از مصائب شب امتحان؛ «ریتالین»

روز گذشته قائم مقام دبيركل ستاد مبارزه با مواد مخدر استفاده از مواد اعتيادآور را نخستين آسيب كشور دانست و گفت: اين پديده دومين عامل مرگ و مير پس از تصادف است. عليرضا جزيني به آماري از ميزان اعتياد در كشور اشاره و اظهار كرد: نزديك به شش ميليون نفر از جامعه درگير اين پديده شوم شده‌اند، در نظرسنجي‌هاي به‌عمل‌آمده ۹۲ درصد از نگراني مردم، اعتياد به مواد مخدر است و ساير آسيب‌ها همچون بيكاري در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند. جزيني از دلايل گرايش به مواد مخدر به ويژه از نوع صنعتي و همچنين استفاده از داروهايي براي شب امتحان همچون «ريتالين» در بين دانشجويان را ناشي از باورهاي غلط در بين جوانان دانست. به گزارش ايرنا، او باورهاي غلط را سبب افزايش ورود زنان به چرخه اعتياد دانست و گفت: در چند سال گذشته پنج درصد از مصرف‌كنندگان را زنان تشكيل مي‌دادند كه امروز اين رقم به‌واسطه استفاده از قرص‌هاي لاغري و برخي قرص‌هاي حاوي آمفتامين به ۱۰ درصد رسيده است.

باورهاي غلط در زمينه اعتياد

هنوز هم خيلي‌ها با علم به اينكه همه انواع مواد مخدرخطرناك هستند به مصرف آنها معتاد مي‌شوند. شايد اصلي‌ترين دليلي كه باعث مي‌شود خيلي‌ها مخصوصا جوانان با وجود تبليغات سنگيني كه درباره عوارض انواع مواد مخدر در دنياي امروز صورت مي‌گيرد به سمت آنها بروند اطلاع نداشتن يا آگاهي‌هاي غلطي باشد كه در اين زمينه دريافت كرده‌اند و بر اساس آن براي مثال تصور مي‌كنند مصرف فلان ماده مخدر خطري ندارد يا فلان ماده ديگر اعتيادآور نيست. زماني كه مخدر شيشه به تازگي وارد كشور شده بود چون هنوز مثل الان اطلاعات درستي درباره اثرات ناگوار مخدرهاي صنعتي در جامعه وجود نداشت بسياري از افراد به عنوان داروي لاغري يا داروي ضد افسردگي آن را در مكان‌هايي مانند باشگاه‌هاي ورزشي به توصيه دوستانشان مصرف كردند و از اين طريق در باتلاقي شوم گرفتار آمدند بي‌آنكه خودشان بدانند يا بخواهند به اين ورطه بيفتند.

درباره مواد مخدري كه به شكل قرص عرضه مي‌شود نيز وضع به همين منوال است. برخي تصور مي‌كنند چون اين مواد به شكل قرص هستند و از نظر ظاهري شبيه داروها هستند ضرري ندارند يا ضرر آنها كمتر است در حالي كه بر اساس بررسي‌ها اثر و وابستگي مواد مخدر از نوع قرص در مقايسه با ساير اشكال مواد مخدر قوي‌تر است و اثرات ماندگارتري برجای مي‌گذارد.

ريتالين دوست يا دشمن؟

متيل فنيديت با نام تجاري «ريتالين» نام دارويي است كه در سال ۱۹۵۴ به بازار دارويي دنيا عرضه شد. قرص ريتالين خواصي شبيه آمفتامين (مانند قرص‌هاي اكستازي) دارد و در لابراتوارهاي توليد شيشه از اين ماده به عنوان ماده اوليه ساخت شيشه استفاده مي‌شود. گزارش‌هاي متعددي وجود دارد كه برخي از دانشجويان بدون آگاهي از اثرات زيانبار آن، در شب‌هاي امتحان از اين قرص استفاده مي‌كنند. دارويي كه عوارض آن بهايي بيش از چند ساعت بيدار ماندن براي درس خواندن دارد اما مصرف‌كنندگانش از آن بي‌خبرند. مصرف‌كنندگان تصور مي‌كنند ريتالين دارويي بي‌خطر است در حالي كه عوارض مصرف خودسرانه اين قرص‌ها مي‌تواند در حد مواد ديگر نظير كوكايين و آمفتامين باشد. پزشكان و روانپزشكان با صراحت اعلام مي‌كنند ترك كردن داروهاي محرك آمفتاميني نظير ريتالين و اكستازي، بسيار سخت‌تر و پيچيده‌تر از ساير مواد مخدر است.

استفاده محدود و كنترل شده ريتالين باعث عادت كردن بدن مصرف‌كننده به دوزهاي پايين و در نتيجه ايجاد علاقه فرد به استفاده از دوزهاي بالاتر و حتي مصرف داروهاي سنگين‌تر و خطرناك‌تر مي‌شود. علاوه بر آن تاكنون در چند مورد سوء مصرف ريتالين منجر به مرگ شده است. توجه به اين نكته حائز اهميت است كه مصرف ريتالين به دليل مشخص بودن عوارض ناخوشايند آن از سوي دانشجويان علوم پزشكي استقبال نمي‌شود ولي برخي از دانشجويان ساير رشته‌ها به دليل آشنا نبودن با عوارض آن به مصرف آن دست مي‌زنند كه لازم است آگاهي‌هاي لازم در اين خصوص داده شود.

فروش ريتالين در عطاري‌ها

فروش و عرضه بدون نسخه ريتالين نيز مانند ساير قرص‌هايي كه حكم مواد مخدر را دارد در كشور ممنوع است با اين وجود همانطور كه دستيابي به انواع مخدرها در اين كشور چندان سخت نيست ريتالين را نيز مي‌توان به صورت قاچاقي از داروخانه‌ها يا داروفروش‌هاي دستفروش تهيه كرد. سال گذشته جزيني از عرضه ريتالين در عطاري‌ها خبر داده و گفته بود: در حالي كه پليس بر عرضه بدون نسخه اين دارو در داروخانه‌ها نظارت دارد برخي عطاري‌ها به صورت غيرمجاز آن را به فروش مي‌رساندند.

سكوت كارخانجات توليد‌كننده

دبيركل سابق ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره مصرف ريتالين در كشور به «آرمان» مي‌گويد: ريتالين دارويي است كه مصرف دوز كم آن در كودكان باعث درمان بيش فعالي مي‌شود، در حالي كه مصرف دوز بالا و بدون نظارت آن در بزرگسالان عوارض جبران‌ناپذيري برجای مي‌گذارد. فريد براتي سده مي‌افزايد: برخي تصور مي‌كنند وقتي ماده مخدري شكل قرص يا گياه پيدا كرد اين يعني خطرناك نيست در حالي كه خطرناك‌ترين مواد مخدر دنيااز قرص يا گرد گرفته شده است و ترك قرص از ساير مواد مخدر ديگر به مراتب سخت‌تر است. اين كارشناس اعتياد و دبيركل سابق ستاد مبارزه با مواد مخدر معتقد است: متأسفانه به دلايل تجاري، كارخانجات توليد‌كننده ريتالين درباره اثرات منفي اين دارو چيزي منتشر نمي‌كنند اما اين به دليل نداشتن عوارض جانبي ريتالين نيست. او درباره عوارض تجويز آن در كودكان گفت: براي كودكان زير ۱۲ سال اين دارو منعي ندارد زيرا باعث اعتياد نمي‌شود اما تجويز آن بايد زيرنظر پزشك باشد. براتي اظهار داشت: مصرف اين دارو زماني بدتر است كه مغز در حال تكامل بوده و فعاليت‌هاي عالي قشر مخ مثل يادگيري و حافظه كاركردي را تحت تأثير قرار مي‌دهد.

او افزود: مصرف ريتالين موجب تسريع در فراموشي مي‌شود. او با انتقاد از برخي دانشجويان كه براي بيدار ماندن و مطالعه از ريتالين استفاده مي‌كنند گفت: يادگيري مهارت است و براي يادگيري باثبات به توجه كامل مغز نياز است. او افزود: يادگيري كه در نتيجه مصرف ريتالين و كافئين به وجود مي‌آيد سريع بوده و خيلي زود هم فراموش مي‌شود. براتي تصريح كرد: خواب كافي، تغذيه مناسب و كار بدني و ذهني مي‌تواند در افزايش يادگيري موثر باشد.