خانه ای بهاری با اکسیژن های خانگی (۱)

روزنامه همشهری 6 و 7 - مهتاب خسروشاهی: زمستان امسال روی خوش به مردم به ویژه مردم تهران نشان نداد. نگویید باران بارید و برف آمد چون دو سه بار بارش باران و یک بار بارش برف نصفه و نیمه، دردی از هوای تهران دوا نکرده و نمی کند. هوای کلانشهر تهران با نزدیک تر شدن به عید نوروز آلوده تر هم می شود به این دلیل که اغلب ما برای خرید، خودروی شخصی را ترجیح داده و فارغ از اینکه چند ساعت بین ترافیک گره خورده تهران می مانیم، برای خرید بیرون می رویم.

بنابراین میزان آلودگی هوا افزایش یافته و به این ترتیب حتی در منزل هم هوای آلوده را مهمان ریه های مان می کنیم اما برای تصفیه هوای داخل منزل، کافی است کمی سلیقه به خرج بدهید و با انتخاب گل هایی که هم هوای منزل را تصفیه می کنند و هم فضا را زیباتر، اکسیژن مورد نیاز خانه را تامین کنید. آن وقت دیگر نیاز به هزینه چند میلیونی خرید دستگاه های تصفیه هوا هم نخواهید داشت. این گیاهان از همین روزهای مانده به بهار نو تا همیشه می توانند همراه ریه های ما بوده و هوای خانه را تصفیه کنند. هریک از این گل های آپارتمانی، یکی یا چند تا از آلاینده های موجود در هوا را از میان می برند.

سرخس بوستون، پاک کننده آرسنیک

تصویر گلدان هایی که در سبدهای گردی قرار داشته و برگ های شان را مثل دختربچه ها در باد پریشان کرده اند، زیباست اما می دانید این تصویر بیشتر مربوط به کدام گیاه است؟ سرخس بوستون. این گیاه اولین بار در دوره ملکه ویکتوریا برای تزیین داخلی سرسراها استفاده شد و بعد از آن به یکی از گل های زیبای حاضر در منزل به ویژه در راهروها و راه پله ها تبدیل شد. این گیاه یکی از بهترین گیاهان برای از بین بردن آلاینده های محیط های بسته مانند منزل و محل کار است.


برگ های این گیاه نیز بلند و زیبا بوده و تصویر زیبایی دارند. البته نگهداری آن در کشوری مانند انگلیس که بیش از نیمی از سال هوا بارانی و ابری است، کار آسانی است اما نگهداری آن در هوای گرم و خشک تهران کمی مشکل اما امکان پذیر است. این گیاه به رطوبت زیاد نیاز دارد. سرخس بوستون ساقه نداشته و برگ ها مستقیما از ساقه زیرزمینی این گیاه رشد می کنند.

شیوه نگهداری: خاک این گیاه باید مرطوب باشد اما به این معنی نیست که خاک خیسی داشته باشد. برای اینکه خاک سرخس همیشه مرطوب باشد، بهترین کار استفاده از روش تبخیر تدریجی است. برای این منظور زیرگلدانی بزرگ تر از اندازه گلدان بخرید. داخل آن سنگریزه ریخته و سپس گلدان سرخس را داخل آن بگذارید. داخل زیرگلدانی آب بریزید. حرارت طبیعی اتاق باعث تبخیر آب داخل زیرگلدانی و تامین رطوبت موردنیاز خاک می شود.

به این ترتیب بدون آسیب به ریشه، همیشه خاک مرطوب خواهدبود. این گیاه در نور کم هم رشد می کند اما هرچه نور بیشتر باشد رشد آن بهتر است اما نور آفتاب نباید مستقیم به آن بتابد. بهترین نور، نوری است که از پشت پنجره به آن بتابد. محدوده دمایی قابل تحمل برای این گیاه بین ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتی گراد است. اما بهتر است دما بین ۱۷ تا ۲۲ تنظیم شود. بافت خاک مناسب سرخس باید سبک و مغذی باشد.

عملکرد: اصلی ترین اثر این گیاه روی از بین بردن آلاینده «فرمالدئید» است. این ترکیب علاوه بر اینکه در اثر آلاینده های زیست محیطی به خانه راه پیدا می کند در چسب به کار رفته برای وسایل چوبی مانند کابینت، مبلمان، تخت و کمد نیز استفاده می شود. علاوه بر فرمالدئید این گیاه می تواند آلاینده جیوه و آرسنیک را نیز از بین برده و به این ترتیب هوای خانه را پاک کند.

پاپیتال انگلیسی، پاک کننده فرمالدئید

اگر کمی به دیوار خانه ها دقت کنید، نوع دیگر آن یعنی پاپیتال ویژه فضای باز را خواهیددید. آن نوع پاپیتال برگ های بیضی شکل و بدون شیار داشته و تقریبا شبیه به قلب است اما «پاپیتال انگلیسی» برگ های ظریفی داشته و برگ های آن دالبرهای تیزی دارد. این پاپیتال ویژه فضای بسته بوده و برای تصفیه هوای داخل اتاق استفاده می شود. البته بعضی از انواع آن نیز برای پرورش در فضای باز هم سازگار هستند. رنگ این گیاه از سبز تا نقره ای متغیر است. بعضی از انواع آن لب نقره ای هستند. این گیاه آویزی است.


بنابراین فضای کمی را به لحاظ واقعی اشغال می کند. بهترین مکان قراردادن این گیاه، بالای کانتر آشپزخانه است. به این ترتیب فضای نشیمن و آشپزخانه به طور همزمان تصفیه شده و از طرفی آویزی بودن آن فضای باغی را در خانه ایجاد می کند. این گیاه برای آویزان کردن کنار پنجره پذیرایی و اتاق خواب نیز مناسب است. بعضی اصطلاحا به این گیاه «عشقه» می گویند اما این گیاه عشقه نیست و فقط از نظر ظاهری شبیه به این گیاه است.

شیوه نگهداری: میزان رطوبت خاک آن باید متوسط باشد. هرچه خاک آن خشک تر باشد، برگ گیاه تیره تر می شود. آبیاری زیاد باعث پوسیدگی ساقه و از بین رفتن آن می شود. در فصل های گرم سال هفته ای دو بار و در زمستان هفته ای یک بار به آن آب بدهید. اگر داخل زیرگلدانی کمی سنگ ریزه بریزید.

هم میزان تماس آب با گلدان کم شده و ریشه نمی پوسد و هم اینکه این کار به تبخیر تدریجی آب کمک کرده و باعث می شود گیاه همیشه رطوبت مناسب داشته باشد. پاپیتال انگلیسی به سایه- آفتاب نیاز دارد و آفتاب زیاد باعث چروک خوردن برگ ها می شود. حداکثر دمای قابل تحمل ۱۸ و حداقل ۸ درجه سانتی گراد است. در صورت گرم بودن و کاهش رطوبت هوا با اسپری روی برگ ها را غبارپاشی کنید. شاخه های این گیاه را هرس کنید و پس از ریشه دار شدن آنها داخل آب، در فصل بهار آنها را قلمه بزنید.

عملکرد: در زمان آلودگی هوا، با افزایش تعداد برگ های سبز، جذب «فرمالدئید» موجود در هوای منزل را افزایش داده و به این ترتیب میزان این نوع آلاینده را کاهش می دهد.

زبان مادرشوهر، پاک کننده دی اکسید کربن

اسمش خطرناک است اما به دلیل تاثیری که در پاکسازی هوای خانه دارد، می توان از اسم خطرناکش چشم پوشی کرد! اسم علمی زبان مادرشوهر، «سانسیویریا تریفاسکیاتا» است. این گیاه به نور ملایم نیاز دارد. سانسیویریا تریفاسکیاتا برگ هایی بلند داشته و گل ندارد. زبان مادرشوهر همیشه سبز است و ۶۰ گونه مختلف دارد. ارتفاع این گیاه تا ۵۰ سانتی متر هم می رسد. لبه برگ های این گیاه زرد کمرنگ بوده و بعضی از انواع آن راه راه زرد، سبز است.


شیوه نگهداری: خاک این گیاه نباید زیاد مرطوب باشد. بنابراین هفته ای دو بار آبیاری این گیاه کافی است. به نور ملایم به شکل سایه- آفتاب نیاز دارد اما اگر نور آفتاب بسیار کم باشد، نقش برگ های آن از بین می رود. رطوبت این گیاه باید بین ۷۰ تا ۹۰ درصد باشد. به این ترتیب بد نیست برای تامین رطوبت مورد نیاز این گیاه، گاهی از بخور استفاده کنید. برای تامین کود موردنیاز، هفته ای یک بار با میزان ۳ گرم در یک لیتر آب کود را مخلوط کرده و به گیاه بدهید. البته کوددهی باید از فروردین تا مهر انجام شود. مخلوط خاک برگ و خاک ماسه بهترین خاک برای این گیاه است. درجه حرارت مناسب این گیاه ۱۷ درجه سانتی گراد است.

رافیس اکسلسا، پاک کننده آمونیا

اسم این نوع درخت نخل جالب است؛ نخل خانم خانه! البته اسم علمی این گیاه «رافیس اکسلسا» است اما چون نگهداری آن در منزل آسان است به آن نخل خانم خانه می گویند. این گیاه به طور همزمان رشد طولی و عرضی دارد اما بهتر است هرس کردن گیاه به شکلی انجام شود که گیاه رشد طولی مناسبی داشته باشد. در آخرین پژوهش های انجام شده توسط سازمان هوایی ناسا، این گیاه از ۱۰ نمره امتیاز تاثیر در پاک سازی هوئای خانه، حائز امتیاز هشت و نیم شده است. بهترین مکان برای نگهداری این گیاه، کنار ستون های خانه، نزدیک به پنجره است.


شیوه نگهداری: این نوع نخل نیاز به دمای معمولی اتاق دارد. اگرچه می تواند دمای زیر صفر را نیز تحمل کند. این گیاه به نور کافی و رطوبت نیاز دارد. بنابراین باید آن را در معرض نور خورشید قرار داده و هر روز به اندازه ای که خاک آن مرطوب شود، آب دریافت کند. این گیاه ماندگار است به این دلیل که ضمن شرایط معمولی نگهداری به اغلب آفت های گیاهی نیز مقاوم است. ارتفاع این درختچه تا چند متر هم می رسد.

عملکرد: رافیس اکسلسا از بین برنده آلاینده های هوای داخل منزل به ویژه «آمونیا» است. این ترکیب برای دستگاه تنفسی به شدت مضر بوده و بالارفتن مقدار آن در هوای منزل می تواند سرطان زا باشد. منبع اصلی این ترکیب آلاینده، پاک کننده ها، الیاف مصنوعی مانند پرده، روی مبلی، فرش ماشینی و انواع رنگ هاست. نکته مهم تر در این گیاه، تاثیر آن در افزایش رطوبت هوای منزل است. این تاثیر به حدی است که در فصل زمستان وجود حداقل دو عدد از این نخل ها در منزل می توانند مانند بخور طبیعی عمل کرده و کمبود رطوبت هوای خشک فصل زمستان را جبران کند.

طوق طلایی، پاک کننده مونوکسید کربن

برگ های طوق طلایی یا پوتوس طلایی یا اپی پریمنوم آنورئوم شبیه قلب بوده و در ناحیه اتصال برگ به دمبرگ رنگ طوق زرد- طلایی رنگی دیده می شود. البته رگه هایی هم به این رنگ در سطح برگ وجود دارد. طوق طلایی که به برگ های نرم و لطیف و رشد سریع آن معروف است یکی دیگر از گیاه های تصفیه کننده هوای منزل است. ساختار رشد این گیاه شبیه درخت مو است و از ویژگی های آن همین انعطاف پذیری است.


به این ترتیب می توانید گلدان را در قسمتی از خانه بگذارید که امکان بالارفتن ساقه و برگ های این گیاه وجود دارد. اگر میزان نور زیاد باشد، رنگ برگ های آن تیره تر می شود. طوق طلاییاز آن گل هایی است که هرچند نگهداری اش آسان است اما در عوض با ورود هرکسی به اتاق کار یا منزل تان، چشمش را می دزدد! محل اصلی عمل آوری این گیاه، باغ های گل محلات در استان مرکزی کشورمان است.

شیوه نگهداری: اگر این گیاه را از ابتدا نزدیک پنجره و نور آفتاب قرار دهید، برگ ها، سبز تیره خواهندشد اما اگر این گیاه در وضعیت سایه- آفتاب قرار گیرد، رنگ برگ های سبز روشن شده و میزان رگه های زرد- طلایی آن بیشتر می شود. خاک این گیاه نباید خشک شود بنابراین آبیاری روزانه به قدری که رطوبت آن فراهم شود، کافی است. این گیاه را از هر جای شاخه که جدا کرده و داخل آب قرار دهید، ریشه داده و می توانید آن را بکارید. بهتر است با نخ، مسیر حرکت شاخه ها را به هر سمتی که می خواهید هدایت کنید تا در خانه، این گیاه مثل مو دیوار را بگیرد. برای داوم بهتر، بد نیست با اسپری هر از گاهی روی برگ ها را گردپاشی کنید. طوق طلای تا دمای ۳۰ درجه سانتی گراد را هم تحمل می کند اما بهترین دما بین ۱۷ تا ۲۰ درجه سانتی گراد است.

عملکرد: مانند اغلب گیاهان خانواده مو، این گیاه نیز از بین برنده فرمالدئید است اما طوق طلایی علاوه بر این ویژگی باعث جذب گاز مضر مونوکسید کربن و بنزین نیز می شود. شاید کمی عیجب باشد اما قرار دادن یک یا دو عدد از این گلدان داخل پارکینگ، به ویژه اگر فضای آن بسته باشد، باعث از بین بردن گاز مونوکسید کربن می شود. اگر منزل تان در محلی است که به اتوبان یا محل تردد خودروها نزدیک است، حتما این گلدان را در منزل و کنار پنجره بگذارید.

لی لی صلح، پاک کننده استون

گیاه اسپاتی فیلوم که به آن لی لی یا لی لی صلح یا دوستی هم می گویند، ۴۰ گونه مختلف دارد. این گیاه سمی است اما به انسان آسیب نمی رساند. این گیاه از گیاهانی است که برگ های گسترده داشته و گل هم دارد. رنگ گل های آن سفید، صورتی کمرنگ، قرمز و قرمز ماتیکی است. برگ های آن سبز براق بوده و ارتفاع این گیاه به ۶۰ سانتی متر هم می رسد. بهترین مکان برای قراردادن این گل، اتاق پذیرایی است. به این دلیل که گل های زیبای آن به اتاق جلوه خاصی می دهد. اتاق خواب هم انتخاب خوبی برای حضور اسپاتی فیلوم با گل های خاص و زیبایش است.


شیوه نگهداری: نور این گیاه باید معتدل بوده و در سایه کامل یا آفتاب شدید قرار نگیرد. قرار گرفتن در معرض باد شدید نیز به این گیاه آسیب می رساند. بنابراین اگر مسیر پنجره های منزل به شکلی است که با بازکردن آنها لی لی صلح در معرض کوران باد قرار می گیرد، گل را در آن محل قرار ندهید. دمای هوا بین ۱۵ تا ۲۳ درجه سانتی گراد مناسب است. اما دمای تا ۳۲ درجه را هم تحمل می کند. به شرطی که روی برگ ها با اسپری غبارپاشی کنید.

خاک گیاه باید همیشه نیمه مرطوب بوده و سبک باشد. برای آنکه خاک این گیاه همیشه رطوبت مناسب داشتهب اشد از سنگریزه داخل زیرگلدانی استفاده کنید. به این ترتیب آب بین سنگ ها حبس شده و به تدریج تبخیر می شود. در صورتی که شرایط دمایی، نور و آب نامناسب باشد نوک و حاشیه برگ ها می سوزد. شرایط نامناسب باعث اختلال در گلدهی گیاه و کوچک شدن اندازه برگ ها نیز می شود. به این نشانه ها دقت و با تامین نیازهای گل دوباره آن را زنده کنید.

عملکرد: این گیاه از بین برنده آلاینده بنزن است. این آلاینده سرطان زا با وجود این گیاه در خانه از بین خواهدرفت. علاوه بر اینکه این آلاینده معمولا در رنگ، واکس مبل و پارکت نیز وجود دارد، با نزدیک شدن به نوروز نیز استفاده از رنگ و واکس افزایش پیدا می کند. بنابراین وجود این گل در خانه می تواند آلاینده بنزن را از بین ببرد. از سوی دیگر، این گیاه از بین برنده «استون» است. این ماده نیز در بعضی از پاک کننده ها، چسب و پاک کننده لاک ناخن وجوددارد.