حاشیه نشینی جامعتین؛ میدان داری «جمنا»

روزنامه ایران: شورای مرکزی جبهه پایداری از همه اعضا و هواداران پرتلاش و خستگی‌ناپذیر و بی‌ادعا و خدوم خود در سراسر کشور دعوت می‌نماید صادقانه و خالصانه با مدد از ارواح پاک و طیبه شهیدان برای معرفی نامزد اصلح انقلاب حضرت آیت‌الله رئیسی به هر طریق شرعی ممکن تلاش نموده و همه اطرافیان و دوستان را به این مهم تشویق و ترغیب نماید.»

ساعت ۱۲ دیروز بود که کانال تلگرامی حزب «پایداری» از حمایت این تشکل از نامزدی ابراهیم رئیسی تولیت آستان قدس رضوی و داوطلب انتخابات ریاست جمهوری خبر داد و تأکید کرد متن کامل بیانیه بزودی منتشر می‌شود. اما ساعتی بعد نه تنها این حمایت چند خطی از روی کانال برداشته شد، بلکه مرتضی آقاتهرانی، دبیرکل پایداری در گفت‌وگویی تأکید کرد: «ما در زمان خود فرد اصلح را اعلام خواهیم کرد... پایداری تاکنون به شکل رسمی از هیچ کاندیدایی اعلام حمایت نکرده است.»

اگرچه از رئیسی به عنوان گزینه نهایی «جمنا» نام می‌برند، اما قرار است نامزد این گروه بعد از برگزاری سومین مجمع عمومی «جمنا» و بر اساس رأی‌گیری معرفی شود. براساس اعلام اولیه، دیگر نامزدهای «جمنا» موظف هستند به نفع گزینه نهایی کنار بروند. اما ابراهیم رئیسی شامگاه سه‌شنبه اعلام کرد: «ما نیامده‌ایم که برویم، بلکه آمده‌ایم که موفق شویم.» کارگزاران «جمنا» ادعا کرده‌اند رئیسی ساز و کار این نهاد را پذیرفته است اما خود او اعلام کرده که به صورت مستقل وارد انتخابات شده است.

در روزهای گذشته برخی رسانه‌های غیررسمی از فاصله رأی معنادار بین قالیباف و رئیسی دو نامزد «جمنا» خبر داده‌اند. برخلاف آرای ریخته شده در صندوق «جبهه مردمی»، نظرسنجی‌هایی که گویا توسط اصولگرایان انجام شده، سبد رأی قالیباف را بزرگ‌تر از رئیسی نشان می‌دهد. مرضیه وحید دستجردی، سخنگوی «جمنا» پیش‌تر اعلام کرده است تا 20 اردیبهشت گزینه نهایی مشخص می‌شود اما ممکن هم هست به جای یک نفر، دو نامزد از «جبهه مردمی» تا روز رأی‌گیری در میدان باقی بمانند.

روزهای بسیار از زمانی گذشته است که «جامعتین»، کلید واژه مشترک اغلب اخبار انتخاباتی بود. دو نهاد روحانی- سیاسی اصولگرا، دیرگاهی است که عملاً میدان را به نوظهورهای این جریان داده‌اند و حال آن گونه که در اخبار آمده است، هفته آینده بعد از اعلام نتیجه بررسی صلاحیت نامزدهای انتخاباتی ریاست جمهوری، بر سر اینکه از «جمنا» یا یکی از نامزدهای انتخابات حمایت کنند، تصمیم‌گیری خواهند کرد. دیروز ایسنا خبر داد جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هنوز بر سر اینکه از «جبهه مردمی نیروهای انقلاب» پشتیبانی کند، به قطعیت نرسیده است. غلامرضا مصباحی مقدم، سخنگوی جامعه روحانیت مبارز هم خبر داد که تشکل متبوعش اخیراً جلسه‌ای با همین موضوع برگزار کرده و در نهایت مقرر شده است پس از اعلام اسامی نامزدهای تأیید صلاحیت شده، در این باره تصمیم‌گیری شود. آیت‌الله موحدی کرمانی، دبیرکل جامعه روحانیت مبارز در جلسات و مجمع‌های عمومی «جبهه مردمی نیروهای انقلاب» شرکت و سخنرانی داشته است اما تاکنون اعلام نشده حضور وی به نمایندگی از جامعه روحانیت باشد. تشکلی که روزگاری همراه جامعه مدرسین محور فعالیت انتخاباتی جریان اصولگرا بود و حال زمام امور را به اختیار یا جبر، به دست نورسیده‌های این اردوگاه سپرده است. آن هم در حالی که یکی از اعضای پیشین این مجموعه، شانس اصلی انتخابات ریاست جمهوری پیش رو است، اما دبیرکل آن در تشکیلاتی حضور و فعالیت دارد که می‌کوشد رقیبی را برای شکست روحانی در انتخابات معرفی و حمایت کند.

با این همه حسن روحانی که هنوز هم یکی از اعضای جامعه روحانیت مبارز است، از حمایت بخشی از این تشکل برخوردار است و آن گونه که اخبار نیمه رسمی برمی‌آید، تصمیم‌گیری واحد تمام یا اکثریت جامعه روحانیت این بار بسیار دشوار است. چنان که محمدتقی رهبر، عضو جامعه روحانیت مبارز دو هفته پیش به انتخاب گفت: نام روحانی هنوز هم در لیست جامعه روحانیت قرار دارد. به اعتقاد ناظران، اینکه یک تشکل محوری که حداقل تا یک دهه پیش نقش تأثیرگذاری در انتخابات داشته است، چگونه به مبارزه انتخاباتی با یکی از اعضای فعلی خود می‌پردازد، جای بحث است اما نکته مهم‌تر، محدودیت هر چه بیشتر دایره نفوذ تشکلی است که روزگاری قطب سیاسی جریان اصولگرا به شمار می‌آمد؛ این نهاد در تمام ادوار انتخابات ریاست جمهوری تا سال 76، از نامزدهایی حمایت کرد که همگی در انتخابات پیروز شدند. ابوالحسن بنی صدر، شهید رجایی، رهبر معظم انقلاب اسلامی، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری اول تا هفتم بودند که جامعه روحانیت با اکثریت آرای داخلی، از آنان حمایت و پشتیبانی کرد و به تبع این حمایت هم توانست در کابینه دولت‌های یادشده کمابیش حضور و نقش داشته باشد.

در سال 76 هم جامعه روحانیت مبارز با اکثریت آرا از علی اکبر ناطق نوری حمایت کرد اما نامزد مجمع روحانیون مبارز ، زنجیره پیروزی‌های انتخاباتی این تشکل را گسیخت. با پایان یافتن هشت سال دولت اصلاحات، جامعه روحانیت مبارز از آیت‌الله هاشمی رفسنجانی پشتیبانی کرد اما این بار هم نامزد تحت حمایت این نهاد ناکام ماند. در سال 88 جامعه روحانیت نتوانست به یک تصمیم واحد برسد، اما آنچه این نهاد را با چالش مواجه کرد، سخنان محمود احمدی‌نژاد در مناظره با میرحسین موسوی علیه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و علی اکبر ناطق نوری اعضای ارشد جامعه روحانیت مبارز بود. سکوت مرحوم آیت‌الله مهدوی کنی دبیرکل جامعه روحانیت در کنار عدم موضعگیری تشکیلاتی، سبب شد ناطق نوری، حسن روحانی و امامی کاشانی دیگر در جلسات جامعه روحانیت حضور نیابند. فاصله‌ای که تا سال 92 بیشتر هم شد و سبب شد جامعه روحانیت از نامزدی حسن روحانی حمایت نکند و هر کدام از اعضا به تشخیص و اجتهاد شخصی‌شان به یکی از نامزدها رأی دهد.

غیبت اعضای ارشد و صاحب نفوذ جامعه روحانیت مبارز کافی نبود که آیت‌الله مهدی کنی دبیرکل این مجموعه، بعد از کمایی چند ماهه در گذشت و آیت‌الله موحدی کرمانی به جای او انتخاب شد. چهره‌ای که دایره تأثیرگذاری‌اش به مراتب کمتر از مرحوم مهدوی کنی بود. از انتخابات مجلس دهم شورای اسلامی، به عنوان نخستین آزمون انتخاباتی آیت‌الله موحدی کرمانی یاد می‌کردند؛ چرا که او تمام قد پای کار آمده بود تا مجمع الجزایر اصولگرایی را به هم نزدیک و نیروهای این اردوگاه را متحد کند. او میزبان جلسات «شورای ائتلاف اصولگرایی» بود که قصد داشت اکثریت کرسی‌های مجلس دهم را از آن اصولگرایان کند اما «ائتلاف امید» شکست 30 به هیچ را به «شورای ائتلاف اصولگرایان» تحمیل کرد. شورایی که اگر چه جمع کامل اصولگرایی نبود اما توانسته بود بین اصولگرایان موسوم به تحولخواه نظیر «رهپویان» و «ایثارگران» همچنین گروه‌های فکری و سیاسی نزدیک به دولت سابق از جمله «پایداری» و «یکتا» را در کنار تشکل‌های دیرپایی چون مؤتلفه اسلامی و جامعه روحانیت مبارز جمع کند. نتیجه انتخابات تهران اما این جمع را خیلی زود پراکند تا اینکه چند ماه پیش، بخشی از آنها در چارچوب «جبهه مردمی نیروهای انقلاب» سر برآوردند.

تشکلی که به اصرار خود، افراد و نه احزاب را دعوت کرد. آیت‌الله موحدی کرمانی یکی از میهمانان پر رفت و آمد به این تشکل و مراسمش است و مصباحی مقدم، سخنگوی جامعه روحانیت مبارز که نامش به عنوان یکی از نامزدهای «جمنا» بود، در این جمع حضور دارد. حضوری که شاید تنها کمی بالاتر از دبیرکل یا اعضای دیگر حزب‌های عضو «جبهه مردمی» باشد. هر چند اصولگرایان ائتلافی می‌گویند برهم شکستن ساختارهای سنتی گذشته و گزینش براساس آرای پایگاه مردمی این جریان، الگوی تازه برای معرفی نامزدهاست، اما آنچه در دو مجمع عمومی گذشت، حکایت از این دارد که اگر چه اسامی هیچ حزبی در رأس «جمنا» قرار ندارد، اما ترکیب شورای مرکزی همچنین پارلمان 2 هزار و 500 نفره این تشکل نشان می‌دهد دیگر تشکل‌های دیرپایی چون «جامعه روحانیت مبارز» در رأس نیست و برخی احزاب، تحرکات نه چندان پیدایی برای هدایت مجمع عمومی «جبهه مردمی» دارند.به عبارت ساده‌تر اگر نامزدهای اصولگرا به زعم ائتلافی‌ها تا دیروز «از بالا به پایین» بود، در ائتلاف جدید از پشت پرده به ویترین است و اثر قابل تأملی از جامعه روحانیت مبارز هم پشت پرده و هم در ویترین نیست.