فعالیت های آموزشی، ورزشی، فرهنگی و کارهای خیریه می کنند. نکته قابل توجه دیگر این است که این نحوه گذران وقت در میان ایرانی ها هم طی دوره اول (پاییز ۸۷) هم در دوره دوم مورد بررسی (پاییز ۹۳) تغییر چندانی نداشته.

اولویت آموزشی به جای کار و خانه داری

الگوی گذران وقت در میان جوانان ۱۵ تا ۲۴ سال با الگوی کلی کمی متفاوت است. جوانان یک ساعت کمتر از متوسط کلی جمعیت زمان صرف نگهداری و مراقبت شخصی خود می کنند. همچنین مدت زمانی که صرف خانه داری و کار و فعالیت شغلی می کنند در مقایسه با حالت کلی از نیم ساعت هم کمتر است اما چهار برابر حالت کلی وقت صرف فعالیت های آموزشی و فراگیری می کنند به نحوی که چهار ساعت و ۲۴ دقیقه طی یک روز را صرف این کار می کنند اما فعالیت های ورزشی و فرهنگی آنان کمی بیش از متوسط کل جمعیت است و درست به اندازه بقیه از رسانه های جمعی استفاده می کنند. این گروه هم مانند دیگران تنها دو دقیقه در روز کار خیریه و داوطلبانه انجام می دهند.


در میان زنان و مردان این گروه سنی هم تفاوت معناداری میان صرف زمان فعالیت های شغلی و خانه داری وجود دارد. مردان دو ساعت و ۲۴ دقیقه کار و فعالیت شغلی دارند در حالی که این نسبت برای زنان تنها ۲۰ دقیقه است. در مقابل، زنان سه ساعت خانه داری می کنند اما این زمان برای مردان تنها ۳۷ دقیقه است.

گذران وقت بر اساس وضعیت فعالیت اقتصادی

بررسی گذران وقت بر اساس وضعیت اقتصادی افراد (شاغل، بیکار، خانه دار، محصل، دارای درآمد بدون کار و سایر) نتیجه از قبل مشخصی دارد. جدای از مراقبت و نگهداری شخصی که در همه گروه ها بیش از ۱۳ ساعت را به خود اختصاص می دهد، بیشترین زمان شاغلان یعنی حدود هفت ساعت و ۲۶ دقیقه صرف کار می شود، بیشترین زمان محصلان صرف فعالیت های آموزشی می شود، افراد خانه دار حدود شش ساعت صرف خانه داری می کنند، افراد بیکار زمان بیشتری را صرف رسانه های جمعی و مراقبت های شخصی می کنند و افراد دارای درآمد بدون کار (افراد بازنشسته یا مالکان سهام و ...) گوی سبقت در مراقبت از خود را از بیکاران هم ربوده اند و بیش از همه گروه ها برای نگهداری و مراقبت شخصی از خود وقت می گذارند. (۱۵ ساعت و ۴۰ دقیقه)

اما از نکات قابل توجه در این دسته بندی این است که مردان شاغل بیش از زنان شاغل زمان صرف فعالیت های شغلی می کنند. مردان هفت ساعت و ۴۴ دقیقه و زنان ۵ ساعت و ۲۳ دقیقه کار می کنند. در مقابل زنان شاغل بر اساس همان دیدگاه سنتی بیش از سه برابر مردان زمان صرف امور خانه داری و یک ساعت کمتر از مردان صرف مراقبت و نگهداری شخصی می کنند.


زمانی هم که گروه شاغلان صرف فعالیت های آموزشی، ورزشی و فرهنگی و تاریخی می کنند کمتر از دیگران است.

مردان و زنان بیکار تقریبا به یک نسبت وقت خود را می گذرانند و فقط مردان یک ساعت بیش از زنان زمان صرف نگهداری و مراقبت شخصی خود می کنند. در مورد محصلان هم نکته جالب این است که حدود هفت ساعت در روز را صرف امور آ»وزشی می کنند و رد مقایسه با دیگران زمان کمتری را صرف مراقبت شخصی از خود می کنند (۱۲ ساعت و ۱۸ دقیقه).

مردان دارای درآمد بدون کار بیش از همه گروه ها و حدود ۶۷ درصد زمان خود را صرف مراقبت و نگهداری شخصی می کنند. همچنین این گروه با صرف سه ساعت و ۱۰ دقیقه رکورددار استفاده از رسانه های جمعی هستند و حتی از افراد بیکار هم بیشتر از رسانه های جمعی استفاده می کنند.

تحصیلکرده های فراری از خانه داری

یکی دیگر از تقسیم بندی های مرکز آمار بررسی گذران وقت بر اساس وضعیت تحصیل و سطح سواد افراد است. بر اساس یافته های این تحقیق، هر چه سطح تحصیلات افراد بیشتر می شود، مدت زمانی که صرف فعالیت های کاری و شغلی می کنند هم بیشتر می شود و به تناسب آن زمانی که صرف خانه داری می کنند کاهش می یابد، به نحوی که افراد دارای دکترای تخصصی دو برابر حالت کلی زمان صرف کار می کنند (پنج ساعت و ۲۴ دقیقه)، در مقابل یک سوم حالت کلی (یک ساعت و ۲۹ دقیقه) زمان صرف خانه داری می کنند.


نکته دیگر اختلاف میان ساعات صرف شده بعد از افراد بی سواد، سوادآموزی و ابتدایی و راهنمایی، مربوط به دکترای تخصصی (۳۵ دقیقه) است. اگرچه صرف زمان برای فعالیت های ورزشی و تفریحی در همه گروه ها بسیار کم است اما دکترای تخصصی در مقایسه با دیگران زمان بیشتری را صرف فعالیت های ورزشی (۵۸ دقیقه) و فرهنگی و تفریحی (۳۴) می کنند. کمترین زمان هم مربوط به گروه بی سوادان است. (صرف چهار دقیقه در روز)

همه گروه های تحصیلی چه با سواد و چه دکترای تخصصی همه به یک میزان (حدود دو ساعت) وقت صرف استفاده از رسانه های جمعی می کنند. دو دقیقه صرف وقت برای امور خیریه و داوطلبانه هم که همچنان به قوت خود باقی است.

مجردها ۱۵ برابر متاهل ها زمان برای آموزش صرف می کنند

الگوی فعالیت های گذران زمان بر حسب وضعیت زناشویی نشان می دهد مجردها ۱۵ برابر بیش از دیگر گروه ها زمان صرف فعالیت های آموزشی می کنند اما در مقابل زمان بسیار کمتری را صرف مراقبت شخصی و نگهداری از خود می کنند.

در میان چهار وضعیت بررسی شده، زنان و مردان دارای همسر در مقایسه با گروه های دیگر زمان بیشتری (۳ ساعت و ۱۹ دقیقه) را صرف کار و فعالیت های شغلی می کنند. بعد از آن افراد بی همسر طلاق گرفته و افراد هرگز ازدواج نکرده قرار دارند اما افرادی که همسر خود را از دست داده اند تنها ۳۸ دقیقه در روز کار می کنند.


اختلاف فاحش این گروه ها در حوزه فعالیت های آموزشی و فراگیری است. نتایج این گزارش مرکز آمار نشان می دهد افراد دارای همسر در کل روز تنها ۱۱ دقیقه فعالیت آموزشی دارند. این زمان برای افراد بی همسر در اثر فوت ۱۵ دقیقه و برای بی همسران در اثر طلاق ۱۷ دقیقه است اما افراد هرگز ازدواج نکرده ۱۵ برابر دیگران زمان صرف فعالیت های آموزشی و فراگیری می کنند و سه ساعت و ۴۸ دقیقه طی روز فعالیت آموزشی دارند.

در مورد فعالیت خانه داری هر سه گروه دارای همسر، بدون همسر در اثر طلاق و فوت به اندازه نسبتا یکسانی (سه ساعت و ۳۰ دقیقه) زمان صرف می کنند و افراد مجرد کمترین زمان را صرف خانه داری می کنند (دو ساعت و شش دقیقه). میزان فعالیت های فرهنگی و تفیحی در میان همه گروه ها بسیار کم است اما افراد مجرد دو برابر متاهلان (۵ دقیقه) تفریح می کنند. میزان فعالیت های ورزشی مجردها هم دو برابر دیگر گروه هاست و حدود ۲۴ دقیقه در روز فعالیت های ورزشی دارند.

افراد دارای همسر و بی همسر در اثر طلاق به یک میزان و حدود ۱۳ ساعت زمان صرف مراقبت شخصی خود می کنند. بیشترین زمان برای مراقبت شخصی مربوط به افراد بدون همسر در اثر فوت است که روزانه ۱۵ ساعت و ۲۹ دقیقه را صرف امور شخصی و نگهداری می کنند و کمترین زمان هم مربوط به افراد هرگز ازدواج نکرده است که ۱۲ ساعت و ۵۱ دقیقه به امور شخصی و مراقبت می پردازند.