۹ پرونده خاص روی میز تهران و باکو
کاخ «زاگولبا» باکو روز دوشنبه در حالی میزبان رئیس‌جمهور ایران بود که ناظران تحولات منطقه معتقدند این سفر را باید سرآغاز فصل نوینی در مناسبات ایران و جمهوری‌آذربایجان به‌حساب آورد؛ مناسباتی که طی سال‌های اخیر با فراز و فرودهای بسیاری همراه بوده‌است.
همشهری آنلاین: کاخ «زاگولبا» باکو روز دوشنبه در حالی میزبان رئیس‌جمهور ایران بود که ناظران تحولات منطقه معتقدند این سفر را باید سرآغاز فصل نوینی در مناسبات ایران و جمهوری‌آذربایجان به‌حساب آورد؛ مناسباتی که طی سال‌های اخیر با فراز و فرودهای بسیاری همراه بوده‌است.
حدود یک سال پس از آخرین دیدار روسای‌جمهور ایران و جمهوری‌آذربایجان (۳۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳) در نقطه صفر مرزی دو کشور، که با خاطره تلخ شهادت شهید رئیسی و جمعی از همراهان وی در مسیر بازگشت همراه شد، پزشکیان و علی‌اف در باکو درباره پرونده‌های مطرح روی میز دوطرف دیدار و گفت‌وگو کردند.
این سفر در شرایطی انجام شد که رئیس‌جمهور آذربایجان در ۱۹ تیرماه ۱۴۰۳ در جریان گفت‌وگوی تلفنی با همتای ایرانی خود، از پزشکیان برای سفر به باکو دعوت کرد. به‌دنبال این دعوت، نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان نیز در سفر مردادماه خود به تهران، ازسوی علی‌اف از پزشکیان برای شرکت بیست‌ونهمین کنفرانس تغییرات آب‌وهوایی سازمان ملل متحد در باکو، دعوت به‌عمل آورد.
اگرچه قرار بود این سفر در ۲۲ آبان‌ماه ۱۴۰۳ انجام شود، اما به دلایلی لغو شد تا باکو در هشتمین روز اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴ میزبان رئیس‌جمهور ایران باشد؛ سفری یک روزه که رسانه‌ها از آن به‌عنوان گامی تاریخی در مناسبات دوطرف یاد می‌کنند.
اسناد همکاری
یکی از مهم‌ترین برنامه‌های سفر رئیس‌جمهور ایران در باکو، امضای ۷ تفاهم‌نامه مشترک بود که با حضور پزشکیان و علی‌اف، ازسوی مقام‌های دو کشور انجام شد و با صدور بیانیه مشترک سفر همراه بود. این تفاهم‌نامه‌ها دربرگیرنده حوزه‌های مشترک همکاری بود، از جمله:
*رایزنی‌های سیاسی
*حمل‌ونقل
*مبادلات فرهنگی
*همکاری‌های بهداشتی
*همکاری‌های حوزه رسانه‌ای
*سرمایه‌گذاری
پرونده‌های روی میز
سفر رئیس‌جمهور ایران به باکو در حالی به عنوان گامی تاریخی در توسعه مناسبات دوجانبه و ارتقای همکاری‌های مشترک قلمداد می‌شود که ایران و جمهوری‌اسلامی از حوزه‌های همکاری قابل‌توجی برخوردارند.
۱- توسعه تجارت: ایران و جمهوری‌آذربایجان در چارچوب آخرین رایزنی‌های اقتصادی دوطرف، که بهمن‌ماه سال‌گذشته در قالب شانزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور انجام شد، دستیابی به تجارت ۱۰ میلیارد دلاری در افق ۵ ساله را هدف‌گذاری کردند که با رایزنی‌های روسای‌جمهور دو کشور این مسیر تسهیل خواهد شد.
۲- گسترش سرمایه‌گذاری: بررسی‌ها نشان می‌دهد چیزی در حدود هزارو ۶۰۰ شرکت ایرانی در جمهوری‌آذربایجان حضور دارند و در بخش‌های متنوع مشغول به فعالیت هستند، آن‌هم با حجم سرمایه‌گذاری تقریبی ۵ میلیارد دلاری که در شرایط کنونی بستر مناسبی برای توسعه همکاری‌ها در این بخش فراهم آمده است.
۳- همکاری‌های ترانزیتی: در سال‌های اخیر بخش مهمی از همکاری‌های اقتصادی تهران و باکو در حوزه ترانزیتی متمرکز بوده است؛ از توسعه مناسبات در چارچوب کریدور شمال – جنوب گرفته تا توسعه پایانه‌های مرزی و خطوط ریلی و به‌ویژه «کریدور ارس»، بخش مهمی از مناسبات دوطرف را تشکیل می‌دهد و سفر پزشکیان را می‌توان تکمیل‌کننده تفاهم‌های گذشته در چارچوب کمیسیون مشترک اقتصادی به‌حساب آورد.
۴- انرژی: یکی از مهم‌ترین پرونده‌های روی میز تهران و باکو در جریان رایزنی‌های دوجانبه به‌ویژه در یک سال گذشته، معطوف به توسعه همکاری‌ها در عرصه انرژی بوده‌است. قرارداد سه‌جانبه سوآپ گاز بین ایران، ترکمنستان و جمهوری‌آذربایجان از یک‌سو و تفاهم ایران و روسیه بر سر انتقال گاز از مسیر زمینی جمهوری‌آذربایجان ازسوی دیگر، دو پرونده مهم تهران و باکو در حوزه انرژی به‌حساب می‌آید.
۵- تقویت مناسبات دیپلماتیک: در هفتمین روز بهمن‌ماه ۱۴۰۱ حمله فردی مسلح به سفارت جمهوری‌آذربایجان در تهران، مناسبات دیپلماتیک دوطرف را با تنش‌هایی مواجه کرد. اکنون اما پس از بازگشایی سفارت این کشور در تهران در آخرین روزهای تیرماه سال‌گذشته، سفر پزشکیان به باکو را باید آغاز فصل تازه‌ای از همکاری‌های سیاسی – دیپلمایتک دوطرف به‌شمار آورد.
۶- همکاری در سازمان‌های بین‌المللی: تقویت مناسبات در چارچوب سازمان‌های منطقه‌ای یکی دیگر از مهم‌ترین پرونده‌های مشترک به‌حساب می‌آید؛ از توسعه مناسبات در قالب اکو گرفته تا تقویت همکاری‌های اقتصادی در حوزه اوراسیا، نمودی از علاقه‌مندی‌های تهران و باکو است.
۷- امنیت منطقه‌ای: تهران و باکو در این عرصه دغدغه‌های مشترکی دارند که مبارزه با تروریسم، قاچاق مواد مخدر و اسلحه بخشی از آنهاست. ازسوی دیگر مناقشات منطقه قفقازجنوبی نیز بخش دیگری از پرونده‌های مشترک همکاری دوطرف در عرصه امنیت منطقه‌ای به‌شمار می‌رود.
۸- همکاری‌های دفاعی: ایران و جمهوری‌آذربایجان در نخستین روزهای آذرماه ۱۴۰۳ در منطقه عمومی «اصلاندوز» استان اردبیل رزمایش زمینی مشترکی برگزار کردند؛ رزمایشی که در میانه آبان‌ماه همان سال در حوزه دریایی نیز برگزار شده بود. این رزمایش‌ها نمودی از آمادگی دوطرف برای توسعه همکاری‌ها در این بخش به‌حساب می‌آید.
۹- همکاری‌های فرهنگی: روابط فرهنگی دو کشور در سال‌های اخیر با فراز و فرودهای بسیاری همراه بوده است. این در حالی است که اشتراکات فرهنگی – تاریخی ایران و جمهوری‌آذربایجان، سبب شده تقویت همکاری‌های این حوزه در جریان سفر پزشکیان به باکو مورد توجه دوطرف قرار گیرد.
حوزه چالش‌برانگیز
تهران و باکو در کنار حوزه‌های متکثر همکاری، پرونده‌های چالش‌برانگیزی را هم روی میز دارند که بخش مهمی از رایزنی‌های دوطرف در سال‌های اخیر معطوف به حل و فصل آنها بوده است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.
*همکاری‌های اقتصادی و نظامی جمهوری‌آذربایجان و رژیم‌صهیونیستی، به‌عنوان تهدیدی در همسایگی ایران
*نگرانی‌های امنیتی ایران ناشی از تحرکات عناصر صهیونیست در نقاط مرزی با ایران
*تنش‌های فزاینده در قره‌باغ و برخی مواضع چالش‌برانگیز باکو در این زمینه
*بحث «کریدور زنگزور» و محدودیت‌های ژئوپلتیک آن برای ایران
*موضوع تعیین رژیم حقوقی دریای خزر در اختلاف‌های دو کشور در این زمینه
*برخی فعالیت‌ها و فضاسازی‌های رسانه‌ای - فرهنگی علیه ایران در باکو
نظر کاربران
وا اینا که برا ایران مدام شاخ و شونه میکشیدن