تکلیف دانش‌آموزان روستایی بدون گوشی و اینترنت چیست؟

روزنامه همدلی -مظاهر گودرزی: «من یک دانش‌آموز دارم که از یک روستایی به مدرسه ما می‌آمد که تنها دانش‌آموز آن روستا بود، یک دختر خانمی بود. از روزی که مدارس برای کرونا تعطیل شد و همه دانش‌آموز‌های مدرسه شبانه‌روزی ما مجبور شدند به روستا‌های خود برگردند اصلا از او خبری ندارم، توی هیچ یک از گروه‌های ما هم نیست. بسیاری از این دانش‌آموز‌ها نه گوشی دارند، نه اینترنت دارند و نه حتی هزینه اینترنت دارند که بخواهند از آموزش مجازی استفاده کنند.» این تنها بخشی از صحبت‌های یک معلم در مناطق روستایی کردستان بود که شرح روز‌های خانه‌نشینی و آموزش مجازی در دوران کرونایی را برای «همدلی» گفت.

مدارس یکی از آن جا‌هایی بود که به دنبال شیوع هرچه بیشتر کرونا در هفته‌های پایانی سالِ گذشته به استقبال تعطیلی رفت، چیزی نزدیک به دو هفته مدارس زودتر تعطیل شدند تا دانش‌آموزان و معلم‌ها از گزند این ویروسِ بدون ملاحظه در امان بمانند. ویروسی که حالا سبب‌ساز ادامه تعطیلی‌ها بعد از ایام نوروز شده است تا مسئولانِ آموزش و پرورش خیلی جدی‌تر موضوع آموزش مجازی را دنبال کنند. آموزشی که به نظر می‌رسد با همه کم و کاستی‌هایی که دارد تنها در بخش‌های شهری یا در روستا‌هایی که دسترسی به اینترنت دارند کمی جوابگو بوده است، اما دانش‌آموزان در مناطق دورافتاده چندان نتوانسته‌اند بهره‌ای از این سبک از آموزش داشته باشند.

روز‌های پایانی سالِ گذشته آموزش و پرورش ادامه کلاس‌های درس و مباحث آموزشی را به رسانه ملی و شبکه آموزش منتقل کرد. در کنار آن معلم‌ها و مدیر‌های مدارس با استفاده از امکانات فضای مجازی و نرم‌افزار‌های مرسوم به پیام‌رسان‌ها توانستند بخشی از آموزش از راه دور را به عهده بگیرند تا شرایط تحصیلی دانش‌آموزان کمتر متاثر از کرونا قرار بگیرد. واتس‌آپ و تلگرام که هرچه گروهی از آن روی برگرداندند، گویی اقبال عمومی به این نرم‌افزار بیشتر شد، جدا از کیفیت آموزش، سهم قابل قبولی در آموزش از راه دور داشتند. حالا به نظر می‌رسد با ادامه داشتن تعطیلات کرونایی مسئولان آموزش و پرورش به فکر افتادند تا با استفاده از شبکه یکپارچه شاد (شبکه اجتماعی دانش‌آموزان) که مبتنی بر نرم‌افزار‌های پیام رسان داخلی مانند بله، روبیکا، گپ وسروش است ادامه آموزش مجازی را دنبال کنند. آموزشی که به نظر می‌رسد دانش‌آموزان مناطق در افتاده از آن بی بهره هستند.

نداشتن تلفن همراه مشکلی سد راه آموزش مجازی

در همین رابطه برای اینکه مشکلات و گرفتاری‌های مربوط به آموزش مجازی در مناطق دور افتاده را بدانیم، با یکی از معلم‌های مناطق اطراف استان کردستان گفتگو کردیم. او و همسرش هر دو برای مقطع تحصیلی دبیرستان در یک مدرسه شبانه روزی مشغول به خدمت هستند، مدرسه‌ای که از روستا‌های دور و نزدیک پذیرای دانش‌آموزانی هست که حالا به سبب شیوع کرونا مجبور شدند مدرسه را ترک کنند و به روستا‌های خود برگردند.

معلمی که در گفتگو با «همدلی» نخواست نامش ذکر شود، می‌گوید: «این شیوه از آموزش کیفیت بالایی ندارد، شاید بچه‌های قوی بتوانند خودشان را به درس برسانند، اما بچه‌های ضعیف‌تر که سر کلاس گاهی مجبور هستیم بار‌ها به آن‌ها مطلب را توضیح دهیم، آن‌ها در این موقعیت کاملا ضرر می‌کنند.».

اما جدا از کیفیت آموزش مجازی این معلم برای ما از نبود امکانات و عدم دسترسی دانش‌آموزانش به تلفن همراه و دسترسی به شبکه‌های مجازی می‌گوید، وی در این خصوص ادامه می‌دهد: «از کلاسی که ۳۲ نفر دانش‌آموز داشت تنها ۱۶ نفر از آن‌ها الان در گروه تلگرامی که آنجا درس می‌دهم حضور دارند، من از همکاران خودم هم پرسیدم فکر می‌کنم در بهترین حالت حدود ۶۰ درصد بچه‌ها توانسته‌اند به آموزش مجازی دسترسی پیدا کنند.»

او عنوان می‌کند: «شاید باور نکنید، در منطقه ما تعداد بسیار کمی از بچه‌های مدرسه هستند که گوشی هوشمند داشته باشند، آن هم از خانواده‌هایی که موقعیت اقتصادی بهتری دارند؛ بقیه بچه‌ها گوشی ندارند. در این وضعیت جدید هم که ایجاد شد، مدیر مدرسه به خانواده ها‌ی آن‌ها زنگ زد و آن‌ها را توجیه کرد که در شرایط فعلی باید نرم‌افزار‌هایی مثل تلگرام و واتس‌آپ نصب کنند و در ساعاتی خاص موبایل‌شان را در اختیار فرزندان خودشان قرار دهند که آن‌ها بتوانند دسترسی به مطالب ما داشته باشد.»

او در همین خصوص با خنده یک خاطره برای ما می‌گوید: «به شما یک خاطره جالب بگویم، من با دانش‌آموز‌های خودم رفیق هستم و تمام تلاشم این است که به آن‌ها نزدیک باشم تا بتوانم آن‌ها را برای درس خواندن سر ذوق بیاورم با همان روحیه در آموزش مجازی هم حضور داشتم، گاهی خاطره‌ای برای آن‌ها می‌نوشتم و برای آن‌ها در گروه می‌فرستادم، یعنی همان کاری که معلم‌ها معمولا سر کلاس انجام می‌دهند. یک بار مدیر مدرسه زنگ زد گفت یکی از پدر‌ها زنگ زده گفته این معلم شما سر کلاس هم اینطوری به بچه‌ها درس می‌دهد، اصلا نخواستیم. چرا که موبایلی که در اختیار دانش‌آموز‌ها است اکثرا موبایل برادر، پدر و مادر آن‌ها هست، آن‌ها هم گاهی وارد گروه می‌شوند و نحوه تدریس و مطالب را نگاه می‌کنند و همچنین مشکلی ایجاد شده بود. از آن روز به بعد دیگه چیز اضافی توی گروه ننوشتم (با خنده).»

وی در مورد عدم دسترسی به امکانات به «همدلی» می‌گوید: «یکی از دانش‌آموز‌های من یک دختر خانمی است که در یک روستای دور افتاده زندگی می‌کند. چند روز قبل به من تلفن زنگ زد و گفت به خدا شبکه آموزش هم نمی‌توانم اینجا بگیریم که حداقل از آن طریق از درس عقب نمانم. من تنها راه حلی که برایش پیدا کردم این بود که یک سری کتاب برایش تهیه کنم و بفرستم، اما در این وضعیت همه فروشگاه‌های کتاب هم در شهر ما بسته هستند.»

کندی سرعت اینترنت آموزش مجازی را سخت کرده است

این معلم که در مناطق اطراف کردستان زندگی و معلمی می‌کند، در خصوص دسترسی به اینترنت به ما می‌گوید: «مشکل اساسی دیگر این است که وقتی مدرسه‌ها تعطیل شد و بیشتر معلم‌ها برای رعایت قرنطینه به خانه‌هایشان رفتند، آنجا در مناطق روستایی دسترسی به اینترنت پر سرعت برای آن‌ها امکان ندارد، از آن بدتر، خود دانش‌آموز‌ها هم به اینترنت با کیفیت خوب دسترسی ندارند. منطقه ما روستایی است. چند روستا هستند که کلا اینترنت ندارند. یکی از والدین به من زنگ زده و گفت که شما هم باید مانند شبکه آموزش فیلم ضبط کنید و بفرستید برای من، من هم همان فیلم را برای دخترم نمایش می‌دهم. گفتم آخر اگر من فیلم بگیرم می‌شود محدود ۶۰۰ مگابایت، من با اینترنت اینجا، حتی یک روز هم نمی‌توانم این فیلم راآپلود کنم و شما هم نمی‌توانید دانلود کنید.»

وی با انتقاد از دستورالعمل‌های جدید مبنی بر استفاده اجباری از پیام‌رسان‌های داخلی بیان می‌کند: «حالا بگذریم از برخی شنیده‌ها که می‌گویند باید حتما از شبکه‌های داخلی استفاده کنید. ببینید اینجا همه مدیرها، معلم‌ها همان تعداد اندک از دانش‌آموزها، همگی تحت گروه‌های تلگرامی هستند و با تمام شرایط سخت تا به اینجا کار را جلو برده‌ایم. یعنی به جای تشکر از این تلگرام بیچاره که با این وضعیت باز بهتر از سایر نرم‌افزار‌ها کار می‌کند و عمومیت دارد، می‌خواهند به شیوه بخشنامه‌ای استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی را اجباری کنند که توانایی کمتری از فضای تلگرام دارد.»

اینطور که به نظر می‌رسد شرایط آموزش مجازی برای دانش‌آموز‌ها و معلم‌ها در مناطق دورافتاده چندان مناسب نیست و حتی برخی از دانش‌آموزان هیچ دسترسی به پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی و تلفن همراه ندارند، این‌ها در کنار اینترنت ضعیف خود سبب‌ساز آن شده که تعدادی از آن‌ها که کم‌شمار هم نیستند سهم‌شان از آموزش در روز‌های قرنطینه و کرونازده تقریبا هیچ باشد.