۱۰ ماموریت فوری شوراهای شهر

مرحله اول؛ ماموریت‌های دهگانه

یکی از اولویت‌های اصلی پس از برگزاری انتخابات و ورود 21 عضو جدید به ساختمان بهشت، شناخت ماموریت‌های دهگانه برای رهایی از شهر از مشکلات عدیده آن در سال 1400 است. در بررسی‌های انجام شده از سوی تحلیلگران و صاحبنظران حوزه شهری ماموریت اول اعضای پارلمان محلی پایتخت، به حساس بودن مقطع کنونی این دوره فعالیت آن باز می‌گردد؛ چراکه در این دوره هم نوبت بازنگری و تدوین نسخه‌های جدید سه برنامه بالادست شهرداری تهران شامل طرح تفصیلی، طرح جامع و برنامه پنج ساله شهر تهران فرارسیده و هم آنکه بودجه اداره شهر تهران باید از هر نوع درآمد ناپایدار حاصل از انواع عوارض ساخت‌وساز سم‌زدایی و تصفیه شود. ماموریت دوم تیم جدید شورای شهر بازنگری در رفتار نهاد شورای شهر است. به این معنی که اعضای پارلمان محلی پایتخت باید از انفعال و دنباله‌روی اقدامات شهرداری فاصله بگیرند و به جای تاثیرپذیری از شهرداری بر این نهاد نظارت جامع و کامل اعمال کنند. به نظر می‌رسد برای اجرای این ماموریت به مسیرسازی اولیه نیاز است تا در این مسیر چارچوب‌های اولیه نظارت بر فعالیت‌های شهرداری مشخص شود.

سومین ماموریت شناسایی شده برای شورای شهر پنجم فعال‌سازی ابزار‌های نظارتی است که تا کنون به شکل واقعی جز در برخی اقدامات سیاسی از آنها استفاده نشده ‌است. این ابزارهای نظارتی مواردی همچون سوال از شهردار، سوال از شهرداران مناطق، سوال از معاونان شهردار و در نهایت استیضاح شهردار را شامل می‌شود که طی سال‌های اخیر اگرچه در مواردی شورای شهر به استفاده از آن روی آورده اما در نهایت نتیجه خاصی به نفع شهر و شهروندان از آن حاصل نشده‌ است. تصویب برنامه‌ها و سیاست‌های مورد نیاز شهر چهارمین ماموریت فوری شورای شهر پنجم است به این شرط که آنچه تصویب می‌شود همچون بسیاری از طرح‌ها و لوایحی که طی دوره‌های اخیر به تصویب شورای شهر رسیده تزئینی نباشد و قابلیت اجرا در شهر را داشته باشد. به گفته کارشناسان شهری نظارت در حین اجرای این مصوبات یکی از وظایف مهم اعضای شورای شهر است که به نظر می‌رسد تاکنون از آن غفلت شده یا به ارائه تذکرات موردی ختم شده ‌است.

در عین حال مقابله با هر نوع رانت شهری پنجمین ماموریت تعریف شده برای پارلمان محلی پایتخت است. براین اساس باید زمینه و ریشه‌ رانت‌هایی که در حوزه مدیریت شهری وجود دارد و اعتماد عمومی به خانواده مدیریت شهری را خدشه‌دار کرده، شناسایی شود و مسیرهای منجر به شکل‌گیری را از بین ببرند. ششمین ماموریت پارلمان محلی پایتخت مهار اقدامات نامتعارف مدیریت شهری است. کارنامه عملکرد مدیریت شهری تهران در همه سال‌های گذشته نشان می‌دهد نارسایی‌ها و نواقص موجود در قوانین مدیریت شهری از یکسو و خلأ مقررات نظارتی از سوی دیگر موجب شده مدیریت شهری دست به انجام اقداماتی بزند که در ظاهر و در برخورد اولیه مقامات نظارتی تخلف محسوب نمی‌شود اما از دید کارشناسان شهری کاملا نامتعارف و پرمخاطره برای شهر به حساب می‌آید. به‌عنوان مثال نحوه واگذاری املاک شهر تهران برای تامین مالی اداره شهر جزو اقداماتی است که اگر پارلمان محلی پنجم پایتخت برای این موضوع که بخش قابل توجهی از بودجه شهر تهران را تامین مالی می‌کند فرمول مشخص، شفاف و مورد تایید کارشناسان خبره طراحی نکند؛ بی‌تردید تداوم واگذاری املاک به اشکال قبلی به تداوم اقدامات نامتعارف منجر می‌شود.

ماموریت بعدی پارلمان محلی 21 نفره چهار سال آتی پایتخت، خارج کردن طرح‌ها و پیشنهادهای بایگانی شده در شورای شهر از آرشیو مطالعات کارشناسان است. طی سال‌های اخیر بازوی پژوهشی مدیریت شهری مجموعه‌ای از طرح‌های مطالعاتی را به سرانجام رساند که تصویب آن در شورا و اجرای آن از سوی شهرداری می‌توانست بخشی از بیماری‌های مزمن پایتخت را درمان کند. از جمله این مطالعات می‌توان به پیشنهاد اخذ عوارض تردد از برخی معابر شهری تهران، اخذ عوارض سوخت از برخی خودروها، طراحی مکانیزم‌های تشویقی برای افزایش پارکینگ‌های عمومی در سطح شهر و... اشاره کرد. اگرچه برخی از این مطالعات حتی در صحن علنی شورای شهر نیز طرح می‌شدند اما به دلایلی از جمله محافظه‌کاری مدیران شهری در واقعی کردن هزینه برخی خدماتی که ارائه آن منجر به تحمیل عارضه‌هایی همچون آلودگی و ترافیک به شهر می‌شود، از تصویب آن خودداری کردند. به گفته صاحبنظران حوزه شهری پارلمان پنجم پایتخت می‌تواند این جسارت را داشته باشد که برای رفع این بیماری‌های مزمن دست به جراحی شهری بزند.

ماموریت هشتم که یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های تعریف شده برای شورای شهر پنجم عنوان می‌شود اولویت‌بخشی به حقوق طبیعی شهروندان است. درحال حاضر در شهر تهران یک گروه خاص که بخشی از سازنده‌ها و بسازبفروش‌های شهر هستند و همواره به دنبال کسب امتیازات خاص بابت اخذ تراکم ساختمانی و دریافت مجوز تغییر کاربری هستند. غالب این گروه در همه سال‌های اخیر موفق شده‌اند از مجاری مختلف از جمله کمیسیون ماده پنج امتیاز درخواستی خود را به بهترین شکل و با پرداخت مبالغ قابل توجه برای عوارض تراکم و تغییر کاربری به مدیریت شهری، دریافت کنند. اما صدور این امتیازات شهری برای یک گروه خاص باعث تضییع آشکار حقوق عمومی بخش زیادی از شهروندان شده ‌است. به ویژه آن دسته از پایتخت‌نشینان که محل سکونت یا فعالیت آنها در حوالی املاک دریافت‌‌کننده این نوع امتیازات بوده ‌است. نمونه بسیار زیاد آن در مناطق مختلف شهر گودبرداری‌های عمیق و بعضا غیراستانداردی است که بدون توجه به شرایط محیطی منجر به نشست خیابان‌های اطراف شده است. نمونه دیگر آن نیز تورم مال‌سازی در کوچه‌ها و معابر باریک شهر است که مشکلات زیادی را برای آسایش شهروندان مناطق به وجود آورده ‌است. گودبرداری‌های عمیق غیراستاندارد و تورم مالسازی در برخی مناطق دو نمونه از موارد تضییع حقوق شهروندان تهرانی است که پارلمان محلی پایتخت باید نسبت به توقف این فرآیند اقدام کند. ماموریتی که به نظر می‌رسد شورای شهر چهارم نیز با وجود شناسایی این عارضه نتوانست راهکار مفید و موثری برای بهبود آن ارائه دهد.

یکی دیگر از ماموریت‌های مهم شورای شهر پنجم، نقص اصلی این پارلمان در انتخاب شهردار کارآمد است. به گفته تحلیلگران حوزه شهری شهردار کارآمد در این مقطع زمانی به معنای فردی است که اولا بپذیرد تهران به انواع بیماری‌های مزمن شهری همچون ترافیک و آلودگی دچار شده و علائم حیاتی شهر در آستانه نابودی قرار دارد. ثانیا نیاز پایتخت به اجرای این 10 ماموریت فوری را باور کند. اگر این دو موضوع مورد پذیرش واقعی شهردار بعدی پایتخت قرار گیرد شهرداری تهران برای سال‌های 96 تا 1400 می‌تواند به مجموعه‌ای کارآمد تبدیل شود.

واما دهمین ماموریت فوری شورای پنجم حل مشکلات حاد پایتخت است.

بررسی‌ها و مطالعات مجموعه‌های کارشناسی و مطالعاتی مختلف از مشکلات حاد شهر تهران نشان می‌دهد در حال حاضر زندگی شهروندان در شهر تهران گرفتار 12 مشکل حاد است. آلودگی هوا، ترافیک و تغییر کاربری‌های پرمخاطره، عدم تناسب ظرفیت حمل‌و نقل عمومی با حجم مسافرت‌های درون شهری به ویژه مترو از جمله این مشکلات است. تورم خانه‌های خالی یکی دیگر از مشکلات شهر تهران است. در حال حاضر از حدود 4 میلیون آپارتمان مسکونی موجود در شهر تهران نزدیک به نیم میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه است. وجود بیش از 3 هزار و 700 هکتار بافت فرسوده و عدم ارائه راهکار مناسب و کارآمد برای نوسازی این محدوده از شهر یکی از حادترین مشکلات شهری به ویژه با جدی شدن احتمال بروز خطر زلزله است. در موارد زیادی بسیاری از تسهیلاتی که برای نوسازی بافت فرسوده در نظر گرفته شده است به دلایلی از جمله نبود هماهنگی‌های لازم میان دولت و شهرداری، اختلاف بر سر یارانه نرخ سود تسهیلات و... با مشکل در پرداخت مواجه شده است.سست شدن زمین در برخی مناطق که منجر به فروریزش‌های متعدد به ویژه در سال گذشته شده است، فقر شدید مراکز تفریحی و پارک‌های مشابه چیتگر و پردیسان، شب مردگی محدوده مرکزی شهر، کسری شدید پارکینگ و بی‌نظمی شهری- اجتماعی از دیگر مشکلات و بیماری‌هایی است که نیازمند ارائه راهکارهای فوری از سوی پارلمان محلی پایتخت برای اجرای آن از سوی شهرداری است. این ماموریت‌ها به دلیل پنج وظیفه اصلی که به موجب قانون بر عهده شورای شهر گذاشته شده برای این نهاد تعریف شده است.

به موجب قانون پنج وظیفه اصلی شورای شهر تهران شامل وضع مقررات، نظارت قبل، حین و بعد از اجرای ماموریت‌ها، هماهنگی مدیریت محلی و ملی، رفع تبعیض و جلوگیری از نابرابری و جلب مشارکت مردم برای اداره شهر از طریق ایجاد شورایاری‌ها مهم‌ترین وظایفی است که در قانون برای شورای شهر برشمرده شده است تا این نهاد بتواند برای مهم ترین چالش‌های شورای شهر راهکاری جدید اتخاذ کند. از دیدگاه کارشناسان شهری به واسطه عملکرد ناموفق دوره‌های گذشته مدیریت شهری در حال حاضر تهران به 9 چالش اصلی در حوزه شهر گرفتار شده و هنوز راهکار مناسبی برای آن اتخاذ نشده‌است. به نقطه جوش رسیدن تراکم فروشی، ته کشیدن منابع شهری به واسطه فروش ثروت‌های شهر،عدم استفاده از منابع درآمدی پایدار شهری، تورم نیروی انسانی مازاد در مجموعه شهرداری، آلودگی هوا، ترافیک، تحمیل هزینه‌ شهرهای اطراف، شکاف زیاد سطح خدمات بین مناطق شمالی و جنوبی شهر و حل مسائل به‌صورت کدخدامنشی به جای روال مدیریتی و نظارتی در شورای شهر مهم‌ترین این چالش‌ها به شمار می‌رود.

به چه کسی رای دهیم؟