معیار ارزیابی کابینه پیشنهادی دولت چيست؟

این روزها که بازار مجلس داغ است و بابت بررسی رأی اعتماد به کابینه دوازدهم نمایندگان سرشان حسابی شلوغ است، اگر نگاهی به چگونگی رفتار و گفتار نمایندگان بیندازیم، مواضع گوناگونی را می‌توان سراغ گرفت؛ مواضعی که در میان برخی از آنان بحث انتقادی مطرح است و البته ناحق نباید گفت که برخی واقعا به دنبال احقاق حقوق حقه ملت در جریان رأی اعتمادند.

پری شاکرین در روزنامه شرق نوشت: این روزها که بازار مجلس داغ است و بابت بررسی رأی اعتماد به کابینه دوازدهم نمایندگان سرشان حسابی شلوغ است، اگر نگاهی به چگونگی رفتار و گفتار نمایندگان بیندازیم، مواضع گوناگونی را می‌توان سراغ گرفت؛ مواضعی که در میان برخی از آنان بحث انتقادی مطرح است و البته ناحق نباید گفت که برخی واقعا به دنبال احقاق حقوق حقه ملت در جریان رأی اعتمادند.

آن‌طور که صاحب‌نظران و اهالی سیاست می‌گویند، در جریان رأی اعتماد، عملکرد بیشتر مجلس فراکسیونی است و طبق قاعده‌ای که وجود دارد، باید اعضای هر فراکسیون به تصمیم فراکسیون عمل کنند.

فراکسیون امید مجلس که با رأی هماهنگ جامعه به امید اصلاح‌طلبی اعضای این فراکسیون شکل گرفت هم، یکی از فراکسیون‌های مجلس است که این روزها اگر نگاهی به سایت‌ها و اخبار بیندازید، رفتاری را متفاوت‌تر از آنچه باید باشد، مشاهده می‌کنید. حالا که رئیس‌جمهور کابینه منتخب خود را معرفی کرده است،انتظار این است که فراکسیون امید قدری بیش از دیگر گرایش‌ها و کمیسیون‌ها در مجلس شورای اسلامی همسو‌تر با دولت عمل کند.

با اینکه بهرام پارسایی، سخنگوی این فراکسیون، چندی قبل خبر از جلسات بررسی وزرا داده و گفته بود که: «فراکسیون امید از ساعت هفت صبح شنبه تا ساعت ٢٠ جلسه مجمع عمومی خواهد داشت و اعضای فراکسیون امید به جمع‌بندی نهایی این فراکسیون درباره وزرای پیشنهادی پایبند خواهند بود»؛ به نظر می‌رسد فرایند دیگری در جریان است، چراکه هنوز در شرایطی که این بررسی‌ها ادامه دارد، هر یک از اعضی فراکسیون نظری می‌دهند و پیش‌بینی‌هایی را مطرح می‌کنند.

نباید انتظارات را بالا برد

همین چندروز قبل عضو شورای مرکزی فراکسیون امید با اشاره به نظرات برخی اعضای این فراکسیون درباره وزرای پیشنهادی مخابرات، علوم و آموزش، تأکید کرد که شخصا با معرفی رحمانی‌فضلی در وزارت کشور موافق نیست و درعین‌حال گفت که نباید انتظارات را بیش از حد بالا ببریم.

قاسم میرزایی‌نیکو در گفت‌وگو با ایلنا، با اشاره به مشخص‌شدن تقریبی وزرای پیشنهادی و اعضای کابینه دوازدهم، درباره ترکیب این کابینه گفته بود: قطعا این حق رئیس‌جمهوری است که با مشورت‌هایی که انجام می‌دهد، شخصا درباره کابینه و وزرای مدنظرش تصمیم‌گیری کند و ما نیز موظفیم سوابق و عملکرد این افراد را بررسی کرده و به آنها رأی اعتماد یا بی‌اعتمادی بدهیم.

او با اشاره به انجام بررسی‌های اجمالی به ‌همراه برخی اعضای فراکسیون امید، درباره این گزینه‌های پیشنهادی اعلام کرد: بررسی‌های اولیه انجام شده و قرار است با دیگر دوستان در کمیته مربوط، در فراکسیون امید بررسی‌های تکمیلی را انجام دهیم و در نهایت در مجمع عمومی تصمیم نهایی را بگیریم.

عضو شورای مرکزی فراکسیون امید درعین‌حال تصریح کرده بود: با این‌همه، در این بررسی‌های اولیه حداقل درباره برخی از وزرای پیشنهادی ان‌قلت‌های اساسی و نکات مهمی از سوی نمایندگان مطرح شده است.

نماینده اصلاح‌طلب مردم دماوند در مجلس به برخی از این وزرا اشاره کرد و گفته بود: از جمله کسانی که نمایندگان در بررسی‌های اولیه ان‌قلت‌هایی درباره‌شان مطرح کردند، وزرای پیشنهادی مخابرات، آموزش‌وپرورش و علوم بود و به‌طور کل درباره چهره‌هایی که کمتر شناخته شده‌اند و یکی از آنها نیز بسیار جوان است، بحث‌هایی مطرح شده که در نهایت قرار شد اطلاعات بیشتری درباره‌شان جمع‌آوری کنیم، از این افراد دعوت کنیم و در جلساتی از نزدیک در جریان مسائل قرار بگیریم و درمجموع نیز با تصمیم فراکسیونی در این رابطه اقدام کنیم.

میرزایی نیکو یادآور شده است که نباید صرفا به‌دنبال انتخاب میان بد و بدتر باشیم و حتی اگر وزیری برخلاف نظر فراکسیون رأی بیاورد هم، باز لازم است نظر خودمان را اعلام کنیم. درهمین حال، از سوی دیگر، فاطمه سعیدی، عضو فراکسیون امید مجلس با بیان اینکه باید در رأی اعتماد، مطالبه ٢٤‌میلیونی را در نظر بگیریم، گفته: رأی بالا به ظریف، زنگنه و قاضی‌زاده‌هاشمی از مطالبات ملی است.

رئیس جمهور دوران اصلاحات حضور برخی وزرا را مثبت ارزیابی کرده است، یک منبع آگاه با تکذیب حمایت رئیس‌جمهور دولت اصلاحات از حضور آنها در کابینه دوازدهم تأکید کرد: ایشان نفیا یا اثباتا توصیه‌ای برای رأی اعتماد نمایندگان مجلس به فرد خاصی از وزرای پیشنهادی دولت دوازدهم نداشته‌اند.

این در حالی بود که قاسم میرزایی‌نیکو در گفت‌وگو با ایلنا با ابراز گلایه از برخی شایعات درباره درخواست برخی اعضای فراکسیون امید از برخی وزرای پیشنهادی دولت دوازدهم عنوان کرد: چنین درخواستی امکان ندارد. چون در آخرین جلسه فراکسیون که روز گذشته برگزار شد، مقرر شد تمامی نقطه‌نظرات جمع‌آوری شود و از روز شنبه جلسه وزرا با اعضای فراکسیون آغاز می‌شود.

او افزود: باید اول این جلسات با وزرا برگزار شود و بعد درباره گزینه‌های معرفی‌شده نظر بدهیم، ضمن اینکه ما باید همه‌چیز را به رأی نمایندگان واگذار کنیم و اگر در مورد گزینه‌ای به جمع‌بندی نرسیدیم، می‌توانیم به او رأی ندهیم، اینکه قبل از هر چیز نظرات شخصی خود را به فراکسیون نسبت دهیم کاملا بی‌اخلاقی است.

عضو فراکسیون امید تأکید کرد: مطالبی که از سوی افراد بیان می‌شود نظراتی کاملا شخصی است و ارتباطی به فراکسیون ندارد، ضمن اینکه من اطلاع دارم آقای ربیعی به‌همراه آقای واعظی به دیدار رئیس‌جمهور دوران اصلاحات رفته‌اند و در این دیدار برنامه‌ها و مطالب خود را با ایشان در میان گذاشتند. اگر این قبیل بی‌اخلاقی‌ها و جوسازی‌ها را رواج بدهیم دیگر از اصلاح‌طلبی چیزی باقی نخواهد ماند و این در شأن یک جریان سیاسی نخواهد بود که تا دیروز منتقد بی‌اخلاقی‌های جریان رقیب بود.

میرزایی‌نیکو گفت: با برخی جوسازی‌ها و روش‌های پوپولیستی و تخریب افراد راه به جایی نخواهیم برد. فاطمه حسینی، یکی از اعضای فراکسیون امید، نیز در گفت‌وگو با ایلنا، خبر درخواست برخی اعضای فراکسیون امید از برخی وزرای پیشنهادی روحانی را برای انصراف تکذیب کرد و گفت: این خبر چیزی جز شایعه نیست.

بررسی تشکیکی را که از سوی برخی اعضای فراکسیون امید، به‌خصوص برای برخی وزیران رأی‌دومی مطرح می‌شود، از دو زاویه می‌توان مورد بررسی قرار داد: نخست اینکه این نقطه‌نظرات درست است و محور دوم آنکه این سخنان درست نیست. اگر این نقطه‌نظرات درست باشد و وزیران مطرح‌شده شایستگی کافی را ندارند، سؤالی که مطرح می‌شود این است که چرا نمایندگان محترم مجلس دهم، در مدت نسبتا شایان‌‌توجهی که از عمر این مجلس می‌گذرد، نه این وزرا را استیضاح کرده‌اند، نه تلاش جدی کرده‌اند که آنان را به مجلس احضار کرده و مورد بازخواست قرار دهند و چه شده که ناگهان متوجه کارایی این یا آن وزیر دوردومی شده‌اند؟

آیا بنا بر برخی مصالح از این کار امتناع کرده‌اند که خود این موضوع قابل‌پذیرش نیست و اگر هم صلاحیت داشته‌اند و اقداماتشان مورد تأیید بوده، پس چرا به ناگاه و درست در روز موعود که این وزرا به رأی آنان نیازمند شده‌اند به اين جمع‌بندي رسيده‌اند؟ به نظر می‌رسد اعضای این فراکسیون باید شفاف‌تر عمل کنند و اگر بناست در مسیر خواست ٢٤‌ میلیونی حرکت کنند به رئیس‌جمهور اعتماد کنند.

لابد بر همین اساس هم بوده که یکی، دو روز قبل محمدرضا تابش در گفت‌وگو با ایرنا اعلام کرده که نظر فراکسیون امید به‌طورکلی درباره کابینه معرفی‌شده مثبت است، هرچند که سپس گفته: کابینه باید بتواند در مقابل چالش‌ها و ابرچالش‌هایی که فراروی کشور قرار گرفته موفق عمل کند، بنابراین نسبت به کابینه دولت دوازدهم باید اجماع صورت گیرد.

وی درخصوص ارزیابی فراکسیون امید نسبت به صلاحیت وزرای پیشنهادی گفت: پس از انتخابات ریاست‌جمهوری، در جهت کمک به دکتر روحانی ارزیابی خود را از عملکرد وزرای فعلی تهیه و ارائه کردیم و همچنین مؤلفه‌ها و عواملی که در انتخاب وزرای کابینه دولت دوازدهم تأثیرگذار بودند، در اختیار رئیس‌جمهوری قرار گرفت.

عضو فراکسیون امید مجلس افزود: با معرفی وزرای جدید، تحولاتی نسبت به کابینه قبلی صورت گرفته و در هر صورت رئیس‌جمهوری در چینش کابینه ملاحظاتی دارد تا بتواند در مقابل چالش‌هایی که فراروی کشور قرار گرفته موفق باشد. تابش تصریح کرد: براین‌اساس نظر مقام معظم رهبری و نهادهایی مثل شورای‌عالی امنیت ملی، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و همچنین توجه به مطالبات و خواسته‌های مردم و توان وزرا برای تأمین مصالح ملی حائز اهمیت است.

وی با بیان اینکه دیدگاه فراکسیون امید نسبت به کلیات کابینه پیشنهادی مثبت است، گفت: البته کارگروه‌هایی را مشخص کردیم که مرکب از اعضای فراکسیون امید در کمیسیون‌های تخصصی مجلس هستند تا جزئیات بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی را دنبال کنیم. تابش با بیان اینکه ٩ نفر از وزرای کابینه یازدهم تغییر کردند، گفت: عمده وزرایی که از منظر فراکسیون امید رد شده بودند، در کابینه پیشنهادی دولت دوازدهم حضور ندارند.

عضو فراکسیون امید مجلس در بخش دیگری از اظهاراتش در رابطه با شاخص‌های اصلی این فراکسیون برای رأی‌اعتماد به وزرای پیشنهادی گفت: تحصیلات و تخصص وزرا، سوابق و تجربیات و صلاحیت فردی از جمله ریسک‌پذیری، شجاعت، کارآمدی و توان عمل به وعده‌های رئیس‌جمهور از شاخص‌هایی است که اعضای فراکسیون در رأی‌اعتماد به وزرا مدنظر قرار خواهند داد. تابش پیرشدن کابینه را ناشی از نبودن نظام حزبی دانست و عنوان کرد: در چینش کابینه به مطالبات اقوام، زنان و جوانان باید بیشتر توجه می‌شد، بنابراین امیدوارم در بدنه ملی و محلی این مسئله جبران شود.

وی با اشاره به اینکه وزرای انتخابی باید پیگیر مطالبات و خواسته‌های مردم باشند، گفت: نقش هر وزیر در کابینه در انسجام کلی دولت و تأثیر نگاه ملی، ارزیابی می‌شود. تابش با بیان اینکه رأی اعتماد و عدم اعتماد به هر وزیر براساس شاخص‌های فراکسیون، برای حمایت از دولت است، افزود: در ٣٤ سال بعد از انقلاب ٢٧ سال افزایش سن در کابینه داشته‌ایم که حاکی از ضعف گردش نخبگان است.

وی افزود: در رایزنی با رئیس‌جمهوری و معاون‌اول وارد مصادیق نشده‌ایم؛ بلکه فرم ارزیابی عملکرد وزرا را ارائه کردیم و رئیس‌جمهوری از جناح اصلاح‌طلب، اصولگرا و اعتدالیون افراد را برای کابینه انتخاب کردند؛ بنابراین برای اینکه کابینه موفق باشد، باید روی افراد اجماع وجود داشته باشد؛ اگرچه آن‌طور که تابش هم گفته، باید روی کاندیداهای وزارتی اجماع وجود داشته باشد؛ اما این نکته را نباید از نظر پنهان داشت که انتقادات نباید بهانه‌ای شوند برای رأی‌ندادن به برخی از وزرای پیشنهادی.

معدلی بالاتر از میانگین

صادق زیباکلام اخيرا نوشته: «واقعیت آن است که کارنامه وزرایی که دوباره به مجلس معرفی شده‌اند، اگر از متوسط کابینه اول دکتر روحانی بالاتر نبوده باشد، یقینا پایین‌تر هم نیست؛ بنابراین رأی‌ندادن به آنها به اعتبار کارایی و درست‌تر گفته باشیم نداشتن یا پایین‌بودن آن، بهانه‌ای بیش نیست؛ چراکه هیچ‌کدام از وزرای پیشنهادی که قبلا در کابینه حضور داشته‌اند، در چهار سال گذشته به‌عنوان وزرایی که از نظر اجرائی و توان مدیریتی «مسئله‌دار» بوده باشند، مطرح نبوده‌اند».

هفته‌ای که رو به پایان می‌رود، هفته‌ای است که نمایندگان نقش تعیین‌کننده‌ای درآن دارند و در‌این‌میان فراکسیون امید که به‌نوعی نتیجه حرکت دولت اول حسن روحانی است، نقش پررنگ‌تری دارد؛ اگرچه نباید از حق انتقاد نمایندگان از کابینه پیشنهادی چشم‌پوشی کرد اما این موضوع را هم نباید کتمان کرد که امید دولت دوازدهم در مجلس بر همین فراکسیون و همراهی اعضای آن برای اخذ رأی اعتماد وزرای پیشنهادی است.

جلسه رأی اعتماد دولت دوازدهم آزمون نمایندگان فراکسیون‌امیدی مجلس است. از فراکسیون اصولگرایان و حتی مستقلین امیدِ آن نمی‌رود که با دولت همراهی کنند؛ اما حداقل انتظار از فراکسیون ‌امید است. اگرچه امید می‌رود که در دقیقه ٩٠ بتوانند با مدیریت عارف فراکسیونی عمل کنند و حداقل حمایت را از دولت ٢٤‌میلیونی انجام دهند و امید دولت را ناامید نکنند؛ اینکه نمایندگان اين دوره باید تفاوت‌هایی با رفتار مجلس نهم با کابینه اول روحانی و فشارهای آن مقطع داشته باشند؛ به‌هرحال میانگین وزرای معرفی‌شده، پذیرفتنی بوده و وزرای جدید هم دارای سوابق مقبولی هستند.

نقل است در ماجرای بر دار شدن حلاج هرکس سنگی می‌انداخت؛ شبلی هم گلی انداخت، حسین منصور آهی کشید. گفتند: از این همه سنگ هیچ آه نکردی؛ از گلی آه‌کردن چه معنی است؟ گفت: از آنکه آنها نمی‌دانند، معذورند؛ از او سختی‌ام می‌آید که او می‌داند که نمی‌باید انداخت.