کیارستمی بر رگ ناموس ملی انگشت گذاشت

خبرگزاری مهر: یک منتقد سینمایی و روزنامه نگار با اشاره به سخنان کیارستمی درباره جنگ، به این موضوع تاکید کرد که اگر منتقدان دفاع مقدس و رزمندگان دل جنگیدن نداشته‌اند حداقل قدردان کسانی باشند که به جنگ رفته‌ و از میهن دفاع کرده‌اند.

اکبر نبوی با اشاره به سخنان کیارستمی درباره جنگ که مدتی است در رسانه ها بازنشر می شود، گفت: من اطلاعی ندارم که این سخنان کیارستمی چه زمانی برای اولین بار منتشر شد و نمی‌دانم که دوستان با چه انگیزه ای این روزها این سخنان را بازنشر کرده اند اما من جمعه ۴ مهرماه برای اولین بار مواضع کیارستمی را درباره جنگ و حرف هایی که خطاب به حاتمی کیا گفته است، شنیدم و به نظرم آمد که از یک انسان ایرانی دارای غیرت نسبت به وطن این حرفها بعید است.

وی در ابتدای سخنانش با اشاره به یکی از گفتگوهای عباس کیارستمی با یکی از رسانه های ایتالیایی گفت: من خاطرم هست که در سال ۷۴ یا ۷۵ عباس کیارستمی با یک روزنامه ایتالیایی مصاحبه ای داشت و حرف‌هایی زده بود که به نظر من از او بعید بود. من آن زمان با او تماس گرفتم اما شاید هم اکنون حافظه کیارستمی یاری نکند کمااینکه حافظه اش یاری نمی کند که چه اتفاقاتی در جنگ برای مردم و کشور ما رخ داد. در آن زمان طی تماسی که ما با هم داشتیم او منکر حرف هایی شد که روزنامه ایتالیایی به نقل از او بیان کرده بود. خاطرم هست یکی از مسئولان فرهنگی می خواست برابر این سخنان موضع گیری کند و من به آن مسئول گفتم که ما وظیفه داریم سخن هموطن خود را قبول کنیم و نه یک روزنامه ایتالیایی را.

اگر این حرف‌ها از کیارستمی باشد او درک درستی از آرمان‌های ملی ندارد

نبوی با اشاره به سخنانی که این روزها از کیارستمی درباره جنگ نقل می شود، افزود: الان هم بعید می دانم که این سخنان درباره جنگ و دفاع مقدس از کیارستمی باشد و گفته باشد که جنگ ما هیچ مفهومی نداشته است اما اگر این حرف‌ها را او بیان کرده باشد من برایش متاسف هستم چراکه کیارستمی نسبت به آرمان های ملی و نه صرفا آرمان های دینی و اسلامی که البته اینها از یکدیگر جدایی ناپذیر هستند، مطلقا درک و دریافت درستی ندارد.

این منتقد و روزنامه نگار با بیان اینکه کیارستمی انسان سپاسگزاری نیست، عنوان کرد: هیچ انسانی حتی شخص بیسواد در مقابل افرادی که به جنگ رفته اند ناسپاسی نمی کند. چطور ممکن است کیارستمی که مدعی فرهنگ و هنر و روشنفکری است قدردان این افراد نباشد. علی القاعده از کسانی مثل او توقع کاملا برعکس است که اگر این افراد دل جنگیدن نداشته اند حداقل نسبت به انسان‌هایی که جنگیده‌اند باید زبان سپاس داشته باشند. این سخنان را من می گویم که جز «خانه دوست کجاست»؟ هیچ کدام از فیلم‌های بعد از انقلاب کیارستمی را دوست ندارم.

کسی که مدعی ارزش های انسانی است چطور از ارزش های دفاع مقدس می‌گذرد

وی با اشاره به دریافت جایزه نخل طلا توسط کیارستمی عنوان کرد: زمانی که کیارستمی نخل طلا را گرفت من در سرمقاله خود در مجله «فیلم- ویدئو» عنوان کردم که من دوست‌دار سینمای کیارستمی نیستم با این حال جایزه اش را برای سینمای کشور افتخار می دانم و به او تبریک می گویم. نگاه ما به کیارستمی این چنین است و نگاه او به مردانی که برای دفاع از خاک و ناموس شان رفتند به شکل نیشخند و کنایه است.

نبوی با اشاره به جمله کیارستمی درباره بازیگر فیلم خود و مقایسه وی با مردانی که به جنگ رفتند، بیان کرد: کیارستمی معتقد است که احمدپور بازیگر فیلم «خانه دوست کجاست» را فرستاده تا دفترچه را پس بدهد و خطاب به حاتمی کیا می گوید که مردان سرزمین را به جنگ فرستاده است؛ اگر چه که من آن فیلم را از ته دل دوست داشتم اما چرا کسی که چنین فیلم شریف و دوست داشتنی می سازد نسبت به جوانان و مردان و زنانی که از سند ملی کشور دفاع کردند احساس سپاس ندارد. این زبان نیشخند آقای کیارستمی از کجا می آید.

این منتقد سینمایی با طرح این سئوال که چه بلایی سر مدعیان روشنفکری آمده است؟ گفت: چرا این مدعیان روشنفکری نسبت به مجموعه‌ای از ارزش‌های والای انسانی رویکرد ریشخند و بی‌تفاوتی را در پیش گرفته‌اند؟ چطور می توان نسبت به دریایی از ارزش‌های انسانی این چنین بی تفاوت بود. کسی که مدعی است که بدنبال ارزش‌های انسانی است چطور از ارزش‌های ما در دفاع مقدس می‌گذرد؟ این ارزش‌ها را در کجای تاریخ ایران حداقل در ۳۰۰ سال گذشته می توان پیدا کرد که از یک پیرزن روستایی تا کارگری در کارخانه و تا دانشجوی کلاس؛ درس، زندگی، دانشگاه و کار خود را رها کنند و به جبهه های جنگ بشتابند. جنگ ما سرشار از ارزش‌های انسانی بود چطور کسی مثل کیارستمی حتی نخواسته درباره چنین ارزش‌هایی و در تقدیس این ارزش‌ها فیلمی بسازد هر چند که معتقدم فیلم ساختن برای سال‌های پایداری شایستگی می‌خواهد. با این حال اگر کسی فیلمی هم نسازد چرا ارزش‌ها را ریشخند می‌کند.

هیچ روشنفکری در هیچ نقطه دنیا در برابر مدافعان کشورش موضع انتقادی نمی گیرد

تهیه کننده برنامه «سی نما در سینما» با بیان اینکه امیدوارم سخنان کیارستمی درباره جنگ دروغ باشد، گفت: کیارستمی نسبت به این حرف‌ها مسئول است و باید نسبت به سخنی که از او نقل شده است شخصا واکنش نشان دهد چون این سخنان او مربوط به انسان‌هایی می شود که ارزش‌های خود را به نمایش گذاشته اند. این انسان‌ها دیواری دفاعی در مقابل ارتش حزب بعث بوجود آوردند و حالا اگر سخنان او درباره این انسان‌ها کامل نقل نشده و یا تحریف شده است وظیفه کیارستمی است که به عنوان یک ایرانی (اگر خود را ایرانی می داند) سخنانش را شخصا اصلاح کند. اگر این سخنان بریده بریده منتقل شده باید درباره آنها اظهار نظر کند اما اگر سخنانش همین بوده که منتقل شده است باید به او و همفکرانش گفت هیچ روشنفکری در هیچ نقطه دنیا و در هیچ مقطع تاریخی نسبت به مدافعان کشورش چنین موضع انتقادی نمی‌گیرد.

نگاه کیارستمی مادی است که شهادت را مرگ تلقی می‌کند

وی در ادامه درباره این گفته کیارستمی به حاتمی کیا که نسلی را به هیجان آورده و باعث شده آنها به جنگ بروند و کشته شوند، گفت: این گفته نشان می دهد که نگاه کیارستمی نسبت به تفسیر امور، نگاهی مادی است و چون مادی است شهادت را مرگ تلقی می کند در صورتی که بچه هایی که رفتند و شهید شدند زنده تر هستند چون ایران اکنون با وجود آنها سرپا است و یک وجب از خاکش تجزیه نشده است. مگر حیات را چطور می توان معنا کرد؟ حیات جز در اینها معنا پیدا نمی کند.

وی اضافه کرد: کیارستمی معتقد است که سینمای او از ارزش‌های انسانی سخن می گوید بخشی از ارزش‌های انسانی در جنگ تجلی پیدا می کند. والاترین ارزش‌ها در جهان در دفاع معنا می‌یابند. معنایی که یک عنصر مدافع از میهن و آرمان متجلی به نمایش می گذارد و افرادی مثل کیارستمی چون در تعریف مادی از زندگی غوطه ور هستند درک این معنا را ندارند. با این حال من باز هم امیدوارم کیارستمی در موقعیتی عصبی قرار گرفته باشد و این سخنان را در چنین موقعیتی بیان کرده باشد و اگر این گونه نیست باید سخنانش را اصلاح کند در غیر این صورت همین که واکنشی از او نمی بینیم یعنی این سخنان درست است.

کیارستمی باید قدردان حاتمی کیا باشد

این روزنامه نگار در ادامه با اشاره به ناسپاسی کیارستمی نسبت به فیلمسازان و رزمندگان جنگ بیان کرد: حاتمی کیا چه گناهی کرده است جز اینکه آنچه را که جوانان ما در دفاع از کشور انجام دادند، ثبت و ضبط کرده است و کیارستمی باید نسبت به فیلم‌های حاتمی کیا قدردان باشد نه اینکه او را ریشخند کند. در واقع او دو ناسپاسی انجام داده است. یک ناسپاسی بزرگ در مقابل کسانی که به دفاع از خاک کشور برخاسته اند و تبدیل به ستاره شده اند و ناسپاسی کوچکتر از فیلمسازان دفاع مقدس که با دوربین های خود بخشی از آن جهان و ارزش‌های انسانی را جهانی کردند.

وی درباره این سخن کیارستمی که «خانه دوست کجاست» فیلمی جهانی است و همه آن را می شناسند، گفت: فیلم های کیارستمی تنها در محافل سینمایی نمایش پیدا می کنند و کیارستمی فیلمسازی است که در محافل سینمایی مطرح است اما یک فیلمساز جهانی نیست. فیلمساز جهانی کسانی مثل چارلی چاپلین، هیچکاک، کوروساوا و جان هیوستون هستند. اینها جهانی هستند چون مردم فیلم‌هایشان را می بینند. جهان را نمی توان منهای مردم تعریف کرد و جشنواره های فیلم نقطه بسیار کوچکی از جهان انسانی هستند. بنابراین نمی توان گفت اگر کسی فیلم‌هایش به جشنواره‌ها می رود دلیلی بر جهانی بودن این فیلم‌هاست.

کیارستمی یک فیلمساز جشنواره ای است و نه جهانی

وی ادامه داد: فیلمساز جهانی کسی است که مردم برای دیدن فیلم او بلیت می خرند و به سینما می روند و یا اگر این فیلم به شبکه های خانگی می آید مردم فیلم را با انگیزه، رغبت و میل درونی تهیه می کنند. کیارستمی نامی است که در محافل سینمایی مطرح است اما هر زمان توانست به جایگاه چارلی چاپلین برسد که هر نسلی در هر رده سنی با شوق به تماشای سینمای او بنشیند می توان گفت یک فیلمساز جهانی است. حتی از این حیث اصغر فرهادی را بیشتر می توان یک فیلمساز جهانی نامید چون فیلمش در سینماهای دنیا به اکران رسیده است در حالی که فیلم‌های کیارستمی بیشتر در سینماتک های دنیا که مخاطبان خاص خود را دارد نمایش داده شده اند.

این مستندساز با بیان اینکه کیارستمی یک فیلمساز جشنواره ای است عنوان کرد: جامعه جهانی مخاطب جهانی می طلبد و نه مخاطب جشنواره ای. ما فیلم های کوروساوا را می بینیم و از آنها لذت می بریم همانقدر که یک آمریکایی یا یک نفر از نیوزیلند یا بورکینافاسو یا هر جای دیگری از دنیا این فیلم‌ها را می بیند و لذت می برد.

این نویسنده و روزنامه نگار در پایان سخنان خود درباره جدل‌های رسانه ای که میان اهالی فرهنگ و هنر رد و بدل می شود، گفت: این جدل های رسانه ای مناسب اهالی فرهنگ نیست اما وقتی کیارستمی سخنی را بیان می کند و نسبت به تصحیح آن اقدامی نمی کند بازتابی دارد که نمی توان آن را بی پاسخ گذاشت. کیارستمی بر رگ ناموس ملی انگشت گذاشته است. او ارزشهای انسانی و ملی را به تمسخر گرفته است و این به پاسخ نیاز دارد که نمی توان در برابر آن سکوت کرد. با این حال اگر کیارستمی اظهارات خود را تصحیح کرد من در گفتگویی دوباره به خاطر مواضع ملی او از وی تشکر خواهم کرد.