خوش بینی از مذاکرات اوپک، نفت را گران کرد

روزنامه دنیای اقتصاد: خوش‌بینی به مذاکرات اوپک برای رسیدن به توافقی بر سر کاهش تولیدات این سازمان موجب شد قیمت نفت بعد از سه هفته نزول، روز سه‌شنبه افزایش یابد؛ به‌طوری‌ که با رشد حدود ۶ درصدی بیشترین رشد روزانه طی ۷ ماه اخیر رقم خورد و قیمت‌ها مجددا به بیشترین سطح طی دو هفته اخیر رسید.

با این حال روز گذشته بهای نفت با سیگنال‌های آمریکایی مجددا در مسیر کاهشی قرار گرفت. از سویی پیش‌بینی شد موجودی انبارهای نفتی آمریکا در هفته گذشته افزایش یافته و از سوی دیگر شاخص دلار نیز به بیشترین مقدار ظرف یک سال اخیر رسیده است که این دو عامل موجب فشار بر نفت و دیگر بازارهای کالایی شد.

روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۵ به وقت تهران) بهای نفت شاخص بازار نیویورک (WTI) ۶۲ سنت معادل ۱.۶ درصد کاهش یافت و به ۴۵.۱۹ دلار بر بشکه رسید. برنت (نفت شاخص بازار لندن) نیز ۶۱ سنت معادل ۱.۱۹ درصد افت کرد و ۴۶.۳۹ دلار بر بشکه معامله شد. اما با وجود افت بیش از یک‌درصدی قیمت‌ها در روز گذشته، اما بهای نفت به‌دلیل رشد نزدیک به ۶ درصدی که روز سه‌شنبه تجربه کرد در بیشترین سطح طی دو هفته اخیر قرار دارد.

*فشار آمریکایی بر نفت

پیش‌بینی رشد موجودی انبارهای نفتی آمریکا در هفته گذشته (هفته منتهی به ۱۱ نوامبر) یکی از عوامل افت قیمت‌ها در بازارهای جهانی بود. وال‌استریت ژورنال براساس نظرسنجی که انجام داده پیش‌بینی می‌کند موجودی انبارهای نفتی آمریکا ۱.۱ میلیون بشکه در هفته منتهی به ۱۱ نوامبر افزایش یافته است. خبرگزاری بلومبرگ نیز براساس نظرسنجی از کارشناسان رشد یک میلیون بشکه‌ای موجودی انبارها را پیش‌بینی می‌کند. اما موسسه نفت آمریکا(API) که سازمانی خصوصی است و براساس داده‌های محدودتر از اداره اطلاعات انرژی آمریکا موجودی نفتی این کشور را برآورد می‌کند، اعلام کرده در هفته یاد شده حجم انبارهای نفتی آمریکا ۳.۷ میلیون بشکه افزایش یافته است.

API با وجود کاهش ۱۵۵ میلیون بشکه‌ای ذخایر بنزین، برآورد کرده ذخایر محصولات تقطیری آمریکا ۳ میلیون بشکه افزایش یافته است. افزایش ذخایر تقطیری به رشد ظرفیت پالایشی پالایشگاه‌ها باز می‌گردد. به گزارش وال‌استریت ژورنال، ظرفیت پالایشی پالایشگاه‌ها اخیرا ۰.۸ درصد نسبت به متوسط ۸۷.۹درصدی آنها افزایش یافته است.آمار دقیق موجودی انبارها شامگاه چهارشنبه توسط اداره اطلاعات انرژی آمریکا اعلام می‌شود که در زمان تنظیم این گزارش هنوز اطلاعی در این خصوص در دست نیست.

از سویی، افزایش شاخص دلار، یکی از عوامل فشار بر قیمت نفت بود. به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، شاخص دلار روز گذشته به مسیر صعودی خود که به‌دنبال انتخاب دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا در هفته گذشته آغاز کرده بود، ادامه داد. به‌طوری‌که توانست به ۱۰۰.۴۶ واحد برسد که بیشترین سطح طی بیش از یک سال اخیر است. روند صعودی دلار از هفته گذشته با انتخاب ترامپ آغاز شد؛ چراکه ترامپ با وجود اینکه مدافع سیاست‌های اقتصاد بسته است، اما نرخ کنونی بهره بین بانکی در آمریکا را بسیار پایین می‌داند. از همین رو پیش‌بینی می‌شود با آغاز ریاست‌جمهوری وی، افزایش نرخ بهره بین بانکی با سرعت بیشتری افزایش یابد.

فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) دسامبر سال گذشته، برای اولین بار بعد از ۹ سال نرخ بهره خود را افزایش داد. این سازمان قصد داشت طی چند مرتبه نرخ بهره را مجددا افزایش دهد. با این حال سلسله‌ای از آمار ضعیف اقتصادی و پایین ماندن نرخ تورم مانع از اجرایی شدن برنامه فدرال رزرو شد؛ به‌طوری‌که در ۱۱ ماهی که از سال ۲۰۱۶ می‌گذرد، نرخ بهره افزایش نیافته است. حال اعلام می‌شود که فدرال رزرو در نشست خود که ۱۳ و ۱۴ دسامبر برگزار خواهد شد، برای دومین بار نرخ بهره بانکی آمریکا را افزایش خواهد داد.

طی دو روز گذشته اظهارات دو نماینده فدرال رزرو احتمال افزایش نرخ بهره در این جلسه را تقویت کرده است. یکی از نمایندگان از احتمال قوی افزایش نرخ بهره سخن گفته است و دیگری اظهار کرده درصورتی‌‌که نرخ بهره در جلسه دسامبر افزایش نیابد بسیار متعجب خواهد شد. این اظهارات احتمال افزایش نرخ بهره در جلسه دسامبر را به ۹۴ درصد رسانده که بیشترین مقدار ظرف یک سال گذشته است.

افزایش شاخص دلار به معنای این است که نفت و دیگر کالاهایی که با دلار معامله می‌شوند، برای خریدارانی که ارز مرجع آنها غیر از دلار آمریکا است، گران تمام شوند. از همین رو رشد شاخص دلار کاهش تقاضا در بازارهای کالایی از جمله نفت و کاهش قیمت آنها را به‌دنبال دارد.

آمار آمریکایی نه تنها افت قیمت نفت در روز گذشته را به‌دنبال داشت، بلکه چشم‌انداز میان مدت بازار نفت در پی رشد تولید در این کشور مبهم است. در واقع با وجود اینکه اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) اعلام کرده که تولید نفت آمریکا در ماه دسامبر(ماه آینده میلادی) به کمترین سطح از ژانویه ۲۰۱۴ یعنی کمترین مقدار ظرف دو سال خواهد رسید، اما در هفته منتهی به ۴ نوامبر تولیدات این کشور رشد ۲ درصدی را تجربه کرده است و همچنین EIA پیش‌بینی خود را برای تولید نفت آمریکا در سال ۲۰۱۷ افزایش داده است.

براساس آخرین گزارش EIA، تولید نفت آمریکا در سال ۲۰۱۵ به‌طور متوسط ۹.۴ میلیون بشکه در روز بوده که با افت ۸۰۰ هزار بشکه‌ای در سال ۲۰۱۶ به متوسط ۸.۶ میلیون بشکه در روز رسیده است. اما در سال ۲۰۱۷ روند کاهشی تولید نفت آمریکا متوقف می‌شود و ۱۰۰ هزار بشکه افزایش خواهد یافت و به ۸.۷ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. این برآوردها در حالی است که توافق در اوپک و افزایش قیمت‌ها می‌تواند رشد تولید در آمریکا را افزایش دهد. از سویی سیاست‌های احتمالی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور جدید آمریکا در بحث انرژی به یقین به کمک تولیدکنندگان شیل خواهد آمد.

مهم‌ترین گزینه ترامپ برای وزیر انرژی آمریکا هارولدهام، میلیاردر آمریکایی است که به غول شیل معروف است. هام ۷۰ ساله مدیر عامل شرکت کانتیننتال ریسورسز بوده که بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده نفت شیل در آمریکا است. در صورتی که هام به وزارت انرژی آمریکا برسد به یقین بسیاری از محدودیت‌ها برای فعالیت شرکت‌های نفتی آمریکا از جمله محدودیت‌های حفاری و همچنین قانون مالیات ۱۰ دلاری برای تولید هر بشکه نفت را که توسط اوباما وضع شده، برمی‌دارد.

*رشد نفت با ترافیک مذاکرات اوپکی

در‌حالی‌که طی هفته‌های اخیر موجی از ناامیدی به توافق بازار را فرا گرفته و بهای نفت را به سطح پیش از توافق الجزایر کشانده بود، موج دیگری از مذاکرات اوپک موجب خوش‌بینی به احتمال توافق اعضای اوپک برای کاهش تولید نفت شد. موج اول مذاکرات اوپک بعد از جلسه الجزایر در نیمه دوم اکتبر سال جاری رخ داد اما با شکست مذاکرات هیات‌عامل اوپک در نشست کمیته ویژه که ۴ نوامبر در وین برگزار شد، وقفه‌ای در مذاکرات رخ داد که موجی از ناامیدی به توان اوپک در رسیدن به توافق در بازار نفت ایجاد کرد. حال این روزها مجددا اخبار مختلفی از تلاش اوپک برای رسیدن به تصمیمی واحد در نشست عادی این سازمان در۳۰ نوامبر شکل گرفته که احتمال توافق در اوپک را تقویت کرده است.

به‌طور مثال خبرگزاری رویترز اعلام کرده خالد الفالح وزیر انرژی عربستان و همتای روسی وی الکساندر نواک، ممکن است امروز در حاشیه هجدهمین اجلاس وزارتی GECF(مجمع کشورهای صادرکننده گاز) که در دوحه برگزار می‌شود، دیدار و درباره توافق فریز نفتی مذاکره کنند. از سویی، محمد بارکیندو، دبیرکل اوپک راهی ونزوئلا شده تا مذاکراتی با مقامات این کشور داشته باشد.

نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهوری ونزوئلا، در خصوص سفر بارکیندو اعلام کرد: در دیدار با دبیر کل اوپک درباره توافق فریز نفتی که قرار است ٣٠ نوامبر میان اعضای اوپک و غیر عضو این سازمان امضا شود، صحبت خواهیم کرد.

در این بین برخی منابع از احتمال سفر مجدد بارکیندو به ایران خبر داده‌اند. بارکیندو برای رایزنی با مقامات ایران پیش از نشست الجزایر نیز سفری به تهران داشت، حال روز گذشته خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاه اعلام کرد پیش از نشست اوپک بارکیندو به ایران سفر و بر سر توافق در اوپک برای کاهش تولید با مقامات نفتی کشورمان مذاکره خواهد کرد. در این بین گفته می‌شود، سه کشور ونزوئلا، قطر و الجزایر برای ایجاد توافق در اوپک و رفع اختلافات بین اعضا پیش‌قدم شده و مذاکراتی پنهانی با دیگر اعضای این سازمان را آغاز کرده‌اند.

در ابتدای هفته جاری نیز، خالد الفالح راهی الجزایر شد و مذاکراتی با همتای خود داشت، بعد از این مذاکرات اعلام شد که اوپک نشست دوم هیات عامل خود را که قرار بود ۲۵ نوامبر یعنی ۵ روز پیش از نشست وزرای اوپک برگزار شود، بیست و یکم نوامبر برگزار خواهد کرد. فالح نیز بعد از سفر به الجزایر مواضعی امیدوارکننده درخصوص اجماع در اوپک اتخاذ کرد. فالح اعلام کرد: «با توجه به فراز و نشیبی که بازار نفت با آن روبه‌رو است، حصول توافق میان کشورهای عضو اوپک و توافق برای اجرای توافق الجزایر، امری ضروری است.»

در پی مذاکرات اعضای اوپک بهای نفت در روز سه‌شنبه رشد قابل‌توجهی کرد. فیل فلین، تحلیلگر بازار نفت می‌گوید ما به هر دلیل شاهد امیدواری مجدد به نشست اوپک هستیم و این عامل موجب رشد قیمت‌ها شده است. در واقع در حال حاضر در بازار نفت اجماعی بر سر اینکه اوپک می‌خواهد به توافق برسد ایجاد شده، در‌حالی‌که همچنان در توانایی این سازمان برای بازگرداندن مجدد تعادل به بازار نفت تردید وجود دارد. کامرز بانک نیز در یادداشتی اعلام کرد رشد قیمت نفت و رسیدن قیمت برنت به بالای ۴۶ دلار نتیجه دیپلماسی کشورهای الجزایر، ونزوئلا و قطر برای هماهنگ کردن اعضای اوپک است.

به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، نشست عادی اوپک ۳۰ نوامبر یعنی حدود دو هفته دیگر در وین، مقرر اصلی این سازمان برگزار خواهد شد. براساس توافقی که اعضای این سازمان در نشست الجزایر حدود دو ماه پیش داشتند، قرار شد اوپک تولید خود را به ۳۲.۵ تا ۳۳ میلیون بشکه برساند و در خصوص جزئیات این توافق در نشست ۳۰ نوامبر تصمیم‌گیری شود. با این حال طی دوماه گذشته مذاکرات اعضای اوپک راه به جایی نبرده و از سویی شاهد رشد تولید ۴۰۰ هزار بشکه‌ای این سازمان در این مدت بوده‌ایم. از این رو بسیاری نسبت به حصول توافق در این سازمان ناامید شده‌اند.

*ابهام در موفقیت اوپک

اوپک در شرایط دشواری قرار گرفته است. هر کاهشی در تولید نفت این سازمان که منجر به افزایش قیمت‌ها شود، به‌طور بالقوه افزایش تولید نفت از نقاط دیگر جهان را به‌دنبال دارد. این عامل امید به اثر بخشی هر توافقی در اوپک را با تردید مواجه کرده است. بر این اساس کارشناسان بانک BNP Paribas اعلام می‌کنند که با فرض اینکه عوامل ژئوپلیتیک در عرضه جهانی نفت تاثیر نگذارد، یعنی با فرض افزایش تولید لیبی و نیجریه و ثبات در تولید ونزوئلا، هر توافقی برای کاهش تولید نفت اوپک تنها در کوتاه‌مدت بر بازار موثر خواهد بود و خیلی سریع شکست می‌خورد. بانک BNP Paribas پیش‌بینی می‌کند در سال ۲۰۱۷ شاهد رشد نفت موجود در انبارهای نفتی جهان باشیم.

گفته می‌شود در رشد قیمت‌ها در روز سه‌شنبه نگرانی از اختلال در انتقال نفت با خطوط لوله نیز موثر بوده است، به‌طور مثال اخیرا مجددا حملاتی در نیجریه به خطوط انتقال نفت شده و احتمال اختلال در عرضه نفت این کشور را مجددا تقویت کرده است، اما بی‌پی تمرکز خود را به نشست اوپک قرار داده و اعلام کرده است در صورتی که اوپک در نشست ۳۰ نوامبر به توافق نرسد، قیمت‌‍‌ها افزایش نخواهد یافت و در سطوح کنونی باقی می‌ماند.

با وجود رشد قیمت نفت به بیشترین مقدار در دو هفته اخیر، داده‌های کمیسیون معاملات آتی در بازارهای کالایی نشان می‌دهد معامله‌گران در هفته منتهی به ۸ نوامبر در موقعیت‌های انتظار برای افت قیمت نفت سرمایه‌گذاری کرده‌اند به‌طوری‌که حجم معاملات در موقعیت انتظار برای افت قیمت‌ها (short position) به بیشترین مقدار ظرف ۴ سال اخیر رسیده است. حجم معاملات در هفته جاری ۴۱ درصد نسبت به میانگین ۱۰۰ روزه افزایش یافته است که مهم‌ترین عامل آن انعقاد قراردادهای جدید با نزدیک شدن به سر رسید قراردادهای این ماه در بازار آتی نفت بوده است.

معامله‌گران تنها تا روز دوشنبه وقت دارند که قراردادهای جدیدی در بازار آتی منعقد کنند. با این حال بازار نفت همچنان به اخبار اوپک بیش از هر خبری واکنش نشان می‌دهد، بنابراین تا زمان برگزاری نشست اوپک نوسانات با سیگنال این سازمان ادامه خواهد داشت.