جدیدترین واکنش به حاشیه‌ی «مسعودیه»
به دنبال انتشار گزارشی درباره‌ی وضعیت عمارت تاریخی مسعودیه پس از فسخ قرارداد بهره‌برداری این عمارت توسط صندوق احیاء، شرکت سرمایه‌گذاری عظام که در مزایده‌ی پنج سال و نیم پیش این صندوق که زیر نظر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است، بهره‌برداری از این بنای تاریخی را به مدت ۵۹ سال در اختیار گرفت و حالا به دنبال حضور خبرنگاران در عمارت مسعودیه و تهیه‌ی گزارش‌های مختلف از وضعیت این بنای تاریخی، جوابیه‌ای را در واکنش به بازتاب‌های خبری مختلف منتشر کرد.
خبرگزاری ایسنا: به دنبال انتشار گزارشی درباره‌ی وضعیت عمارت تاریخی مسعودیه پس از فسخ قرارداد بهره‌برداری این عمارت توسط صندوق احیاء، شرکت سرمایه‌گذاری عظام که در مزایده‌ی پنج سال و نیم پیش این صندوق که زیر نظر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است، بهره‌برداری از این بنای تاریخی را به مدت ۵۹ سال در اختیار گرفت و حالا به دنبال حضور خبرنگاران در عمارت مسعودیه و تهیه‌ی گزارش‌های مختلف از وضعیت این بنای تاریخی، جوابیه‌ای را در واکنش به بازتاب‌های خبری مختلف منتشر کرد.
در این جوابیه آمده است؛ «شرکت سرمایه‌گذاری ساختمانی عظام در خصوص فعالیت‌های خود در گذر کم‌تر از پنج سال و نیم از تحویل گرفتن عمارت مسعودیه برخود فرض می‌شمارد که توضیحاتی هرچند مختصر ارائه دهد. نکات مورد اشاره در زیر عمدتا در حوزه مسائل مربوط به قرارداد و امور برنامه‌ریزی و طراحی و اجرا متمرکز است. در ادامه بخش‌های دیگری در حوزه اقتصاد میراث فرهنگی، مسائل مرتبط با جامعه از منظر جامعه‌شناسی و پاره‌ای موارد دیگر در معرض دید قرار خواهند گرفت.
احیاء و بهره‌برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی، عمارت مسعودیه را بدون انجام کارشناسی اولیه در خصوص کارکرد، بعد از انجام مزایده به‌منظور احیاء برای تبدیل به هتل پنج ستاره در آبان ماه ۱۳۸۹ به شرکت سرمایه‌گذاری عظام به‌عنوان بهره‌بردار واگذار کرده است.
به اینکه طرح مرمت و احیاء مسعودیه پیش از عقد قرارداد فیمابین تهیه نشده بود، طبق قرارداد تهیه آن برعهده بهره‌بردار گذاشته شد.
بهره‌بردار پس از استقرار در مسعودیه نسبت به عقد قرارداد با یکی از شاخص‌ترین مشاوران کشور در این حوزه که به تایید صندوق احیاء نیز رسید، اقدام کرد.
از همکاران با سابقه‌ی کار در میراث فرهنگی، مطابق نظر کمیته فنی در دستور کار شرکت عظام قرار گرفت.
امکان‌سنجی و بررسی امکان تحقق کارکرد پیشنهادی اولیه که انجام آن در صورت نیاز در قرارداد پیش‌بینی شده بود و پیش از این از سوی صندوق احیاء به‌انجام نرسیده بود، توسط مشاور صورت گرفت.
حاصل از نتیجه مطالعات امکان‌سنجی که با قدردانی اعضاء کمیته فنی صندوق روبرو شد، در جلسه منعقده به‌تصویب رسید.
دلیل ابهام ایجاد شده در برداشت حقوقی، صندوق احیاء از سال ۱۳۹۰ تا کنون از ابلاغ رسمی کارکرد جدید به این شرکت خودداری کرده و عملا مشکلات ایجاد شده را معطوف به شرکت عظام کرده است.
اینکه تغییر کاربری در حوزه وظایف اختصاصی صندوق احیاء و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است، ابهام ایجاد شده صندوق احیاء را به‌سمت واگذاری این وظیفه به هیات دولت واداشته است. این شرکت در این خصوص نیز نهایت همکاری را داشته و با حضور در کمیسیون لوایح دولت و دفاع از کارکرد فرهنگی و هنری، موفق شد نظر مثبت و رای اعضاء کمیسیون لوایح دولت را جلب کند. متاسفانه از آن زمان به بعد اطلاعی از میزان پیشرفت کار در اختیار این شرکت قرار نگرفت.
دنبال نظرات کارشناسی ارائه شده و درخواست صندوق احیاء و درک نیاز عمومی به بازدید از عمارت و باغ مسعودیه از نوروز سال ۱۳۹۰ خورشیدی، در مجموعه به روی عموم باز شد. به دنبال استقبال عمومی و بنابر خواست صندوق احیاء، طرح بهره‌برداری موقت و فعالیت‌های ممکن در مجموعه تهیه و ارسال شد.
بهره‌برداری موقت پس از درج اصلاحاتی به تصویب صندوق احیاء رسید و با تاکید به لزوم تسریع در انجام عملیات اجرائی به این شرکت ابلاغ شد. در پی انجام اقدامات اجرائی فعالیت‌ها، گزارشی در این خصوص تهیه و ارسال شد. مدیریت بهره‌برداری مسعودیه با تشکیل جلسات داخلی و کسب نظر کارشناسان، در طول چند سال توانست این اثر ارزشمند را از حاشیه شناخت عمومی خارج کرده و به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های ممتاز فرهنگی تهران به همگان معرفی کند.
احیاء از اواسط سال ۱۳۹۴ در اتخاذ سیاستی متفاوت و متضاد ناگهان دستور به توقف بهره‌برداری موقت صادر کرد. بدیهی است برنامه‌ای که با دستور پیشین صندوق احیاء در طول چند سال شکل گرفته بود نمی‌توانست و نمی‌تواند ظرف مدت کوتاهی بدون توجه به پیامدهای آن به‌انجام رسد. برای طرح مساله و ارائه توضیحات لازم و ایجاد فضای گفتگو مکررا از صندوق احیاء درخواست نشست شد که تماما بی‌پاسخ ماند. بهره‌برداری موقت ظاهرا این شائبه را به وجود آورده است که دوره‌ی بهره‌برداری قطعی آغاز شده است که باتوجه به نکات اشاره شده از یک سو و در نظر گرفتن نسبت هزینه و درآمد اندک بهره‌برداری موقت، اصولا و به هیچوجه مقایسه بهره‌برداری موقت با بهره‌برداری قطعی منطقی نخواهد بود. افزون بر اینکه بهره‌برداری موقت برای شرکت عظام نه جنبه درآمدزائی بلکه جنبه آزمون دوره بهره‌برداری قطعی را داشته و دارد.
در طول بهره‌برداری موقت چند عامل در نظر بود که نتایج به دست آمده نیز حضور آن‌ها را تائید کرد. نخست آنکه عمارت مسعودیه نیاز به زمان داشت تا در شکل نوین بروز و ظهور خود شناخته شود. دوم آنکه، در حین بحث و تبادل نظرهای طولانی در خصوص چگونگی پاسخگوئی به مخاطبان و موارد کثیر دیگر که به دنبال تشکیل هیاتی متشکل از کارشناسان خبره در آغاز اخذ تصمیم برای مشارکت در احیاء بناهای تاریخی، مشخص شد که تحقق بسیاری از موارد مطرح شده تنها پس از مدتی تمرین و ممارست و انباشت تجربه میسر است.
تاکید صندوق احیاء و استقبال این شرکت برای گشودن درهای عمارت مسعودیه روی عموم و نیز باتوجه به زمان‌بر شدن ابلاغ کارکرد جدید و همچنین شناسائی به‌مرور افرادی که قابلیت تحقق این برنامه را داشتند، در کل امکان گذراندن چنین دوران پرحاصلی را در اختیار گذاشت.
نخستین روزهای استقرار این شرکت در مجموعه مسعودیه، ناظر مقیم صندوق احیاء تعیین و در محل مستقر شد. افزون بر آن ناظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران نیز معرفی و بنابر مورد و در کمیته‌های فنی صندوق احیاء حضور یافت.
زمان تحویل گرفتن مجموعه تا کنون عملیات اجرائی رفع خطر، مرمت‌های اضطراری، مرمت‌های حفاظتی، تجهیز کارگاه، مرمت‌های موردی نظیر کتیبه‌های سنگی و قطعات کاشی و درهای چوبی و حوض‌ها و سنگ‌فرش‌ها، اصلاح تاسیسات مکانیکی و الکتریکی، رسیدگی به امور باغ، آماده‌سازی‌های لازم برای خدمات‌دهی به گردشگران و موارد متعدد دیگری که در گزارش‌های تهیه شده موجود است، در دستور کار واقع شده است.
به این نکته که هرگونه عملیات مرمتی در بخش‌های مستقر در «سردر عابر پیاده» و «دیوانخانه» پیش از آغاز عملیات اساسی که آنهم وابسته به توافق بر کارکرد جدید پیشنهادی از سوی صندوق احیاء است، در این دو حوزه بی‌نتیجه خواهد بود و دارای وجاهت علمی و اجرائی نیست (این نتیجه پس از مشورت‌های متعدد با کارشناسان مرمت مانند سنگ و کاشی و چوب و گچبری و آینه نیز اخذ نظر مشاور بدست آمده است) و تنها می‌توان به عملیات نگهداری و مرمت اضطراری بسنده کرد.
بخش شرقی میدان کالسکه که قابلیت اجرائی بدون توجه به کارکرد پیشنهادی را داشت، از سوی این شرکت پس از به دست آمدن همه‌ی مجوزهای لازم و تحت نظارت صندوق احیاء اجرا شده است.
بخش‌های محو شده در جبهه غربی براساس اسناد موجود و به‌دست آمده و با توجه به پاسخگوئی به یکپارچگی مجموعه و پس از تکمیل کاوش‌ها و با توجه به ابلاغ کارکرد پیشنهادی فرهنگی و هنری از سوی صندوق احیاء و ارایه طرح فاز ۲ از سوی مشاور که وابسته به نوع کارکرد نهائی است، قابل بازسازی خواهد بود.
به نکات برشمرده در حوزه عملیات اجرائی این شرکت بر این باور است که کلیه فعالیت‌های ممکن را تا کنون به انجام رسانده است.
همچنین آنکه علیرغم اختلاف‌های موجود که انکار ناپذیر است، به‌زعم شمار کثیری از کارشناسان چه در سازمان میراث فرهنگی و چه خارج از آن، فعالیت‌های انجام شده در مجموعه مسعودیه، نحوه‌ی انجام آن‌ها و نتایج حاصله در نوع خود در طول دهه‌های گذشته اگر نه منحصر به‌فرد بلکه کم‌نظیر است و این امر می‌تواند در حضور شماری از کارشناسان پرسابقه و مطرح در معرض نقد و نظر قرار گیرد.
کاوش‌های باستان‌شناختی در امتداد کاوش‌های پیشین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از سوی صندوق احیاء مورد تایید قرار گرفته و پس از انجام مراحل مقرر و صدور مجوز از سوی پژوهشکده زیر نظر باستان‌شناسان برجسته کشور و مورد تایید پژوهشکده به انجام رسیده است.
زمان کاوش، کارشناسان و مدیر وقت پژوهشکده باستان‌شناسی از محل بازدید داشته‌اند و در نهایت گزارش‌های کاوش‌ها به صندوق احیاء و پژوهشکده باستان‌شناسی ارسال شده است. این شرکت ادعا دارد که بازسازی بخش‌های مختلف من جمله آثار محو شده منتهی‌الیه غربی مجموعه برای نخستین بار در کشور به دنبال دستیابی به بقایای آثار در پی کاوش‌های علمی صورت می‌گیرد که این امر را برای خود به‌عنوان افتخاری حفظ خواهد کرد.
نتیجه و برآمد انجام کاوش‌ها در چهاردهمین گردهمائی سالانه باستان‌شناسی ایران در معرض افکار عمومی قرار گرفته است. همچنین مقاله تهیه شده در مجله تخصصی به‌چاپ رسیده است.
حوزه طراحی و با درنظر گرفتن استفاده از خدمات مشاور مورد تائید و تاکید صندوق احیاء نیز دستاوردهای شگرفی به‌دست آمده است. مستندنگاری تهیه شده به گفته‌ی اعضاء کمیته فنی صندوق احیاء و شمار بسیاری از کارشناسان، منحصر به‌فرد است. در ارائه ایده‌های کارآمد سازه نیز می‌توان نتایج را درخشان ارزیابی کرد.
درخواست های مکرر شرکت عظام بخشی از طرح های تهیه شده در ۱۴ جلسه در کمیته فنی صندوق احیاء ارایه شده که بعضا با استقبال و تشکر اعضا از کیفیت مطالعات همراه بوده است.»
در این جوابیه آمده است؛ «شرکت سرمایه‌گذاری ساختمانی عظام در خصوص فعالیت‌های خود در گذر کم‌تر از پنج سال و نیم از تحویل گرفتن عمارت مسعودیه برخود فرض می‌شمارد که توضیحاتی هرچند مختصر ارائه دهد. نکات مورد اشاره در زیر عمدتا در حوزه مسائل مربوط به قرارداد و امور برنامه‌ریزی و طراحی و اجرا متمرکز است. در ادامه بخش‌های دیگری در حوزه اقتصاد میراث فرهنگی، مسائل مرتبط با جامعه از منظر جامعه‌شناسی و پاره‌ای موارد دیگر در معرض دید قرار خواهند گرفت.
احیاء و بهره‌برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی، عمارت مسعودیه را بدون انجام کارشناسی اولیه در خصوص کارکرد، بعد از انجام مزایده به‌منظور احیاء برای تبدیل به هتل پنج ستاره در آبان ماه ۱۳۸۹ به شرکت سرمایه‌گذاری عظام به‌عنوان بهره‌بردار واگذار کرده است.
به اینکه طرح مرمت و احیاء مسعودیه پیش از عقد قرارداد فیمابین تهیه نشده بود، طبق قرارداد تهیه آن برعهده بهره‌بردار گذاشته شد.
بهره‌بردار پس از استقرار در مسعودیه نسبت به عقد قرارداد با یکی از شاخص‌ترین مشاوران کشور در این حوزه که به تایید صندوق احیاء نیز رسید، اقدام کرد.
از همکاران با سابقه‌ی کار در میراث فرهنگی، مطابق نظر کمیته فنی در دستور کار شرکت عظام قرار گرفت.
امکان‌سنجی و بررسی امکان تحقق کارکرد پیشنهادی اولیه که انجام آن در صورت نیاز در قرارداد پیش‌بینی شده بود و پیش از این از سوی صندوق احیاء به‌انجام نرسیده بود، توسط مشاور صورت گرفت.
حاصل از نتیجه مطالعات امکان‌سنجی که با قدردانی اعضاء کمیته فنی صندوق روبرو شد، در جلسه منعقده به‌تصویب رسید.
دلیل ابهام ایجاد شده در برداشت حقوقی، صندوق احیاء از سال ۱۳۹۰ تا کنون از ابلاغ رسمی کارکرد جدید به این شرکت خودداری کرده و عملا مشکلات ایجاد شده را معطوف به شرکت عظام کرده است.
اینکه تغییر کاربری در حوزه وظایف اختصاصی صندوق احیاء و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است، ابهام ایجاد شده صندوق احیاء را به‌سمت واگذاری این وظیفه به هیات دولت واداشته است. این شرکت در این خصوص نیز نهایت همکاری را داشته و با حضور در کمیسیون لوایح دولت و دفاع از کارکرد فرهنگی و هنری، موفق شد نظر مثبت و رای اعضاء کمیسیون لوایح دولت را جلب کند. متاسفانه از آن زمان به بعد اطلاعی از میزان پیشرفت کار در اختیار این شرکت قرار نگرفت.
دنبال نظرات کارشناسی ارائه شده و درخواست صندوق احیاء و درک نیاز عمومی به بازدید از عمارت و باغ مسعودیه از نوروز سال ۱۳۹۰ خورشیدی، در مجموعه به روی عموم باز شد. به دنبال استقبال عمومی و بنابر خواست صندوق احیاء، طرح بهره‌برداری موقت و فعالیت‌های ممکن در مجموعه تهیه و ارسال شد.
بهره‌برداری موقت پس از درج اصلاحاتی به تصویب صندوق احیاء رسید و با تاکید به لزوم تسریع در انجام عملیات اجرائی به این شرکت ابلاغ شد. در پی انجام اقدامات اجرائی فعالیت‌ها، گزارشی در این خصوص تهیه و ارسال شد. مدیریت بهره‌برداری مسعودیه با تشکیل جلسات داخلی و کسب نظر کارشناسان، در طول چند سال توانست این اثر ارزشمند را از حاشیه شناخت عمومی خارج کرده و به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های ممتاز فرهنگی تهران به همگان معرفی کند.
احیاء از اواسط سال ۱۳۹۴ در اتخاذ سیاستی متفاوت و متضاد ناگهان دستور به توقف بهره‌برداری موقت صادر کرد. بدیهی است برنامه‌ای که با دستور پیشین صندوق احیاء در طول چند سال شکل گرفته بود نمی‌توانست و نمی‌تواند ظرف مدت کوتاهی بدون توجه به پیامدهای آن به‌انجام رسد. برای طرح مساله و ارائه توضیحات لازم و ایجاد فضای گفتگو مکررا از صندوق احیاء درخواست نشست شد که تماما بی‌پاسخ ماند. بهره‌برداری موقت ظاهرا این شائبه را به وجود آورده است که دوره‌ی بهره‌برداری قطعی آغاز شده است که باتوجه به نکات اشاره شده از یک سو و در نظر گرفتن نسبت هزینه و درآمد اندک بهره‌برداری موقت، اصولا و به هیچوجه مقایسه بهره‌برداری موقت با بهره‌برداری قطعی منطقی نخواهد بود. افزون بر اینکه بهره‌برداری موقت برای شرکت عظام نه جنبه درآمدزائی بلکه جنبه آزمون دوره بهره‌برداری قطعی را داشته و دارد.
در طول بهره‌برداری موقت چند عامل در نظر بود که نتایج به دست آمده نیز حضور آن‌ها را تائید کرد. نخست آنکه عمارت مسعودیه نیاز به زمان داشت تا در شکل نوین بروز و ظهور خود شناخته شود. دوم آنکه، در حین بحث و تبادل نظرهای طولانی در خصوص چگونگی پاسخگوئی به مخاطبان و موارد کثیر دیگر که به دنبال تشکیل هیاتی متشکل از کارشناسان خبره در آغاز اخذ تصمیم برای مشارکت در احیاء بناهای تاریخی، مشخص شد که تحقق بسیاری از موارد مطرح شده تنها پس از مدتی تمرین و ممارست و انباشت تجربه میسر است.
تاکید صندوق احیاء و استقبال این شرکت برای گشودن درهای عمارت مسعودیه روی عموم و نیز باتوجه به زمان‌بر شدن ابلاغ کارکرد جدید و همچنین شناسائی به‌مرور افرادی که قابلیت تحقق این برنامه را داشتند، در کل امکان گذراندن چنین دوران پرحاصلی را در اختیار گذاشت.
نخستین روزهای استقرار این شرکت در مجموعه مسعودیه، ناظر مقیم صندوق احیاء تعیین و در محل مستقر شد. افزون بر آن ناظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران نیز معرفی و بنابر مورد و در کمیته‌های فنی صندوق احیاء حضور یافت.
زمان تحویل گرفتن مجموعه تا کنون عملیات اجرائی رفع خطر، مرمت‌های اضطراری، مرمت‌های حفاظتی، تجهیز کارگاه، مرمت‌های موردی نظیر کتیبه‌های سنگی و قطعات کاشی و درهای چوبی و حوض‌ها و سنگ‌فرش‌ها، اصلاح تاسیسات مکانیکی و الکتریکی، رسیدگی به امور باغ، آماده‌سازی‌های لازم برای خدمات‌دهی به گردشگران و موارد متعدد دیگری که در گزارش‌های تهیه شده موجود است، در دستور کار واقع شده است.
به این نکته که هرگونه عملیات مرمتی در بخش‌های مستقر در «سردر عابر پیاده» و «دیوانخانه» پیش از آغاز عملیات اساسی که آنهم وابسته به توافق بر کارکرد جدید پیشنهادی از سوی صندوق احیاء است، در این دو حوزه بی‌نتیجه خواهد بود و دارای وجاهت علمی و اجرائی نیست (این نتیجه پس از مشورت‌های متعدد با کارشناسان مرمت مانند سنگ و کاشی و چوب و گچبری و آینه نیز اخذ نظر مشاور بدست آمده است) و تنها می‌توان به عملیات نگهداری و مرمت اضطراری بسنده کرد.
بخش شرقی میدان کالسکه که قابلیت اجرائی بدون توجه به کارکرد پیشنهادی را داشت، از سوی این شرکت پس از به دست آمدن همه‌ی مجوزهای لازم و تحت نظارت صندوق احیاء اجرا شده است.
بخش‌های محو شده در جبهه غربی براساس اسناد موجود و به‌دست آمده و با توجه به پاسخگوئی به یکپارچگی مجموعه و پس از تکمیل کاوش‌ها و با توجه به ابلاغ کارکرد پیشنهادی فرهنگی و هنری از سوی صندوق احیاء و ارایه طرح فاز ۲ از سوی مشاور که وابسته به نوع کارکرد نهائی است، قابل بازسازی خواهد بود.
به نکات برشمرده در حوزه عملیات اجرائی این شرکت بر این باور است که کلیه فعالیت‌های ممکن را تا کنون به انجام رسانده است.
همچنین آنکه علیرغم اختلاف‌های موجود که انکار ناپذیر است، به‌زعم شمار کثیری از کارشناسان چه در سازمان میراث فرهنگی و چه خارج از آن، فعالیت‌های انجام شده در مجموعه مسعودیه، نحوه‌ی انجام آن‌ها و نتایج حاصله در نوع خود در طول دهه‌های گذشته اگر نه منحصر به‌فرد بلکه کم‌نظیر است و این امر می‌تواند در حضور شماری از کارشناسان پرسابقه و مطرح در معرض نقد و نظر قرار گیرد.
کاوش‌های باستان‌شناختی در امتداد کاوش‌های پیشین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از سوی صندوق احیاء مورد تایید قرار گرفته و پس از انجام مراحل مقرر و صدور مجوز از سوی پژوهشکده زیر نظر باستان‌شناسان برجسته کشور و مورد تایید پژوهشکده به انجام رسیده است.
زمان کاوش، کارشناسان و مدیر وقت پژوهشکده باستان‌شناسی از محل بازدید داشته‌اند و در نهایت گزارش‌های کاوش‌ها به صندوق احیاء و پژوهشکده باستان‌شناسی ارسال شده است. این شرکت ادعا دارد که بازسازی بخش‌های مختلف من جمله آثار محو شده منتهی‌الیه غربی مجموعه برای نخستین بار در کشور به دنبال دستیابی به بقایای آثار در پی کاوش‌های علمی صورت می‌گیرد که این امر را برای خود به‌عنوان افتخاری حفظ خواهد کرد.
نتیجه و برآمد انجام کاوش‌ها در چهاردهمین گردهمائی سالانه باستان‌شناسی ایران در معرض افکار عمومی قرار گرفته است. همچنین مقاله تهیه شده در مجله تخصصی به‌چاپ رسیده است.
حوزه طراحی و با درنظر گرفتن استفاده از خدمات مشاور مورد تائید و تاکید صندوق احیاء نیز دستاوردهای شگرفی به‌دست آمده است. مستندنگاری تهیه شده به گفته‌ی اعضاء کمیته فنی صندوق احیاء و شمار بسیاری از کارشناسان، منحصر به‌فرد است. در ارائه ایده‌های کارآمد سازه نیز می‌توان نتایج را درخشان ارزیابی کرد.
درخواست های مکرر شرکت عظام بخشی از طرح های تهیه شده در ۱۴ جلسه در کمیته فنی صندوق احیاء ارایه شده که بعضا با استقبال و تشکر اعضا از کیفیت مطالعات همراه بوده است.»
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر