اثر تغییر حس بازارها به انقباض آمریکایی

روزنامه دنیای اقتصاد: جمعه دو هفته پیش، مقام‌های ارشد فدرال رزرو از افزایش نرخ‌های بهره در آینده نزدیک حمایت کردند؛ اما آمار جمعه هفته گذشته از بازار کار بزرگ‌ترین اقتصاد جهان، بار دیگر انقباض پولی از سوی بانک مرکزی ایالات‌متحده را در ‌هاله‌ای از ابهام قرار داد.

روندهای بازارهای جهانی که از عصر جمعه تا عصر سه‌شنبه، تحت‌تاثیر داده‌های گزارش اشتغال‌زایی بودند، در دومین روز کاری بازارهای جهانی داده‌های بد تازه‌ای نیز دریافت کردند تا روند قبلی، تشدید و به چهارشنبه منتقل شود.

اوج‌گیری بورس‌های جهانی تا قله یک‌ساله و بهای اونس طلا تا میانه کانال ۱۳۰۰ دلار، مهم‌ترین نمادهای حس بازارها به چشم‌انداز سیاست پولی بزرگ‌ترین اقتصاد جهان هستند. سه‌شنبه داده بد دیگری از اقتصاد آمریکا منتشر شد تا احتمال تعویق انقباض پولی در ایالات‌متحده بیش از پیش تقویت شود. جمعه هفته گذشته، داده‌های بد گزارش اشتغال‌زایی اقتصاد آمریکا در ماه اوت، حس بازار را درباره افزایش نرخ‌های بهره در آینده نزدیک معکوس کرد تا روند بازارهای مختلف جهان تحت‌تاثیر قرار بگیرد. سه‌شنبه نیز انتشار ارقام کمتر از انتظار شاخص مدیران خرید بخش غیرکارخانه‌ای آمریکا، وضعیت را تشدید کرد تا روندها با شیب بیشتری واکنش نشان دهند.

اونس طلا که هفته گذشته روی بهای ۱۳۲۵ دلار ایستاده بود، روز دوشنبه ۲ دلار رشد را تجربه کرد؛ اما سه‌شنبه با ۲۲ دلار جهش به قیمت ۱۳۴۹ دلار رسید تا در یک قدمی میانه کانال قرار گرفته باشد. جهش سه‌شنبه، بیشترین رشد روزانه از ماه ژوئن بود. علت مشابه، بازارهای بورس جهان را در روز چهارشنبه به اوج یکساله برد. همین طور شاخص دلار روند افت را تجربه می‌کند. ارزش دلار ایالات‌متحده صبح چهارشنبه با رشدی اندک مواجه شد؛‌ اما این رشد هم واکنش به افت شدید سه‌شنبه شب بود. اینها همه به آن معنا است که معامله‌گران بازارهای مختلف انتظار ندارند که کمیته بازار آزاد فدرال رزرو در آینده نزدیک دست به انقباض بیشتر پولی بزند.

این کمیته در دسامبر ۲۰۱۵ برای اولین بار در ۱۰ سال پیش از آن دست به افزایش نرخ بهره وجوه فدرال زد. در آن مقطع به‌نظر می‌رسید که نیمه نخست سال ۲۰۱۶،‌ شاهد افزایش دیگری نیز باشد؛‌ ولی احیای کند اقتصاد آمریکا و چالش‌های پرشمار پیش روی اقتصادهای عمده جهان، اعضای کمیته را در مورد انقباض بیشتر مردد کرد. در نهایت در متن و حاشیه نشست «جکسون هول» ۲۰۱۶ که دو هفته پیش میزبان سیاست‌گذاران پولی آمریکا و جهان بود، مقام‌های ارشد فدرال رزرو از افزایش نرخ‌های بهره در آینده نزدیک حمایت کردند؛ اما درست یک هفته پس از آن انتشار آمار بدتر از انتظار از بازار کار آمریکا باعث شد، افزایش نرخ‌های بهره در آینده نزدیک بار دیگر نامحتمل در نظر گرفته شود. داده‌های روز سه‌شنبه نیز حس تازه بازارها را تقویت کرد. نشست سپتامبر کمیته بازار آزاد فدرال رزرو روزهای ۲۰ و ۲۱ ماه جاری میلادی برگزار خواهد شد و بسیار دور از ذهن است که تاییدکننده انقباض پولی بیشتر باشد. مساله این است که اکنون چنین اتفاقی در نشست دسامبر نیز بعید به‌نظر می‌آید، گرچه این احتمال هم وجود دارد.

جهش تا میانه کانال

روز سه‌شنبه علاوه‌بر طلا، نقره نیز جهش قابل توجهی را تجربه کرد که با توجه به رویدادهای روز،‌امر عجیبی نبود. در دومین روز کاری هفته عدد شاخص مدیران خرید بخش غیرکارخانه‌ای آمریکا در ماه آگوست ۴/ ۵۱واحد اعلام شد. رقم مورد انتظار ۵/ ۵۵واحد بود. این رقم در ماه جولای هم ۵/ ۵۵ واحد اعلام شده بود. رقم اعلام شده برای ماه آگوست کمترین میزان در شش سال گذشته بود و از همین رو، بازارها را به شدت متاثر کرد.

دیگر داده‌های گزارش موسسه ISM هم بد بودند. به محض انتشار این گزارش، شاخص دلار به شدت تحت فشار قرار گرفت و بهای طلا به شدت تقویت شد. این گزارش به تنهایی نیز می‌توانست بازارها را درگیر کند- که کرد- اما از آنجا که روز جمعه نیز گزارش اشتغال‌زایی با داده‌هایی بد منتشر شده بود، روندها را بیش از انتظار درگیر کرد. بر اساس گزارش روز جمعه آمریکا در ماه آگوست ۱۵۱ هزار شغل ایجاد کرده است. رقم مورد انتظار حداقل۱۷۵هزار مورد بود. در برخی از برآوردها رقم ۱۸۵ هزار مورد نیز پیش‌بینی شده بود. این به آن معنا بود که رقم اعلام شده بسیار بدتر از انتظار بود. داده بد دیگر نیز مربوط به نرخ بیکاری بود. در حالی که پیش‌بینی شده بود اشتغال‌زایی مناسب، نرخ بیکاری را به ۸/ ۴ درصد برساند، نرخ بیکاری آمریکا روی ۹/ ۴ درصد ماند.

بیم و امید

شاخص دلار که روز سه‌شنبه به شدت افت کرده بود، صبح چهارشنبه با تعدیل روند مواجه شد تا رشد بیشتر طلا دشوار باشد. با این همه، اگر حس موجود بازار تغییر نکند، افت بیشتر دلار و رشد بیشتر طلا دور از ذهن نیست. همچنین بازارهای سهام از تعویق انقباض پولی نفع خواهند برد. مساله این است که بسیاری از بانک‌های مرکزی عمده جهان در حال اجرا یا تشدید سیاست‌های انبساطی هستند و این وضعیت، اثر تعویق انقباض پولی در بزرگ‌ترین اقتصاد جهان را تشدید خواهد کرد. صبح چهارشنبه بازارهای سهام جهان به اوج یکساله رفتند که با توجه به تغییر چشم‌انداز سیاست پولی آمریکا عجیب نبود.

همزمان با وجود تعدیل شاخص دلار، دلار آمریکا به‌شدت در برابر ین ژاین تضعیف شد. اونس روز خود را با قیمت ۱۳۵۲ دلار آغاز کرد که نشانه عطش معامله‌گران برای شکستن مرز میانه کانال بود، با این همه، تعدیل نسبی روند دلار و خروج سرمایه به سوی بازارهای سهام،‌ باعث شد اونس ساعات دشواری را پشت‌سر بگذارد. قیمتی که تا ساعت ۱۸:۳۰ چهارشنبه به وقت تهران ثبت شد، ۱۳۴۹ دلار بود، گرچه هم‌اکنون که شما این گزارش را می‌خوانید ممکن است قیمت متفاوتی به‌عنوان قیمت نهایی سومین روز کاری هفته رقم خورده باشد.

روز گذشته، بهای نفت خام نیز افت کرد تا طلا تحت فشار بیشتری قرار بگیرد. افت بهای نفت خام ناشی از کمرنگ شدن امید به کاهش تولید بود. چهارشنبه یکی از بزرگ‌ترین معامله‌گران کالای دنیا درخصوص حصول توافق میان تولیدکنندگان نفت دنیا برای کاهش تولید به‌منظور افزایش قیمت نفت ابراز تردید کرد. به گزارش اقتصادنیوز به نقل از بلومبرگ،‌ دیوید فایف، رئیس مرکز تحقیقات «گشوره گانور» اعلام کرد: «در حالی که مذاکرات درخصوص فریز تولید نسبت به نشست دوحه در اوایل سال جاری بسیار آسان‌تر است، توافق در نشست الجزایر بعید به‌نظر می‌رسد. تولیدکنندگان به‌دنبال اقداماتی برای کمک به بازار هستند، اما عربستان سعودی اعلام کرده نیازی به محدود کردن تولید نیست و روسیه نیز اظهار کرده درخصوص نیاز به کاهش تولید مردد است.»

در حالی که روسیه در مذاکرات الجزایر شرکت خواهد کرد، این کشور آماده است تا رکورد تازه‌ای در تولید به ثبت برساند. تولید نفت و میعانات گازی روسیه برای نخستین بار از سال ۱۹۹۱ به بالای ۱۱ میلیون بشکه در روز رسیده است. جاناتان کولک، رئیس بخش اوراسیای گروه معاملات نفتی «ترافیگورا» می‌گوید: «روسیه در سال ۲۰۱۶ روزانه ۹/ ۱۰ میلیون بشکه نفت تولید کرده و میانگین تولید در سال آینده به ۳/ ۱۱ میلیون بشکه در روز خواهد رسید.»

در هر حال، آمارهای کلان اقتصادی آمریکا، احتمال افزایش نرخ بهره در نشست سپتامبر را بعید کرده است. تحلیلگر برجسته موسسه سرمایه‌گذاری «فست مارکتس» معتقد است که با توجه به انتشار آمارهای کلان اقتصادی در آمریکا، احتمال افزایش نرخ بهره فدرال رزرو در نشست سپتامبر کاملا بعید خواهد بود. به گزارش سایت طلا به نقل از پایگاه اینترنتی «بولیون دسک»، جیمز مور تحلیلگر ارشد موسسه فست مارکتس می‌گوید: «آمارهای جدید در اقتصاد آمریکا نشان می‌دهد که فدرال رزرو بعید است نرخ بهره را در نشست سپتامبر افزایش دهد و سرمایه‌گذاران باید منتظر نشست دسامبر کمیته بازار آزاد فدرال رزرو باشند.»

او می‌افزاید: «در شرایط کنونی دلیلی وجود ندارد که فدرال رزرو بخواهد با افزایش نرخ بهره، موجب ایجاد نوسان در بازارهای بین‌المللی شود. به‌نظر می‌رسد قیمت طلا در کوتاه مدت تحت‌تاثیر نرخ بهره منفی از سوی بانک‌های مرکزی بزرگ جهان به روند صعودی ادامه خواهد داد.» البته تازه‌ترین نظرسنجی رویترز نشان می‌دهد که بانک مرکزی انگلیس برای کاهش بیشتر نرخ بهره تا نشست نوامبر منتظر خواهد ماند.

سرمایه‌گذاران بین‌المللی به شدت نگران تبعات خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا هستند و بانک مرکزی انگلیس نیز قصد دارد با اجرای سیاست‌های انبساطی پولی و کاهش نرخ بهره، این نگرانی‌ها را از بین ببرد. مقام‌های بانک مرکزی ژاپن نیز برای اجرای سیاست‌های انبساطی پولی بیشتر در نشست آتی، با اختلاف نظر زیادی روبه‌رو شده‌اند؛ اما در هر حال سیاست‌های انبساطی در بیشتر کشورهای جهان در حال پیگیری شدن هستند.