برنامه نیمسال اول دانشگاه‌ها تصویب شد

خبرگزاری فارس: معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برنامه آموزشی فصل تابستان ۱۳۹۹ و نیمسال اول تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ را به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور ابلاغ کرد.

در این برنامه با تأکید بر بهره‌گیری بهینه از فصل تابستان برای جبران کاستی‌های پیشین و تقویت زیرساخت‌های آموزش الکترونیکی، برنامه آموزشی نیمسال تحصیلی آینده در محورهایی مانند «زمان آغاز سال تحصیلی»، «مقررات آموزشی» و «نحوه آموزش» تدوین و ارائه شده است.

متن کامل این برنامه که از سوی علی خاکی صدیق به رؤسای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور ارسال شده است به شرح زیر است:

مقدمه

با شیوع ویروس کرونا و بیماری کووید-۱۹ در جهان، به علت سرعت بالای انتقال آن با گذشت زمانی کوتاه، بسیاری از کشورها سیاست تعطیلی تمام مقاطع تحصیلی و مؤسسات آموزشی را پیش گرفتند و در ایران نیز از ابتدای اسفندماه ۹۸ و همزمان با آغاز نیمسال دوم تحصیلی ۹۸-۹۹، تمامی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی با مصوبه ستاد ملی مبارزه با کرونا، آموزش حضوری خود را متوقف کردند. از این‌رو، با انتخاب راهبرد تبدیل کردن تهدید کرونایی به فرصت روی آوری به روش های نوین آموزشی، توسعه و اجرای برنامه آموزش‌های غیرحضوری، در دستور کار معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گرفت.

خوشبختانه با پشتوانه دو دهه آموزش الکترونیکی در کشور و حضور همکاران و محققان ارزشمندی در عرصه فناوری اطلاعات و آموزشهای الکترونیکی و همچنین تلاش جمعی و همکاری ارزشمند جامعه دانشگاهی، در این مسیر پیشرفت‌های شایسته‌ای حاصل شد، تا با توقف آموزش حضوری در دانشگاه‌ها، آسیب‌های احتمالی در روند ارائه خدمات آموزشی به حداقل برسد.

اکنون شایسته است تا ضمن بهره‌گیری از بازه تابستان در جبران کاستی‌های احتمالی و به فرجام رساندن دروس عملی و کارگاهی، آمادگی لازم برای آغاز سال تحصیلی جدید بر پایه این راهنمای عمل صورت پذیرد.

بهره‌گیری بهینه از فصل تابستان

با توجه به اینکه به هر روی نمی‌توان آموزش‌های الکترونیکی را در همه موضوعات و دروس جایگزین کامل و بی‌کم‌و‌کاست آموزش‌های حضوری دانست و ممکن است برخی دروس و رشته‌های تحصیلی در این نیمسال تحصیلی با آسیب یا وقفه مواجه شده باشند، شایسته است تا در برنامه‌ریزی برای سال تحصیلی آتی، محور تمرکز دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی بر این امر قرار گیرد و بتوانند قدرت تطبیق خود را با شرایط جدید افزایش دهند و به‌ویژه عقب‌ماندگی برای آن دسته از دانشجویانی که در شرایط فعلی به هر علتی نتوانسته‌اند تحت پوشش آموزش‌های الکترونیکی قرار گیرند، جبران شود.

در همین زمینه دستورالعملی برای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور ارسال شد (نامه شماره ۳۵۶۵۶/۲ تاریخ ۸/۳/۹۹) که در آن بر موارد زیر تأکید شده است:

-ارزیابی تغییرات در سرفصل‌ها و محتوای دروس
-تعیین دروس آسیب‌دیده و تعیین روش جبران آن با تأکید بر کلاس‌های جبرانی و ترمیمی
-در نظر گرفتن زمان اضافی از سوی اعضای هیئت علمی برای رفع اشکال دانشجویان و بهبود یادگیری
-برنامه‌ریزی و اقدام در تبدیل منابع مکتوب و کتاب‌های درسی به نسخه‌های الکترونیکی

در همین راستا برنامه‌ریزی لازم برای انتقال دروس کارگاهی و عملی به بازه تابستان و امکان سیّال بودن برنامه درسی در این زمینه پیش از این به اطلاع دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی رسیده بود. بر این اساس افزون بر واگذاری اختیار به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی برای برگزاری کلاس‌های عملی به‌صورت حضوری در موعد پیش از امتحانات، مراکز آموزشی امکان یافتند در بازه تابستان نیز دروس عملی را با توزیع و کاهش جمعیت در هر گروه کلاسی ارائه کرده و در صورت لزوم این دروس تا نیمسال تحصیلی آتی نیز تداوم یابند.

اکنون نیز با تأکید مجدد بر لزوم استفاده از این فرصت برای جبران کاستی‌های احتمالی، شایسته است رؤسای دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی فرصت تابستان را در دو بخش غنیمت بشمرند و از یک سو دوره‌ها یا کلاس‌های مکمل، ترمیمی و جبران‌کننده برای نیمسال تحصیلی پیشین را طراحی و اجرا کنند و از سوی دیگر در تقویت زیرساخت‌های دانشگاه و تجهیز سخت‌افزاری و نرم‌افزاری بکوشند تا با تکمیل کاستی‌های احتمالی نیمسال گذشته و آمادگی کامل وارد سال تحصیلی آینده شوند.

برنامه آموزشی نیمسال اوّل تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹

با توجه به احتمال و پیش‌بینی تداوم بحران کنونی و امکان متوقف ماندن آموزش‌های حضوری در دانشگاه‌ها، و با عنایت به شاخصه‌هایی همچون:

- احتمال تداوم بیماری کووید-19 در سال تحصیلی آتی،
- فراهم شدن حد مناسبی از زیرساخت‌های آموزش الکترونیکی و ضرورت حفظ و تقویت آن،
- تجربه مطلوب و پوشش گسترده آموزش‌های الکترونیکی در دانشگاه‌ها
- عدم امکان بهره‌برداری از ظرفیت اسمی خوابگاه‌ها و غذاخوری‌ها
تأکید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بر ادامه و تقویت آموزش‌های الکترونیکی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در سال تحصیلی آینده است. با این حال و با توجه به ورود دانشجویان جدید (پس از برگزاری کنکور سراسری) به دانشگاه‌ها موارد زیر اعلام می‌شود:

زمان آغاز سال تحصیلی

- با توجه به پیش‌بینی‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ستاد ملّی مبارزه با کرونا درباره احتمال شیوع فزاینده کرونا در پائیز و زمستان، نیمسال تحصیلی نخست سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ از ۱۵ شهریور با پذیرش دانشجویان دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی آغاز می‌شود.
- سال تحصیلی برای دانشجویان نو ورود با توجه به مصوّبات ستاد ملّی مبارزه با کرونا مبنی بر تعویق آزمون‌های ورودی دانشگاه‌ها در همه مقاطع تحصیلی و در نتیجه اعلام نتایج نهائی پذیرفته‌شدگان در مهرماه، از ابتدای آبان‌ماه آغاز می‌شود.

مقررات آموزشی

- تسهیلات پدیدآمده در مقرّرات آموزشی برای نیمسال تحصیلی آینده تداوم می‌یابد و نهادینه کردن پاره‌ای از مقرّرات تسهیل شده در تقویت آموزش‌های الکترونیکی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی در ستاد وزارت عتف دنبال خواهد شد.
- دانشجویان می‌توانند به‌منظور حفظ سلامت و کاستن از آسیب‌های سفر بین‌شهری و اقامت در محیط‌های خوابگاهی، در صورت هماهنگی بین دانشگاه‌های مبداء و مقصد، نیمسال تحصیلی آینده را برای دروس کارگاهی و آزمایشگاهی و دروسی که آموزش حضوری در آنها الزامی است، در دانشگاه‌های محل زندگی خود به صورت مهمان بگذرانند. انتظار می‌رود دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی با توجه به شرایط، تسهیلات لازم برای مهمانی این دانشجویان را فراهم کنند.
- به‌منظور افزایش دقت و صحت ارزیابی دانش‌اندوزی و عملکرد دانشجویان، همچون گذشته به انجام ارزیابی‌های مستمر در طول نیمسال تحصیلی و اکتفا نکردن به آزمون پایانی توصیه می‌شود.

نحوه آموزش

-حفظ سلامت دانشجویان، استادان و کارکنان دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی اولویت اصلی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در همه برنامه‌ها و تصمیم‌گیری‌هاست و از این رو، تنها در صورت تصویب ستاد ملّی مبارزه با کرونا و امکان حضور فیزیکی ایمن دانشجویان، آموزش حضوری در نیمسال تحصیلی آتی برگزار خواهد شد.

-با توجه به پیش‌بینی تداوم شیوع بیماری کووید ۱۹ در کشور و ناممکن بودن حضور تمام دانشجویان همه مقاطع تحصیلی به صورت فیزیکی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، اولویت حضور و برگزاری کلاس‌های حضوری با دانشجویان تحصیلات تکمیلی خواهد بود. همچنین با ارائه دروس به‌صورت ترکیبی (حضوری- الکترونیکی) می‌توان از طول ترم برای آموزش تمام دانشجویان بهره برد.

شیوه آموزش برای دانشجویان نو ورود در صورت تأیید و مجوز ستاد ملّی مبارزه با کرونا حتی‌الامکان به‌صورت حضوری خواهد بود. زیرا آغاز تحصیلات دانشگاهی با حضور فیزیکی در بالا بردن روحیه دانشجویان نو ورود، آشنایی هرچه بیشتر آنان با محیط دانشگاه و تقویت انگیزه و اشتیاق در آموزش‌های دانشگاهی مؤثر خواهد بود.

در صورتی که به هر علت حضور فیزیکی دانشجویان نو ورود در نیمسال نخست تحصیلی ممکن نباشد، برای این گروه نیز آموزش‌های الکترونیکی و با حداقل واحد درسی ممکن ارائه خواهد شد.

-در صورتی که ستاد ملّی مبارزه با کرونا حضور دانشجویان در دانشگاه‌ها و آموزش حضوری را به‌منظور حفظ سلامت دانشجویان، استادان و کارکنان مجاز نداند، آموزش در همه مقاطع تحصیلی به‌صورت الکترونیکی خواهد بود. با توجه به توسعه زیرساخت‌ها، تجربیات کسب شده و آمادگی استادان و دانشجویان، امکان ارائه تمام دروس نظری در همه مقاطع تحصیلی به‌صورت الکترونیکی در نیمسال نخست ۱۴۰۰-۱۳۹۹ وجود خواهد داشت.

در این زمینه، عمل به مسئولیت اجتماعی و ایفای نقش مؤثر از سوی نظام آموزش عالی ایجاب می‌کند که دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی توانمند در هر منطقه نسبت به کمک به آن دسته از مراکز آموزشی که از توان و امکانات کمتری در مواجهه با چالش‌های کنونی برخوردارند، برنامه‌ریزی کرده و در محورهایی همچون ارائه مشاوره‌های تخصصی و تبادل تجربیات در آموزش‌های الکترونیکی، به اشتراک گذاردن زیرساخت‌های سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و فضاهای کارگاهی و آزمایشگاهی، در اختیار قرار دادن محتواهای درسی مناسب‌سازی شده با آموزش الکترونیکی، برگزاری آزمون‌ها و جلسات دفاع از پایان‌نامه‌ ها و رساله‌ها، تسهیل در تعامل و تبادل اعضای هیئت علمی و نیز تسهیل امکان مهمانی و انتقال دانشجویان متقاضی در دانشگاه نزدیک به محل سکونت آنها همکاری کنند.

-استفاده از کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها با رعایت کامل ضوابط بهداشتی، تنظیم مناسب زمان حضور برای پرهیز از تجمع هم‌زمان دانشجویان و ضدعفونی کامل قسمت‌های مورد استفاده و تجهیزات قبل و بعد از استفاده دانشجویان میسّر خواهد بود.

-لازم است فرایند دفاع از پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها به‌منظور عدم ایجاد وقفه در دانش‌آموختگی، با استفاده از هریک از روش‌های «الکترونیکی»، «حضوری» یا «نیمه‌حضوری» با مراعات همه شروط و ضوابط برگزاری جلسه دفاع، تحت نظارت معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه، به انجام رسد.

-در صورتی که برخی از دانشجویان به عللی همچون عدم دسترسی به اینترنت، نتوانند از خدمات آموزش الکترونیکی بهره‌مند شوند، لازم است تا به‌منظور رعایت عدالت آموزشی، ترتیبی اتخاذ شود تا بسته‌های آموزشی برای این گروه تهیه و به نحو مقتضی در اختیارشان قرار گیرد.

بازگشائی خوابگاه‌ها

- دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی می‌توانند خوابگاه‌های دانشجویی را با ۵۰ درصد ظرفیت اسمی خود و رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی در اختیار دانشجویان قرار دهند و اولویت استفاده با دانشجویانی است که در مقاطع تحصیلات تکمیلی نیازمند به حضور فیزیکی در دانشگاه برای پیشبرد پایان‌نامه یا رساله خود هستند، دانشجویانی که در سال پایانی تحصیل قرار دارند، شرکت‌کنندگان در دوره‌های حضوری کوتاه مدت و موارد مشابه. همچنین رعایت همه ضوابط بهداشتی در خوابگاه‌ها از جمله ضدعفونی کردن هر روزه محیط و سطوح مورد استفاده، ممنوعیت استفاده از وسایل مشترک در آشپزخانه خوابگاه، پرهیز از تجمع غیرضروری و استفاده تنها یک نفر از تخت‌های دوطبقه الزامی است.

خدمات تغذیه

- رعایت کامل دستورالعمل‌های بهداشتی در پخت غذا و ارائه آن در سلف‌سرویس‌ها از جمله ارائه غذا در ظروف یک‌بار مصرف و در‌بسته و ترجیحاً به‌صورت بیرون‌بر، تهویه مناسب محیط آشپزخانه و رستوران، افزایش زمان توزیع غذا به‌منظور پرهیز از تجمع و رعایت فاصله فیزیکی در صورت سرو غذا در سلف‌سرویس الزامی است.

شایان ذکر است در طول نیمسال تحصیلی آینده و با توجه به تجربیات موفق در نیمسال تحصیلی جاری، تمامی جلسات دانشگاه، در صورت عدم تعارض با مصوبات ستاد ملّی مبارزه با کرونا و با تشخیص مدیریت دانشگاه به شیوه حضوری برگزار خواهد شد و در غیر این صورت به شیوه نیمه حضوری یا غیرحضوری به انجام خواهد رسید. حضور اعضای هیئت علمی با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در دانشگاه مطابق مقررات الزامی است.