سریال تلویزیونی معمای شاه به آخرین قسمتهای خود رسیده است. طبعاً پیش از هر چیز باید از زحمات عوامل و دستاندرکاران این سریال که بنا داشت فرازهای مهمی از تاریخ معاصر ایران را به تصویر بکشد سپاسگزاری کنیم. معمای شاه از آغاز کار به دلایلی که پوشیده نیست مورد هجمه بسیار سنگینی قرار گرفت.
روزنامه صبح نو نوشت: سریال تلویزیونی معمای شاه به آخرین قسمتهای خود رسیده است. طبعاً پیش از هر چیز باید از زحمات عوامل و دستاندرکاران این سریال که بنا داشت فرازهای مهمی از تاریخ معاصر ایران را به تصویر بکشد سپاسگزاری کنیم. معمای شاه از آغاز کار به دلایلی که پوشیده نیست مورد هجمه بسیار سنگینی قرار گرفت.
بخشی از این هجمه توسط طرفداران رژیم سابق و بخش دیگر توسط همه کسانی صورت گرفت که به دلیل نارضایتی از اوضاع و احوال و وضع موجود کشور یا حداقل صدا و سیمای جمهوری اسلامی، در برابر سریال موضع سلبی و تخریبی گرفتند. فضای سنگین ایجاد شده بعضاً حتی دیگرانی که از این دو دسته نیز نبودند، تحت تأثیر قرار داد. به عنوان مثال واعظ مشهوری که پای ثابت برنامههای تلویزیونی هم هست از این سریال انتقاد کرد که چرا شاه را فردی هوسباز و آلوده به فساد جنسی نشان داده و از این طریق ناخواسته شأن و مرتبت انقلاب اسلامی و امام؟ره؟را که بر چنین فرد زبونی غلبه کرد، تنزل داده است!
روحانی محترم یحتمل نیازی نمیبینند که به منابع و مکررات تاریخی که در مواردی مثل خاطرات امیر اسدالله علم و ملکه مادر (تاج الملوک) در خارج از کشور منتشر شده است، رجوع کنند و تصور میکنند آنچه در این موارد نشان داده شده حاصل تخیلات سازندگان سریال است. بالاتر این که ایشان متأسفانه معتقدند که قطب مقابل امام؟ره؟در این نهضت عظیم شخصی چون محمدرضا پهلوی بوده است و نه قدرتهای بزرگ استکباری مثل آمریکا و انگلیس. به هر حال، چنین هجمهای از جانب دوست و دشمن نوعی موقعیت مظلومیت برای این سریال و عواملش ایجاد کرده است.
اما این مظلومیت نمیباید دلیلی برای معاف شدن این کار از نقادی و ارزیابی دقیق و منطقی، چه از بعد هنری و فنی و چه از بعد تاریخی، باشد. از منظر اخلاق و اخوت دینی هم در عین آن که ما به رعایت انصاف و تقوا سفارش شدهایم، اما اقتضای برادری آن است آینهوار کاستیها و نقایص را نیز بازتاب دهیم و در اصلاح آنها بکوشیم. گفتیم که دوستان دستاندرکار برای ساخت این سریال زحمت فراوانی کشیدهاند و به واسطه جذابیت موضوع کار از جهت مخاطب نیز شرایط نسبتاً خوبی داشته است؛ اما اگر هدف نهایی کار روشنگری درباره حقایق تاریخ معاصر خصوصاً با عنایت به مخاطبان نسل جدید بوده باشد، به نظر میرسد موفقیت کمی در این زمینه حاصل شد.
در واقع برخی ضعفها و نقایص غیر قابل اغماض در سریال معمای شاه ضریب تأثیرگذاری آن را شدیداً کاهش داد. این تلقی شهودی و ارتکازی بنده به عنوان یک مخاطب علاقهمند به انقلاب اسلامی و دیگرانی چون من طبعاً توسط دستگاههای پژوهشی و تحقیقاتی وابسته به سازمان قابل آزمون است و یقیناً چنین تحقیقاتی نیز صورت میگیرد. اما مشکل اصلی کار کجاست؟ معمولاً در این قبیل کارهای تاریخی سخن از تضادی میان اقتضائات روایت تاریخی و پرداخت دراماتیک به میان میآید؛ اما مشکل معمای شاه دقیقاً جایی است که اقتضای مشترک هر دو را نادیده میگیرد. معمای شاه بر خلاف نامش به شدت فاقد معماست! در حالی که تاریخ و شخصیتهای تاریخی عموماً وقتی به دقت مورد بررسی قرار گیرند، خصلتی معمایی مییابند و همچنین اقتضای دراماتیزه کردن کار هم ساختن معماهایی درباره وقایع و شخصیتهاست.
دنیای «معمای شاه» بر خلاف این اقتضائات کاملاً تخت و یکنواخت است. معمای شاه کل حاضران صحنه تاریخ معاصر ما را به سادگی به دو دسته آدم خوبها و آدم بدها تقسیم میکند: شاه و اطرافیانش آدم بدها هستند و همه غیر از آنها آدم خوبها! آدمهای درون این دو دسته تقریباً همگی مشابه و تکثیر شده یکدیگرند. هیچ یک از آدم خوبها و یا آدم بدها «عالم» خاص خود را ندارند. آدمهای بد همگی از بد بودن و خبیث بودن خود آگاهند و درباره عملکرد رفتارهایشان همان برداشتی را دارند که ما داریم!
آدمهای خوب هم همگی یک جور و یک حرف میزنند. هیچ تفاوت و تشخصی بین کاشانی، طالقانی، نواب صفوی، امام؟ره؟، مطهری، شریعتی و حتی با اندکی اغماض مصدق وجود ندارد. اگر از نمایی گستردهتر کارهای قبلی کارگردان محترم را نیز ضمیمه کنیم، میتوان نامهایی چون سید مجاهد، شیخ فضل الله نوری، قائم مقام فراهانی و عباس میرزا را هم به این فهرست اضافه کرد! البته مقصود انکار این امر واضح نیست که میان چنین شخصیتهایی مشترکاتی وجود دارند و مثلاً همه آنها در جهت استقلال کشور و دفع شر اجانب زحماتی کشیدهاند؛ اما واقعیت آن است که در عین این تعلق عمومی به جبهه ضد استعماری هر یک از آنها کاراکتر و جهان ذهنی خود را داشتهاند. نیازی به مطالعه زیاد در تاریخ معاصر و نیز مجموعه آثار این بزرگواران نیست تا دریابیم مرحوم آقای طالقانی عالمی متفاوت از استاد شهید مطهری داشته است؛ اما در این سریال عملاً میتوان شنیدن همان دیالوگی که آقای طالقانی میگوید را از شهید مطهری نیز توقع داشت!
درباره شخصیتهای منفی نیز ماجرا از همین قرار است. هیچ یک از آدمها عمق و بُعد ندارند و به تبع آدمها وقایع نیز فاقد هر گونه عمقی میشوند. همه جا ما به سادهترین وجه شاهد توطئه و خباثت بدها و مظلومیت و فداکاری خوبها هستیم. حتی آنجایی که در متن واقعه جنبه معماگونگی و پیچیدگی آنقدر پررنگ است که نمیتوان از آن صرف نظر کرد، باز هم معمای شاه به سادهترین شکل ممکن عمق موضوعات را میگیرد و تصویر تخت و ساکن همیشگی را ارائه میدهد. به عنوان نمونه نوع پرداخت به ماجرای نهضت ملی و شکست آن در سریال قابل ذکر است. معمای شاه اصلاً به خود زحمت نمیدهد که پیچیدگی موقعیت و افراد دخیل در ماجرا، خطاهای رهبران، اختلافات درونی، ناکامیهای دولت ملی و طیف بندیهای اجتماعی را نمایش دهد.
باز هم کماکان یک عامل وجود دارد و آن توطئه دشمن است. که البته واقعیت دارد ولی همه واقعیت نیست. ضمن این که بعضاً شوری اش از حد میگذرد و برای حفظ و تداوم همان تصویر ساکن و ثابت نسبت به واقعیتهای تاریخی نیز کم لطفی میشود. مثلاً حمله به منزل مرحوم کاشانی که حضور شخصیتهای مشهور طرفدار مصدق (چون فروهر) در آن خالی از هر گونه ابهام است، باز به عوامل نفوذی دربار و انگلستان نسبت داده میشود!
پ
برای دسترسی سریع به تازهترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
چرا نگارنده متن، در قسمت آدم خوبها اسمي از مرحوم آيت الله هاشمي رفسنجاني نياورده است؟ متاسفم براي اين بغض و كينه
خانم آقایی از بجنورد
سلام این سریال بیشتر شبیه یک مستند بود ولی من دوست داشتم مستد جالبی بود خیلی دقیق به مسائل پرداخته بود
پاسخ ها
بدون نام
شما یکم مطالعه کنی در مورد تاریخ ، بد نیست
بدون نام
چه گیری دادین به این فیلم، اینم یه فیلمه مث باقی فیلمای مزخرفتون
زیاد خرج برداشته، فدای سرتون، کسی که تو ایران نیازمند نیست
امیرعلی نجاتی
اینقدر خبرهاتونو جانبدارانه نکنید ارزش خبر و خبر گذاری رو از بین میبرید ، خبر یعنی گزارش بی طرفانه یک موضوع نه تقد و بررسی جانبدارانه اون ، میلیارد ها میلیارد خرج کنید و با این خبرها و اراجیف هم نمیتونید...
حامد
معمای شاه رو کسی نگاه نکرد چون از سر تا پا تحریف تاریخ بود .
رضا ارباب
یک سریال بی محتوا و دروغ بنیان بود که از بیت المال هزینه کرد تا مثلا مخاطب رو با چهره مخفی و مرموز رژیم قبل آشنا کنه، اما چنین نشد و ذهن مخاطب رو به جای دیگه برد که اصلا هدف دست اندر کاران پروژه نبود. واقعا متاسفم برای کسانی که فقط برای پول و جلوی دوربین رفتن و دیده شدن، حاضر به ایفای نقش چه در جلو و یا پشت دوربین شدند.
بدون نام
فیلم سراسر کذب وتوهم نویسنده .....حیف پول وحیف وقت که این مزخرفات نگا ه کنیم
بدون نام
مزخرف ترین سریال تاریخ تلویزیون ایران که بیشتر شبیه یک سریال طنز درج چهارم بود. پر از دروغ و تحریف
بدون نام
فیلم بی محتوایی بود
مازیار
خدایا به دین داران ما ایمان به سیاستمدارانمان سیاست به تاریخ نویسانمان صداقت به مدیرانمان احساس مسولیت و به هنرمندان هنر عطا بفرما
بدون نام
حداقل اگه پنج تادروغ نشون میدین دوتاهم حقیقت نشون بدین تاواسه مردم قابل هضم باشه توی فیلمتون
نظر کاربران
چرا نگارنده متن، در قسمت آدم خوبها اسمي از مرحوم آيت الله هاشمي رفسنجاني نياورده است؟ متاسفم براي اين بغض و كينه
سلام این سریال بیشتر شبیه یک مستند بود ولی من دوست داشتم مستد جالبی بود خیلی دقیق به مسائل پرداخته بود
پاسخ ها
شما یکم مطالعه کنی در مورد تاریخ ، بد نیست
چه گیری دادین به این فیلم، اینم یه فیلمه مث باقی فیلمای مزخرفتون
زیاد خرج برداشته، فدای سرتون، کسی که تو ایران نیازمند نیست
اینقدر خبرهاتونو جانبدارانه نکنید ارزش خبر و خبر گذاری رو از بین میبرید ، خبر یعنی گزارش بی طرفانه یک موضوع نه تقد و بررسی جانبدارانه اون ، میلیارد ها میلیارد خرج کنید و با این خبرها و اراجیف هم نمیتونید...
معمای شاه رو کسی نگاه نکرد چون از سر تا پا تحریف تاریخ بود .
یک سریال بی محتوا و دروغ بنیان بود که از بیت المال هزینه کرد تا مثلا مخاطب رو با چهره مخفی و مرموز رژیم قبل آشنا کنه، اما چنین نشد و ذهن مخاطب رو به جای دیگه برد که اصلا هدف دست اندر کاران پروژه نبود. واقعا متاسفم برای کسانی که فقط برای پول و جلوی دوربین رفتن و دیده شدن، حاضر به ایفای نقش چه در جلو و یا پشت دوربین شدند.
فیلم سراسر کذب وتوهم نویسنده .....حیف پول وحیف وقت که این مزخرفات نگا ه کنیم
مزخرف ترین سریال تاریخ تلویزیون ایران که بیشتر شبیه یک سریال طنز درج چهارم بود. پر از دروغ و تحریف
فیلم بی محتوایی بود
خدایا به دین داران ما ایمان به سیاستمدارانمان سیاست به تاریخ نویسانمان صداقت به مدیرانمان احساس مسولیت و به هنرمندان هنر عطا بفرما
حداقل اگه پنج تادروغ نشون میدین دوتاهم حقیقت نشون بدین تاواسه مردم قابل هضم باشه توی فیلمتون