واشنگتن به تل‌‌آویو: حرافی علیه ایران را بس کنید

شرق: شاید بتوان این را مهم‌ترین خبر از دولت جدید آمریکا در حوزه ایران دانست؛ رسانه‌های اسرائیلی خبر دادند دولت جو بایدن در پیامی تند از اسرائیل خواسته است از حرف‌زدن درباره ایران و ماجرای حمله به تأسیسات هسته‌ای نطنز دست بردارند.

وب‌سایت I۲۴News از کانال ۱۲ اسرائیل نقل کرد دولت بایدن در پیامی از اسرائیلی‌ها خواسته است «پرحرفی شرم‌‌آور» در‌این‌باره را تمام کنند. این گزارش که به نقل از منبع آگاه بدون نام نقل شده‌، این پیام را «قاطع» توصیف کرده است.

این وب‌سایت می‌نویسد این منبع کلمه‌ای عبری را در توصیف پیام واشنگتن به کار برده است که می‌تواند به معنای «تهاجمی» و تند نیز باشد. این گزارش می‌افزاید این پیام از طریق چند کانال منتشر شده است. در ادامه این گزارش آمده مقامات آمریکا به اسرائیل گفته‌اند نشت اخبار از سوی مقامات اسرائیل درباره حمله خرابکارانه علیه برنامه هسته‌ای تهران، تلاش‌های ایالات متحده در مسیر مذاکره با ایران را تضعیف و دیپلمات‌های آمریکایی را خجالت‌زده می‌کند.

بعد از انتشار جزئیات عملیات اسرائیل در رسانه‌های خارجی، برخی ناظران درباره اینکه نشت این خبر از سوی مقامات اسرائیل انجام شده یا آمریکا، به گمانه‌زنی پرداخته بودند. این گزارش رسما مشخص می‌کند اطلاعات مربوط به عملیات از سوی اسرائیلی‌ها منتشر شده است. پیش‌تر نیز البته برخی از مقامات اسرائیل از‌‌جمله دنی یاتوم، رئیس مرکز اطلاعات و عملیات ویژه اسرائیل، موساد، درباره آنچه خود «نشت» اخبار درباره نقش اسرائیل در ماجرای نطنز به نیویورک‌تایمز توصیف کرده بودند، ابراز نگرانی کردند.

دومین نشانه سردی در روابط بایدن - نتانیاهو

تحکم واشنگتن به تل‌‌آویو، چنانکه در این گزارش نقل شده است، اتفاقی بی‌سابقه است و تابه‌حال چنین ادبیات و لحن تندی در تعاملات بین این دو لااقل به رسانه‌ها راه نیافته است. در‌عین‌حال، این اولین‌بار نیست که به نظر می‌رسد در دولت جدید و به‌خصوص در مقام مقایسه با دولت پیشین آمریکا به ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، رابطه با اسرائیل و نخست‌وزیرش، بنیامین نتانیاهو، بسیار سردتر شده است.

آمریکا البته همچنان مهم‌ترین متحد و حافظ منافع اسرائیل است، اما در ابتدای تشکیل دولت بایدن نیز رئیس‌جمهور تازه آمریکا هفته‌ها برای اولین تماس با رئیس کابینه اسرائیل صبر کرد. این تماس بالاخره حدود یک ماه بعد از سوگند ریاست‌جمهوری بایدن اتفاق افتاد، اما در‌حالی‌که دولت بایدن همان روز به اعلام رویکرد دولت جدید درباره ایران پرداخته بود، رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند بایدن در تماس با نتانیاهو، به او چیزی در‌این‌باره نگفته است.

‌چالش‌های قدیمی نتانیاهو با رئیس‌جمهور دموکرات

پرخاش اخیر دولت بایدن، به‌صراحت در راستای تلاش اسرائیل برای سنگ‌اندازی در راه مذاکرات اخیر وین و افزایش تنش‌ها در این زمینه رخ داده است، اما تنش بین رئیس‌جمهور جدید دموکرات و نخست‌وزیر راست‌گرای اسرائیل از جهاتی چندان غافلگیرکننده نیست. در دولت باراک اوباما که جو بایدن به‌عنوان معاون‌اول عضوی از آن بود، نتانیاهو در تقابل با واشنگتن بر سر مسائلی از‌جمله ایران، تمام و کمال وارد بحث‌های سیاست داخلی آمریکا شد.

علاوه بر حمایت از نامزدهای جمهوری‌خواه ریاست‌جمهوری در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۶، نتانیاهو بدون هماهنگی با دولت اوباما، به واشنگتن رفت و در کنگره جمهوری‌خواه علیه سیاست‌های دولت اوباما به سخنرانی پرداخت. این مسئله نارضایتی جدی دولت دموکرات را به همراه داشت که در جریان مذاکرات با ایران نیز ادامه یافت. علاوه‌ بر این، در دوران رقابت انتخاباتی ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ نیز مایک پمپئو، وزیر خارجه دولت ترامپ، در سفرش به اسرائیل، پیام ویدئویی خود در حمایت انتخاباتی از ترامپ را ضبط و منتشر کرد.

این اقدام علاوه‌ بر نقض قوانین انتخاباتی، از سوی برخی به معنای حمایت ضمنی دوباره اسرائیل از نامزد جمهوری‌خواهان دیده شد. قمار نتانیاهو، البته در سال ۲۰۱۶ نتیجه مثبت داد و دولت ترامپ رابطه بسیار نزدیکی با نتانیاهو داشت. ترامپ حتی فرایند انتقال سفارت آمریکا در اسرائیل را نیز با وجود نقدهایی که در آمریکا مطرح بود، اجرائی کرد. بااین‌حال، به نظر می‌رسد این شرط‌بندی‌های طولانی و مداوم نتانیاهو روی جمهوری‌خواهان، سرانجام به باخت منجر شده و حالا بایدن با نگاه متفاوتی با نتانیاهو طرف شده است.

‌تلاش برای حفظ مسیر وین

از سوی دیگر، می‌توان این پیام را نشانه‌ای، شاید اولین نشانه درخور‌توجه، از جدیت دولت جدید ایالات متحده در پیگیری روند دور جدید مذاکرات در وین دانست که از سوی بسیاری از ناظران، فرصت چندانی برای به‌نتیجه‌رساندن آن باقی نمانده است، اما با وجود اینکه مذاکره مستقیمی بین ایران و آمریکا وجود ندارد، آمریکایی‌ها همچنان پیگیر این روند و مذاکره با واسطه با ایران هستند.

نشست‌های وین دیروز نیز در راستای بررسی روند و نتایج بحث‌های فنی کارشناسان و در سطح معاونان در گرند هتل وین ادامه پیدا کرد. دور تازه گفت‌وگوهای دنباله‌دار وین که بعد از نوروز کلید خورد، از پنجشنبه پی گرفته شده است. ماجرای نطنز البته مشخصا از مسائلی است که در جلسات این هفته و در ادامه، نقش خود را خواهد گذاشت. واکنش ایران در اعلام غنی‌سازی ۶۰‌درصدی نیز طبعا موضوعی به موضوعات گفت‌وگوی طرف‌های حاضر در وین اضافه کرده است.

خط قرمز آمریکا برای متحدان به روایت مقام روس

از سوی دیگر، یک مقام روسی برخلاف مواضع اروپایی‌ها، تصمیم ایران برای کلیدزدن غنی‌سازی ۶۰‌درصدی اورانیوم را مثبت خوانده است. پیش‌تر، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی وین و رئیس هیئت روسی حاضر در این دور گفت‌وگوها، با اشاره به اینکه بدیهی است از این تصمیم خوشحال نیست، آن را «عوارضی جانبی» خواند که ترتیب‌دهندگان ماجرای حمله نطنز در نظر نگرفته بودند. بااین‌حال، آنتون خلوپکوف، مدیر مرکز انرژی و امنیت روسیه، گفته است تصمیم ایران می‌تواند تأثیر مثبتی بر روند مذاکرات در وین بگذارد. به گزارش ایرنا، او در گفت‌وگو با روزنامه روسی «کامرسانت» گفت: «این اقدام ایران می‌تواند هیئت آمریکایی را وادار کند «از بی‌عملی خارج شوند» و تسریع در تصمیمات سیاسی داخلی ضروری برای دستیابی به توافق با ایران را آغاز کند».

وی افزود: «در حال حاضر هیئت آمریکایی عجله نمی‌کند که گام‌های مهمی برای احیای برجام را بردارد». به عقیده خلوپکوف این اقدام می‌تواند در افکار عمومی در داخل آمریکا، پیش از همه در میان نخبگان سیاسی کشور، به نفع بازگشت فوری به برجام، همبستگی ایجاد کند تا مانع از این شود که ایران اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد را ذخیره کند.

نکته شایان توجه دیگر در اظهارات خلوپکوف، این است که به عقیده او: «علاوه بر اینها، این اقدام احتمالا دولت آمریکا را ترغیب خواهد کرد «خطوط قرمز» را نه‌تنها برای دشمنان خود، بلکه برای متحدان خود نیز ترسیم کند؛ (متحدانی) که با اقدامات خود غالبا به روند مذاکرات لطمه می‌زنند، نظیر رویداد اخیر در نطنز که کاملا در این مورد صدق می‌کند». با گزارش اخیر رسانه‌های اسرائیل درباره پیام واشنگتن به تل‌آویو، شاید بتوان گفت پیش‌بینی خلوپکوف در این زمینه، درست از کار درآمده است.