استقلال و پرسپولیس واگذار می شوند؟!

هفته نامه همشهری تماشاگر: سرانجام پس از مدت ها انتظار، آگهی مزایده دو باشگاه استقلال و پرسپولیس روز یکشنبه هفته گذشته در چند روزنامه منتشر شد. قیمت پایه هر یک از این دو باشگاه پرسابقه پیش تر ۲۹۰ میلیارد اعلام شده بود و پاکت های پیشنهادی که همین عدد یا فراتر از آن باشند ۹ اردیبهشت گشوده می شوند تا چنانچه واجد شرایط و قادر به پرداخت ۲۰ درصد از این مبلغ به صورت نقد و ارائه تضمین برای انجام تعهدات اقساط باشند مالک این دو باشگاه شناخته شوند. در نگاه اول اما هر فرد کنجکاوی دوست دارد بداند این باشگاه ها که ناگهان از «موسسه فرهنگی - ورزشی» به «شرکت تجاری» تبدیل شدند چه دارند یا به زبان فنی تر «دارایی» شان چیست که ۲۹۰ میلیارد تومان قیمت گذاری شده اند؟


دارایی های استقلال از این قرار و در ۴ فقره اعلام شده است: «اسم و علام تجاری یا برند، مجموعه ورزشی شهید مرغوبکار و تاسیسات و تجهیزات مربوطه، ساختمان مرکزی شرکت و ملک واقع در منطقه تلو».

دارایی های پرسپولیس نیز این سه فقره هستند: «اسم و علامت تجاری یا برند، مجموعه ورزشی شهید درفشی فر با تاسیسات و تجهیزات مجموعه و ساختمان مرکزی شرکت».

احتمالا خواهید گفت: همین؟! اما باید توضیح داد از «همین» نیز کمتر است! به این نکات توجه کنید:

۱- در حالی که از ورزشگاه مرغوبکار (البته با تاسیسات و تجهیزات و نه بدون آنها) به عنوان مایملک باشگاه استقلال یاد شده که این ورزشگاه در اجاره باشگاه بوده نه در تملک آن و در ۲۱ اردیبهشت همین امسال رییس اداره ورزش و جوانان غرب تهران از پایان اجاره ۱۷ ساله و بازپس گیری آن خبر داده و اعلام کرده بود: «با همکاری شهرداری منطقه ۱۶ بازسازی شده است.»

۲- ورزشگاه درفشی فر که به عنوان دارایی پرسپولیس اعلام شده نیز همین وضعیت را دارد و در تیر ماه ۱۳۸۳ با موافقت رییس جمهوری وقت به مدت ۱۵ سال از جانب تربیت بدنی غرب تهران در اختیار این باشگاه قرار گرفت و در این مورد، اجاره آن هنوز تمام نشده است! (جالب اینکه در هر دو فقره بر واگذاری همراه تاسیسات و تجهیزات تاکید شده که آدم را یاد اجاره ویلا در شمال می اندازد که تاکید می کنند با کولر گازی!)

۳- با توجه به استیجاری بودن دو ورزشگاه می توان پرسید آیا اداره تربیت بدنی یا ورزش و جوانان دو ورزشگاه خود در جنوب و غرب تهران را به عنوان اموال دو باشگاه در معرض فروش گذاشته است؟ یا اینکه در این چند ماه که مقدمات واگذاری فراهم شده اتفاقاتی رخ داده که رسانه ها از آن آگاهی ندارند و از حالت اجاره ای خارج شده و به مالکیت دو باشگاه درآمده اند؟ یا چون هم باشگاه ها متعلق به وزارت ورزش هستند و هم ورزشگاه ها این دو دارایی دندانگیر دیگری نداشته اند، دو ورزشگاه را هم ضمیمه کرده اند تا مزایده شیرین شود.

۴- زمین باشگاه استقلال را نیز زمین شهری در اختیار آن قرار داد و مساحت آن ۳۶ هزار متر مربع است و مشخص نیست که اسناد لازمه هم صادر شده یا نه. هر چند می توان احتمال داد که این پروسه طی شده که در آگهی رسمی آمده اما این نگرانی هم وارد است که خریداران چشم به این زمین و ساخت و ساز در آن به جا پروژه های ورزشی داشته باشند.

۵- از فحوای آگهی برمی آید که تاکید اصلی بر «برند» دو باشگاه است و قابلیت هایی که این دو نام دارند. اما همین برند پرسپولیس در این سی و چند سال چند بار تغییر نام داده و این اواخر بود که تازه دریافتند برند یعنی چه.


اوایل انقلاب نام پرسپولیس را ابتدا به «آزادی» تغییر دادند تا با تغییر موجه «تاج» به «استقلال» تناسب داشته باشد، بعد دیدند که تماشاگران به هم ناسزا می گویند و دو شعار اصلی انقلاب در مظان اهانت قرار می گیرند. پس از شهادت دکتر چمران نام باشگاه به «شهید چمران» تغییر یافت اما این نام هم یک هفته بیشتر دوام نیاورد چون خانواده شهید چمران اعتراض کرده و نگران فحاشی در ورزشگاه ها بودند. از آن پس نام آن شد: پیروزی. مردم می گفتند پرسپولیس ولی تلویزیون و مدیران می گفتند: پیروزی!

درد این میانه برخی هم به صرافت ثبت عنوان «پرسپولیس» به نام خودشان افتادند و معلوم نیست حالا هم مدعیانی دارد یا نه. به هر حال در دوران رویانیان بود که پیروزی دوباره رسما پرسپولیس شد و از این حیث مانند نقش مرحوم ططری را برای بازگشت نام کرمانشاه پس از یک دوره که «باختران» خوانده می شد ایفا کرد.

۶- در باشگاه های معتبر دنیا بازیکنان نیز در زمره دارایی ها به شمار می آیند و چون هر آن در معرض آسیب هستند آنان را بیمه می کنند و ارزش آنان با کسر فرانشیز محاسبه می شود. با اینکه دو باشگاه آبی و قرمز سالانه میلیاردها تومان صرف خرید بازیکن می کنند ولی هیچ یک از این خریدها در فهرست دارایی ها اعلام شده نیامده اند.

۷- سال ها پیش در مقاله ای نوشتم فروشگاه مرکزی قدس (کورش) در خیابان ولیعصر (عج) تهران بالای زرتشت را به موزه اقتصاد دولتی تبدیل کنید تا مردم بدانند اقتصاد دولتی و مصادره ای چه فرجامی دارد! چون در منطقه ای که فروشگاه های کوچک، کسب و کارهای پررونقی دارند و هیچ گاه خالی از کالا رها نمی شوند، در جایی که قلب مناطق تجاری تهران به حساب می آید، این فروشگاه یا خالی است یا هر از گاهی به جایی اجاره داده می شود و مستاجر هم غرفه غرفه واگذار می کند.

آگهی مزایده مورد بحث را نیز می توان نمونه ای دیگر از فرجام اقتصاد دولتی - مصادره ای دانست تا بدانیم چه بر سر این دو باشگاه آمده است؛ نه ورزشگاهی دارند نه مدرسه فوتبالی و اگر چیزی دارند، مرحمتی است و البته بیشترین «داشتنی»شان، این است که هر کدام ۵۰ تا ۶۰ میلیارد تومان بدهی «دارند» و یکی از اهداف وزارت ورزش در واگذاری اخیر نیز خلاص شدن از شرّ همین بدهی ها و شکایت های دم به دم مربیان و بازیکنان خارجی به فیفاست.

۸- تصور کنیم که بر روی این دو باشگاه دست نمی گذاشتند و اجازه می دادند با مدیریت بخش خصوصی ادامه یابند؛ آیا اکنون هر کدام در هر یک از ۳۱ مرکز استان یک ورزشگاه اختصاصی نداشتند؟

طبعا وابستگی مدیر باشگاه تاج به حکومت گذشته و شراکت مختصر صاحب پرسپولیس با خواهر شاه مخلوع - البته در جایی غیر از پرسپولیس - مانع ادامه فعالیت آنها در پی پیروزی انقلاب بود اما هزار روش دیگر هم برای مدیریت بهتر وجود داشت تا به این روز نیفتند و خدا را شکر که همین برند برای آنان باقی مانده است.

۹- ۲۰ درصد ۲۹۰ تا ۳۰ میلیارد تومان می شود ۵۸ میلیارد تومان و بخشی از این مبلغ را با فروش سهام به هواداران می توانند تامین کنند، ضمن اینکه خریداران دو باشگاه هم صاحب برند می شوند و هم خودشان به یک برند تبدیل می شوند.

هر چه باشد، واگذاری بهتر از ادامه وضعیت فعلی است، مشروط به اینکه خریداران واقعا در پی توسعه باشگاه ها باشند و سودای ساخت و ساز در املاک خریداری شده و تبدیل ورزشگاه ها به برج های مسکونی و تجاری را نداشته باشند یا این که مالکیت از کنترل دولت خارج شود ولی به جای واگذاری به بخش خصوصی واقعی در اختیار شبه دولتی قرار گیرند؛ دستگاه هایی که با تشکیل تعاونی یا کنسرسیوم هایی دو باشگاه را مالک شوند.

در این حالت بیم آن است که مهمترین سرمایه های دو باشگاه که میلیون ها هوادارند در معرض خطر قرار گیرد زیرا تماشاگر احساس تعلق گذشته را از دست می دهد و چنانچه به لحاظ سیاسی یا اجتماعی با مالکان جدید زاویه داشته باشد، فاصله می گیرد.

۱۰- وقتی دو باشگاه عملا هیچ ندارند اما برند و هوادار دارند بهتر می توان دریافت که چه خسران عظیمی بر سر برندهای ملی ما آمده یا توقیف یا توقف یک بنگاه فرهنگی یا رسانه ای چه زیان هنگفتی را متوجه آن سازمان می کند، چون دستیابی به اعتبار یک برند در یک پروسه بلندمدت اتفاق می افتد.

در دنیای امروز حتی کشورها با برندها شناخته می شوند. آمریکا با مایکروسافت، آلمان با بنز و ب.ام.و و کره جنوبی با سامسونگ. مهمترین برند جهانی ایران در حال حاضر شرکت ملی نفت ایران است؛ حال آن که قابلیت های فرهنگی و تجاری و اقتصادی ما بسیار فراتر از این است.

کوتاه سخن اینکه اصل واگذاری همچنان قابل دفاع است، از نحوه قیمت گذاری البته سردرنمی آوریم و اینکه عدد ۲۹۰ میلیارد تومان از کجا آمده ولی مانع از این نیست که به حال دارایی های این دو پس از این همه سال نباید هزاران افسور خوریم.
تنها وجه مثبت البته درک و توجه به اهمیت برندهاست.


هنوز هم سرخابی ها ۲۹۰ میلیارد تومان هستند؟

اجاره به شرط تملیک

هنوز هم سازمان خصوصی سازی اعتقاد دارد نیازی به تخفیف در رقم فروش تیم ها نیست و خریداران باید ۲۹۰ میلیارد تومان پرداخت کنند. البته با این توضیح که تنها ۲۰ درصد مبلغ در ابتدا به صورت نقدی پرداخت خواهد شد که ۵۸ میلیارد تومان است.

۲۳۲ میلیارد باقی مانده هم باید در اقساط ۵ ساله پرداخت شود که با یک حساب سرانگشتی قسط ماهیانه آن حدود ۴ میلیارد تومان خواهد بود.

براساس اطلاعیه سازمان خصوصی سازی، ۹ اردیبهشت ساعت ۲ عصر در محل سازمان خصوصی سازی مزایده سوم برگزار می شود. آخرین فرصت ارائه پاکت های پیشنهادی خریداران تا پایان وقت اداری روز ۸ اردیبهشت خواهد بود.

باز هم خریداری در کار نیست!

اما در این بین اخباری شنیده می شود که انگار نباید سومین دوره مزایده دو باشگاه استقلال و پرسپولیس را هم جدی گرفت. در روزهای گذشته همه حسین هدایتی را به عنوان خریدار قطعی پرسپولیس معرفی می کنند اما براساس اخبار غیررسمی او این بار هم سرخ های تهران را نمی خرد.

هدایتی که این روزها حتی تبلیغ روی پیراهن پرسپولیس را به «استیل آذین ایرانیان» اختصاص داده، در دو مرحله قبلی مزایده اعتقاد داشت قیمت ۲۹۰ میلیاردی برای فروش باشگاه ها زیاد است.

از آن سو هم سازمان خصوصی سازی بعد از دو مزایده که با رقم ۲۹۰ میلیارد تومان برگزار کرد و کسی برای خرید تیم ها پا پیش نگذاشت، حالا باز هم رقم پایه مزایده را کاهش نداده؛ با این حساب چه اتفاقی خواهد افتاد؟


اجاره سه ساله به جای خصوصی سازی

یکی از مدیرانی که از افراد تاثیرگذار هیات رییسه فدراسیون فوتبال به حساب می آید و البته در وزارت ورزش هم نفوذ دارد، از سرنوشت فروش دو باشگاه استقلال و پرسپولیس گفت: «این بار هم مطمئنیم کسی برای خرید دو باشگاه ثبت نام نمی کند. حتی در وزارت ورزش هم می دانند که سومین مزایده هم فایده ای ندارد چرا که اگر بنا به خرید تیم ها با این قیمت بود، در دو مزایده قبلی حداقل یک پیشنهاد برای خرید به سازمان خصوصی سازی ارسال می شد.»

اما با اینحال وزارت ورزش ترفندی دارد که برای فصل بعد دیگر مسئولیت هزینه های این دو تیم را نداشته باشد: «قرار است دو باشگاه به صورت سه ساله به دو تیم مدیریتی واگذار شوند. این دو تیم مدیریتی هزینه ای برای اجاره استقلال و پرسپولیس پرداخت نمی کنند و البته حق درخواست کمک از وزارت ورزش را هم نخواهند داشت. آنها باید سالیانه رقم سی میلیارد تومانی بودجه دو باشگاه را درآمدزایی کنند.»

مستاجران چه کسانی هستند؟

از چند روز پیش قطعی شده که حسین هدایتی مستاجر سه ساله باشگاه پرسپولیس خواهد بود. او دو هفته ای می شود که مطمئن است و احتمالا کارش را به عنوان مالک سه ساله باشگاه بعد از پایان فصل آغاز خواهد کرد اما مشکل، باشگاه استقلال است؛ جایی که بهرام افشارزاده قول داده با حضور اسپانسرها می تواند پروسه استیجاری سه ساله استقلال را از سر بگذراند. او در این سه سال باید رقمی بالای ۱۰۰ میلیارد تومان را صرف هزینه های جاری باشگاه استقلال کند که کار راحتی نیست اما او وعده داده که این کار را با کمک اسپانسرها انجام می دهد.