غافلگيری مجلس در ۷:۳۰ دقيقه!

روزنامه شرق - مهدی قدیمی: حرف‌هایی که سخنگوی دولت در جلسه صبحگاهی دیروز با فراکسیون امید زده بود، تنها دو ساعت دوام داشت؛ ساعت ٧:٣٠ صبح دیروز وقتی نوبخت و امیری به‌عنوان سخنگوی دولت و معاون پارلمانی رئیس‌جمهوری، در محل فراکسیون امید حاضر شدند و از لزوم همکاری این فراکسیون برای رأی اعتماد فوری به وزرای معرفی‌شده حرف زدند، نام‌هایی که به میان آمد، همان نام‌هایی بود که از روز شنبه در رسانه‌ها مطرح بود: صالحی‌امیری، سلطانی‌فر و البته محمدعلی نجفی.

هرچند دراین‌میان انتقادهایی از سوی اعضای فراکسیون مطرح و گلایه‌ها از توجه‌نکردن دولت به نظر نمایندگان بیان می‌شد، اما توضیح دولتی‌ها این بود که شرایط حساس است و باید با دولت همکاری شود تا با کمترین اتلاف وقت، از این مرحله عبور شود؛ عذری که از سوی نمایندگان با استقبال مواجه نشد. در جلسه صبحگاهی و از لابه‌لای نقدها و گلایه‌ها، آنچه بیش از همه‌چیز عیان بود، آماده‌نبودن زمینه برای معرفی گزینه موردنظر دولت در وزارت ورزش و جوانان بود. دولتی‌ها هم با تأکید بر اینکه گزینه معرفی‌شده برای وزارت آموزش‌وپرورش، چهره مورد وثوق فراکسیون امید و اکثریت نمایندگان است، تلاش بر اثبات حسن‌نیت خود داشتند.

در نهایت هم آنچه به‌عنوان جمع‌بندی جلسه به دولتی‌ها اعلام شد، این بود که برای رفع سوءتفاهم‌ها، معرفی وزرای جدید چند روز به تعویق بیفتد تا در این فاصله، تعامل لازم بین فراکسیون و دولت ایجاد شود. پس از این جلسه، نوبخت به فرودگاه رفت تا همراه رئیس‌جمهوری عازم اراک شود، اما گویا وقتی ساکنان پاستور، در آسمان بودند، اتفاقات دیگری افتاده بود. چراکه دو ساعت بعد، زمزمه‌هایی در پارلمان پیچید: دانش‌آشتیانی قرار است به‌جای نجفی به مجلس معرفی شود.

حرف تا عمل دولت

خبر به اندازه کافی شوک‌آور بود. شب قبل، محمدعلی نجفی از آماده‌کردن برنامه‌های خود برای ارائه به مجلس سخن گفته بود و تا ساعت ٧:٣٠ صبح هم نام او در میان بود؛ اما به‌ناگاه نظر دولت تغییر کرد و این تغییر در حالی اتفاق افتاد که نه‌تنها فراکسیون‌امیدی‌ها، بلکه اکثریت نمایندگان مجلس، از آمدن نجفی استقبال کرده بودند. با آغاز این زمزمه‌ها، ابتدا بهرام پارسایی، سخنگوی فراکسیون امید، از صحن مجلس به جایگاه خبرنگاران آمد و در پاسخ به این سؤال که آیا تغییر در گزینه وزارت آموزش‌وپرورش را تأیید می‌کنید یا خیر، گفت: او و نمایندگان دیگر نیز دقایقی قبل، چنین چیزی را شنیده‌اند. جمله‌ای را که پارسایی در واکنش به این «شنیده‌ها» به زبان آورد، می‌شد به معنای نارضایتی از حذف نجفی تعبیر کرد.

او گفت: «جامعه فرهنگیان و همچنین اعضای فراکسیون امید نظر مساعدی درخصوص نجفی داشته‌اند». دقایقی پس از آنکه پارسایی به صحن بازگشت، میرحمایت میرزاده، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، در جایگاه خبرنگاران حاضر شد. میرزاده که می‌گفت هنوز خبری قطعی درباره تغییر نجفی نشنیده، انتخاب نجفی را پاسخی مثبت به مطالبات فرهنگیان اعلام کرد، اما دقایقی بعد وقتی او نیز مطمئن شد که قرار است دانش‌آشتیانی به‌عنوان گزینه پیشنهادی وزارت آموزش‌وپرورش اعلام شود، با انتقاد از این تصمیم دولت، به گفت: «فرهنگیان خاطره خوشی از دوران نجفی دارند و همیشه دوست داشته‌‌اند او یا فردی شبیه به او در جایگاه وزارت قرار بگیرد». او افزود: «ما در این سال‌ها شرمنده فرهنگیان بودیم و با انتخاب نجفی می‌شد امیدوار بود که مطالبات این طیف تا حدودی پاسخ بگیرد.

با توجه به اقبالی که اکثر نمایندگان نسبت به نجفی داشتند، زمینه رأی‌آوردن او در مجلس فراهم بود، اما بعید می‌دانم گزینه‌ای که به‌عنوان جانشین نجفی معرفی ‌می‌شود، راه آسانی برای گرفتن رأی اعتماد در پیش داشته باشد». این عضو فراکسیون امید با تأکید بر اینکه تمام نظرسنجی‌ها نشان می‌داد که فرهنگیان نجفی را می‌خواهند، گفت: «نجفی در آموزش‌وپرورش به یک کاریزما تبدیل شده و فرهنگیان که سال‌هاست خدمات او را به خاطر دارند، دوست داشتند حالا که فضا برای بازگشت او فراهم شده، دولت هم این امکان را فراهم کند».

نشانه‌ها و گلایه‌ها

این سخنان در حالی بیان می‌شد که تا آخرین دقایق جلسه علنی هم نامه معرفی وزيران از تریبون مجلس قرائت نشد، اما در دقایق پایانی، حسینعلی امیری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهوری، در صحن حاضر شد و زمزمه‌هایی مبنی‌بر اینکه او حامل نامه معرفی سه وزیر است دوباره شنیده شد. شنیده‌ها حاکی از این بود که در نهایت، دولت، صالحی‌امیری، سلطانی‌فر و دانش‌آشتیانی را به‌عنوان سه گزینه وزارتخانه‌های فرهنگ و ارشاد، ورزش و جوانان و آموزش‌وپرورش معرفی کرده است.

فاطمه سعیدی، نماینده مردم تهران و دبیر کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، پس از پایان جلسه علنی و در پاسخ به این سؤال که نظر شما درباره گزینه‌های معرفی‌شده، چیست، گفت: «من که هنوز نامه‌ای مبنی‌بر معرفی سه گزینه ندیده‌ام و در صحن هم چیزی قرائت نشد، اما با توجه به اینکه در مدت دو ساعت و در دقیقه ٩٠، گزینه وزارت آموزش‌وپرورش تغییر کرده، حتی اگر این سه نفر هم امروز به مجلس معرفی شده باشند، ما مطمئن نیستیم که تا جلسه بعدی همین گزینه‌ها باقی بمانند!»

او در ادامه این اظهارنظر کنایه‌آمیز خود، افزود: «امروز صبح آقای نوبخت در جلسه فراکسیون، نام آقای نجفی را به‌عنوان گزینه وزارت مطرح کرد و در اواسط جلسه علنی، شنیدیم که قرار است گزینه دیگری به‌جای آقای نجفی معرفی شود. در این شرایط از کجا بدانیم که تا جلسه بعدی، همین افرادی که امروز اسمشان مطرح است، همچنان گزینه موردنظر دولت خواهند بود یا نه؟» او درباره اینکه در جلسه فراکسیون با نوبخت، مطالبه فراکسیون امید چه بود نیز گفت: «ما نه گزینه‌ای به دولت پیشنهاد کردیم و نه درخواستی داشتیم و فقط گفتیم خواستار تعامل دولت با فراکسیون هستیم، اما این تعامل تا امروز از طرف دولت ضعیف بوده و حالا هم که ما خواستار تعامل شدیم، با این برخورد مواجه شدیم. ما مطمئنیم آقای روحانی پیام فرهنگیان را شنیده بود و می‌دانست برای پاسخ‌دادن به این پیام، باید آقای نجفی معرفی شود. اما اینکه چرا و چطور در آخرین دقایق این تصمیم تغییر می‌کند و ما هم به طور غیر رسمی از آن باخبر می‌شویم، نشانه خوبی نیست».

هرچند در آن دقایق به نظر می‌رسید حرف‌های سعیدی، کنایه‌هایی است به رفتار دولت، اما بعد از ظهر دیروز وقتی لاریجانی نامه معرفی وزرا را به روحانی عودت داد، این طعنه سعیدی، قابل‌تأمل‌تر شد. رنجبرزاده از اعضای هیأت‌رئیسه مجلس درباره علت برگرداندن نامه معرفی وزرا، گفته است: «این نامه به دلیل عدم پیوست خلاصه سوابق وزرای پیشنهادی و برنامه‌های آنها، از سوی رئیس مجلس به رئیس‌جمهور عودت داده شد. اگر سوابق و برنامه‌های وزرای پیشنهادی آماده شود، این موضوع در جلسه روز سه‌شنبه (چهارم آبان) اعلام وصول خواهد شد».

روایت‌های متفاوت از دلیل حذف نجفی

دراین‌میان روایت‌های دیگری هم از معرفی‌نشدن نجفی نیز در راهرو‌های پارلمان به گوش می‌رسد. برخی از نمایندگان می‌گویند، شنیده‌هایشان حاکی از تأثیر نظر برخی از نهادهای خارج از دولت در این تغییر است. برخی دیگر از نمایندگان هم می‌گویند نجفی برای نشستن بر کرسی وزارت آموزش‌وپرورش شرطی داشته که دولت با آن موافقت نکرده و به همین دلیل معرفی نجفی منتفی شده است. آنچه دراین‌باره به آن استناد می‌شود، سخنانی است که گفته می‌شود در شامگاه شنبه، نجفی بیان کرده و گفته برای پذیرش وزارت، تضمین‌هایی برای تخصیص بودجه مورد نیاز این وزارتخانه خواسته است. بودجه‌هایی که احتمالا برای پرداخت بدهی‌های معوق وزارتخانه به بازنشستگان، درخواست شده بود.

روایت سوم اما براین‌اساس است که خود نجفی تغییر نظر داده و از پذیرش این مسئولیت انصراف داده است؛ درحالی‌که هیچ‌یک از این روایت‌ها، مستندات کافی برای پذیرفته‌شدن را ندارند. بهرام پارسایی، سخنگوی فراکسیون امید به ایسنا می‌گوید: «برداشت من این است که دلیل تغییر گزینه پیشنهادی دولت برای وزارت آموزش‌وپرورش انصراف آقای نجفی نبوده و بعید است ایشان به خواست فرهنگیان جواب رد داده باشد. اینکه برای معرفی آقای نجفی فشاری از بیرون وجود داشته یا هر عامل دیگری باعث تغییر این گزینه شده، موضوعی است که نمی‌توان درباره‌ آن قضاوت کرد و دولت باید دلیل آن را اعلام کند».

توضیح مبهم نجفی

اما خود محمدعلی نجفی، بعدازظهر دیروز در توضیح علت معرفی‌نشدنش، پاسخ دیگری به ایسنا داده و گفته است: «نه انصراف من و نه عقب‌نشینی آقای روحانی در کار بوده است. از ابتدا گفتم؛ تلاش می‌کنیم آقای دانش را راضی کنیم و اگر نشد بنده سنگر را خالی نمی‌گذارم که خوشبختانه دیشب ایشان را قانع کردیم. دانش‌آشتیانی را فردی کاردان و صاحب‌نظر می‌دانم و برای کمک به موفقیت وی از هیچ تلاشی دریغ نخواهم کرد». اگر این روایت نجفی که می‌گوید شامگاه شنبه موفق به جلب رضایت دانش‌آشتیانی شده‌‌اند، صحت داشته باشد، آن‌گاه این سؤال مطرح می‌شود که چرا سخنگوی دولت در جلسه صبح یکشنبه با فراکسیون امید از نجفی به عنوان گزینه مورد نظر برای وزارت آموزش‌وپرورش یاد کرده است؟

از سوی دیگر، بیان این جمله که «نه عقب‌نشینی روحانی در کار بوده و نه انصراف نجفی» روایت شرط نجفی و عدم پذیرش این شرط از سوی دولت را رد نمی‌کند و به همین دلیل، برخی از نمایندگان همچنان معتقدند این موضوع مهم‌ترین دلیل معرفی‌نشدن نجفی بوده است. با همه این اوصاف جمله‌ای که محمود صادقی، بعدازظهر دیروز در گفت‌وگو با اعتمادآنلاین درباره تغییر نجفی بیان کرد، بازهم احتمال تأثیرگذاری نهادهای خارج از دولت بر این تغییر را تقویت کرد. صادقی گفته: «در تغییر وزیر پیشنهادی آموزش‌وپرورش به مجلس عامل غیرمنتظره‌ای دخالت کرده است».

کار سخت دانش و سلطانی‌فر

حالا و در شرایطی که نمایندگان از معرفی‌نشدن نجفی، گلایه‌مند هستند، به نظر می‌رسد تبعات این تغییر تصمیم غافلگیرکننده بیش از همه گریبان‌گیر دو نفر از سه گزینه معرفی‌شده، بشود؛ درحالی‌که تاکنون مخالفت خاصی با معرفی صالحی‌امیری به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نشده، به نظر نمی‌رسد او راه دشواری برای نشستن بر کرسی جانشینی علی جنتی در پیش داشته باشد. اما در کنار دانش‌آشتیانی که معرفی‌شدنش به جای نجفی، بخشی از نمایندگان را دلخور کرده و حالا ممکن است او تاوان تغییر تصمیم روحانی را بدهد، وضعیت مسعود سلطانی‌فر از هر سه گزینه معرفی شده، متزلزل‌تر به نظر می‌رسد؛ کسی که در جلسه صبح دیروز فراکسیون امید با نمایندگان دولت هم اخبار مطلوب‌نبودن سبد رأیش به اطلاع دولتی‌ها رسیده بود، حالا و در فضای جدیدی که پس از معرفی‌نشدن نجفی شکل گرفته، مشکلات بیشتری برای کسب رأی اعتماد از بهارستان پیشِ‌رو خواهد داشت.

دیروز و پس از پایان جلسه علنی مجلس، میرحمایت میرزاده، از اعضای فراکسیون امید، در پاسخ به سؤال «شرق» درباره وضعیت رأی سلطانی‌فر در صحن، گفت: «برای وزارت ورزش و جوانان گزینه‌های دیگری هستند که از نظر برخی از نمایندگان و یک عده از اعضای فراکسیون امید، توانایی و سوابق بهتری از گزینه معرفی‌شده فعلی دارند». این جمله‌ای است که اگر قرار بود دولتی‌ها، تعامل با فراکسیون امید را در معرفی وزرای خود لحاظ کنند، شاید می‌شد آن را به عنوان پیامی معنادار، تلقی کرد. اما برایند رفتارهای دیروز دولتی‌ها حاکی از این بود که آنها تصمیم خود را گرفته‌‌اند و شاید برای محقق‌شدن تصمیم خود، بازهم مثل برخی موارد قبلی بیش از فراکسیون امید، روی مدیریت لاریجانی حساب کرده‌اند. محاسبه‌ای که در روزهای آینده مشخص خواهد شد که درست بوده یا غلط.