آمار شوکه‌کننده درباره یک پدیده خطرناک

خبرگزاری تسنیم: رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با اعلام افزایش ۲۸ در صدی استعمال قلیان در گروه بالای ۱۸ سال گفت: فروش مواد دخانی به افراد زیر ۱۸ سال و فروش نخی سیگار ممنوع است.

جعفر جندقی در نشست خبری به مناسبت "هفته ملی مبارزه با دخانیات"، اظهار کرد: دخانیات، مبحث طولانی داشته و دارد که به علت سود سرشاری که به صنایع دخانی سرازیر می کند، این صنایع از لحاظ فرهنگی مصرف آن را به گونه‌ای جلوه می‌دهند که گویی اتفاق خاصی رخ نمی‌دهند که اینها ترفندهای صنایع دخانی برای عادی‌سازی مصرف دخانیات است؛ برای مثال، تولید سیگار لایت یا کم‌ضرر، از این دست ترفندها است‌ که مصرف مواد دخانی را در بسیاری از کشورهای دنیا افزایش داده است.

تولید سالانه ۸۴ میلیون تن گاز گلخانه‌ای حاصل از دخانیات

وی با بیان اینکه دخانیات نه تنها برای سلامت مردم به ویژه گروه‌ های پرخطر که برای سلامت محیط زیست هم مشکل آفرین شده است، تصریح کرد: سالانه 84 میلیون تن گاز گلخانه‌ ای معادل دی‌ اکسید کربن حاصل از دخانیات تولید می‌شود که می ‌تواند کره زمین را گرم کند و تغییرات اقلیمی رخ دهد.

وی در ادامه با بیان اینکه سالانه حدود 3.5 میلیون هکتار زمین برای کشت توتون از بین می ‌رود، گفت: حاصل مصرف مواد سمی که برای کشت توتون استفاده می‌ شود، این است که موادی مانند آرسنیک یا سایر سموم وارد چرخه غذایی مردم می شود.

وی گفت: افرادی که توتون کشت می‌کنند نیز دچار مشکل می ‌شوند، به عنوان مثال، در سال 2014 در بنگلادش در طول یک سال، حدود 21 میلیون دلار صرف معکوس کردن اثرات منفی خاک ناشی از کشت توتون شد. بیابان‌ زایی‌ های ناشی از کشت توتون در کشورهایی مانند برزیل، هند، کوبا و اردن مشهود است و اثرات محیط زیستی ناشی از کشت توتون فشار مضاعفی را بر منابع کمیاب و اکوسیستم های شکننده زمین تحمیل می کند. یک کشاورز توتون ‌کار به اندازه 50 نخ سیگار، نیکوتین در روز جذب می ‌کند و این اثرات مخربی بر سلامت افراد دارد. بیماری تنباکوی سبز، نوعی مسمومیت با تنباکو است که از هر چهار کشاورز یک نفر به آن مبتلا می ‌شود.

افزایش ۲۸ در صدی استعمال قلیان در گروه بالای ۱۸ سال

جندقی عنوان کرد: در مطالعه "استپس" وزارت بهداشت سال 1400 مشخص شد که مصرف روزانه سیگار از 1395 تا 1400 در گروه سنی بالای 18 سال در زنان از 0.93  درصد به 0.77 درصد رسیده است و کاهش داشته است؛ میزان کاهش در بین مردان در این گروه سنی حدود 0.5 بوده است و از 20.06 درصد به 19.95 درصد رسیده است. این نشان می ‌دهد که علیرغم همه تلاش های صنایع دخانی برای افزایش مصرف دخانیات، کاهش مصرف را شاهد هستیم.

وی ادامه داد: در مجموع 14.01 درصد از جمعیت بالای 18 سال هنوز دخانیات مصرف می کنند که 25.88 درصد را مردان و 4.44 درصد را زنان تشکیل می‌دهند.

جندقی خاطرنشان کرد: مبحث دیگر قلیان است؛ در مصرف سیگار کاهش مختصر و در مصرف قلیان افزایش بارز مصرف را داریم. مجموع آمارها  28 درصد افزایش مصرف قلیان را در گروه بالای 18 سال را از سال 1390 تا 1400 را نشان می ‌دهد! تغییر رویکرد استفاده از مواد دخانی و مصرف قلیان نگران‌کننده است، در حالیکه برخی مردم با عوارض آن آشنا نیستند و به استعمال قلیان به عنوان تفریح نگاه می ‌کنند.

دروازه ورود به مصرف مواد دخانی، سیگار است

وی با بیان اینکه دروازه ورود به مصرف مواد دخانی، سیگار است، تاکید کرد: مصرف در افراد بین 13 تا 15 سال بسیار حساس است. شاید90 درصد افرادی که سوء مصرف مواد دارند، ابتدا مصرف کننده سیگار بوده ‌اند. در این زمینه طرحی انجام شد و در زمان انجام طرح، 10 درصد نوجوانان مصرف کننده دخانیات بودند که 7.07 درصد دختران  و حدود 12 درصد پسران بودند. قلیان کشیدن بیش از مصرف سیگار است. 9.02 درصد نوجوانان در زمان انجام طرح، مصرف کننده مواد دخانی تدخینی بودند و 7 درصد دختران و 11.6 پسران بودند.

وی در ادامه افزود: در مطالعه ای در سال 1395 در نوجوانان 13 تا 15 سال،0.5 در زمان انجام مطالعه، مصرف کننده دخانیات بوده اند. 5.7  درصد از نوجوانان مصرف کننده قلیان، 3.4 درصد نوجوان مصرف کننده سیگار و 1.9 درصد نوجوانان مصرف کننده مواد دخانی بدون دود بوده اند.

لزوم فرهنگسازی برای پیشگیری از مصرف مواد دخانی

جندقی ضمن تاکید بر لزوم فرهنگسازی برای پیشگیری از مصرف مواد دخانی، بیان کرد: ما برنامه‌ های متعددی داریم اما والدین هم باید مراقب فرزندان خود باشند. در طرفی دستگاه ها و ارگان های مربوطه نیز باید وطایف خود را انجام دهد. اعلام این آمارها باید حساسیت ایجاد کند.

وی گفت: امیدواریم در مورد قوانین بازدارنده حوزه دخانیات همراهی بیشتری صورت گیرد که چند مورد مثال می زنم. مثلا فروش مواد دخانی به افراد زیر 18 سال، فروش مواد دخانی توسط افراد زیر 18، فروش مواد دخانی در نزدیکی اماکن آموزشی و فروش نخی سیگار ممنوع است، هرکسی که می ‌خواهد این کالا را بفروشد باید مجوزهای لازم را کسب کند.

بنابراین، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت بهداشت، سیستم قضایی کشور، نیروی انتطامی، تعزیرات حکومتی، وزارت کشور و شهرداری ها، همگی در قانون وظایفی دارند و امیدواریم بتوانیم جامعه عاری از دخانیات داشته باشیم.

همکاران بهداشت محیط ما هم به رغم مشکلات موجود، در حال بررسی و مقابله با بی ‌قانونی در این زمینه هستند.

ارائه خدمات ترک دخانیات در مراکز جامع سلامت

در ادامه بهزاد ولی ‌زاده، رییس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت، گفت: در گذشته 153 کلینیک ترک دخانیات در سطح کشور داشتیم و در سال 96 از زمانی که برنامه ترک دخانیات را در برنامه های شبکه بهداشت و درمان کشور ادغام کردیم، این خدمات به خدمات مراکز جامع سلامت واگذار شد و اکنون هر مراجعه کننده ای که به این مراکز که حدودا 5 هزار مرکز در سطح کشور است، مراجعه می کند، خدمات مشاوره و ترک دخانیات را دریافت می کند.

وی گفت: در این مراکز میزان وابستگی افراد به دخانیات توسط کارشناس سلامت روان بررسی می ‌شود تا خدمات درمانی مناسب به آنها ارائه شود.

ولی زاده با تاکید بر اینکه خدمات مشاوره و ترک دخانیات رایگان است، بیان کرد: در مورد افرادی که وابستگی بالایی دارند و به پزشک ارجاع داده می‌ شوند، دارو رایگان نیست؛ زیرا وزارت بهداشت منبع مالی مناسبی برای این موضوع را ندارد.

وی تاکید کرد: از طرفی سامانه 4030 نیز خدمات ترک دخانیات را ارائه می‌دهد. البته تنها به بخش دولتی اکتفا نکرده و وزارت بهداشت خدمات ترک در بخش خصوصی را هم تسهیل کرده است تا پزشکان با گذراندن دوره ترک دخانیات بتوانند خدمات را در مطب خود نیز ارائه دهند.