توقف وزارتخانه ميراث در ایستگاه بهارستان

روزنامه قانون در گزارشی نوشت: سال‌هاست حيات خلوتي به‌نام سازمان ميراث‌فرهنگي، صنايع‌ دستي و گردشگري در دولت وجود دارد؛ حیاط‌خلوتی كه بسياري از گروه‌های ویژه‌خوار در آن لانه‌ کرده‌ و از آن سود مي‌برند.

گويا اين مساله در چند دهه اخير به سنتي براي همه دولت‌ها تبديل شده است. سنت حیاط خلوت بودن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، موجب روي كار آمدن مديراني غيرمتخصص اما سياسي شده است. مديراني كه دليل اصلي بحران امروز در اين سازمان عريض و طويل هستند.

مسئولان و كنشگران حوزه ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري براي حل بحران در اين سازمان طرح‌هاي بسياري را مطرح كرده‌اند؛ وزارتخانه شدن نيز يكي از اين طرح‌هاست.

چرا که وزارتخانه شدن این سازمان، توان چانه‌زنی برای حفاظت از میراث فرهنگی و افزايش بودجه‌ براي ایجاد و توسعه زیرساخت‌های صنعت گردشگری و صنايع دستي ر ا افزايش مي‌دهد.

يكي از شعارهاي دولت توسعه صنعت گردشگري در كشور به‌منظور اشتغال‌زايي است. براي توسعه‌ گردشگري، نيازمند همكاري و هماهنگي با وزارتخانه‌هاي امور خارجه، اقتصاد و دارايي، راه و شهرسازی كشور و... هستيم. اين هماهنگي تنها درصورتي رخ مي‌دهد كه رييس اين سازمان، جايگاه يكساني با ديگر وزرا داشته باشد.

طرح وزارتخانه شدن سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري چندين بار در مجلس مطرح شده اما هربار با لابي دولت در نهایت راه به جایی نبرده و این طرح در صحن علنی مجلس رای نمی‌آورد. مخالفان وزارتخانه شدن سازمان، بالا بودن رتبه رييس سازمان را دليل اصلي مخالفت خود بيان مي‌كنند. اين درحالي است كه در عمل بالاتر بودن توان و رتبه‌ سازمانیِ معاونت رییس‌جمهور، كارايي براي رييس سازمان در مقابل با وزیران نداشته و گواه اين مساله نابودي صدها اثر باستاني و تاريخي بي‌نظير كشور براي اجراي پروژه‌هاي عمراني غيرضروري بوده است.

طرح وزارتخانه شدن دوباره كليد خورد

این روزها خبرها حکایت از آن دارد که طرح وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مورد تایید نمایندگان مجلس قرار گرفته ‌است. کلیات و جزییات این طرح برای بررسی به کمیسیون مشترک سپرده شده‌ بود كه توسط نمایندگان این کمیسیون تایید و تصویب شد.

مهرداد بائوج لاهوتی، نماینده لنگرود و عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس در گفت‌و‌گو با «قانون» از تصویب کلیات و جزییات طرح تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزارتخانه در کمیسیون مشترک خبر داد و گفت: « در راستای طرح تبدیل سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزارتخانه، فوریت این طرح در صحن علنی مجلس تصویب شد و بررسی آن به کمیسیون مشترک که ترکیبی از کمیسیون اجتماعی،کمیسیون فرهنگی و کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس است، محول شد. تاکنون بیش از چهار جلسه در این خصوص برگزار شده ‌است؛ درحالی که کلیات این طرح، حدود دو هفته قبل به تصویب رسیده بود و جزییات این طرح نیز در روز یک‌شنبه، 7 آبان با اصلاحاتی که انجام شد، به تصویب کمیسیون مشترک رسید».

اما و اگرهاي سازمان

چندی پیش نیز، ريیس کمیسیون مشترک رسیدگی به طرح تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه با یادآوری تصویب کلیات طرح در کمیسیون مشترک، این خبر را اعلام کرده‌ بود که احتمال دارد این طرح تا دو ماه آینده به صحن علنی مجلس برسد. سلمان‌خدادادی از تصویب و اخذ رای مثبت کلیات طرح تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزارتخانه در کميسیون مشترک خبر داده‌ و بيان کرده ‌بودكه اعضای کمیسیون، وارد جزيیات طرح مذکور شده‌اند. به دلیل اهمیت موضوع به تشخیص هیات ريیسه مجلس، این طرح در کمیسیون مشترک بررسی شد.

او با تاکید برآنکه صرف وزارتخانه شدن سازمان میراث، مشکلی را حل نمی‌کند، اذعان داشت: « باید در تدوین شرح وظایف و تعیین اختیارات، دقت لازم صورت گیرد؛ از این رو، اعضای کمیسیون مشترک به همراه اعضای فراکسیون گردشگری مجلس در همین زمینه نشستی با علی اصغر مونسان، ريیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برگزار کردند».

دوباره رييس سازمان، مخالف وزارتخانه است!

البته علی‌اصغر مونسان، معاون رییس جمهوری و ريیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها، درباره بحث تبدیل سازمان میراث‌ به وزارتخانه بیان کرد:« باید بررسی کرد این تغییر به چه دلیلی می‌خواهد انجام شود. مجلس، اهرم‌های متعددی برای نظارت بر دستگاه‌های اجرایی دارد و نیاز نیست که‌ برای نظارت یک سازمان، آن را به وزارتخانه تبدیل کرد. سازمان میراث‌فرهنگی همیشه به مجلس پاسخگو بوده و وزارتخانه شدن، صرف تغییر نام، جز بزرگ شدن دولت که خلاف برنامه ششم است، مشکلی را حل نمی‌کند و به‌علاوه در موضوعات فرابخشی، مشکلاتی را ایجاد می‌کند؛ مگر اینکه به‌ واسطه این تغییر، ابزارهایی در اختیار ما قرار گیرد. قدرت معاون رییس‌جمهوری، فرابخشی‌تر است و دستگاه‌ها همکاری بیشتری خواهند داشت».معاون ريیس جمهوری، خلط مسئولیت با سایر دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها را یکی از چالش‌های پیش‌ روی این سازمان دانست و گفت: «به‌عنوان مثال سیاست‌گذاری بسیاری از موضوعات مهم گردشگری در اختیار ما نیست و نیازمند همکاری دستگاه‌های مختلف هستیم».

ميراث فرهنگي، مديري پاسخگو مي‌خواهد

با این وجود لاهوتی تاکید دارد:«با توجه به آنکه رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در قبال کارهایی که انجام می‌دهد پاسخگو نیست، پس بايد مجلس بر عملکرد آن نظارت داشته باشد. از این رو طرح تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزارتخانه مطرح شده ‌است».

اصلاحات در طرح وزارتخانه شدن سازمان

لاهوتي درباره اصلاحاتی که در جزییات طرح اعلام شده ‌است، گفت:« سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با تمامي اختیارات و وظایفی که به موجب قوانین و مقررات داراست، به وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تبدیل مي‌شود.

تبصره1: تمامي امکانات، اموال‌و نیروی انسانی سازمان مذکور در اختیار وزارتخانه جدید قرار می‌گیرد.

تبصره 2: شرح وظایف این وزارتخانه، مطابق قوانین مورد عمل سازمان مذکور خواهد بود و دولت موظف است تغییرات در شرح وزارتخانه‌های جدید را حداکثر ظرف یک سال برای تصویب به مجلس ارائه ‌كند.

تبصره 3: هر گونه افزایش نیروی انسانی‌وامکاناتي که بار مالی برای وزارتخانه در طول برنامه ششم توسعه در پی داشته باشد، ممنوع بوده و دولت مکلف است از زمان تاسیس این وزارتخانه، بند (د) ماده 22 قانون مدیریت و خدمات کشوری را رعایت كند».

لاهوتی در توضیح بند (د) ماده 22 قانون مدیریت و خدمات کشوری اظهار کرد:« در این بند ماده آمده‌ است که: هرکدام از وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مستقل که تحت نظر معاون ريیس جمهور اداره می‌شوند، می‌توانند حداکثر پنج معاون و سایر موسسات دولتی حداکثرسه‌ معاون یا عناوین مشابه در ساختار تشکیلاتی خود پیش بینی كنند و متناسب با حجم کار و تنوع وظایف و تعداد پست‌های سازمانی، هر معاون می‌تواند حداکثرپنج مدیرکل، مدیر ، ريیس یا عناوین مشابه داشته باشد. پست‌های مدیریتی مورد نیاز حوزه وزیر یا رييس موسسات دولتی از سرجمع پست‌های مدیریتی مذکور در این بند تامین خواهد شد».

يكي از معاونت‌ها بايد ادغام شود

لاهوتي با تاكيد بر اينكه وزارتخانه می‌تواند حداکثر پنج معاونت داشته باشد اما سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، 6 معاونت دارد، افزود:« با تصویب این طرح، نه تنها سازمان مذکور موظف به ادغام معاونت‌ها و کوچک‌تر کردن چارت سازمانی خود می‌شود بلکه هزینه‌ها نیز با این تغییر کاسته می‌شود.

برخی بر این اعتقاد هستند که اگر سازمانی، تبدیل به وزارتخانه شود، بار مالی ایجاد می‌شود؛ درحالی که با کم‌شدن تعداد معاونت‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و کوچک شدن آن، بار مالی کمتر خواهد شد؛ حتي رییس جمهور نیز ابلاغ کرده‌اند که برخی معاونت‌ها ادغام شوند».

سازمان كوچك‌تر مي‌شود؟

البته شنیده‌های خبرنگار «قانون» حکایت از آن دارد که به زودی شاهد ادغام معاونت سرمایه‌گذاری و معاونت گردشگری خواهیم بود. چنانکه گمانه‌زنی‌ها بر آن است که با وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، این احتمال وجود دارد که سعید‌اوحدی، رييس سابق سازمان حج و زیارت که این روزها به عنوان معاون برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فعال است، به عنوان معاون گردشگری و سرمایه گذاری که به زودی ادغام خواهند شد، معرفی شود.

چرا ميراث فرهنگي، وزارتخانه مي‌خواهد

برخی نمایندگان مجلس به‌خصوص طراحان شکل گیری وزارتخانه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تاکید دارند که رییس سازمان میراث با توجه به آنکه معاون رییس‌جمهور است، پاسخگوی فعالیت‌ها و اعمالی که انجام می‌دهد، نیست و نظارتی بر فعالیت این سازمان وجود ندارد؛ از این رو با تبدیل این سازمان به وزارتخانه، نمایندگان مردم می‌توانند بر کارکرد آن نظارت داشته باشند و ریاست آن نیز موظف به پاسخگویی می‌شود.در چند سال گذشته با تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به حیات خلوت رییس جمهوری، این شايبه به‌وجود آمد که هر کدام از افراد تیم ریاست جمهوری که برای وزارت از مجلس رای اعتماد نمی‌آورد، به عنوان رییس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انتخاب می‌شود.

سازمانی که نه تنها از رانت‌ها و امکانات دولتی برخوردار است بلکه به واسطه احاطه به گردشگری که یکی از بخش‌های اقتصادی و درآمد زا در جهان محسوب می‌شود، بار مالی هنگفتی را در دستان خود گرفته که با توجه به نبود آمار دقیق از کم و کیف آن، هرگونه بهره برداری از آن امکان پذیر است.

پاسخگو نبودن سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، اولین بار در مجلس هشتم پس از روی کار آمدن اسفندیار رحیم مشایی و برخی نزدیکان او حاشیه‌ساز شد. در آن زمان، نمایندگان مجلس، طرح یک ‌فوریتی را برای تبدیل این سازمان به وزارتخانه آماده کردند که در صحن علنی مجلس رای نیاورد و قرار شد کمیسیون‌های تخصصی به صورت عادی، این موضوع را پیگیری کنند.

مجلس نهم درصدد پیگیری این طرح بر نیامد اما در سال ۹۰، نمایندگان مجلس با ۱۴۹ رای موافق، ۴۳ رای مخالف و ۹ رای ممتنع از مجموع ۲۱۷ نماینده حاضر در جلسه با یک فوریت ادغام سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موافقت کردند.

این طرح نیز به مرور زمان به فراموشی سپرده شد. در سال ۹۲ نیز یک فوریت طرح تشکیل وزارت میراث‌فرهنگی و گردشگری در صحن علنی مجلس شورای اسلامی به رای گذاشته شد اما نتوانست رای لازم را به دست آورد و قرار شد موضوع به‌صورت عادی اعلام وصول شود.

حال خراب سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سبب شد تا طرح وزارتخانه شدن آن، اوایل سال جاری (96) مجدد در صحن علنی مجلس مطرح شود و در نهایت با امضای 200 نماینده مجلس این سازمان آماده شده تا به وزارتخانه تبدیل شود. بررسی این طرح به کمیسیون مشترک سپرده شد و این کمیسیون با تصویب کلیات و جزییات آن، مهرنهایی را بر وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زد. لاهوتی نیز تاکید دارد: این طرح به‌طورحتم در صحن علنی مجلس نیز رای خواهد آورد.

با این وجود، کارشناسان معتقد هستندهر تغییری در تشکیلات سازمان، باعث می‌شود کار سازمان یک سال به تاخیر بیفتد. همچنین تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه، این سازمان را ضعیف کرده و بر این اساس طرح مذکور در شرایط فعلی قابل دفاع و به نفع سازمان نیست.