اینستکس به زبان ساده؛ از کلاه گشاد تا برجام ۲

برترین‌ها: بالاخره پس از ماه‌ها وعده‌های اتحادیه اروپا اینستکس شروع به فعالیت کرد و اولین تراکنش مالی با ایران را انجام داد. اما اصلا این اینستکس چیست و قرار است چه کند؟

یک کانال مراوده مالی میان ایران و اروپا که نوعی تهاتر است، مثلا مبادله‌ی کالا با کالا، ما نفت می‌دهیم و به ازای آن بخشی از اقلام ضروری مثل دارو و غذا را می‌گیریم که در شرایط تحریم دچار مشکل نشویم، اما این وسط یک پیچ رخ داده، اروپا بنا به قاعده‌ی تحریم‌های آمریکایی حاضر نیستند نفت ما را بگیرد و ما نفت را باید طوری بفروشیم و پولش را به حساب اروپا بزنیم تا آن‌ها دارو و غذا و... به ما بدهند، ظاهرا ما بازنده‌ی داستانیم اما...

اما اینستکس یک مزیت سیاسی دارد و آن این که نوعی اصرار بر حفظ راهکارهای صلح آمیز میان ایران و آمریکا است، اگر چنان چه ایران مطابق وعده‌ی قبلی تصمیم بگیرد سطح غنی‌سازی را بالا ببرد، فرضیه‌ی نزدیکی به جنگ تقویت خواهد گرفت و برخی گمان می‌کنند با این مدل احتمال جنگ بالا می‌‌رود، از این لحاظ اینستکس به نوعی برجامِ دوم خواهد بود، چیزهایی بیشتر اگر در این رابطه می‌خواهید ادامه مطلب را بخوانید.

بار اینستکس بر دوش سه کشور است؛انگلیس،آلمان و فرانسه، نقش انگلیس حسابرسی ماجراست، نقش آلمان هدایت و کارگردانی و نقش فرانسه میزبانی از کل مسائل مرتبط با ایسنتکس، سه کشوری که سعی می‌کنند آبروی دیپلماتیک اروپا را حفظ کنند و به قولی بین هیمنه‌ی اروپا و آمریکا در جهان نوعی موازنه ایجاد کنند.

جمعه بود که عراقچي ، نشست كميسيون مشترك برجام را «يك گام به جلو» دانست و همزمان تصريح كرد كه «هنوز تا خواسته‌هاي جمهوري اسلامي فاصله قابل‌وجهي وجود دارد»، همچنین هفت كشور اروپايي نيز طي بيانيه‌اي ضمن تاكيد بر لزوم حفظ برجام اعلام كردند كه در حال مذاكره براي پيوستن به اين كانال به عنوان سهامدار هستند.

این‌ها پالس‌هایی است که در فضای سیاسی متداول است و دو طرف به هم آدرس می‌دهند، از این تعارفات چیز دندان‌گیری به دست نمی‌آید، شاید تحلیل‌های دو قطب سیاسی در ایران، چیزهای بیشتری را آشکار کند.

خوش‌بینانه

روزنامه اعتماد در این‌باره نوشت: انتقادات عليه كانال اينستكس قابل درک است. بدون اينكه اروپا از ايران نفتي خريداري كند، معلوم نيست تامين مالي اينستكس چگونه خواهد بود. در شرايطي كه شركت‌هاي اروپايي حاضر به خريد نفت از ايران نيستند، صحبت از اين است كه اروپا اعتباري را در اختيار اين كانال براي تامين مالي خريدهاي ايران بگذارد. اگر اين اعتبار با وجود تحريم‌هاي امريكا تامين شود، بي‌شك تحول قابل ملاحظه‌اي خواهد بود. به‌علاوه، حركت اينستكس لاك‌پشتي بوده، بيشتر يك سامانه تهاتري است كه كار آن در مرحله نخست تنها به غذا و دارو محدود است و بعيد است شامل اقلام تحت تحريمی بشود.

از طرفي، بايد در نظر داشت كه مهلت ۶۰ روزه براي تشويق اروپا به جدي‌تر گرفتن موضوع و برداشتن گام‌هايي در جهت نيل به اهداف تعريف شده، بوده است؛ به عبارت ديگر، هدف از اتمام حجت خروج از برجام نبوده، بلكه وسيله‌اي براي نيل به اهداف یعنی راه اندازی ساز و کار مالی ایران - اروپا بوده است.

بدبینانه

حسین شریعتمداری در رابطه با اینستکس می‌گوید: ماجرای اینستکس برای ایران بارها ذلت‌بار‌تر از فرمول مشابه آن برای عراق شکست‌خورده دوران صدام است! مسئولان با صراحت و قاطعیت بر این نظر تاکید کنند اینستکس را نمی‌پذیرند. شایسته و بایسته آن است که خروج خود از برجام را رسما اعلام کنیم و بار دیگر فریب آمریکا را نخوریم و روی دیوار اینستکس یادگاری ننویسیم! اروپایی‌ها کلاه گشاد دیگری برای کشورمان تدارک دیده‌اند و تاسف‌آور اینکه جمهوری اسلامی ایران نیز یکی از امضاء کنندگان این بیانیه تحقیرآمیز است‌!

روزنامه وطن امروز هم در نقد سازوکار مالی ایران و اروپا نوشت: 14 ماه پس از خروج آمریکا از برجام اروپا به‌جای عمل به تعهداتش در حوزه‌های نفتی و بانکی از آغاز به کار محدود سامانه مربوط به غذا و دارو خبر داد! به نظر می‌رسد برجام هم حکم همان ضرب‌المثل «عروس تعریفی عاقبت شلخته از آب درمی‌آید» را داشته باشد، به گونه‌ای که از برجام به وضعیت مضحکی به نام اینستکس و ارائه اقلام بشردوستانه به ایران رسیده است.