مخاطبان سخنان ترامپ چه کسانی هستند؟

محمد سلطانی‌فرد؛ کارشناس سیاست خارجی در روزنامه ایران نوشت: ادعاهای دونالد ترامپ در روز جمعه علیه کشورمان که در نوع خود کم سابقه بود، از منظر سیاسی دلایل خاص خود را دارد.

آنچه را که ترامپ علیه کشورمان گفت نمی‌توان و نباید مواضع شخص وی محسوب و تفسیرکرد. کسانی که با نوع تصمیم‌گیری در حاکمیت‌ها آشنایی دارند، بخوبی می‌دانند اظهارات مهم و سرنوشت‌ساز بر اساس راهبرد و استراتژی مبتنی بر مصالح و منافع هر کشور اتخاذ می‌شود.

پاسخ اینکه چرا رئیس جمهوری امریکا در این مقطع برخلاف همه توصیه‌ها و اظهار نظر رهبران کشورها و دولت‌های مهم جهان بویژه طراحان برجام، پایبندی ایران به برنامه جامع مشترک را تأیید نکرد و آیا این موضوع را ناشی از سمت و سوی تحولات مهم منطقه بدانیم، یا اینکه مرحله‌ای از دکترین جهانی امریکا در حال اجرا است، محل بحث و مناقشه تحلیل ذیل است.

پایش معادله‌ها و تحولات اخیر در منطقه بویژه در صحنه عراق، سوریه و تحولات شبه جزیره کره بیانگر افول شدید هژمونی امریکا در این دو منطقه مهم و استراتژیک جهان است و دقیقاً با دکترین ترامپ و تیم دولتمردان وی مبنی بر بازیابی و تثبیت امریکا به عنوان یک ابرقدرت بلامنازع در جهان مغایرت و در تعارض قرار دارد. به استناد تصریحات رهبران جمهوریخواه و جریان حاکم بر امریکا آنها معتقد هستند که قدرت و منافع امریکا در مناطق خاورمیانه، خلیج فارس و شبه جزیره کره در تقابل با محور ایران، روسیه و همچنین چین تضعیف و تهدید شده است.

مضاف بر این همپیمانان استراتژیک امریکا در منطقه از جمله عربستان سعودی و کشورهای پیرامونی، اسرائیل و حتی ژاپن نیز به علت تأثیر این تحولات و پیروزی‌های ممتد و متعدد ایران و محور مقاومت، اعتماد خود به امریکا به عنوان یک پشتیبان بلامنازع را از دست داده‌اند و خود این موضوع فی نفسه می‌تواند منافع سیاسی و اقتصادی واشنگتن را دو چندان در معرض خطر قرار دهد.

در این میان با توجه به نوع و سطح روابط امریکا با روسیه و چین و ملاحظات سیاسی و اقتصادی، ترامپ نمی‌توانست به شکل علنی این دو کشور را مخاطب خود قرار دهد، لذا ایران به عنوان یک بازیگر مهم اما دشمن، بهترین گزینه برای رساندن پیام امریکا به بازیگران و کنشگران منطقه و دادن قوت قلب به همپیمانان منطقه‌ای امریکا بود، چنانچه این موضوع را در مواضع حمایتی عربستان، امارات، بحرین و اسرائیل از راهبرد و سخنان ترامپ بخوبی می‌توان مشاهده کرد.

آنچه از فحوای کلام و اظهارات ترامپ می‌توان در قالب ادبیات و زبان سیاسی و دیپلماسی برداشت کرد، در چند محور خلاصه می‌شود:

امریکا نمی‌خواهد از ترسیم ساختار سیاسی و امنیتی منطقه کنار گذاشته شود.

واشنگتن در صورت لزوم از اینکه از اهرم‌های خود بویژه نظامی استفاده کند، ابایی ندارد.

ایران، روسیه، ترکیه و چین در اولویت سیاست امریکا به عنوان کشورهای هدف قرار دارند.

همپیمانان امریکا در منطقه بویژه اسرائیل نباید مورد تهدید باشند. بنابر این در راستای این راهبرد باید منتظر بود و دید که ایران و دیگر کشورهای مخاطب در زمینه موضوع های مورد اختلاف چه رویکردی در پیش خواهند گرفت.